Λίγο χρόνο μετά την εγκαθίδρυση της Πτολεμαϊκής Δυναστείας στην Αίγυπτο, ο Πτολεμαίος Β΄ ο Φιλάδελφος (283-245 π.Χ.) άνοιξε εκ νέου το Κανάλι μεταξύ της Ερυθράς Θάλασσας και του Νείλου, χρηματοδότησε την αποστράγγιση της λίμνης Μοίριδος στην Όαση Φαγιούμ, ανακτώντας περίπου 1.200 τετραγωνικά χιλιόμετρα της γεωργικής γης, το οποίο έγινε γνωστό ως ο ¨Κήπος της Αιγύπτου¨, ενώ κάτω από την καθοδήγηση του τα έργα ανοικοδόμησης που είχε ξεκινήσει ο πατέρας του, όπως ο Φάρος και η Βιβλιοθήκη ολοκληρώθηκαν και το Μουσείο έγινε κέντρο των ελληνικών γραμμάτων, ανταγωνιζόμενο την Ακαδημία των Αθηνών. Στη Μεγάλη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, η Εβραϊκή Παλαιά Διαθήκη μεταφράστηκε στην Ελληνική για πρώτη φορά. Αυτό επέτρεψε στις εβραϊκές διδασκαλίες να εξαπλωθούν σε όλο τον μεσογειακό κόσμο, κάτι που μπορεί να είχε σημαντική επίδραση στην άνοδο του Χριστιανισμού μερικούς αιώνες αργότερα.
Αλλά ο Ιουδαϊσμός δεν ήταν η μόνη αναδυόμενη θρησκεία που επηρέασε την κουλτούρα της μεγάλης πόλης της Αλεξάνδρειας. Ο βουδιστής βασιλιάς της Ινδίας Ασόκα ο Μέγας (273-231 π.Χ.) απέστειλε επίσης βουδιστές ιεραποστόλους στην αυλή του Πτολεμαίου Β΄ και μάλιστα βουδιστικοί τάφοι βρέθηκαν στην Αλεξάνδρεια από αυτήν την εποχή. Έχει μάλιστα προταθεί ότι ορισμένοι Έλληνες φιλόσοφοι μπορεί να είχαν επηρεαστεί από το Βουδισμό την εποχή εκείνη και με τη σειρά τους να επηρέασαν την πρώιμη ανάπτυξη του Χριστιανισμού.
Γενικότερα όμως, παρά τον ιεραποστολικό και προσηλυτιστικό ζήλο του Ασόκα και του νεότερου αδελφού του Μαχένδρα που οδήγησε τον Βουδισμό έως τα ελληνιστικά βασίλεια της Ανατολής, στις χώρες που επικρατούσε ο Ελληνικός Πολιτισμός δεν κατόρθωσε να αποδώσει καρπούς το βουδιστικό κήρυγμα.
Το Διεθνές Θερινό Σχολείο Καβάφη 2023 πραγματοποιείται στην Αθήνα και τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.
Όπως υποστήριζε πριν από αρκετές δεκαετίες ο αμερικανός θεωρητικός Kenneth Burke, η λογοτεχνία λειτουργεί με τον τρόπο που λειτουργούσαν πάντοτε οι παροιμίες: δίνει όνομα σε καταστάσεις και τις κωδικοποιεί, προσφέροντας με τον τρόπο αυτό στο κοινό της “εφόδια ζωής”. Οι σύγχρονοι αναγνώστες, σύμφωνα με τον Burke, στρέφονται στην πεζογραφία και την ποίηση αναζητώντας σύνθετες και αποτελεσματικές “στρατηγικές για την επιλογή συμμάχων και αντιπάλων, για να αντιμετωπίσουν το κακό μάτι, για εξαγνισμό, εξιλασμό και αποαγιοποίηση, για παρηγοριά και για εκδίκηση, για προτροπές και νουθεσίες, για οδηγίες και λανθάνουσες εντολές”.
Η διεθνής ακτινοβολία του ποιητικού έργου του Κ. Π. Καβάφη προσφέρει ένα ιδανικό παράδειγμα γι’ αυτήν τη θεώρηση και όχι μόνο στο επίπεδο της κατ’ ιδίαν ανάγνωσης. Η πλατιά κυκλοφορία του ποιητή στη δημόσια σφαίρα, από τις κοινοβουλευτικές αγορεύσεις, τη δημοσιογραφία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως την επίκληση στίχων του σε τελετές όπως η κηδεία της Ζακλίν Κένεντυ Ωνάση, δηλώνει μία μόνο από τις όψεις της ευρύτερης παραδειγματικής λειτουργίας του έργου του. Μια άλλη όψη του ίδιου φαινομένου εντοπίζεται στις διαπλοκές της καβαφικής ποίησης με τα ιδιώματα και τις στοχαστικές επιδιώξεις ενός μεγάλου φάσματος τεχνών και επιστημών, πέρα από την ίδια τη φιλολογία.
Σε αυτό το ευρύ πεδίο θα συναντήσει κανείς πολλούς μουσικούς, από τον Γεώργιο Πονηρίδη και τον Δημήτρη Μητρόπουλο του μεσοπολέμου ως τον Lou Harrison, που διασκεύασε ποιήματα του Καβάφη για ορχήστρα Γκαμελάν το 1980, αλλά και τον John Tavener, που στα τέλη του 20ού αιώνα μελοποίησε το καβαφικό “Εν τω μηνί Αθύρ” και το παρουσίασε με αφηγητές τον Sting, το 1998, και τον Paul McCartney το 2000. Ακόμη, το καβαφικό έργο αποτέλεσε πεδίο έμπνευσης για διεθνείς εικαστικούς καλλιτέχνες, όπως π.χ. για τον Josep Maria Subirachs, τον David Hockney και τον Duane Michals, αλλά και για πολλούς ιστορικούς, αρχαιολόγους, νομισματιστές και κοινωνικούς επιστήμονες, ιδίως από τους κλάδους της εκπαίδευσης, της ψυχολογίας και της κοινωνικής ανθρωπολογίας, που ολοένα και συχνότερα παραθέτουν στίχους του ποιητή σαν σημαίνοντα παραδείγματα για τα φαινόμενα που μελετούν.
Λιγότερο γνωστή, παρότι διαρκώς αυξούμενη, είναι η παρουσία της καβαφικής ποίησης στον χώρο των φυσικών και θετικών επιστημών. Μια ματιά στη σχετική διεθνή βιβλιογραφία δίνει εντυπωσιακά αποτελέσματα. Ήδη το 1990, ο πρόεδρος της Ένωσης Αμερικανών Φυσικών ξεκινούσε την ομιλία του στο Κογκρέσο, αναφορικά με την ανάγκη της ελεύθερης ανταλλαγής επιστημονικών και τεχνολογικών πληροφοριών απαγγέλοντας το καβαφικό “Περιμένοντας τους βαρβάρους”. Αναφορές στο ίδιο ποίημα θα συναντήσουμε σε πρόσφατες επιστημονικές μελέτες γύρω από τη βιοηθική και τη βιοτεχνολογία, την οικονομική ανάπτυξη της Κίνας, τη βιβλιοθηκονομία, τα συστήματα πειθάρχησης που εφαρμόζονται στο μετρό του Σαντιάγκο της Χιλής και πολλά ακόμη θέματα. Αντιστοίχως, η “Ιθάκη” απαντά, μεταξύ άλλων, σε πραγματείες θεωρητικής χημείας, ρινολογίας, φαρμακευτικής και βιοϊατρικής πληροφορικής. Σε άλλες περιπτώσεις, παρατηρούμε ότι η “Θάλασσα του πρωιού” αξιοποιείται ως παράδειγμα για την τεχνολογία της ad hoc δικτύωσης, ενώ το “Che fece… il gran rifiuto” καλείται να φωτίσει τα διεπιστημονικά διλήμματα της “ολιστικής μεθόδου επίλυσης προβλημάτων”. Δύσκολα θα μπορούσε κανείς να βρει στην ιστορία της παγκόσμιας ποίησης περίπτωση έργου με ανάλογη προσαρμοστικότητα και ανταπόκριση σε διαφορετικές στοχαστικές ζητήσεις χωρίς να καταφύγει στους μεγάλους κλασικούς.
Ακριβώς αυτή η διεθνής απήχηση και η ευρεία διεπιστημονική και διαμεσική αξιοποίηση του καβαφικού έργου πρόκειται να αναδειχθούν ως αντικείμενα ερευνητικής επεξεργασίας στο πέμπτο Διεθνές Θερινό Σχολείο Καβάφη, που διοργανώνεται από το Αρχείο Καβάφη του Ιδρύματος Ωνάση και πραγματοποιείται στην Αθήνα από τη Δευτέρα 3 ως το Σάββατο 8 Ιουλίου. Στο πλαίσιο αυτής της μείζονος ερευνητικής πρωτοβουλίας που διεξάγεται από το 2017 θα προσφερθούν σεμινάρια από μια πλειάδα διακεκριμένων επιστημόνων από τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, την Αγγλία, την Κύπρο και την Ελλάδα, οι οποίοι παράλληλα θα λειτουργήσουν ως μέντορες για επιλεγμένους μεταδιδάκτορες και υποψήφιους διδάκτορες από πολλές άλλες χώρες. Η επιστημονική επιμέλεια της φετινής διοργάνωσης έχει ανατεθεί συνεργατικά στους καθηγητές Peter Jeffreys (Πανεπιστήμιο Suffolk, ΗΠΑ) και Τάκη Καγιαλή (Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο).
Στο φετινό Θερινό Σχολείο, ο σημαντικός αμερικανός ποιητής και δοκιμιογράφος Mark Doty, καθηγητής της Δημιουργικής Γραφής στο Πανεπιστήμιο Rutgers, ανιχνεύει τη διαχρονική επίδραση του Καβάφη στην αμερικανική ποίηση. Ο ιστορικός Αλέξανδρος Κιτροέφ (Πανεπιστήμιο Haverford, ΗΠΑ) επανεξετάζει την έννοια της “κοσμοπολίτικης” Αλεξάνδρειας, όπως εδραιώθηκε από τον Edmund Keeley το 1995, βασισμένος σε νεότερα ιστορικά και αρχειακά δεδομένα. Ο Πάνος Βλαγκόπουλος (Ιόνιο Πανεπιστήμιο) ασχολείται με τις συνάφειες του Καβάφη με τη μουσική εστιάζοντας στις έννοιες της επιτελεστικότητας, της υβριδικότητας και της νεωτερικότητας και στο παράδειγμα του Δημήτρη Μητρόπουλου.
Από το πεδίο της εκπαίδευσης, η Έλσα Αμανατίδου (Πανεπιστήμιο Brown, ΗΠΑ) εξετάζει τους όρους με τους οποίους η καβαφική ποίηση μπορεί να αξιοποιηθεί στο πλαίσιο της διδασκαλίας της ελληνικής ως ξένης γλώσσας και από τη σκοπιά των πολυγραμματισμών, ενώ η Κατερίνα Καρατάσου (Πανεπιστήμιο Φρέντερικ, Κύπρος) εστιάζει στις εννοιολογικές ή γνωστικές μεταφορές και στις δυνατότητες που αυτές προσφέρουν για τη διδασκαλία της καβαφικής ποίησης. Ο Θανάσης Βασιλείου (Πανεπιστήμιο Poitiers, Γαλλία) επικεντρώνεται στις ταινίες που καταπιάστηκαν με τον Καβάφη και το έργο του προκειμένου να διερευνήσει θεμελιακές όψεις της σχέσης του κινηματογράφου με την ποίηση.
Η Βικτωρία Σολομωνίδου-Hunter (University College London, Αγγλία) παρουσιάζει νέα δεδομένα γύρω από τις δραστηριότητες της οικογένειας Καβάφη στο βικτωριανό Λονδίνο, ενώ η Ελένη Παπαργυρίου (Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο) διερευνά όψεις της παρουσίας του ποιητή στο πεδίο των εικαστικών τεχνών (ζωγραφική, φωτογραφία, βίντεο). Από το πεδίο των κοινωνικών επιστημών, ο Γιάννης Σκαρπέλος (Πάντειο Πανεπιστήμιο) εξετάζει τις αναφορές στον Καβάφη στο twitter αλλά και σε μιμίδια και άλλες μορφές οπτικοποίησης και τις λειτουργίες που αυτές έχουν επιτελέσει (και συνεχίζουν να επιτελούν) στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στη διάρκεια των τελευταίων δεκαπέντε χρόνων. Οι σεμιναριακές αυτές παρουσιάσεις θα συμπληρωθούν με τις παρεμβάσεις των δύο επιμελητών του Θερινού Σχολείου, οι οποίοι μεταξύ άλλων θα εμπλουτίσουν τη συζήτηση με νέα ερευνητικά δεδομένα, ερωτήματα και μεθοδολογικές προτάσεις από τους υπό έκδοση συλλογικούς τόμους για τον Καβάφη που συνεπιμελούνται αυτήν την εποχή (P. Jeffreys & D. Tryphonopoulos, eds., Approaches to Teaching the Works of C.P. Cavafy, MLA και T. Kayalis & V. F. González, eds., Cavafy as World Literature, Bloomsbury Academic).
Εξίσου ευρύς και ποικιλόμορφος είναι ο χάρτης των ενδιαφερόντων και των προελεύσεων των μεταδιδακτόρων και υποψήφιων διδακτόρων οι οποίοι έχουν επιλεγεί να συμμετάσχουν και να παρουσιάσουν εργασίες τους στο Διεθνές Θερινό Σχολείο Καβάφη 2023. Οι δώδεκα ερευνήτριες και ερευνητές της φετινής διοργάνωσης έρχονται από τη Σλοβενία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Καταλονία, την Αγγλία, τη Βραζιλία, τις ΗΠΑ και την Ελλάδα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Γιάννενα). Τα γνωστικά τους αντικείμενα, μέσα από τα οποία θα προσεγγίσουν την καβαφική ποίηση αλλά και το αρχείο του ποιητή, εκτείνονται από τις κλασικές και νεοελληνικές σπουδές, τις παραστατικές και εικαστικές τέχνες, την ιστορία της τέχνης και τη θεωρία και πρακτική των κόμικς ως την ψυχολογία, την τεχνητή νοημοσύνη, την αρχιτεκτονική και τοπογραφία κ.ά.. Στα θέματα των εργασιών που οι ίδιοι θα εκπονήσουν στο πλαίσιο του Θερινού Σχολείου συμπεριλαμβάνονται οι συνάφειες της καβαφικής ποίησης με τη νευροεπιστήμη και τη γνωσιακή επιστήμη, οι ιδιόρρυθμες εκδοτικές πρακτικές του Καβάφη ιδωμένες από την οπτική της θεωρίας περφόρμανς καθώς και ποικίλες διαμεσικές προσεγγίσεις και διερευνήσεις των εικαστικών, μουσικών και κινηματογραφικών ανταποκρίσεων του καβαφικού έργου. Και ακόμα: η μελέτη της καλλιγραφίας του ποιητή ως πρωτοποριακής εικαστικής πρακτικής, η καβαφική ειρωνεία ως modus vivendi, η κυκλοφορία του Καβάφη ως μετωνυμία της Αλεξάνδρειας στη Βραζιλία και τη λατινική Αμερική, η επεξεργασία ποιημάτων του σε μορφή κόμικ – οι συσχετισμοί είναι πολλοί και συχνά εντελώς απροσδόκητοι.
Πιστεύουμε ότι, όπως συνέβη και σε προηγούμενες διοργανώσεις, οι εργασίες του Διεθνούς Θερινού Σχολείου Καβάφη 2023 θα οδηγήσουν σε νέες ερευνητικές συνέργειες ανάμεσα σε μελετητές από διαφορετικούς κλάδους και μεθοδολογικές αφετηρίες που βρίσκονται σε διαφορετικά σημεία της σταδιοδρομίας τους. Θα φωτίσουν την ακτινοβολία του Καβάφη και του έργου του στο παγκόσμιο πολιτισμικό και στοχαστικό γίγνεσθαι, εμπλουτίζοντας τη συναφή επιστημονική βιβλιογραφία με καινούργιες θεωρητικές εννοιολογήσεις και μεθοδολογικές προσεγγίσεις και θα επαληθεύσουν, ακόμη μια φορά, την αξιοθαύμαστη ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα του καβαφικού έργου.
Ο Τάκης Καγιαλής είναι καθηγητής νεοελληνικής φιλολογίας και διευθυντής του μεταπτυχιακού προγράμματος Δημιουργικής Γραφής στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, μέλος της διεθνούς Επιστημονικής Επιτροπής του Αρχείου Καβάφη (Ίδρυμα Ωνάση).
Το Διεθνές Θερινό Σχολείο Καβάφη 2023 «Ο Καβάφης μέσα από τις επιστήμες και τις τέχνες» πραγματοποιείται από 3 έως 8 Ιουλίου. Είναι μια πρωτοβουλία του Αρχείου Καβάφη που περιήλθε στη διαχείριση του Ιδρύματος Ωνάση στα τέλη του 2012, εξασφαλίζοντας την παραμονή του στην Ελλάδα και αποφεύγοντας ενδεχόμενο κατακερματισμό του. Η επιλογή των συμμετεχόντων (διδακτορικοί φοιτητές, μεταδιδακτορικοί ερευνητές και μελετητές στην αρχή της σταδιοδρομίας τους) έχει ολοκληρωθεί μέσα από το ανοιχτό κάλεσμα συμμετοχής στο Διεθνές θερινό Σχολείο Καβάφη 2023.
Στις 2/2/1923 ο αλεξανδρινός ¨Ταχυδρόμος¨ καταγράφει τα εξής : ¨Αναμένεται εις Πορτ Σάιδ ο διάσημος Γερμανός σοφός καθηγητής Αϊνστάιν, του οποίου η θεωρία περί σχετικότητος έχει αναστατώσει τον επιστημονικόν κόσμον. Ο Αϊνστάιν είχε μεταβεί εις Τόκιο προσκληθείς υπό του Μικάδου δια να δώσει διαλέξεις περί της θεωρίας του. Επιστρέφων τώρα θα διέλθη εκ Πορτ Σάιδ και εκείθεν θα μεταβεί εις Παλαιστίνην όπου θα τον φιλοξενήσει ο Αρμοστής σερ Χέρμπερτ Σάμουελ¨.
Μάλιστα, ο Αϊνστάιν με τη σύζυγο του Έλσα, αφού διέσχισαν τη Χερσόνησο του Σινά με το τρένο και έφτασαν στην παραλιακή πεδιάδα, σημείωσε στο ημερολόγιο του την πρώτη του εντύπωση για τους Αγίους Τόπους : ¨Ταξιδέψαμε σε μια πεδιάδα με πολύ πενιχρή βλάστηση¨.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Πόρτο, φέρεται να συναντήθηκε με το διάσημο Αιγύπτιο θεωρητικό φυσικό Δρ. Αλί Μουσταφά Μοσχάραφα.
Στη φωτογραφία στο Πορτ-Σάιτ απεικονίζονται οι Αϊνστάιν με τους Μαξ Μουσλί και Σίλια Μουσλί-Τούρκελ.
Αυτό πάντως που ενδιαφέρει τους Αιγυπτιώτες είναι πως αφού οι Αϊνστάιν πέρασαν το πορθμείο της Καντάρας, φιλοξενήθηκαν στο σπίτι του Γρ. Μπελιβανάκη, προέδρου της εκεί Ελληνικής Κοινότητας.
Σημαδιακή χρονιά το 2023 για την Αλεξάνδρεια και τον Ελληνισμό ανά τον κόσμο. Τιμούνται τα 160 χρόνια από τη γέννησή του Κωνσταντίνου Καβάφη και τα 90 από το θάνατό του. Παράλληλα όμως δεν θα πρέπει να λησμονούμε μια άλλη σπουδαία προσωπικότητα, μέσω της οποίας αναδείχθηκε επιπλέον το καβαφικό στοιχείο και η διατήρηση της μνήμης μας, γύρω από την ιστορική κατοικία του ποιητή!
Κωστής Μοσκώφ, το όνομά του: Αναρίθμητες οι σελίδες της προσφοράς του στον πολιτισμό, ενώ την 29η Ιουνίου 2023 κλείνουν 25 χρόνια από το θάνατό του.
Το αφιέρωμα ενός εκ των σημαντικότερων Ελλήνων συγγραφέων, του Γιώργου Σκαμπαρδώνη, με τίτλο «Με τον Κωστή Μοσκώφ στην Αλεξάνδρεια» παρατίθεται παρακάτω, ως ένας φόρος τιμής, μνήμης και υπενθύμισης στο πλούσιο έργο του ανθρώπου που τίμησε τον ελληνισμό της Αλεξάνδρειας, την ιστορία της και το μέγεθος του παγκόσμιου Κωνσταντίνου Καβάφη!
“Στα 1997, έναν χρόνο πριν αναχωρήσει οριστικά, ο Κωστής Μοσκώφ με κάλεσε, μαζί με αρκετούς άλλους, στα «Καβάφεια», τα ετήσια βραβεία που είχε καθιερώσει και τα οποία απονέμονταν κυρίως σε ποιητές. Φτάσαμε στο αεροδρόμιο του Καΐρου – στην παρέα ήταν ο σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος, ο υπουργός Νίκος Σηφουνάκης, ο συγγραφέας Νίκος Παπανδρέου, αδερφός του Γιωργάκη, ο καθηγητής Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ο ποιητής Γιώργος Κακουλίδης και άλλοι. Ο Κωστής μας υποδέχτηκε φορώντας ένα θερινό τσαλακωμένο κοστούμι, πουκάμισο με φθαρμένο γιακά και ταλαιπωρημένη γραβάτα. Ήταν ο Κωστής που ήξερα: πανέμορφος, με μεγάλα έντονα μάτια, στητός και με κάποιο πρόβλημα στο αριστερό του χέρι, που δεν το όριζε απολύτως. Αρχοντικός και άνετος.
Ξεκινήσαμε με πούλμαν για την Αλεξάνδρεια, μια απόσταση δύο ωρών και κάτι – ο Μοσκώφ, όρθιος, ήδη μας έδινε έναν σωρό πληροφορίες, ενώ διασχίζαμε το Κάιρο. Έγραφα κρυφά στο μαγνητόφωνο αυτά που έλεγε, μέσα στους θορύβους του αυτοκινήτου και του δρόμου – κι έχω ακόμα κρατημένη την πολύτιμη κασέτα, εις μνήμην. Στην Αλεξάνδρεια μείναμε στο μυθικό ξενοδοχείο «Cecil», γνωστό ακόμα από το Αλεξανδρινό κουαρτέτο του Λώρενς Ντάρελ.
Ο Κωστής μας μύησε, τις λίγες μέρες που μείναμε, στο αίσθημα της Αλεξάνδρειας, μας γύρισε παντού – πήγαμε επίσκεψη στο σπίτι του Καβάφη, στην οδό Λέψιους 10, και βέβαια, με μεγάλο δέος, στον τάφο του ποιητή. Υπήρχαν ακόμα έντονα τα ίχνη του μεγαλείου της ελληνικής κοινότητας, που τα νιώσαμε στα διάφορα παλιά αρχοντικά όπου μας κάλεσαν, στο περίφημο ζαχαροπλαστείο «Παστρούδη», στις εκκλησιές, στα μεγάλα νοσοκομεία, διδακτήρια και παρθεναγωγεία που είχαν χτίσει οι Έλληνες, στους δρόμους, και στα σκονισμένα παλαιοπωλεία.
Το αίσθημα του Καβάφη και του Τσίρκα, ο μέγας Ελληνισμός ήταν πανταχού παρών. Κυκλοφορώντας, ένιωθα βαθύτερα και την πεζογραφία του Ναγκίμπ Μαφχούζ, του μεγάλου Αιγύπτιου, Νομπελίστα συγγραφέα, που ζούσε ακόμα τότε, υπέργηρος (έφυγε το 2006), ένιωθα την παρουσία του Φόρστερ μέσα στα τραμ, όπως και τις μνήμες της Πηνελόπης Δέλτα και των Μπενάκηδων να αιωρούνται στους δρόμους. Έβλεπα ζωντανά, από κοντά, το θέατρο «Ζιζίνια», το Ράμλι, και μισοσβησμένα ίχνη από τα σφαιριστήρια και τα παραλιακά καζίνο όπου σύχναζε ο Αλεξανδρινός.
Ο Μοσκώφ είχε πετύχει πολλά στα λίγα χρόνια που υπηρέτησε στην Αλεξάνδρεια ως μορφωτικός σύμβουλος της ελληνικής πρεσβείας, συνοδευόμενος απ’ την εξαίρετη γυναίκα του, την αισθαντική Πόπη. Καθιέρωσε τα βραβεία Καβάφη, μετέφρασε ο ίδιος Άραβες και Εβραίους ποιητές, έσωσε την οικία Καβάφη, έκανε να ακούγεται ισχυρότερα στην περιοχή το όνομα του ελληνισμού, αποκατέστησε σχέσεις, δημιούργησε έναν νέο σεβασμό. Ήταν ίσως μια τελευταία, μικρή, ελληνική αναλαμπή σε αυτή την πόλη του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τη λαμπρότερη των ελληνιστικών χρόνων μαζί με την Αντιόχεια.
Η απονομή των βραβείων Καβάφη έγινε την τρίτη μέρα στην Όπερα του Καΐρου, όπου ξαναπήγαμε με πούλμαν. Μεγαλοπρεπές κτίριο και αντίστοιχη τελετή – παρών ο υπουργός Πολιτισμού της Αιγύπτου, λογοτεχνικές αραβικές προσωπικότητες, ενώ αίφνης εμφανίστηκε κι ο Σωτήρης Κούβελας, που τότε ήταν υπουργός Πολιτισμού. Βραβεύτηκαν Έλληνες και Άραβες ποιητές και μεταφραστές μέσα σε πανηγυρική ατμόσφαιρα. Τα βραβεία αυτά, όπως και το σχετικό συνέδριο που προηγείτο, με τον τρόπο που πραγματοποιούνταν και με το κύρος που είχαν αρχίσει να αποκτούν, ήταν από τις πιο ευφυείς και ουσιώδεις ιδέες του Μοσκώφ.
Έφυγα γοητευμένος απ’ την Αλεξάνδρεια και το Κάιρο και εξίσου απ’ τη δουλειά που είχε κάνει ο Κωστής, χαλώντας έτσι τη διπλωματική πιάτσα και την αμέριμνη ραστώνη της. Εξάλλου, από νωρίς πάσκισαν να τον φάνε, να τον γυρίσουν πίσω. Τους ενοχλούσε ο δυναμισμός, η οξυδερκής του δραστηριότητα – όπως κάνουνε παντού, με όλους όσους αξίζουν και δεν υπακούουν. Τελικά, με την αναχώρηση του Μοσκώφ, απομείωσαν την παρουσία των ελληνικών γραμμάτων στην Αίγυπτο, ταπείνωσαν την όλη κατάσταση. Διότι απλώς οι πολιτικοί του μικρο-ελλαδισμού δεν καταλαβαίνουν, δεν κατάλαβαν ποτέ τίποτε.
Ωστόσο, ο Κωστής Μοσκώφ άφησε κι εκεί, στην Αίγυπτο, τη σφραγίδα του, ως υπόδειγμα για το μέλλον, για κάποιους που ίσως κάποτε αρχίζουν να υποψιάζονται το ιστορικό μέγεθος των πραγμάτων και πόσο ρόλο παίζει το ειδικό βάρος των ξεχωριστών ανθρώπων”.
Πηγή: ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ
(Οι φωτογραφίες προέρχονται από το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού της Αλεξάνδρειας)
