Ετικέτα: Ιστορία

Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο η Αίγυπτος και οι Αιγυπτιώτες συμπεριλήφθηκαν σε εκδόσεις ελληνικών γραμματοσήμων, τις οποίες και καταγράφουμε παρακάτω, με τις χρονολογίες έκδοσης εντός παρενθέσεων:

Θωρηκτό Αβέρωφ (1927, 1967 & 2012): Η κυβέρνηση του Κ. Μαυρομιχάλη δαπάνησε 23.650.000 δρχ. για την απόκτησή του. Οι 8.000.000 χρυσές δρχ. προέρχονταν από το 20% της συνολικής κληρονομιάς του Γεωργίου Αβέρωφ, που παραχώρησε με τη διαθήκη του στο Ταμείο Εθνικού Στόλου το 1899.

Ελ Αλαμέιν – Τάφος Πεσόντων (1947): Το Ελ Αλαμέιν βρίσκεται 106 χιλιόμετρα δυτικά της Αλεξάνδρειας και είναι ο τόπος όπου διεξήχθησαν δύο μάχες το 1942 με τη συμμετοχή της 1^ηςΕλληνικής Ταξιαρχίας, οι οποίες έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στη θετική για τους συμμάχους έκβαση του πολέμου κατά του Άξονα. Εκεί αργότερα, ανάμεσα στα συμμαχικά μνημεία, ανεγέρθηκε στο ελληνικό κοιμητήριο και το Μνημείο των Πεσόντων Ελλήνων κατά τις εχθροπραξίες αυτές.

Μέγας Αλέξανδρος (1954 & 1968): Ο Μέγας Αλέξανδρος (356-323 π.Χ.) ήταν ο ιδρυτής της Αλεξάνδρειας στα δυτικά του Νείλου το 331 π.Χ., η οποία υπήρξε κατά την αρχαιότητα η πρωτεύουσα της Νειλοχώρας και σπουδαίο λιμάνι, ενώ θεωρείται πως στην ακμή της κατά την Πτολεμαϊκή Περίοδο αποτέλεσε μία από τις επιφανέστερες εστίες πολιτισμού με κέντρο την περίφημη βιβλιοθήκη της.

Γεώργιος Αβέρωφ (1973): Ο Αιγυπτιώτης Γ. Αβέρωφ (1815-1899) ήταν Εθνικός Ευεργέτης : Έδωσε 900.000 χρυσές δρχ. για την αποπεράτωση του Πολυτεχνείου (που είχαν αρχίσει οι Αλεξανδρινοί Τοσίτσας και Στουρνάρης), έκτισε τη Σχολή Ευελπίδων, τις εφηβικές φυλακές της Αθήνας (Εφηβείον Αβερώφειο), τη Γεωργική Σχολή της Λάρισας, έδωσε μεγάλα ποσά στην κοινότητα του Μετσόβου και στο Ωδείο Αθηνών, 1.000.000 δρχ. για την αναμαρμάρωση του Παναθηναϊκού Σταδίου, πρόσφερε τους ανδριάντες του Ρήγα και του Γρηγορίου 5^ου που βρίσκονται στην είσοδο του αθηναϊκού Πανεπιστημίου, απ΄ τα δικά του κυρίως χρήματα αγοράστηκε το θωρηκτό που φέρει το όνομα του, βοήθησε οικονομικά στη διεξαγωγή των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων, κ.ά.

Φυγή της Αγίας Οικογένειας στην Αίγυπτο (1974): Στην Αίγυπτο κατέφυγε η Υπεραγία Θεοτόκος με το Χριστό όταν ο Ηρώδης διέταξε τη σφαγή των παιδιών της Βηθλεέμ. Το πόσο καιρό έμειναν εκεί διαφέρει ανάλογα με τις πηγές, πάντως στα μέρη που πέρασαν κατά τη διαμονή τους ανεγέρθησαν εκκλησίες και μοναστήρια, όπως ο Ναός της Παρθένου στο μοναστήρι Αλ Μεχάρακ, ενώ υπάρχουν πολλά ιερά δέντρα κάτω από τις φυλλωσιές των οποίων πιστεύεται πως φιλοξενήθηκε η Θεία Οικογένεια, όπως το ¨Δέντρο της Παναγίας¨ στη Ματαρία, κοντά στο Κάιρο. Η εν Αιγύπτω φυγή γιορτάζεται από την Εκκλησία στις 26 Δεκεμβρίου.

Μιχαήλ Τοσίτσας και Πολυτεχνείο (1975): Ο Αιγυπτιώτης Μ. Τοσίτσας (1787-1856) ήταν Εθνικός Ευεργέτης : Έδωσε μεγάλα ποσά κατά καιρούς στο Μέτσοβο, έκανε σημαντικές δωρεές για το ελληνικό σχολείο της Θεσσαλονίκης, έδωσε 100.000 γαλλικά φράγκα για τη συντήρηση του Πολυτεχνείου, 10.000 τάλιρα για τον εξωραϊσμό των δρόμων Αιόλου, Σταδίου και Ερμού, 15.000 δρχ. υπέρ της Ελληνικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, μεγάλα ποσά στο Αρσάκειο, στο τότε αθηναϊκό νοσοκομείο, στο Αμάλειο Ορφανοτροφείο, στη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία και σε άλλα ιδρύματα.

Φάρος Αλεξάνδρειας (1977):  Ένα από τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου, ο Φάρος ανεγέρθηκε τον 3^ο αι. π.Χ. επί της ομώνυμης νησίδας λίγο έξω από το λιμάνι της Αλεξάνδρειας, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Πτολεμαίου Β΄του Φιλάδελφου (284-246) και παρέμεινε σε λειτουργία μέχρι την πλήρη καταστροφή του από σεισμούς τον 14^ο αι μ.Χ.

Κωνσταντίνος Καβάφης (1983): Ο Αιγυπτιώτης Κ. Καβάφης (1863-1933) υπήρξε χωρίς αμφιβολία η μεγαλύτερη πνευματική φυσιογνωμία της Αλεξάνδρειας και σήμερα, κατά γενική ομολογία, θεωρείται ο επιφανέστερος παγκοσμίως Έλληνας ποιητής.

Ντίνος Ηλιόπουλος (2009): Ο ευγενικός και μετριοπαθής Αιγυπτιώτης ηθοποιός Ντίνος Ηλιόπουλος (1915-2001) πρόσφερε με τη σπουδαία υποκριτική του ικανότητα το γέλιο – και όχι μόνο – σε εκατομμύρια Έλληνες, ενός δίδαξε ήθος εντός και εκτός σκηνής.

Σιβιτανίδειος Σχολή (2009): Η Σιβιτανίδειος Σχολή Καλλιθέας ιδρύθηκε το 1926-27 από κληροδότημα αξίας 3.000.000 χρυσών δραχμών σε αιγυπτιακά χρεόγραφα και λίρες Αιγύπτου προς το Δημόσιο του Αιγυπτιώτη Βασίλειου Σιβιτανίδη (1830-1921).

Αριστείδης Πατρινός (2013): Ο Αιγυπτιώτης γενετιστής Α. Πατρινός (1947) βρίσκεται πίσω από τη δημιουργία των πρώτων συνθετικών βακτηριδιακών κυττάρων, τιμώμενος με πολυάριθμα βραβεία και τιμητικούς τίτλους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Ας σημειωθεί επίσης το αναμνηστικό ¨εταιρικό γραμματόσημο¨ που εξέδωσε επίσημα μέσω των ΕΛΤΑ ο Σύνδεσμος Αιγυπτιωτών Ελλήνων το 2013, επ΄ ευκαιρία της συμπλήρωσης 80 ετών δράσης και προσφοράς από την ίδρυση του το 1933.

Με αιγυπτιώτικο ενδιαφέρον έχει εκδώσει γραμματόσημα και η αδελφή Κύπρος, όπως αυτά με τον σπουδαίο κυπριακής καταγωγής Αιγυπτιώτη πεζογράφο Νίκο Νικολαΐδη (2006), με τους ηγέτες του Κινήματος των Αδεσμεύτων (Νάσερ, Νεχρού, Τίτο) και το Μακάριο (1988), τη φυγή της θείας οικογένειας στην Αίγυπτο (1974), κ.ά.

Τέλος, η αγαπημένη Αίγυπτος έχει συμπεριληφθεί με διάφορα θέματα σε γραμματόσημα πολλών χωρών του κόσμου: Με τον μεταφραστή των ιερογλυφικών Ζαν Φρανσουά Σαμπολιόν το Μονακό (1990) και η Γαλλία (1972), με τον Αιγύπτιο ηγέτη Νάσερ το Σουδάν (1973), το Άμπου Ντάμπι (1971), κ.ά.

Επί τη ευκαιρία δε, σημειώνουμε και τα φιλανθρωπικά αιγυπτιώτικα ¨ειδικά χαρτόσημα¨ του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Αιγύπτου (περ. 1924)  και της Ελληνικής Ενώσεως ¨Αισχύλος-Αρίων¨ (υπέρ του Ασύλου και των Νυχτερινών Σχολών της) που κυκλοφόρησαν στη Νειλοχώρα.

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

Μια συζήτηση για μια πόλη με πλούσια ιστορία και πλούσιες μνήμες πολλών σημερινών Ελλήνων -την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου- φιλοξένησε η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών τον περασμένο μήνα. Τίτλος της εκδήλωσης «“Πάντα η Αλεξάνδρεια είναι”: Επιστρέφοντας στην Καβαφική Αλεξάνδρεια» και στόχο είχε να διερευνήσει την ιδιαίτερη θέση που έχει αυτή η πάντα γοητευτική πόλη στην ιστορική και λογοτεχνική ιστορία της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής.

Αφορμή γι’ αυτήν τη συζήτηση το βιβλίο που έγραψε η καθηγήτρια Συγκριτικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης Hala Halim με τίτλο «Alexandrian Cosmopolitanism: An Archive». Μαζί της στη συζήτηση ήταν και ο Αιγυπτιώτης Αλέξανδρος Καζαμίας, επίκουρος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Κόβεντρι ― «είμαι από το Κάιρο, αλλά αγαπώ πολύ την Αλεξάνδρεια», ανέφερε στην «Κ» ο κ. Καζαμίας που είναι και ειδικός στην ιστορία της ελληνικής κοινότητας της Αιγύπτου.

Εντοπίσαμε τον Αλέξανδρο Καζαμία σ’ ένα χωριό της Εύβοιας, όπου είχε έρθει για τις γιορτές του Πάσχα. Γιατί είναι σημαντική η Αλεξάνδρεια, τον ρωτήσαμε, και τόσο εμβληματική στον σύγχρονο πολιτισμό; «Η σύγχρονη Αλεξάνδρεια είναι μια ενδιαφέρουσα, αλλά όχι μοναδική μεσογειακή πόλη. Ο πολυσυζητημένος και αμφιλεγόμενος “κοσμοπολιτισμός” της είναι κάτι το οποίο απαντάται και αλλού. Αυτό όμως που την κάνει σημείο αναφοράς του σύγχρονου πολιτισμού είναι ότι γέννησε μια σημαντική σύγχρονη λογοτεχνία, κυρίως γύρω από τον Καβάφη, αλλά και τους Βρετανούς Ε. Μ. Φόρστερ, Λόρενς Ντάρελ, την Ιταλίδα Φαούστα Τσιαλέντε, τον Στρατή Τσίρκα και τους Αιγύπτιους Ναγκίμπ Μαχφούζ, Εντουαρντ Χαράτ κ.ά. Πολλοί από αυτούς ισχυρίζονται ή υπαινίσσονται ότι υπάρχει κάτι στην τέχνη που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε αλεξανδρινό τρόπο γραφής και μυθοπλασίας, ενώ, παρά τις διαφορές τους, όλοι αυτοί οι σημαντικοί λογοτέχνες διαφορετικών εθνοτήτων ένιωθαν το πολιτισμικό βάρος της αρχαίας Αλεξάνδρειας, που υπήρξε πρωτεύουσα του φωτός και του πολιτισμού της σπουδαίας αλλά παραγνωρισμένης ιστορικά περιόδου, της λεγόμενης “ύστερης αρχαιότητας”, από το 300 π.Χ. μέχρι τη δολοφονία της φιλοσόφου Υπατίας, το 415 μ.Χ.», απάντησε ο Αλέξανδρος Καζαμίας.

Οσο για το βιβλίο της Αιγύπτιας φιλολόγου Χάλα Χαλίμ, «προσπαθεί -ορθά κατά τη γνώμη μου- να αμφισβητήσει τον αποικιακό (κυρίως βρετανικό) μύθο της κοσμοπολίτικης Αλεξάνδρειας και να τον ανασυγκροτήσει εντάσσοντας σε αυτόν το αποκλεισμένο αιγυπτιακό στοιχείο. Για μας τους Ελληνες, η σημασία αυτής της οπτικής είναι μεγάλη, γιατί φωτίζει πιο καλά τον παραγνωρισμένο ρόλο που διαδραμάτισε η Αίγυπτος, αλλά και η ευρωπαϊκή αποικιοκρατία, στη συγκρότηση ενός σημαντικού τμήματος της σύγχρονης λογοτεχνίας μας. Το πλαίσιο της ελληνικής λογοτεχνίας δεν ήταν ποτέ αυστηρά εθνικό».

(Πηγή: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 29ης Απριλίου 2015, της Όλγας Σέλλα)

Το Μπενάκειο Ορφανοτροφείο ιδρύθηκε το 1909 με δωρεά της οικογένειας Μπενάκη και συγκεκριμένα των Εμμανουήλ και Βιργινίας Μπενάκη. Το Μπενάκειο έκανε δεκτά κορίτσια τα οποία ήταν ορφανά από δύο γονείς, ή είχαν μόνο έναν γονεά ο οποίοι αδυνατούσε να καλύψει τις ανάγκες του παιδιού.

Το ίδρυμα παρείχε τη στοιχειώδη εκπαίδευση (δημοτικό) στις τροφίμους κοπέλες που φυσικά έμεναν εσώκλειστες και δεν δικαιούταν να αποχωρήσουν από το ίδρυμα πριν ολοκληρώσουν τη βασική τους μόρφωση. Όσες το επιθυμούσαν στέλνονταν στα δευεροβάθμια σχολεία της Ε.Κ.Α. (Σαλβάγειος, Αβερώφειο, Αγγλικές Σχολές κ.ά.), ενώ οι υπόλοιπες μπορούσαν να παρακολουθήσουν το τμήμα Οικοκυρικής που λειτουργούσε στο Ορφανοτροφείο. Η προσφορά του ιδρύματος ήταν μεγάλη. Μέσα σε αυτό οι εσώκλειστες κοπέλες μάθαιναν κοπτική και ραπτική, καθώς και κάποιες άλλες εργασίες τεχνικής φύσης.

Το ίδρυμα είχε κατά κάποιο τρόπο μια αυτοτέλεια, υπό την εποπτεία της ΕΚΑ φυσικά. Η εποπτεία όμως της καθημερινής δραστηριότητας βρισκόταν κάτω από τη φροντίδα επιτροπής, της οποίας πρόεδρος ήταν για πολλά χρόνια η Αργίνη Μπενάκη Σαλβάγου, γόνος της ιδρύτριας οικογένειας. Είναι εξάλλου γνωστό ότι πριν λειτουργήσει ως Μπενάκειο Ορφανοτροφείο, είχε δημιουργηθεί το “Μικρό Άσυλο”, που είχε τη φροντίδα της Βιργινίας Μπενάκη, συζύγου του Εμμανουήλ, καθώς και της Πηνελόπης Μπενάκη Δέλτα, πριν εγκαταλείψει την Αλεξάνδρεια.

Από την ίδρυση του και μέχρι τη δεκαετία του ’60 το Μπενάκειο Ορφανοτροφείο φιλοξένησε περίπου 1.200 κοπέλες ορφανές. Το 1967 αποχώρησε η Δ/τρια Θ. Βαλασίδου και ανέλαβε τη διεύθυνση η Σοφία Στεφανάκη, ήδη Δ/τρια της Σχολής Αμφιέσεως που είχε μεταφερθεί από το Ζερβουδάκειο στο Μπενάκειο Μέγαρο.

Το 1970 έπαψε να λειτουργεί το Ορφανοτροφείο που επί τόσες γενιές είχε εκπαιδεύσει και γενικότερα μορφώσει κοπέλες της Ελληνικής παροικίας Αλεξανδρείας. Το κτίριο του Μπενακείου Ορφανοτροφείου παραχωρήθηκε το 1971-1972 στο Ελληνικό Δημόσιο και εκεί στεγάστηκαν οι υπηρεσίες του Γενικού Προξενείου της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια, που λειτουργούν μέχρι και σήμερα.

(Πηγή: Σουλογιάννης, Ε. Η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας 1843-1993, Αθήνα: Ε.Λ.Ι.Α, 2005, σσ. 241-242)

Η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας έχοντας παράδοση στην προσφορά προς την Ελλάδα, δε θα μπορούσε να απέχει από το μεγάλο αγώνα που η πατρίδα διεξήγαγε κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η προσφορά μεγάλη και υλική αλλά και σε ανθρώπινο δυναμικό.

Το 1940 ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια Κ. Βαλτής αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να συστήσει την Εθνική Επιτροπή Ελλήνων Αλεξανδρείας, με έδρα τα γραφεία της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας. Στην επιτροπή πρόεδρος είναι ο ίδιος ο Γενικός Πρόξενος και μετέχουν πολύ αξιόλογοι Αλεξανδρινοί:

Δ. Αφουδάκης, Ν. Βατίμπελας, Σ. Βλάχο;, Β. Δελλαπόρτας, Κ. Δημόπουλος, Δ. Ζερμπίνης, Α. Θεοδωράκης, Δ. Θεοδωράκης, Μ. Θερμιώτης, Α. Καζούλης, Μ. Καζούλης, Ε. Καλοχριστιανάκης, Ι. Κασιμάτης, Ν. Κοκκιναράς, Α. Κουταρέλλης, Μ. Λάσκαρις, Ν. Λέβη, Α. Λεοντής, Α. Μινώτος, Α. Μπενάκης, Μ. Μπενάκης, Π. Μοδινός, Ο. Μουστάκης, Γ. Νικολάου, Κ. Νικολάου, Δ. Οικονόμου, Γ. Οικονόμου, Χ. Περαίος, Π. Πετρίδης, Ι. Πηλαβάκης, Ρ. Ραδόπουλος, Ρ. Ρεμανδάς, Γ. Ρούσος, Κ. Σαλβάγος, Μ. Σαλβάγος, Α. Σαράτσης, Δ. Σαρσέντης, Α. Συναδινός, Κ. Ταβουλαρίδης, Ζ. Χαλκιάδης, Α. Χωρέμης και Γ. Χωρέμης.

Το Μάρτιο του 1941 τα σχολεία της Ε.Κ.Α. παραχωρούνται στον Ελληνικό Στρατό, που αρχίζει να καταφθάνει στην Αλεξάνδρεια, μετά την κατάρρευση του μετώπου της Βορείου Ελλάδος, για να φιλοξενηθούν οι ιππείς, οι οποίοι είναι και οι πρώτοι Έλληνες στρατιώτες που φτάνουν. Το Μπενάκειο Συσσίτιο αναλαμβάνει τη σίτιση τους. Ταυτόχρονα τα σχολεία της Ε.Κ.Α. γίνονται κέντρο της Ελληνικής Παθητικής Αεράμυνας, την οργάνωση της οποίας είχε αναλάβει ο Ρ. Ρεμανδάς σε συνεργασία με τον Κυανό Σταυρό του Συλλόγου Ελλήνων Επιστημόνων Αλεξανδρείας «Πτολεμαίος ο Α΄». Τα σχολεία όμως πρόσφεραν και ανθρώπινο δυναμικό. Μέχρι τις 18 Φεβρουαρίου 1942 και ως αποτέλεσμα της επιστράτευσης οκτώ ηλικιών, είχαν στρατολογηθεί 14 διοικητικοί υπάλληλοι και 2 καθηγητές, οι οποίοι πολέμησαν στο Αλαμέιν, στη Μεσόγειο με το Ελληνικό Ναυτικό και στην Ελληνική Αεροπορία που δρούσε στη Βόρειο Αφρική.

Στα κτίρια της Ε.Κ.Α. στεγάστηκε η έδρα της «Επιτροπής Περιθάλψεως Οικογενειών Επιστράτων», η «Φανέλλα του Στρατιώτου», το «Δέμα του Στρατιώτου», το «Σώμα Ελληνίδων Εθελοντριών Νοσοκόμων Αιγύπτου», το «Σπίτι του Ναύτη» κ.α.

Η μεγαλύτερη, ίσως, βοήθεια της Ε.Κ.Α., πέραν του ανθρώπινου δυναμικού, στην αγωνιζόμενη Ελλάδα προσφέρθηκε μέσω του Ελληνικού Νοσοκομείου «Θεοχ. Κότσικας». Αρχικά και για μερικούς μήνες του 1941 εγκαθήστατε και λειτουργεί στους χώρους του Ελληνικού Νοσοκομείου το Γενικό Αυστραλιανό Νοσοκομείο, χωρητικότητας 250 κλινών. Εν συνεχεία η Ε.Κ.Α. παραχωρεί το Ελληνικό Νοσοκομείο στην Ελληνική Κυβέρνηση για να λειτουργήσει εκεί το Ελληνικό Ναυτικό Νοσοκομείο, χωρητικότητας 250 κλινών. Ενώ στη συνέχεια προστίθενται άλλες 250 κλίνες για την κάλυψη των αναγκών στρατού ξηράς και αεροπορίας. Ταυτόχρονα η Ε.Κ.Α. υπογράφει συμβόλαιο φιλοξενίας του 2^ου Νεοζηλανδικού Εκστρατευτικού Σώματος και κάλυψης των αναγκών του σε θέματα περίθαλωης τραυματιών. Στο Ελληνικό Νοσοκομείο προσφεύγουν όμως και οι ναυτεργάτες και αξιωματικοί του εμπορικού ναυτικού, καθώς και μέλη οικογενειών επιστράτων και τραυματίες από τις αεροπορικές επιδρομές των δυνάμεων του Άξονα (Γερμανία, Ιταλία).

Ο Ιερός Ναός του Ευαγγελισμού εξυπηρετεί τις θρησκευτικές ανάγκες των Ελλήνων στρατιωτών, με την τέλεση Ακολουθιών, Δοξολογιών και Μνημοσύνων, τα οποία συνήθως τελούνταν από τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Χριστόφορο και στις οποίες παρευρίσκονταν η στρατιωτική και πολιτική ηγεσία. Στον αυλόγηρο του ναού εντοιχίστηκαν πλάκες με τα ονόματα των πεσόντων Ελλήνων στρατιωτών, ναυτών και αεροπόρων στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι περισσότεροι από αυτούς κηδεύτηκαν με δαπάνες της Ε.Κ.Α. Παράλληλα παραχωρήθηκε χώρος στο 2^ο Νεκροταφείο της Ε.Κ.Α. όπου ανεγέρθη το «Ηρώο των εν Μέση Ανατολή πεσόντων υπέρ της πατρίδος Ελλήνων αεροπόρων», με δαπάνη των Θ. Κότσικα, προέδρου της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου και Μ. Σαλβάγου, προέδρου της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας.

(Πηγή: Σουλογιάννης, Ε. Η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας 1843-1993, Αθήνα: Ε.Λ.Ι.Α, 2005, σσ. 281-283)