Ετικέτα: Αμφίπολη

Η Αμφίπολη ιδρύθηκε από τους Αθηναίους, συγκεκριμένα από τον στρατηγό Άγνωνα, το 438 π.Χ. . Η πόλη-κράτος των Αθηνών εκείνη την περίοδο βρίσκεται στη χρυσή εποχή της ανάπτυξής της.
Για την κοινωνική προστασία των φτωχότερων και ακτήμονων τάξεων του αττικού πληθυσμού, αλλά και για την κατοχύρωση της αθηναϊκής κυριαρχίας μέσα στην περιοχή της μεγάλης αθηναϊκής συμμαχίας που είχε σχηματίσει, ίδρυε διάφορες αποικίες και κληρουχίες. Η διαφορά τους είναι ότι, ενώ οι αποικίες οργανώνονταν ως ανεξάρτητες πολιτείες με ιδιαίτερη νομοθεσία κατά τα πρότυπα των παλαιών αποικιών της αρχαϊκής εποχής, οι κληρουχίες είχαν άρρηκτη πολιτική εξάρτηση από το αθηναϊκό κράτος. Οι κληρούχοι διατηρούσαν τα δικαιώματά τους ως Αθηναίοι πολίτες και η περιοχή τους ήταν τμήμα της αθηναϊκής επικράτειας. Τέτοια κληρουχία ήταν η Αμφίπολη, η οποία είχε αττική φρουρά που διοικούνταν από φρούραρχο.

Η περιοχή που ιδρύθηκε η νέα πόλη ήταν γνωστή από τον 6 αι. π.Χ. και ανήκε στους Εδωνίτες της Θράκης και ονομαζόταν «Εννέα Οδοί». Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο ο Ξέρξης κατά την εκστρατεία του στην Ελλάδα το 480 π.Χ., καθώς περνούσε τις γέφυρες του Στρυμόνα, έθαψε ζωντανά εννέα νεαρά αγόρια και κορίτσια ως θυσία. Η περιοχή αυτή ήταν ιδιαίτερα σημαντική για την Αθήνα, γιατί έλεγχε την πλούσια ενδοχώρα του πλωτού εκείνη την εποχή ποταμού Στρυμόνα, αλλά και των μεταλλείων χρυσού και ασημιού του όρους Παγγαίου. Πήρε την ονομασία Αμφίπολη, ίσως γιατί ήταν χτισμένη μεταξύ του ποταμού Στρυμόνα και της λίμνης Κερκινίτιδας, η οποία μόλις το 1930 αποξηράνθηκε, γιατί είχε καταντήσει έλος επικίνδυνο για την υγεία των ανθρώπων της περιοχής.

Το πόσο σημαντική πόλη ήταν φαίνεται από το πάθος των Αθηναίων να την ανακαταλάβουν, όταν την έχασαν. Το 424 π.Χ. η πόλη, κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, έπεσε στα χέρια των Σπαρτιατών, όπως η Θεσσαλία και οι περισσότερες πόλεις της Χαλκιδικής. Ο Αθηναίοι προσπάθησαν να την πάρουν με στρατό που στάλθηκε από τη Θάσο με αρχηγό τον κατοπινό μεγάλο ιστορικό Θουκυδίδη. Λόγω της αποτυχίας ο ιστορικός εξορίστηκε (και από την εξορία άρχισε να γράφει την ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου). Οι Αθηναίοι όμως δεν ξέχασαν την Αμφίπολη και το 423/22 έστειλαν τον Κλέωνα, το νέο ήρωα της αττικής δημοκρατίας, ο οποίος όμως σκοτώθηκε, όπως και ο σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας, για τον οποίο οι Αμφιπολίτες ίδρυσαν γι’ αυτόν μνημείο στην αγορά τους και του απένειμαν ηρωικές τιμές.

Τελικά οι Σπαρτιάτες την κράτησαν, παρόλο που η Αθήνα την απαιτούσε. Οι απαιτήσεις των Αθηναίων για την επικύρωση των αξιώσεών της πάνω στην πολύ σημαντική πόλη της Αμφίπολης συνεχίστηκε κατά την περίοδο της δεύτερης αττικής συμμαχίας (386 πΧ.-371π.Χ.), αλλά και την περίοδο της θηβαϊκής ηγεμονίας (371π.Χ.-362π.Χ.) χωρίς όμως πάλι αποτέλεσμα.
Με την Αμφίπολη ασχολήθηκε στη συνέχεια ο Φίλιππος Β΄, ο νέος και φιλόδοξος βασιλιάς της Μακεδονίας. Παίρνοντας το θρόνο και, επειδή κινδύνευε το βασίλειο από τους Ιλλυριούς, τους Παίονες και τους Θράκες, για να πάρει με το μέρος του τους Αθηναίους, προβαίνει σε μια θεαματική ενέργεια. Παραιτείται από την Αμφίπολη. Όταν όμως ο Φίλιππος απαλλάχτηκε από τους κινδύνους, κατέλαβε την Αμφίπολη αιφνιδιαστικά το 357 π.Χ. . Έκτοτε η πόλη αποτέλεσε αναπόσπαστο τμήμα της μακεδονικής μοναρχίας καθ’ όλη τη διάρκειά της, όντας ένας σπουδαίος κόμβος στον κάτω ρου του ποταμού Στρυμόνα. Φτιάχτηκε εκεί νομισματοκοπείο και ναυπηγείο. Ήταν σημαντική ναυτική βάση των Μακεδόνων και τα 160 πολεμικά πλοία της εκστρατείας του Μ. Αλέξανδρου ξεκίνησαν από την Αμφίπολη. Γι’ αυτό ο μεγάλος στρατηλάτης σκόπευε να ανεγείρει έναν μεγαλοπρεπή ναό στην πόλη για να την τιμήσει για το παραπάνω γεγονός. Άλλωστε ήταν και ο ίδιος θαυμαστής της, όπως αναφέρει ο Διόδωρος Σικελιώτης.

Αργότερα μάλιστα έποικοι ίδρυσαν πόλη με το όνομα Αμφίπολη, την ελληνιστική περίοδο, με προτροπή του Σέλευκου, στις όχθες του Ευφράτη ποταμού!

Με την πτώση του Μακεδονικού Βασιλείου από τους Ρωμαίους η Αμφίπολη έγινε μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η πόλη ορίστηκε πρωτεύουσα μίας από τις τέσσερις διοικητικές περιφέρεις στις οποίες χώρισαν οι Ρωμαίοι τη Μακεδονία, τις επονομαζόμενες μερίδες (οι άλλες τρεις ήταν η Θεσσαλονίκη, η Πέλλα και η Πελαγονία). Η μερίδα της στην συνέχεια ενσωματώθηκε στην επαρχία της Θράκης. Από την πόλη διερχόταν η περίφημη Εγνατία οδός.

Μετά τις επιδρομές των Σλάβων στα τέλη του 6ου αιώνα μ.Χ. η Αμφίπολη ερήμωσε σταδιακά για να εγκαταλειφθεί εντελώς τον 8ο αιώνα μ.Χ., όταν οι περισσότεροι κάτοικοι κατέφυγαν στην κοντινή παραθαλάσσια πόλη Ηιώνα, που πλέον είχε μετονομαστεί από τους Βυζαντινούς σε Χρυσόπολη.

Πολύ κουβέντα γίνεται αν ο εντυπωσιακός τάφος που ανακαλύφθηκε σε κοντινό λόφο της αρχαίας Αμφίπολης είναι του Μ. Αλέξανδρου. Μετά το θάνατό του, το σώμα του το πήρε ο στρατηγός του, ο Πτολεμαίος και το έφερε στη Μέμφιδα της Αιγύπτου (σημερινό Κάιρο) και, στη συνέχεια, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου τοποθετήθηκε για πρώτη φορά σε ένα τάφο και στη συνέχεια τοποθετείται σε ένα δεύτερο τάφο.

Το σώμα του Αλεξάνδρου στη συνέχεια θα το δουν μία σειρά από γνωστά ονόματα της παγκόσμιας ιστορίας, συμπεριλαμβανομένων του Ιούλιου Καίσαρα και του Οκταβιανού Αυγούστου. Ο Καρακάλλας, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας στις αρχές του τρίτου αιώνα μ.Χ., φαίνεται να έχει δει, αν όχι το σώμα του, τον τάφο του σίγουρα το 215 μ.Χ. . Κάπου στα μέσα του 4 αι. μ.Χ. με τις καταστροφές των φανατικών χριστιανών στην Αίγυπτο το σώμα και ο τάφος φαίνεται να έχουν εξαφανιστεί χωρίς ίχνος. Κάποιοι ανέφεραν ότι ο τάφος, έτσι κι αλλιώς, υπήρχε τον 16ο ή τον 17ο αιώνα μ.Χ. !. Από τις αρχές του 19ου αιώνα, υπήρξαν ανακοινώσεις από επτά ευρήματα του τάφου του Αλέξανδρου. Κάθε ένα από αυτά έχει αποδειχθεί ότι ήταν λανθασμένα.
Μία πιθανότητα είναι να είναι της Ρωξάννης και του γιου και διαδόχου του Μ. Αλέξανδρου, Αλέξανδρου Δ΄ , αν και ο τάφος του μικρού διαδόχου βρέθηκε και στην Βεργίνα (αρχαίες Αιγές). Στην Αμφίπολη ζούσαν τα τελευταία χρόνια περιορισμένοι η σύζυγος του μεγάλου στρατηλάτη και ο γιος της και διάδοχος από τον στρατηγό Κάσσανδρο.

Όταν οι στρατηγοί του Μ. Αλέξανδρου υπέγραψαν συνθήκη, ο Κάσσανδρος βρέθηκε σε μειονεκτική θέση. Έπρεπε να κρατήσει την εξουσία της Μακεδονίας μόνο για όσο χρονικό διάστημα χρειαζόταν μέχρι να ενηλικιωθεί ο έφηβος Αλέξανδρος Δ΄. Ο όρος αυτός όμως ήταν η θανατική καταδίκη για τον τελευταίο διάδοχο του οίκου των Αργεαδών. Το 310/09 π.Χ. η Ρωξάννη και ο γιος της δολοφονούνται στην Αμφίπολη κατ’ εντολή του Κάσσανδρου.

Τέλος η Αμφίπολη ήταν η γενέτειρα των ναυάρχων και φίλων του Μ. Αλέξανδρου Νέαρχου, Ανδροσθένη και Λαομέδοντα και θα μπορούσε να είναι μνημείο προς τιμή τους.

(www.enallaxnews.gr)

Ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα της ταυτότητας του αφηρωισμένου ήρωα στον τύμβο Καστά, ακόμη και του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αφήνει μιλώντας στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ 90,1 ο αρχιτέκτονας Μιχάλης Λεφαντζής αποφεύγοντας ωστόσο την ονοματοδοσία έως ότου ολοκληρωθούν οι συζητήσεις στην επιστημονική κοινότητα.

Μετά από πολύμηνη έρευνα σε Ελλάδα και εξωτερικό και τα όσα προέκυψαν από τις ταυτίσεις μαρμάρων γλυπτών με τη ζωφόρο του λέοντα της Αμφίπολης, θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι ο αρχιτέκτονας συνδέει την ανασκαφή της Αμφίπολης με τη γνωστή Μακεδονική Βασιλική οικογένεια της αρχαιότητας.

Σε ερώτηση του Τηλέμαχου Σαντοριναίου αν «από τα έως τώρα στοιχεία προκύπτει ότι στον Καστά βρίσκεται θαμμένος ο Μέγας Αλέξανδρος» είπε:

«Είναι θέμα πιθανοτήτων, είναι θέμα τύχης. Δεν μπορείς να αποκλείσεις τίποτα. Απλώς δεν μπορείς να διατυπώσεις ονοματοδοσία. Πρέπει να κάνεις τεκμηρίωση όλου του υλικού, να το συνθέσεις, να περάσει από την επιστημονική κοινότητα, να ζητηθεί, να ιεραρχηθεί, να εξαχθούν συμπεράσματα συλλογικά και μετά να προχωρήσεις σε ονοματοδία. Μια διαδικασία που μπορεί να πάρει 10 έως 20 χρόνια».

O αρχιτέκτονας της Αμφίπολης προέβη και σε μια ακόμη σημαντική δήλωση τονίζοντας ότι οι έως τώρα ανακοινώσεις αποτελούν μόνο μια πρόγευση για το τι θα επακολουθήσει.

(www.parapolitika.gr)

Νομίζεις ότι ο Καβάφης δεν ξέρει τι γίνεται στην Αμφίπολη; Νομίζεις πως δεν έμαθε τα νέα; Δεν χρειάζεται να μπει στα δίκτυα και να μπλεχτεί «μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες»; To μάτι του ποιητή γυρνάει μέσα στον χρόνο κι έχει ήδη προβλέψει τον κύκλο της «συνάφειας των πολλών».

Την καβαφική ποίηση την κινούν δυο βασικά μοτίβα. Η απογοητευτική είδηση και η ήττα. Και γύρω απ’ αυτά, γυρίζουν η ματαιότητα, το ανανταπόδοτο, η πτώση, η αδυναμία του ανθρώπου να σταθεί στο ύψος της «υπεροψίας» του. Πρώτα η προσπάθεια και πάντα η απροσδόκητη ήττα. Ένα αρχαίο, ελληνιστικό κλέος φωτίζει τα «μεγαλεία» των ηρώων του που άλλα περιμένουν κι άλλα τους φέρνει η δραματική κίνηση της αφήγησης. Μπορεί να είναι ο Αχιλλέας που φοβερίζει τους Τρώες απ’ τα τείχη, μπορεί να είναι οι Μήδοι, που «επί τέλους  θα διαβούνε», μπορεί ακόμα να είναι οι ρωμαϊκές λεγεώνες που τρομοκρατούν τον ποιητή Φερνάζη και του ματαιώνουν τα σχέδια. Μπορεί να είσαι κι εσύ που «ενώ είσαι καμωμένος για τα ωραία και μεγάλα έργα η άδικη αυτή σου η τύχη πάντα ενθάρρυνσι κ’ επιτυχία να σε αρνείται·»…

Η Αμφίπολη είναι καβαφικό ποίημα. Κι ας μην το έγραψε ακόμα! Τη βρίσκεις μέσα στους παλιούς του στίχους, μέσα στα μάτια των ηρώων του, στην απογοήτευση του Φερνάζη που θέλει να γίνει χρήσιμος στις εξουσίες, στους «απαίσιους» Αλεξανδρινούς που αναμένουν δόξες και μεγαλεία αλλά και στα «τείχη» που χτίζουν γύρω σου και δεν τα καταλαβαίνεις.

Άδειος τάφος, λοιπόν, στην Αμφίπολη; Κάποιες προσπάθειες γίνονται ακόμα, μάταιες όμως. Μήπως εξουσίες δοξαστούν και διψασμένοι οπαδοί πανηγυρίσουν. Μήπως κι οι φλύαροι συνεχίσουν  να φλυαρούν… Μιας και άδεια η ζωή τους όπως είναι, πάντα ζητάει το «ένδοξον» μέσα σε τάφους και  νεκρούς.

«Μαζεύθηκαν οι Aλεξανδρινοί

να δουν της Κλεοπάτρας τα παιδιά,

τον Καισαρίωνα, και τα μικρά του αδέρφια,

Aλέξανδρο και Πτολεμαίο,

…………………………………..

κ’ ενθουσιάζονταν, κ’ επευφημούσαν

ελληνικά, κ’ αιγυπτιακά, και ποιοι εβραίικα,

γοητευμένοι με τ’ ωραίο θέαμα—

μ’ όλο που βέβαια ήξευραν τι άξιζαν αυτά,

τι κούφια λόγια ήσανε αυτές η βασιλείες.

(Αλεξανδρινοί Βασιλείς)

«Πλησιέστατα, δεξιά που μπαίνεις, στην βιβλιοθήκη

της Βηρυτού θάψαμε τον σοφό Λυσία,

γραμματικόν. Ο χώρος κάλλιστα προσήκει.

Τον θέσαμε κοντά σ’ αυτά του που θυμάται

ίσως κ’ εκεί — σχόλια, κείμενα, τεχνολογία,

γραφές, εις τεύχη ελληνισμών πολλή ερμηνεία.

Κ’ επίσης έτσι από μας θα βλέπεται και θα τιμάται

ο τάφος του, όταν που περνούμε στα βιβλία

(Λυσίου Γραμματικού Τάφος)


«Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς Αμφίπολη».

Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις.»

(Περιμένοντας τους βαρβάρους)

(Πηγή: Ανδρέας Ζαμπούκας, www.protagon.gr)

Στην Αίθουσα Τελετών του ΑΠΘ, πραγματοποιήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου εκδήλωση με τίτλο «Ερευνώντας τον τύμβο Καστά Αμφίπολης: 2012-2014» η οποία διοργανώθηκε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και τον Σύλλογο Αποφοίτων του ΑΠΘ. Στην εκδήλωση παρουσιάστηκε η ανασκαφική έρευνα στον Τύμβο Καστά Αμφίπολης, κατά το χρονικό διάστημα 2012 μέχρι και 2014, καθώς επίσης και η γεωφυσική και γεωλογική έρευνα στον τύμβο.

Η σημαντικότερη ανακοίνωση της βραδιάς ήταν όμως η αποκάλυψη του ενοίκου του ταφικού μνημείου Αμφίπολη η οποίος απασχόλησε την Ελλάδα και όλο τον πλανήτη για πάνω από ένα χρόνο. Σύμφωνα με όσα ανακοίνωσαν ο αρχιτέκτονας της ανασκαφής στην Αμφίπολη, Μιχάλης Λεφαντζής και η επικεφαλής της ανασκαφής κα Περιστέρη, ο Μέγας Αλέξανδρος είχε παραγγείλει την κατασκευή του μνημείου στον αρχιτέκτονα Δεινοκράτη προς τιμήν του αδελφικού του φίλου Ηφαιστίωνα. Το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης είναι παραγγελία και χρηματοδοτημένο από τον Μέγα Αλέξανδρο προς τιμή του αγαπημένου φίλου του Ηφαιστίωνα, είναι σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Δεινοκράτη ή Στησικράτη και υλοποιήθηκε ως έργο στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ από τον Αντίγονο το μονόφθαλμο.   Οι ευμεγέθεις επιγραφές (περί τα 25 εκατοστά σε ύψος) με την “υπογραφή” ΑΝΤ (“υπογραφή” που συναντάται σε όλους τους Αντιγονίδες (και εδώ αποδίδεται στον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο (323-318 π.Χ) φέρουν χαραγμένη τη λέξη “ΠΑΡΕΛΑΒΟΝ” και στο τέλος το σύμπλεγμα γραμμάτων που σχηματίζει τo όνομα “Ηφαιστίωνος” (Δηλαδή: Εγώ ο Αντίγονος, παρέλαβα οικοδομικό υλικό για την ανέγερση μνημείου προς τιμή του Ηφαιστίωνος).

Την παρουσίαση των νέων ευρημάτων ανέλαβε ο κ. Λεφαντζής που παρουσίασε εκτός από τις επιγραφές και σχέδια από το σύνολο της κατασκευής (του ταφικού μνημείου). “Το μυστικό της κατασκευής του μνημείου της Αμφίπολης βρίσκεται στην κορυφή του μνημείου. Εκεί τοποθετήθηκε ο ξύλινος στύλος ώστε να χαραχθεί ο κύκλος του κτίσματος αλλά και να ‘στηριχθεί’ σ’ αυτόν ο περίφημος μαρμάρινος Λέοντας”.   Στην ομιλία της νωρίτερα η κ. Περιστέρη παρουσίασε αναλυτικά τα μέχρι σήμερα ευρήματα (στη διάρκεια της διετίας της ανασκαφής) επέμεινε κατηγορηματικά στην αρχική της άποψη ότι πρόκειται για μνημείο του τελευταίου τετάρτου του 4ου π.Χ αιώνα. Προς επίρρωση της άποψης της παρουσίασε σειρά ανάλογων ευρημάτων (ψηφιδωτά, αγάλματα , σφίγγες κ.α ) από άλλους αρχαιολογικούς χώρους της Μακεδονίας αλλά και της νότιας Ελλάδας – της ίδιας περιόδου (του τελευταίου τετάρτου του 4ου π.Χ αιώνα, τα οποία παρουσιάζουν κοινά στοιχεία τεχνικής και αισθητικής με τα ευρήματα της Αμφίπολης.   Ενδιαφέρον έχει δε η ανάγνωση (και επανασχεδιασμός της από τον κ. Λεφαντζή) της γραπτής ζωφόρου που εντοπίστηκε στο εσωτερικό του ταφικού μνημείου και στην οποία απεικονίζεται μεταξύ άλλων μορφή ανδρός ο οποίος εμφανίζεται έφιππος με τον οπλισμό του και σε άλλα σημεία ξαπλωμένος σε ανάκλιντρο σε σύναξη νεκρών συνοδευόμενος από τον Ύπνο και τον Θάνατο.

Πηγή: (www.lifo.gr)