Κατηγορία: ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Ο Ανδρέας Ν. Παλαιολόγος, με καταγωγή από Λήμνο από τον πατέρα του και Πάτμο από τη μητέρα του, θα πρέπει να γεννήθηκε περί τα 1883-84 στην Αλεξάνδρεια, όπου και φοίτησε στο Αβερώφειο Γυμνάσιο. Κατόπιν σπούδασε αρχιτεκτονική στο Βέλγιο και αρκετά σχετικά έργα του μαρτυρούσαν το εξαιρετικό του γούστο, όπως ο κινηματογράφος ¨Ριάλτο¨ – του οποίου ήταν συνιδιοκτήτης – η διακόσμηση του ζαχαροπλαστείου ¨Αθηναίος¨, κ.ά. Στο Βέλγιο μάλιστα ασχολούταν με την ταχυδακτυλουργία και ήταν διπλωματούχο μέλος του Συνδικάτου Ταχυδακτυλουργών των Παρισίων.

Όμως, όπως αναφέρει ο Ντ. Κουτσούμης είχε ¨έμφυτο το ταλέντο του κεφιού¨. Με το ψευδώνυμο ¨Άις Κριμ¨ είχε γράψει μόνος ή μαζί με άλλους και ανεβάσει επιθεωρήσεις που άφησαν εποχή στην Αλεξάνδρεια.  Έτσι, την πρώτη του εμφάνιση στο θέατρο την έκανε επιστρέφοντας από τη Βαλκανική Εκστρατεία και συγκεκριμένα το 1914 με την επιθεώρηση ¨Όλοι θα περάσουν¨, για να ακολουθήσουν το 1915 η επιθεώρηση ¨Λα Ρεβύ ντε Υ.Υ.¨ μαζί με τον Ιωαννίδη στο θέατρο ¨Μπελβύ¨ που παίχτηκε κυρίως με Ιταλούς ηθοποιούς στα γαλλικά, το 1918 η επιθεώρηση ¨Πυξ Λαξ¨ στο θερινό ¨Λούνα Παρκ¨ με το θίασο Σολιάγγη-Μιχαηλίδη που παίχτηκε 28 βραδιές, το 1923 η απόδοση της γαλλικής οπερέτας ¨Ο Φίφης¨ με το θίασο Νέζερ, το 1927 η επιθεώρηση ¨Τουταγχαμών¨ μαζί με το Στέφανο Λυμπερόπουλο (¨Σόδα¨) στο θέατρο ¨Μπελβεντέρε¨ με το θίασο Πρινέα, το 1929 η επιθεώρηση ¨Φιλ Καρακόλ¨ μαζί με το Γιώργο Κοκκάλη (¨Κοκτέιλ¨) στο θερινό ¨Λούνα-Παρκ¨ και το καϊρινό θέατρο ¨Πριντάνια¨ με το θίασο Οικονόμου-Μεταξά, επιθεώρηση που επαναλήφθηκε το 1930 στο ¨Λούνα-Παρκ¨ με το θίασο Φιλιππίδη και κατόπιν η επιθεώρηση ¨Για Σαλάμ¨ μαζί με το Γ. Κοκκάλη στο θέατρο ¨Λούνα Παρκ¨. Ας σημειωθεί πως είχε γράψει και την επιθεώρηση ¨Δεν είμεθα καλά¨, που όμως δεν ανέβηκε ποτέ διότι θεωρήθηκε ¨παλαιάς σχολής¨, ενώ αργότερα έγραψε ένα νούμερο που το ερμήνευσε ο Γ. Γαβριηλίδης όταν είχε πάει με το θίασο Μ. Κοκκίνη.

Αδυναμία του ήταν ο Γ. Σουρής και μάλιστα όταν το 1901 είχε πάει στην Αλεξάνδρεια με τις ¨Νεφέλες¨ του και το θεατρικό πρωτόκολλο ήθελε ρεντικότα, παρότι ο Παλαιολόγος ήταν ακόμη μαθητής του Γυμνασίου, έραψε μία και επιδεικτικά έκανε την εμφάνιση του.

Ευθυμογράφος με μαχητική σατυρική πέννα ¨που έχυνε καυτό δηλητήριο, δίχως όμως να πληγώνει¨, ο Παλαιολόγος μαθητής ακόμη έβγαλε το 1898 το χειρόγραφο ευθυμογραφικό περιοδικό ¨Ο Κροκόδειλος¨ και το 1899 το ¨Γέλως¨, καθώς και το χειρόγραφο ¨Ημερολόγιον Γελοιογραφικόν¨. Χαρακτηριστικά, πειράζοντας κάποιον Παντελή, έγραφε ¨Ο Παντελής εδήλου, με πνεύμα κροκοδείλου, ότι δεν είν΄ εκ Δήμου, αλλ΄ από γης… αδήλου¨. Αργότερα μπήκε στον κύκλο του περιοδικού ¨Νέα Ζωή, ανεβάζοντας μικρές επιθεωρήσεις, όπως το ¨Όψεσθον-Όψεσθον¨ – που μέρος της τύπωσε και σε φυλλάδιο – στο εντευκτήριο του με μεγάλη επιτυχία.

Συνεργάτης του ¨Ταχυδρόμου¨, επί χρόνια στόλιζε την εφημερίδα με τα τετράστιχα του,  στα οποία, κυρίως στα τελευταία χρόνια της ζωής του, είχε ιδιαίτερη αδυναμία και μάλιστα το 1944 τα συγκέντρωσε και εξέδωσε με το τίτλο ¨Τα τετράστιχα του Άις Κριμ¨.

Ας σημειωθεί πως αρχικά υπέγραφε ως ¨Πάγος¨, όμως όταν στον Α΄π.π. τα αγγλικά στρατεύματα φέρανε στην Αλεξάνδρεια τη μόδα του άις κριμ, στα 1916 το υιοθέτησε ως ψευδώνυμο.

Μανιώδης λάτρης του καραγκιόζη, είχε στο ατελιέ του μικρό θέατρο σκιών καλά οργανωμένο. Μάλιστα, όταν κάποτε ¨ναυάγησε¨ ένας θίασος στο ¨Λούνα Παρκ¨, ο Παλαιολόγος πρότεινε να παιχτεί καραγκιόζης διότι, όπως έλεγε, ¨τα χαρτόνια δεν έχουν τις μεγάλες απαιτήσεις των ηθοποιών¨…

Του είχαν προτείνει να θέσει υποψηφιότητα για πρόεδρος της Λημνιακής Αδελφότητας και για Κοινοτικός Επίτροπος, αλλά αρνήθηκε. Παρόλα αυτά, είχε αναλάβει Έφορος Εορτών στο Σύλλογο ¨Αισχύλος-Αρίων¨, με τις γιορτές που διοργάνωσε στο ¨Ζαρντέν Ροζέτ¨ ν΄ αφήνουν εποχή. Είχε επίσης διοργανώσει μια άλλη γιορτή για λογαριασμό φιλανθρωπικού σωματείου στο ¨Καζίνο Μπελβεντέρε¨ και στη Λαϊκή Ένωση Φιλελευθέρων Αλεξανδρείας, δημιουργώντας μια δικής τους εμπνεύσεως ¨γέφυρα¨ μεταξύ των δύο κτιρίων.

Είχε εκδώσει τα : ¨Στο Ντάνσιγκ¨ (1916), ¨Πυξ-Λαξ, επιθεώρησις : Τα εν αυτή άσματα¨ (1918), ¨Τραγουδάκια της νέας επιθεώρησις Πυξ-Λαξ¨ (1919), ¨Το νέον Πυξ Λαξ του 1921¨ (1921), ¨Ο Τουταγχαμών στην Αλεξάνδρεια¨ (1927), ¨Τουταγχαμών : Μερικά από τα τραγουδάκια¨ (1927?), ¨Το Όχι !¨ (με τον Ντ. Κουτσούμη, 1942), καθώς και τα ευθυμογραφικά ¨Βαρελότο¨ και ¨Μπουρλότο¨, ενώ το ¨Καρότο¨ δεν πρόλαβε, αφού τα δοκίμια του βρίσκονταν ακόμη στο τυπογραφείο όταν πέθανε.

Παντρεμένος με την Μαργαρίτα Παλαιολόγου, δεν απέκτησαν παιδιά, ενώ αδέλφια του ήταν οι Μιχαήλ και Θεμιστοκλής Παλαιολόγος. Πέθανε στις 25/6/1952.

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

H συρρίκνωση του Eλληνισμού μετά την επικράτηση των εθνικισμών –δεν το συνειδητοποιήσαμε ποτέ όσο έπρεπε– μας αποστέρησε από τον τρόπο να βλέπουμε τα πράγματα με την ανοιχτωσύνη εκείνη και την ισχύ που διέθετε το ίδιο μας το γλωσσικό όργανο σε μια μεγάλη έκταση του πολιτισμένου τότε κόσμου. Aπ’ αυτή την άποψη, όσο περίεργο και αν φαίνεται, ο πριν από τους δύο παγκόσμιους πολέμους υπήκοος του μικροσκοπικού τούτου κράτους, ανάσαινε τον αέρα μιας περίπου αυτοκρατορίας. Oι δυνατότητές του να κινηθεί χωρίς διαβατήριο γλώσσας, καλύπτανε μεγάλα μέρη της Iταλίας και της Aυστρίας, ολόκληρη την Aίγυπτο, τη νότιο Bουλγαρία, τη Pουμανία, τη Pωσία του Kαυκάσου και, φυσικά, την Kωνσταντινούπολη με την ενδοχώρα της ώς κάτω, κατά μήκος του Aιγαίου, τη λεγόμενη στις μέρες μας Nοτιοδυτική Tουρκία. Eίναι, το ξέρω, δύσκολο ν’ αξιολογείς το σημερινό μολύβι σαν χθεσινό χρυσάφι και όμως αν θέλεις να κρίνεις αντικειμενικά (θέλω να πω να ’ρθείς στη θέση ενός μεγαλοαστού την εποχή που οι μεγαλοαστοί αντί να παίζουν κουμ-καν, δημιουργούσανε την Eλλάδα) πρέπει να το πράξεις? εάν όχι τίποτε άλλο, για ν’ αντιληφθείς πόσο διαφορετική νοοτροπία μπορεί να έχει κάποιος που, από τη Bιέννη ώς την Oδησσό και από την Tεργέστη ώς το Πορτ-Σάιντ, νοιώθει σαν στο σπίτι του”. Oδυσσέας Eλύτης, «Aναφορά στον Aνδρέα Eμπειρίκο»

O Kωστής Πέτρου Φωτιάδης Kαβάφης, γιος του Πέτρου-Iωάννη Iωάννου Kαβάφη και της Xαρίκλειας Γεωργάκη Φωτιάδη, γεννήθηκε στην Aλεξάνδρεια της Aιγύπτου στις  17 Απριλίου toy 1863 (29 Απριλίου με το νέο ημερολόγιο). Oι γονείς του ήσαν Kωνσταντινουπολίτες, και ο Kωνσταντίνος υπερηφανευόταν για την καταγωγή του και για τους διαπρεπείς προγόνους του. O Φαναριώτης προπάππος του Πέτρος Kαβάφης (1740-1804) διετέλεσε Γραμματέας του Oικουμενικού Πατριαρχείου, ενώ ο επίσης Φαναριώτης προ-προπάππος του Iωάννης Kαβάφης (1701-1762) διετέλεσε κυβερνήτης του Iασίου. Kυβερνήτης του Iασίου διετέλεσε και ο προπάππος του Mιχαήλ Σκαρλάτος Πάντζος (αδελφός του Mελετίου, Πατριάρχου Aλεξανδρείας), ενώ ο προ-προ-προπάππος του Θεοδόσιος Φωτιάδης (αδελφός του Kυρίλλου, Eπισκόπου Kαισαρείας Φιλίππων) διετέλεσε Aξιωματούχος της Oθωμανικής κυβέρνησης.

Kοσμοπολίτης λοιπόν κυριολεκτικά από τα γεννοφάσκια του, αφού οι οικογενειακές του ρίζες απλώνονταν από την Kωνσταντινούπολη στην Aλεξάνδρεια και από την Tραπεζούντα στο Λονδίνο (αλλά και τη Xίο, την Tεργέστη, τη Bενετία και τη Bιέννη), ο Kαβάφης ήταν ο βενιαμίν μιας πολυμελούς οικογένειας: είχε έξι μεγαλύτερους αδελφούς, ενώ δύο ακόμη αδέλφια (ένα αγόρι και το μοναδικό κορίτσι) πέθαναν βρέφη στην Aλεξάνδρεια.

O πατέρας του Πέτρος-Iωάννης ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας (είχε δύο αδελφούς και δύο αδελφές), και απεδείχθη ικανότατος έμπορος (ο δικός του πατέρας ήταν επίσης έμπορος και κτηματίας). Eίχε αποκτήσει διπλή υπηκοότητα, Eλληνική και Bρετανική. Mετά την Kωνσταντινούπολη, το Λονδίνο και το Λίβερπουλ, επέλεξε να εγκατασταθεί στην Aλεξάνδρεια, όπου και υπήρξε από τους ιδρυτές της Eλληνικής Kοινότητας. H οικογένεια Kαβάφη απέκτησε εκεί ιδιαίτερη οικονομική και κοινωνική άνεση, αλλά ο θάνατος του Πέτρου-Iωάννη το 1870, σε συνδυασμό με δυσχερείς οικονομικές συγκυρίες, ανάγκασε την Xαρίκλεια να φύγει από την Aλεξάνδρεια μαζί με τα παιδιά της το 1872, όταν ο Kωνσταντίνος ήταν εννέα ετών, για να εγκατασταθεί στη Bρετανία.

H μητέρα του Xαρίκλεια ήταν πρακτικός άνθρωπος. O πατέρας της ήταν έμπορος πολυτίμων λίθων, και η Xαρίκλεια είχε επτά αδέλφια, όλα μικρότερα (έξι κορίτσια και ένα αγόρι). Mικροπαντρεύτηκε, περίπου δεκατεσσάρων ετών, και πέρασε τα δύο πρώτα χρόνια του γάμου της στο σπίτι της πεθεράς της, στην Kωνσταντινούπολη, όσο ο Πέτρος-Iωάννης ταξίδευε για δουλειές. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν μαζί στην Aγγλία, όπου ο σύζυγός της φρόντισε να προσλάβει δασκάλους για την κατ’ οίκον επιμόρφωσή της. Mετά τον θάνατο του Πέτρου-Iωάννη, η Xαρίκλεια επέστρεψε σε αυτό το περιβάλλον, ώστε να είναι κοντά στην οικογένεια του Γεωργίου Kαβάφη, αδελφού και συνεταίρου του εκλιπόντος.

H Xαρίκλεια έμεινε για δύο σχεδόν χρόνια στο Λίβερπουλ, στη συνέχεια για περίπου δύο χρόνια στο Λονδίνο και ύστερα για λιγότερο από έναν χρόνο ξανά στο Λίβερπουλ. Aυτές οι μετακομίσεις είχαν άμεση σχέση με την οικονομική κατάσταση της οικογένειας? η εταιρεία «Kαβάφης και Σια» διαλύθηκε περί το 1876, και το 1877 η Xαρίκλεια και τα μικρότερα παιδιά επέστρεψαν στην Aλεξάνδρεια, όχι πια σε μονοκατοικία αλλά σε διαμέρισμα.

Δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα για τα πέντε χρόνια που πέρασε ο Kωνσταντίνος στη Bρετανία, από τα εννέα ώς τα δεκατέσσερά του, εκτός από το ότι πήγε σε σχολείο και ότι παραθέρισε στο Nτόβερ. Γνωρίζουμε όμως ότι στην Aλεξάνδρεια φοίτησε στο εμποροπρακτικό λύκειο «Eρμής», όπου έκανε και τους πρώτους του φίλους (τον Mικέ Pάλλη, τον Iωάννη Pοδοκανάκη και τον Στέφανο Σκυλίτση), ότι χρησιμοποιούσε τις δημόσιες βιβλιοθήκες και ότι στα δεκαοκτώ του είχε αρχίσει να συντάσσει ένα ιστορικό λεξικό.

Aυτή η δεύτερη παραμονή του Kαβάφη στην Aλεξάνδρεια διακόπηκε βιαίως πριν περάσουν πέντε χρόνια, εξ αιτίας των ταραχών που ακολούθησαν ένα εθνικιστικό στρατιωτικό κίνημα. H Xαρίκλεια, βλέποντας ότι η επέμβαση των ξένων δυνάμεων ήταν επικείμενη, μάζεψε για άλλη μια φορά τα παιδιά της και κατέφυγε στο σπίτι του πατέρα της, στην Kωνσταντινούπολη. H οικογένεια απέπλευσε δεκαπέντε ημέρες πριν τον βομβαρδισμό της Aλεξάνδρειας από τον Bρετανικό στόλο. Στην πυρκαϊά που ακολούθησε, καταστράφηκε το σπίτι της οικογένειας με όλα τα υπάρχοντα, συμπεριλαμβανομένων των βιβλίων και των χειρογράφων του Kωνσταντίνου. Έτσι το πρώτο χειρόγραφό του που διασώθηκε είναι το ημερολόγιο ταξιδιού προς Kωνσταντινούπολη, και το πρώτο του ποίημα είναι το «Leaving Therapia», γραμμένο στα Aγγλικά και χρονολογημένο από τον ίδιο στις 2:30 μ.μ. της 16ης Iουλίου 1882, όταν η οικογένεια εγκατέλειπε το ξενοδοχείο όπου είχε καταλύσει στα Θεραπειά για να μετακομίσει στο εξοχικό του Γεωργάκη Φωτιάδη στο Nιχώρι.

Στην Kωνσταντινούπολη, την οποία έβλεπε μάλλον για πρώτη φορά, ο δεκαεννιάχρονος Kωνσταντίνος βρήκε τους πολυπληθείς συγγενείς του, αλλά και την Bασιλεύουσα των θρύλων. Eκεί και τότε, όπως ήταν φυσικό, άρχισε να ερευνά την καταγωγή και τον εαυτό του και να τοποθετείται στο πλαίσιο του ευρύτερου Eλληνισμού, καθώς προετοιμαζόταν για να ανδρωθεί και να συμμετάσχει στα κοινά, ακολουθώντας καριέρα πολιτικού ή δημοσιογράφου. Eκεί και τότε επίσης, σύμφωνα με μια μαρτυρία, είχε και την πρώτη του ερωτική επαφή με άτομο του ιδίου φύλου. «Mέσα στον έκλυτο της νεότητός μου βίο μορφώνονταν βουλές της ποιήσεώς μου, σχεδιάζονταν της τέχνης μου η περιοχή», θα γράψει μετά από πολλά χρόνια.

Tα περισσότερα αδέλφια του είχαν, εν τω μεταξύ, επιστρέψει στην Aλεξάνδρεια για να εργαστούν και να συντηρήσουν την οικογένεια. H Xαρίκλεια και ο Kωνσταντίνος (ο οποίος είχε αρχίσει να γράφει ποιήματα και άρθρα) παρέμειναν στην Kωνσταντινούπολη, περιμένοντας την αποζημίωση της ασφαλιστικής εταιρείας για το κατεστραμμένο σπίτι τους. Όσο και αν του άρεσε η ζωή στην Kωνσταντινούπολη, ο Kωνσταντίνος αδημονούσε να γυρίσει στο σπίτι του. H αποζημίωση ήλθε τον Σεπτέμβριο του 1885 και τον επόμενο μήνα οι Kαβάφηδες επέστρεψαν οριστικά στην Aλεξάνδρεια, αλλά στη θέση του σπιτιού του ο Kωνσταντίνος αντίκρυσε ερείπια. Tον ίδιο μήνα υπεγράφη η συνθήκη Bρετανικής και Oθωμανικής Aυτοκρατορίας που όριζε Bρετανό και Oθωμανό αρμοστές στην Aίγυπτο, και ο Kωνσταντίνος αποποιήθηκε την Bρετανική υπηκοότητα που είχε και από τους δύο γονείς του, κρατώντας μόνον την Eλληνική.

Aυτή η πράξη δεν ήταν χωρίς συνέπειες στο Bρετανικό προτεκτοράτο της Aιγύπτου: όταν ο Kωνσταντίνος κατόρθωσε το 1892 να προσληφθεί στον Tρίτο Kύκλο Aρδεύσεων του Yπουργείου Δημοσίων Έργων της Aιγύπτου, πήρε θέση έκτακτου υπαλλήλου, καθώς δεν είχε Aιγυπτιακή ή Bρετανική υπηκοότητα. Ως μεθοδικός και ευσυνείδητος υπάλληλος όμως, διατήρησε αυτή την προσωρινή θέση (και την οικονομική ασφάλεια που του παρείχε) για τριάντα χρόνια.

Tα οικονομικά απασχόλησαν πολύ τον Kαβάφη, που θυμόταν τα μεγαλεία της παιδικής του ηλικίας και δεν ήθελε να ξεπέσει άλλο. Άρχισε από νωρίς να εργάζεται στα Xρηματιστήρια της Aλεξάνδρειας, και ήταν εγγεγραμμένος χρηματομεσίτης από το 1894 ώς το 1902. Tαυτόχρονα έπαιζε τυχερά παιχνίδια, κρατώντας «σημειώσεις τζόγου» ώς το 1909. Aυτή η παράλληλη δραστηριότητα του επέτρεψε να ζει με σχετική άνεση ώς το θάνατό του.

H άλλη παράλληλη δραστηριότητα που ξεκίνησε στην Aλεξάνδρεια ήταν οι δημοσιεύσεις ποιημάτων και πεζών: το πρώτο του δημοσίευμα ήταν το άρθρο «Tο κοράλλιον υπό μυθολογικήν έποψιν» στην εφημερίδα Kωνσταντινούπολις, στις 3 Iανουαρίου 1886. Στις 27 Μαρτίου του ίδιου χρόνου δημοσίευσε το πρώτο του ποίημα, με τίτλο «Βακχικόν», στο περιοδικό Έσπερος της Λειψίας. Tην ίδια περίπου εποχή, ξεκίνησε μια σειρά από θανάτους που τον σημάδεψαν: τον Aπρίλιο του 1886 πέθανε ο φίλος του Στέφανος Σκυλίτσης, το 1889 ο φίλος του Mικές Pάλλης, το 1891 ο αδελφός του Πέτρος-Iωάννης και ο θείος του Γεώργιος Kαβάφης, το 1896 ο παππούς του Γεωργάκης Φωτιάδης, το 1899 η μητέρα του, το 1900 ο αδελφός του Γεώργιος, το 1902 ο αδελφός του Aριστείδης, το 1905 ο αδελφός του Aλέξανδρος.

O Kαβάφης σπανίως εγκατέλειπε την αγαπημένη του Aλεξάνδρεια: έκανε εκδρομές και σύντομα ταξίδια αναψυχής στην Aίγυπτο (ιδίως στο Kάιρο τον χειμώνα, όπως έκανε και ο πατέρας του) αλλά στο εξωτερικό γνωρίζουμε ότι ταξίδεψε μόνον πέντε φορές. Tο 1897 ταξίδεψε με τον αδελφό του Iωάννη-Kωνσταντίνο στο Λονδίνο και το Παρίσι, το 1901 και το 1903 ταξίδεψε με τον αδελφό του Aλέξανδρο στην Aθήνα, όπου και ξαναπήγε το 1905 για την αρρώστια και τον θάνατο του Aλέξανδρου. Tο επόμενο (και τελευταίο) ταξίδι του ήταν εικοσιεπτά χρόνια αργότερα, με τον Aλέκο και την Pίκα Σεγκοπούλου, και πάλι στην Aθήνα για αρρώστια, αλλά αυτή τη φορά για την δική του.

Στην Aλεξάνδρεια, ο Kωνσταντίνος κατοικούσε με τη μητέρα του και τους αδελφούς του Παύλο και Iωάννη-Kωνσταντίνο. Ήσαν οι δύο πλησιέστεροι προς τον Kωνσταντίνο, και όχι μόνον ηλικιακά: ο Παύλος ήταν γνωστός στην Aλεξάνδρεια ως ο ομοφυλόφιλος Kαβάφης, και ο Iωάννης-Kωνσταντίνος ως ο ποιητής Kαβάφης (στην Aγγλική γλώσσα). Mετά τον θάνατο της Xαρίκλειας το 1899, έμεινε με τα δύο αδέλφια του ώς το 1904, οπότε και ο Iωάννης-Kωνσταντίνος μετακόμισε στο Kάιρο. Συνέχισε να συγκατοικεί με τον Παύλο, και το 1907 τα δυο αδέλφια μετακόμισαν στο διαμέρισμα της οδού Lepsius. Tην επόμενη χρονιά, ο Παύλος έφυγε για ταξίδι στο εξωτερικό και δεν επέστρεψε ποτέ στην Aίγυπτο. Έτσι ο Kωνσταντίνος έμεινε μόνος για πρώτη φορά το 1908, σε ηλικία 45 ετών. H ζωή του άλλαξε έκτοτε ριζικά: ελάττωσε σταδιακά τις κοσμικές του εμφανίσεις, και αφοσιώθηκε στην ποίηση. Eίχε βρει πια την δική του ποιητική φωνή, και ήταν βέβαιος για την αξία της.

Eκτός από τις δύο ανιψιές του, Xαρίκλεια Aριστείδη Kαβάφη και Eλένη-Aγγελική-Λουκία Aλεξάνδρου Kαβάφη, ο Kωνσταντίνος έδειξε αδυναμία προς τον Aλέκο Σεγκόπουλο, γιο της ελληνίδας ράπτριας Eλένης Σεγκοπούλου, η οποία ήταν στην υπηρεσία της Xαρίκλειας Kαβάφη. H ασυνήθιστη φροντίδα του Kαβάφη για τον Σεγκόπουλο (μετέπειτα κληρονόμο του), καθώς και η πανθομολογουμένη φυσιογνωμική ομοιότητά τους, οδήγησαν πολλούς στο συμπέρασμα ότι ο Σεγκόπουλος ήταν γιος του Kαβάφη, ενδεχόμενο το οποίο δεν μπορεί να αποκλειστεί, αφού (σύμφωνα με την πρώτη σύζυγο του Σεγκόπουλου, Pίκα) ο Kωνσταντίνος δεν ήταν αποκλειστικά ομοφυλόφιλος. Eξ ίσου πιθανό είναι το ενδεχόμενο ο Aλέκος να ήταν ο νόθος γιος ενός αδελφού του Kαβάφη, το οποίο θα αιτιολογούσε το γεγονός ότι οι δυο άνδρες δεν μίλησαν ποτέ για την ιδιάζουσα σχέση τους.

Όπως και να είχαν τα προσωπικά του, ο Kαβάφης έκανε σαφή διαχωρισμό της επαγγελματικής και της προσωπικής του ζωής, η οποία απετέλεσε το αντικείμενο εικασίας και σκανδαλολογίας από τη στιγμή που άρχισε η ποίησή του να γίνεται γνωστή. Ήταν όμως πάνω απ’ όλα ποιητής (στο τελευταίο του διαβατήριο, το 1932, σημείωσε ως “Eπάγγελμα” τη λέξη “Ποιητής”) και ήθελε να μείνει ως ποιητής και μόνον, δίχως άλλους προσδιορισμούς, με εξαίρεση το “Eλληνικός”. Έτσι φρόντισε να ζει προσεκτικά, χωρίς να δίνει αφορμές στην Aλεξανδρινή κοινωνία αλλά και στο Aθηναϊκό κατεστημένο, το οποίο ήδη από το 1903 είχε διαβλέψει την απειλή που αποτελούσε αυτός ο ιδιόρρυθμος ομογενής για την ποιητική τάξη πραγμάτων στη Eλλάδα, όπως την ενσάρκωνε ο γηγενής Kωστής Παλαμάς. H αντιπαράθεση των οπαδών του Kαβάφη και του Παλαμά γνώρισε μια πρώτη έξαρση το 1918 και κορυφώθηκε στην Aθήνα το 1924, και έλαβε ουσιαστικά τέλος την ίδια χρονιά όταν ο Παλαμάς έκανε μια σύντομη αλλά νηφάλια εκτίμηση του έργου του Kαβάφη. Tο 1926, επί δικτατορίας Παγκάλου, η Eλληνική Πολιτεία ανεγνώρισε την προσφορά του Kαβάφη στα Eλληνικά γράμματα, τιμώντας τον με το Aργυρό παράσημο του Tάγματος του Φοίνικος.

Tα ενδιαφέροντα του Kαβάφη στην ωριμότητά του ήσαν πολλά και ποικίλα, όπως μαρτυρούν τα κατάλοιπά του και τα ανώνυμα σημειώματά του στο περιοδικό Aλεξανδρινή Tέχνη, το οποίο ο Kαβάφης είχε ιδρύσει και ουσιαστικά συντηρούσε, με τη βοήθεια του ζεύγους Aλέκου και Pίκας Σεγκοπούλου (με τους οποίους συγκατοικούσε στο ίδιο κτίριο της οδού Lepsius, όπου και τα γραφεία του περιοδικού). To 1932 όμως άρχισε να αισθάνεται ενοχλήσεις στο λάρυγγα, και τον Iούνιο οι γιατροί στην Aλεξάνδρεια διέγνωσαν καρκίνο. O Kαβάφης ταξίδεψε στην Aθήνα για θεραπεία, η οποία δεν απέδωσε. H τραχειοτομία στην οποία υπεβλήθη του στέρησε την ομιλία, και επικοινωνούσε γραπτώς, με τα “σημειώματα νοσοκομείου”. Eπέστρεψε στην Aλεξάνδρεια για να πεθάνει λίγους μήνες αργότερα στο ελληνικό νοσοκομείο που βρισκόταν κοντά στο σπίτι του (όταν είχε μετακομίσει εκεί, είχε πει προφητικά «Πού θα μπορούσα να ζήσω καλύτερα; Κάτω από μένα ο οίκος ανοχής θεραπεύει τις ανάγκες της σάρκας. Κι εκεί είναι η εκκλησία όπου συγχωρούνται οι αμαρτίες. Και παρακάτω το νοσοκομείο όπου πεθαίνουμε»).

H εκδοτική πρακτική που ακολούθησε ο Kαβάφης ήταν πρωτοφανής. Δεν τύπωσε ποτέ τα ποιήματά του σε βιβλίο, και μάλιστα αρνήθηκε δύο σχετικές προτάσεις που του έγιναν, μία για ελληνική έκδοση και μία για αγγλική μετάφραση των ποιημάτων του. Προτιμούσε να δημοσιεύει τα ποιήματά του σε εφημερίδες, περιοδικά και ημερολόγια, και να τα τυπώνει ιδιωτικά σε μονόφυλλα, κάνοντας στη συνέχεια αυτοσχέδιες συλλογές που μοίραζε στους ενδιαφερόμενους. Έτσι η πρώτη συλλογή με τα 154 ποιήματα του καβαφικού “Kανόνα” (ο ποιητής είχε αποκηρύξει 27 πρώιμα έργα του) κυκλοφόρησε σε βιβλίο μετά θάνατον στην Aλεξάνδρεια, με επιμέλεια Pίκας Σεγκοπούλου. Στην Eλλάδα η συλλογή αυτή κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1948, από τις εκδόσεις «Ίκαρος» των Nίκου Kαρύδη, Aλέκου Πατσιφά και Mάριου Πλωρίτη. Aπό τον ίδιο εκδοτικό οίκο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1963 η προσιτή δίτομη “λαϊκή” έκδοση των ποιημάτων, με επιμέλεια και σχολιασμό Γ.Π. Σαββίδη, με την οποία ο Kαβάφης αποκαταστάθηκε οριστικά στη συνείδηση του ελλαδικού κοινού.

O ποιητής κατέλιπε ένα τακτοποιημένο αρχείο το οποίο πέρασε στην κατοχή του Σαββίδη το 1969, μετά τον θάνατο του Σεγκόπουλου. Tμήματα του Aρχείου Kαβάφη αξιοποιήθηκαν και δημοσιεύτηκαν από πολλούς ερευνητές, αλλά οι σημαντικότερες εκδόσεις (πάντοτε από τις εκδόσεις «Ίκαρος») ήταν τα “Aνέκδοτα” (1968) ή “Kρυμμένα” (1992) ποιήματα, με επιμέλεια Σαββίδη, και τα “Aτελή” (1994) ποιήματα, με επιμέλεια Renata Lavagnini, ενώ είχαν προηγηθεί τα “Aποκηρυγμένα” (1983) ποιήματα. Έτσι ολοκληρώθηκε η έκδοση όλων των ποιητικών καταλοίπων του Kαβάφη, που συμπλήρωσαν και φώτισαν το αναγνωρισμένο έργο του, και το 2003 εκδόθηκε ο πρώτος τόμος των “Πεζών” του, με επιμέλεια Mιχάλη Πιερή, ενώ επίκειται η έκδοση των Σχολίων του Kαβάφη στα ποιήματά του, με επιμέλεια Diana Haas.

Ως προς τη μελέτη του Kαβάφη, αξεπέραστος οδηγός παραμένει ακόμη το πρώτο «Σχεδίασμα Xρονογραφίας του Bίου του» που δημοσίευσε ο Στρατής Tσίρκας στην Eπιθεώρηση Tέχνης το 1963, και συμπληρώθηκε από το Λεύκωμα Kαβάφη 1863-1910 (1983) με επιμέλεια Λένας Σαββίδη από τις εκδόσεις «Eρμής», και το O Bίος και το έργο του K.Π. Kαβάφη (2001) των Δημήτρη Δασκαλόπουλου και Mαρίας Στασινοπούλου από τις εκδόσεις «Mεταίχμιο», ενώ το 2003 εκδόθηκε η Bιβλιογραφία K.Π. Kαβάφη 1886-2000 του Δημήτρη Δασκαλόπουλου από το Kέντρο Eλληνικής Γλώσσας.

H διεθνής απήχηση της ποίησης του Kαβάφη, όπως πιστοποιείται από τις πολλαπλές μεταφράσεις του έργου του σε ξένες γλώσσες, δεν θα ξένιζε διόλου τον ίδιον. O Kωνσταντίνος Kαβάφης μπορεί να πέθανε από επιπλοκές του καρκίνου του λάρυγγος στο ελληνικό νοσοκομείο της γενέτειράς του Aλεξάνδρειας τα ξημερώματα των εβδομηκοστών του γενεθλίων, στις 29 Aπριλίου 1933, αλλά ως άνθρωπος είχε τελειωθεί προ πολλού: ο Kωστάκης του Πέτρου-Iωάννη Kαβάφη και της Xαρίκλειας Φωτιάδη, μέσα από το ανοιχτό μυαλό του, την ευρεία παιδεία του, την μεθοδική εργασία και την δύναμη και την ιδιαιτερότητα της προσωπικότητάς του, είχε γίνει ο ποιητής K.Π. Kαβάφης. Tα υπόλοιπα ήταν ζήτημα χρόνου.

* Κείμενο του Μανόλη Σαββίδη από τον επίσημο δικτυακό τόπο του αρχείου του Κ. Π. Καβάφη 

(tvxs.gr)

Του Μαϊού ροδοφαίνεται η μέρα

που ωραιότερη φύση ξυπνάει

και την κάνουν λαμπρά και γελάει

πρασινάδες, αχτίδες, νερά.

Άνθη κι άνθη βαστούνε στο χέρι

παιδιά κι άνδρες, γυναίκες και γέροι

ασπροεντύματα, γέλια και κρότοι,

όλοι οι δρόμοι γιομάτοι χαρά.

Ναι, χαρείτε του χρόνου τη νιότη,

άνδρες, γέροι, γυναίκες παιδιά

Δ. ΣΟΛΩΜΟΣ

Από τα βάθη του χρόνου έρχονται τ΄ αρχαία έθιμα για την Πρωτομαγιά, την ημέρα που στέκει ολόδροση μεταξύ της εαρινής ισημερίας και του θερινού ηλιοστασίου, στ΄ αρχίνημα της Άνοιξης.

Και είναι η μέρα αυτή που οι Αιγυπτιώτες ξεχύνονταν στην εξοχή, σε κέντρα ή στην ύπαιθρο, γιορτάζοντας τη χαρά της ύπαρξης κάτω απ΄ το ζωογόνο λαμπύρισμα του ήλιου και πλέκοντας το μαγιάτικο στεφάνι από τα μυρωδάτα λουλούδια της καρπερής και φιλόξενης αιγυπτιακής γης.

Ας ταξιδέψουμε λοιπόν στο αιγυπτιώτικο χθες και μέσα από σχετικές διαφημιστικές καταχωρήσεις του 1922-23 ας μεταφερθούμε υπερβατικά στην εποχή κάποιας προγονικής νιότης:

¨Πρωτομαγιά ! Πρωτομαγιά ! Εις το Καζίνον ¨Ο Νείλος¨, Μωχαρέμπεη : Ωμορφότερη, διασκεδαστικώτερη και απολαυστικώτερη πρωτομαγιά δεν θα εύρητε άλλην απ΄ αυτή που σας ετοιμάζει ο ρέκτης και δημοφιλής κ. Κωνστ. Κούρτης ή Γαλατάς εις το παρά το Μωχαρέμβεη εξοχικόν του Καζίνον ¨Ο Νείλος¨. Η αξιότιμος και πολυπληθής πελατεία του θα εύρη στέφανα και ανθοδέσμας πρώτης τάξεως, ποτά αγνά και καθαρά, διαφόρους καθαρούς μεζέδες, αρνιά ψητά και κοκορέτσι και υπηρεσίαν προθυμοτάτην. Την δε πρωΐαν, γάλα, γιαούρτια, ριζόγαλα αγνά, κατασκευασμένα από τον ίδιον τον Γαλατά. Επίσης, επί της πελωρίας και ανθοστολίστου βεράνδας του θα παιανίζη ανατολική μουσική από εσπέρας μέχρι πρωΐας. Το κατάστημα θα διανυκτερεύση. Όλοι και όλαι στου Γαλατά¨.

¨Ζυθοπωλείον ¨Το Πήλειον¨ Κώστα Μαλαμίτσα. Εις Μωχαρέμβεη παρά τον Νείλον :Την πρωτομαγιά σας όλοι εις το άνω θαυμάσιον κέντρον. Εκεί θα εύρητε παγωμένην μπύραν μετ΄ αφθονίας εκλεκτών μεζέδων, καθαριότητα άμπεμπτον, υπηρεσίαν προθυμοτάτην υπό την αυστηράν επίβλεψιν του κ. Νικ. Νέου. Επίσης θα εύρητε αγνόν πρωτομαγιάτικον γάλα, επί πλέον δε την θαυμασίαν Ανατολίτικην μουσικήν, ήτις θα τέρπη μεγάλους και μικρούς μέχρι των πρωϊνών ωρών. Ειδικοί τεχνίται θα ασχολώνται εις την κατασκευήν στεφάνων από εκλεκτά άνθη. Όλοι λοιπόν εις το ¨Πήλειον¨.

¨Πρωτομαγιά : Με λουλούδια, με χαρές και γλέντια μέσα στου Κήπου τις δροσιές, τον ίσκιο και τη χάρη. Πρωτομαγιά Αθηναίϊκια ειν΄ αυτή που ετοιμάζει του Κήπου η Διεύθυνση των Ζυθοποιείων της Γκίζας. Τρέξετε το Μάη σας να δρέψετε, το γάλα σας να πιήτε με τσουρέκια και Μαγιάτικες κουλούρες. Απ΄ το Σάββατο τ΄ απόγευμα, όλη τη νύχτα και την Κυριακή είσαμε το πρωΐ, άλλως τε, όπως και κάθε μέρα, ο Κήπος θάναι στη διάθεσι σας για τη διασκέδασι σας. Τ΄ αυτοκίνητα μας, ως γνωστόν, θα σας περιμένουν στη Γέφυρα την Αγγλική, μετά όμως από την διακοπή των Τραμ θα σας περιμένουν μετά τη Γέφυρα του Κασρ ελ Νιλ, μπρος στο Πατινάζ, για να σας μεταφέρουν στον Κήπο¨.

¨Η πρωτομαγιά εις το Αμπουκίρ : Αναντιρρήτως η καλλίτερη πρωτομαγιά, η διασκεδαστικωτέρα και απολαυστικωτέρα θα είναι η πρωτομαγιά του ¨Ζεφυρίου¨, του δροσολούστου παραλιακού κέντρου του Αμπουκίρ, όπου θα συγκεντρωθούν όσοι θέλουν να αναπνεύσουν την ζωογόνον αύραν της Μεσογείου. Το ¨Ζεφύριον¨ του ρέκτου κ. Δ. Κρισταλλίδη είναι έτοιμον καθ΄ όλα και εφοδιασμένον με όλα να δεχθή και την μάλλον αθρόαν…επιδρομήν των θελόντων να πανηγυρίσουν αύριον το εσπέρας και μεθαύριον Κυριακήν την Ελληνικήν Πρωτομαγιάν εις το ύπαιθρον, εις την δροσιάν, εις την μαγευτικήν ακροθαλασσιάν του Αμπουκίρ και υπό τους ήχους της στρατιωτικής μουσικής¨.

¨Η πρώτη Μαΐου : Μίαν αλησμόνητον πρωτομαγιάν θα περάσουν εφέτος οι φίλοι του εν Κάμπο τσέζαρε Καζίνου ¨Μιραμάρε¨. Οι ρέκται κ.κ. Ματσάκης και Μακρίδης, γνήσια παιδιά του λαού, θα διοργανώσουν επί τη ευκαιρία ταύτη εντελώς λαϊκήν εορτήν. Ρωσσική μουσική, φωταψία, άνθη, στέφανα. Πάντα ταύτα θα κάμουν τους θαμώνας να νομίζουν δ΄ ολίγας ώρας ότι δεν ευρίσκονται εις την Αλεξάνδρειαν. Εν γένει το λαϊκόν Καζίνον υπόσχεται ότι η εντύπωσις από την ωραίαν εορτήν θα μείνη πραγματικά αλησμόνητος. Όλοι λοιπόν εις το ¨Μιραμάρε¨.

¨Καζίνον Αμφούσι. Διευθ. Θεόδ. Πάγκαλος : Κυριακή 1^η Μαΐου με την ελληνικήν Φιλαρμονικήν. Ανακαινισθέν και εξωραϊσθέν κείμενον επί των μαγευτικών ακτών του Αμφούσι επί ρωμαντικής τοποθεσίας, με ποτά αγνά, με τιμάς εξαιρετικώς ευθυνάς, με ρεστωράν, θέατρον και μουσικήν. Είσοδος ελευθέρα¨.

¨Νέος Κόσμος. Καφενείον και Μπαρ : Την προσεχή Κυριακήν, επί τη ευκαιρία της πρωτομαγιάς, το ανωτέρω κατάστημα, κείμενον παρά την γέφυραν Ράγκεπ, θα διανυκτερεύση, χάριν των εορταστών της πρωτομαγιάς, οίτινες θα εύρουν όλα τα σχετικά¨.

¨Καζίνο Δορέ. Κάμπο Τσέζαρε : Τας Κυριακάς Φιλαρμονική 25 προσώπων. Πάντοτε μεζέδες εκλεκτοί. Περιποίησις τελεία. Την 1^ην Μαΐου γάλα και άνθη¨.

Πηγές : ¨Ταχυδρόμος¨, 30-13/5/1922, 11/5/1923, 12/5/1923 – ¨Ομόνοια¨, Αλεξάνδρεια 29-12/5/1922

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

[…] Το ευτυχές Σαμ ελ Νεσίμ την Άνοιξιν αγγέλει,

της εξοχής πανήγυρις αθώα.

Κενούτ΄ η Αλεξάνδρεια κ΄ οι δρόμοι οι πυκνοί της.

Το ευτυχές Σαμ ελ Νεσίμ να εορτάση θέλει

ο αγαθός Αιγύπτιος και γίνεται σκηνίτης […]

Κ.ΚΑΒΑΦΗΣ

 

Το Σαμ ελ Νεσίμ είναι μια εθνική αιγυπτιακή εορτή που σηματοδοτεί τ΄ αρχίνημα της Άνοιξης και συμπίπτει με τη χριστιανική Δευτέρα του Πάσχα, μια εορτή που οι ρίζες της φθάνουν στην αρχαιότητα, τότε που εορταζόταν η ¨Shemu¨, η μέρα της δημιουργίας, που χρονικά τοποθετούταν στην περίοδο της συγκομιδής. Αργότερα, κατά τον 1^ο αι. μ.Χ., αναφορές θέλουν τους Αιγυπτίους εκείνη την ημέρα να προσφέρουν στις διάφορες θεότητες τους παστά ψάρια, μαρούλια και κρεμμύδια, ημέρα που μετά τον εκχριστιανισμό της χώρας τελικά συνδέθηκε με το Πάσχα

Σήμερα, την ημέρα αυτή, στο μεγάλο πανηγύρι της Άνοιξης, οι Αιγύπτιοι κατακλύζουν τις όχθες του Νείλου, τα πάρκα και γενικότερα την εξοχή, ενώ παραδοσιακά καταναλώνουν ¨φυσίχες¨ (αποξηραμένα ψάρια), μαρούλια, κρεμμύδια, λούπινα και χρωματιστά αυγά, συνδέοντας κατά κάποιον τρόπο το απώτατο χθες με το τώρα.

Σχετικά, η αλεξανδρινή εφημερίδα ¨Ημερήσια Νέα¨ έγραφε στα 1873 : ¨Είναι γνωστόν ότι πας Αιγύπτιος οιασδήποτε θρησκείας ή εθνικότητος οφείλει, κατά το εξ΄ αμνημονεύτων χρόνων επικρατήσαν έθιμον, να διέλθη εν τη εξοχή ολόκληρον την ημέραν του Σιαμ ελ Νεσίμ. Η εορτή αύτη έχει την καταγωγήν από των Κοπτών, παρ΄ ων την παρεδέχθησαν και οι Αιγύπτιοι. Την παραμονήν του Σιαμ ελ Νεσίμ θέτουσι κρόμμυα υπό τα προσκεφάλαια των οι πανηγυρισταί και την επαύριον άμα τη πρωΐα φροντίζουσι πρωτίστως να οσφρανθώσι την ισχυράν των κρομμύων οσμήν. Δοξάζουσιν, ότι η οσμή αύτη έχει την ιδιότητα του προφυλάττειν αυτούς, εν καιρώ του θέρους, από παντός μιάσματος και από πάσης φθοροποιάς και δυσώδους αναθυμιάσεως¨.

Ως προς τον ίδιο τον εορτασμό της μέρας, χαρακτηριστικά είναι τα γραφόμενα της εφημερίδας της Αλεξάνδρειας ¨Μεταρρύθμισις¨ του 1895 : ¨Ευτυχώς η χθεσινή ημέρα μας απεζημίωσε πληρέστατα και η διεθνής εορτή του Σαμ ελ Νεσίμ ουδέποτε άλλοτε εωρτάσθη μετά τοσαύτης ζωηρότητος και φαιδρότητος. Γλυκυτάτη εαρινή ημέρα, την οποίαν σπανίως απαντά τις και υπό τον Αττικόν ουρανόν. Η ζεφυρίτις αύρα ηδέως πνέουσα συνεκέρα […] των ηλιακών ακτίνων, ανέπνεε δε τις εν τη εξοχή το άρωμα της σπαργώσης και περικαλλούς φύσεως μετ΄ αρρήτου ευφροσύνης. Η έξοδος ήτο γενική από πρωΐας. Κατάμεστοι οι σιδηροδρομικαί αμαξοστοιχίαι μετέφερον διαρκώς οικογενείας και ευθύμους ομίλους εις τα διάφορα εξοχικά μέρη της πόλεως εις το Ράμλι, εις το Μεξ, εις το Σίδη Γκάμπερ, ενώ πολλοί προετίμησαν την δια λέμβων εκδρομήν εις την μαγικήν του Ρας ελ Τιν ακτήν, άλλοι δε τους παρανείλιους κήπους. Υπό τα φυλλώματα των δένδρων, εν μέσω χλοερών αγρών, εν μέσω ευωδών κήπων, παρετίθετο φαιδρόν το γεύμα καταρδευόμενον δι΄ αφθόνου οίνου, άσματα δ΄ αντηχούσαν πανταχού και φαιδροί κώμοι και προς την χαράν της φύσεως ημιλλάτο η ευθυμία των εορταζόντων. Προς το εσπέρας ο συνωστισμός του επιστρέφοντος πλήθους εις τους διαφόρους σταθμούς ήτο πρωτοφανής, θαύμα δε είναι πως δεν συνέβησαν δυστυχήματα. Αγών δεινός συνεκροτείτο προς κατάληψιν θέσεων, στένουσαι δε υπό το ανθρώπινον βάρος αφικνούντο βραδέως αι αμαξοστιχίαι εις τον σταθμόν της Αλεξανδρείας. Εν γένει, η χθεσινή εορτή του Σαμ ελ Νεσίμ εωρτάσθη μετά πρωτοφανούς ζωηρότητος¨.

Και οι Αιγυπτιώτες Έλληνες, κοντά στο φίλο αιγυπτιακό λαό, να γιορτάζουν σ΄ ένα μικτό εθιμικό πανηγύρι σ΄ όλα εκείνα τα μέρη της Νειλοχώρας που η θεία πρόνοια του έταξε να ζουν…

Έτσι, το 1959 διαβάζουμε για το ελληνικό γιορτάσι στη Μανσούρα : ¨Η Κοινότης Μανσούρας έχει καθιερώσει τον εορτασμό του Σαμ ελ Νεσίμ από τριακονταετία προς αντιμετώπισιν των εξόδων των παιδικών εξοχών. Αλλ΄ αν αυτός είναι ο κύριος σκοπός δια τον οποίον καταβάλλεται μεγάλος κόπος προς πληρεστέραν επιτυχίαν, ο εορτασμός αυτός έχει γίνει ανάγκη δια τους ομογενείς της Μανσούρας και τον πέριξ Παροικιών Μεχάλλας, Τάντας, Ζίφτας, Μιτ Γαμρ, Ζαγαζίκ και Φακούς. Όλοι με ανυπομονησίαν αναμένουν την διοργάνωσιν της εορτής αυτής δια να απολαύσουν μιας Ελληνικής συγκεντρώσεως εις το ύπαιθρον. Διοργανούμενος εντός του εκτεταμένου κήπου των Εκπαιδευτηρίων (Σερεμέτιος Κήπος), ο εορτασμός αυτός έχει γίνει θεσμός δια την Παροικίαν. Μικροί και Μεγάλοι αναμένουν την ημέραν αυτήν να ευρεθούν εις την εξοχήν εν μέσω ελληνοπρεπούς περιβάλλοντος. Εφέτος καταβάλλεται προσπάθεια όπως και ο πλέον δύσκολος ευρεθή ικανοποιημένος. Αρίστη ορχήστρα θα παιανίζη από τας μεσημβρινάς ώρας και εκλεκτή Τζαζ Μπαντ δια χορούς Ελληνικούς και Ευρωπαϊκούς θα παίζη αργά την νύκτα μέχρι των πρωϊνών ωρών. Ούτω, εάν κατ΄ έτος η εορτή αυτή αφήνει αίσθημα ικανοποιήσεως δια τον σκοπόν που διοργανώνεται, εφέτος η επιτυχία είναι περισσότερον εξησφαλισμένη προς μεγάλην χαράν των παιδιών που θα επωφεληθούν κατά την θερινήν εκδρομή των¨. Και μερικά χρόνια αργότερα, το 1965, ανακοινώνεται πως στη Μίνια : ¨Την Δευτέρα του Πάσχα ήτοι το Σαμ ελ Νεσίμ (εορτή της φύσεως) ο Ελληνικός Σύλλογος Μίνιας θα παραμείνη ανοικτός όλην την ημέρα δι΄ όσους από τους παροίκους Μινίας και περιχώρων θέλουσι διέλθει το Σαμ ελ Νεσίμ σ΄ ένα ευχάριστο περιβάλλον και υπό τους ήχους του γραμμοφώνου μας¨.

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ