Θα έλεγε κανείς ότι ήταν η καλύτερη στιγμή για όσους τυχερούς συμμετείχαμε στην εκπληκτική διάλεξη – ομιλία του Αλεξανδρινού και δη Ιμπραημιώτη Μαθηματικού Αλέξανδρου Μπάση, για τις σχέσεις μεταξύ της στωικής αντίληψης και φιλοσοφίας και του Χριστιανισμού.
Ήταν η περασμένη Μ. Τετάρτη απόγευμα, γύρω στις 6.30 μ.μ., όταν μαζευτήκαμε στον υπέροχο και φιλόξενο χώρο του δραστήριου Μικρασιατικού Συλλόγου Αλεξανδρείας «Η Μικρά Ασία», για να παρακολουθήσουμε μία ομιλία γεμάτη από ενδιαφέροντα στοιχεία, και κυρίως επίκαιρα, καθώς έδειχνε, καταμεσίς της Μ. εβδομάδας, το πόσο κοντά βρέθηκαν οι Έλληνες στωικοί φιλόσοφοι, στον Χριστιανισμό, σα να θεωρούνται τελικά από κάποιους μελετητές ως… οι «πρώτοι χριστιανοί»!…
Και ήταν μία ομιλία που δύσκολα μπορούσες να αφαιρεθείς από τον τρόπο που παρουσιάστηκε από τον Αλεξανδρινό μαθηματικό κ. Μπάση, ο οποίος διδάσκει τα τελευταία δύο χρόνια στην Αμπέτειο Σχολή Καΐρου.
Ανάμεσα στους παρεβρισκομένους, αξίζει να αναφέρουμε την παρουσία του Γενικού Προξένου της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια κ. Εμμανουήλ Κακαβελάκη αλλά και του Προέδρου της Επιτροπής Κοινωνικής Συμπαράστασης των Προσκόπων κ. Μιχάλη Αρσλανίδη, βεβαίως παρόντος τους Προέδρου του Μικρασιατικού Συλλόγου κ. Μιχάλη Σολομωνίδη.
Ήταν μία εκπληκτική εκδήλωση, που έδειχνε το μεγαλείο της ελληνικής στωικής φιλοσοφίας και το πόσο αυτό παρέμεινε επίκαιρο μέχρι τις μέρες μας…
Αξίζει να παραθέσουμε τις σημειώσεις από την ομιλία του που μας έδωσε ο κ. Αλέξανδρος Μπάσης, με την ευχή, γρήγορα να τον χαρούμε και πάλι από κοντά σε μία επόμενη εκδήλωση – ομιλία του…
Η ΣΤΩΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
ΜΙΑ ΠΟΡΕΙΑ ΑΝΑ ΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ
“Ο ηθικός κώδικας του Στωικισμού δεν είναι ένα δόγμα αρετής, αλλά απλά ένας οδηγός για μία ορθολογική ζωή με τέλος-στόχο την ευτυχία μέσω της ειρήνης του νου…η ηθική θεωρία τού Στωικισμού είναι στην όλη φύση της και θεώρησή της εκ βάθρων διάφορη από τα ηθικά συστήματα, τα οποία δίνουν σημασία απ’ ευθείας στην αρετή, όπως τα δόγματα στους Βέδες, τον Πλάτωνα, τον Χριστιανισμό και τον Κάντ.”
Άρθουρ Σοπενάουερ (στα 1818).
Οι σημερινοί οπαδοί του Στωικισμού (αυτοαποκαλούνται κυβερνοστωικοί = cyber stoics!;!) προσπαθούν να αποφύγουν την δογματική, παρά το γεγονός ότι η εποχή μας απαιτεί ένα σαφή προσδιορισμό για το κάθε τι.
Είναι δύσκολο να περιγράψει κανείς στο πλαίσιο μιας ολιγόλεπτης παρουσίασης μια από τις διαχρονικές φιλοσοφικές τοποθετήσεις, που στην βάση της διατηρήθηκε αναλλοίωτη, όμως εκφράστηκε με διαφορετικό τρόπο, αναλόγως προς το εκάστοτε χωροχρονικό στιγμιότυπο εκδήλωσής της.
Μακρές συζητήσεις ατόμων, που αποδέχονται σήμερα την Στωική αντίληψη, οδήγησαν στο Πρώτο Συνέδριο των Σύγχρονων Στωικών στα 1999. Η Στωική αντίληψη απέκλειε και αποκλείει κάθε μορφή τυραννίας, μη εξαιρουμένης και αυτής που προκαλείται από την καθιέρωση δογμάτων. Παρά την, ως εκ τούτου, μη σύμφωνη γνώμη ή τις επιφυλάξεις πολλών από τους συνέδρους, το Συνέδριο κατέληξε στην διατύπωση Τεσσάρων Βασικών Αρχών του Στωικισμού:
Οι Στωικοί αναγνωρίζουν την ύπαρξη μιας νοητής τάξης στο σύμπαν, που την αποκαλούν ΛΟΓΟ.
Οι Στωικοί παραδέχονται πως η ΦΥΣΗ είναι ΜΙΑ, μια δυναμική συνοχή, που συνενώνει ΛΟΓΟ και ΥΛΗ.
Η Φύση προίκισε τον άνθρωπο με την ΛΟΓΙΚΗ, την δυνατότητα της ΕΠΙΛΟΓΗΣ και την ικανότητα να ΑΓΑΠΑ.
Ο Στωικός επιλέγει να ζήσει ακολουθώντας τις Τέσσερεις Κύριες Αρετές: Σοφία, Δικαιοσύνη, Θάρρος και Κοσμιότητα.
Οι Στωικοί θεωρούν ιδρυτή της αντίληψης τον Ζήνωνα τον Στωικό, ένα Αθηναίο φιλόσοφο, που έζησε τον 4ο π.Χ. αιώνα. Για να είμαστε ακριβείς, ο Ζήνων ο Κιτιεύς έφθασε στην Αθήνα γύρω στα 301 π.Χ. από το Κίτιον (Λάρνακα) της Κύπρου. Δίδασκε σε μια από τις πλέον φιλότεχνα διακοσμημένες με τοιχογραφίες Στοές της Αθηναϊκής αγοράς, την Πεισιανάκτιο ή Ποικίλη Στοά, και ως εκ του γεγονότος αυτού αποκλήθηκε Στωικός (=Στοα-ικός) και η διδασκαλία του Στωική. Στην ξένη βιβλιογραφία συναντάται (πέραν του όρου Stoicism) και ο όρος “the Stoa”, για την απόδοση της συγκεκριμενης φιλοσοφίας. Η διδασκαλία του στηριζόταν εν πολλοίς στην Ηρακλείτεια και την Σωκρατική φιλοσοφία, γι’ αυτό και οι δύο αυτοί μέγιστοι των φιλοσόφων χαρακτηρίστηκαν ως προπάτορες του Στωικισμού. Η φιλοσοφία που δίδασκε ο Ζήνων ήταν κυρίως πρακτική-εφαρμοσμένη και είχε συνάφεια με την αντίληψη των Κυνικών περί ηθικής. Όπως και ο Σωκράτης, είχε πολλούς νέους σε ηλικία μαθητές, τους οποίους κυρίως δίδασκε με το παράδειγμά του, ασκώντας στην πράξη την ηθική διδασκαλία του.
Η Στωική φιλοσοφία
Οι Στωικοί διαίρεσαν τη φιλοσοφία σε τρία μεγάλα κομμάτια: την λογική,την φυσική και την ηθική.
Στον όρο λογική περιλαμβάνονταν η γνωσιοθεωρία, η σημασιολογία, η γραμματική, η υφολογία και η τυπική λογική. Όλα αυτά είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους γιατί έχουν ως θέμα τον λόγο. Ο λόγος σημαίνει επίσης και ομιλία και λογικό. Ακόμη, ο Στωικός θα εντάξει στην λογική και τους κανόνες της σκέψης και το έγκυρο επιχείρημα – τη λογική με την αυστηρή σημασία – όπως και τα μέρη του λόγου, με τα οποία εκφράζονται οι σκέψεις και τα επιχειρήματα. Στον Στωικισμό «γνωρίζω κάτι» σημαίνει «είμαι ικανός να υποστηρίξω μια πρόταση που μπορεί να αποδειχτεί ότι είναι αληθής» και έτσι η επιστημολογία γίνεται κλάδος της λογικής με την ευρεία σημασία που δίνεται στον όρο αυτό.
Το περιεχόμενο της φυσικής είναι η φύσις και ο όρος αυτός ερμηνεύεται με αρκετή ευρύτητα, ώστε να συμπεριλάβει τόσο τον φυσικό κόσμο όσο και τα ζωντανά πράγματα, δηλαδή τα θεϊκά όντα, τους ανθρώπους και τα λοιπά ζώα. Έτσι, η φυσική αγκαλιάζει και τη θεολογία μαζί με τα θέματα που προαναφέρθηκαν, χωρίς βεβαίως να προσδιορίζονται με επιστημονική αυστηρότητα και ακριβολογία.
Τέλος, στην διατύπωση του περιεχομένου της ηθικής, οι Στωικοί, όπως ο Επίκουρος και άλλοι Έλληνες φιλόσοφοι, ήταν πρακτικοί και όχι μόνο θεωρητικοί ηθικολόγοι. Προσέφεραν μια ανάλυση των ηθικών εννοιών, αλλά η ανάλυση αυτή ήταν προπαρασκευαστική στο να δειχθεί, γιατί τέτοιες έννοιες είναι έγκυρες και ποια είναι στην πραγματικότητα η βάση της ανθρώπινης ευδαιμονίας, η καλύτερη ζωή που μπορεί να ζήσει ο άνθρωπος.
Αυτός ο μεθοδολογικός διαχωρισμός της φιλοσοφίας τους δεν τους εμπόδισε να την βλέπουν ως ένα ενιαίο σύνολο, με αναπόσπαστα δεμένα τα μέρη του, ώστε όλα να αποτελούν ένα κράμα, όπως άλλωστε είναι και η εν γένει αρχή της ελληνικής φιλοσοφίας στο σύνολό της.
Βασικό στοιχείο της διδασκαλίας του Ζήνωνα υπήρξε η αποδοχή της ιδέας, πως ο άνθρωπος μπορεί να ζει καλλίτερα, αν χρησιμοποιεί την λογικότητά του και αν προσπαθεί να ζει αρμονικώς προς την Φύση και το γενικώτερο περιβάλλον. Η χρήση της λογικότητας επιβάλλει την άσκηση περί την Γεωμετρία και την Λογική, γι’ αυτό και μεταξύ των διδασκαλιών του εξέχουσα θέση είχαν αυτά που αργότερα – από τον Ευκλείδη – ονομάστηκαν «Μαθηματικά», ενώ παραλλήλως δινόταν ιδιαίτερη σημασία στην λογοτεχνία.
Χρησιμοποιώντας τις ιδέες του Αριστοτέλη για την δομή της Λογικής, δηλαδή ποιοι είναι οι κανόνες εκείνοι, που διέπουν την λογική επεξεργασία των προτάσεων (αληθής-ψευδής), έθεσε τις βάσεις για αυτό που «σφετερίστηκε» κατά τον 19ο μ.Χ. αι. ο George Bool και που σήμερα ονομάζεται Άλγεβρα του Bool.
Τυπική (Μαθηματική) Λογική – Οι πράξεις των προτάσεων κατά Boole (Boolean Algebra):
Με βάση την Τυπική Λογική κατασκευάζονται και λειτουργούν οι ηλεκτρονικοι υπολογιστές.
Για τον Ζήνωνα ήταν πέραν κάθε Αξιώματος ή Δόγματος η ορθότητα της ιδέας, πως ο άνθρωπος πρέπει να ασχολείται με τα κοινά, κάνοντας παρεμβάσεις με την προϋπόθεση του σεβασμού της Φύσης και των συνανθρώπων του. Ακολουθούσε, έτσι, την προτροπή του Πλάτωνα στην Πολιτεία, πως ο ορθός πολίτης πρέπει, όχι μόνο να είναι ο ίδιος εν τάξει έναντι των νόμων, αλλά να καταγγέλλει χωρίς ενδοιασμό τις όποιες παράνομες πράξεις διαπιστώνει από συμπολίτες του. Μεταξύ των μεταγενέστερων Στωικών φιλοσόφων, που είχαν άμεση ανάμειξη με τον Δημόσιο Βίο, υπήρξαν ο Σενέκας, ο Μάρκος Αυρήλιος και ο Κάτων, στις μελέτες των οποίων στηρίζονται κυρίως οι σύγχρονοι Στωικοί για την διατύπωση των αντιλήψεών τους.
Προσωπικά, θα χαρακτήριζα τον Στωικισμό ως την μεσογειακή έκφραση της Βεδαντικής αντίληψης και δη του Τζαϊανισμού (το σύστημα που στηρίζεται στους τέσσερεις Βέδες, τα ιερά βιβλία των Ινδών, στοιχεία του οποίου έφερε και η Στωική και κυρίως η Εσσαϊκή αντίληψη, που συνέπλευσε με την αντι-μακκαβαιική, αντι-Ηρωδιακή αντίληψη των Ζηλωτών επαναστατών στην Ιουδαία).
Η Στωική αντίληψη με την πρωτογενή της μορφή, έτσι όπως εκδηλώθηκε κατά τους ελληνιστικούς χρόνους, όντας ένα συνονθύλευμα των προεξαρχουσών ιδεών του Ηράκλειτου και του Σωκράτη, έχοντας μία συνάφεια προς την ηθική του Διογένη και των άλλων κυνικών και εξυψώνοντας τον ρόλο τής λογικότητας, ως μέσου για την κατάκτηση μιας καλλίτερης ζωής, έρχεται να δώσει την σκυτάλη – μετά το 31 π.Χ. – στην Ρωμαϊκή έκδοση του Στωικισμού.
Ως φιλοσοφικό σύστημα δέχτηκε πολλές αμφισβητήσεις, αντιρρήσεις και αρνήσεις είτε από τους αμφισβητίες νεώτερους Στωικούς, όπως ο Καρνεάδης, είτε από άλλα φιλοσοφικά ρεύματα της εποχής, όπως ήταν οι Σκεπτικοί και οι Επικούρειοι. Και δεν ήταν τυχαίο ότι βρίσκουμε τον επόμενο σημαντικό Στωικό, τον Παναίτιο από την Ρόδο να αναπτύσσει την πρακτική πλευρά τού Στωικισμού, με πρωτότυπο ίσως τρόπο. Το De officiis του Κικέρωνα βασίζεται στο έργο τού Παναίτιου και περιέχει ένα σύνολο κανόνων συμπεριφοράς, για τους οποίους δηλώνεται κατηγορηματικά ότι αποτελούν ένα «δεύτερης τάξης» σύστημα ηθικής, προορισμένο να καθοδηγεί ανθρώπους, που δεν είναι ακόμη σοφοί και ικανοί να είναι αγαθοί με την ιδανική Στωική φιλοσοφία. Ο Παναίτιος ήταν φίλος με τον Σκιπίωνα τον Αφρικανό και η εξάπλωση του Στωικισμού στους Ρωμαίους κατά την ύστερη δημοκρατία οφείλει πολλά στην επίδρασή του.
Η Στωική αντίληψη, αποδεχόμενη την μία φύση και την ενότητα Λόγου και Ύλης, αντιτίθεται στην καταπίεση ανθρώπου από άνθρωπο και, φυσικά, σε κάθε μορφή τυραννίας.
Η διαδοχή των αυτοκρατόρων τα χρόνια εκείνα είναι η εξής:
Αύγουστος 31 π.Χ.-14 μ.Χ.
Τιβέριος 14-37 μ.Χ.
Καλιγούλας 37-41 μ.Χ.
Κλαύδιος 1ος 41-54 μ.Χ.
Νέρων 54-68 μ.Χ.
Γάλβας 68-69 μ.Χ.
Όθων 69 μ.Χ. Βιττέλιος 69 μ.Χ.
Βεσπασιανός (Φλάβιος) 69-79 μ.Χ.
Τίτος 79-81 μ.Χ.
Δομιτιανός 81-96 μ.Χ.
Νέρβας 96-98 μ.Χ.
Τραϊανός 98- μ.Χ.
Έτσι, συχνά, το “Στωικό Κίνημα” εκδηλώθηκε και με την πρόθεση κατάληψης της εξουσίας, πράγμα που συνέβη έντονα επί Νέρωνα με τον Ρωμαϊκό Στωικισμό, του οποίου “πατέρας” υπήρξε ο Σενέκας, μέγας Στωικός φιλόσοφος στην αυλή του Νέρωνα, με τον οποίο ήλθε τελικώς σε σύγκρουση και διώχθηκε από το καθεστώς που εγκαθίδρυσε ο Νέρων. Μέγας διώκτης των Στωικών (όπως αργότερα και ο Διοκλητιανός), ο Νέρων έφθασε στο σημείο να απαγορεύει την είσοδο στην Ρώμη στους “φιλοσόφους”, όπως τους αποκαλούσε. Έχοντας απομονώσει τους Συγκλητικούς, που είχαν συμμαχήσει με την Στωική αντίδραση προς τον Νέρωνα (στην μητρόπολη και την περιφέρεια), εξέδωσε διάταγμα εκδίωξης των “φιλοσόφων” που ήσαν ελεύθεροι πολίτες, πράγμα που δεν ίσχυε για τους δούλους. Εξ αυτού του λόγου πολλοί κρυπτο-Στωικοί κρατούσαν ως σκλάβους τους οπαδούς του Στωικισμού, προκειμένου να μη τους εγγίζει το διάταγμα του Νέρωνα, μετά τον θάνατο του οποίου τους έδιναν την ελευθερία τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό του Επίκτητου (από τα σημαντικώτερα έργα του το «Χρονικόν») δούλου του Στωικού Επαφρόδιτου (Προς Φιλιππησίους Δ΄ 18-22), ο οποίος ήταν απελεύθερος, πρωτοπαλήκαρο και «γραμματέας» του Νέρωνα, που τελικώς του δίνει και την χαριστική βολή.
Ο Στωικισμός φθάνει στο σημείο να καταλάβει την εξουσία και τελευταίος Στωικός Αυτοκράτορας ήταν ο Μάρκος Αυρήλιος. Ο γιος του, ο Κόμμοδος, ανατρέπει όλο το σκηνικό, όταν έρχεται στην εξουσία, καθώς θεωρεί εντελώς παράλογες τις ιδέες του Στωικού πατέρα του.
Ο Στωικισμός, προκειμένου να ανατρέψει την τυραννία, συμμαχεί, όπως συμβαίνει σ’ αυτές τις περιπτώσεις, με άλλες αντιτιθέμενες (π.χ. Συγκλητικοί) προς το τυραννικό καθεστώς ομάδες μέσα στην Ρώμη, αλλά και στην περιφέρεια (Ρωμαίοι στρατιωτικοί με ισχύ και διάφορα τοπικά απελευθερωτικά κινήματα). Εδώ φαίνεται να έρχεται και η εμπλοκή των κινημάτων της Ιουδαίας κατά της Ρωμαϊκής επιβολής και του Ηρωδιακού-Φαρισαϊκού φιλορωμαϊκού καθεστώτος. Τα έντονα εσχατολογικά στοιχεία, από τα οποία εμφορείται η Ιουδαϊκή αντίδραση, έρχονται να μεταλλάξουν τον Ρωμαϊκό Στωικισμό με αποτέλεσμα την εμφάνιση του Ιουδαιο-Χριστιανικού Στωικισμού και, βεβαίως, του συνονθυλεύματος των γνωστικών ομάδων.
Την ίδια περίοδο, στον ευρύτερο ελλαδικό ιδεολογικό χώρο, αναπτύσσεται η Νεοπυθαγόρεια θεώρηση, η οποία παρά τα κάποια στωικά χαρακτηριστικά που έχει ενστερνιστεί, κρατιέται μακρυά – αντιδιαμετρικά θα έλεγα – από την εσχατολογική παρείσφρηση. Πρόκειται για τον ελληνικό αντίποδα της εσχατολογικής άποψης, που δεν ενστερνίζεται την θεοποίηση κάποιου μεσία, αλλά αποζητεί την καθαρή, φιλοσοφική, λογική έκφραση των “φίλων της σοφίας”. Κύριοι εκπρόσωποι αυτής της θέσης αναδεικνύονται ο Moderatus (Gades), ο Απολλώνιος ο Τυανεύς, ο Νικόμαχος από την Γέρασα, ο Νουμένιος και ασφαλώς ο εκ Λήμνου Φιλόστρατος. Ο Φιλόστρατος, μάλιστα, θεωρεί τον Απολλώνιο τον Τυανέα ως τον μέγιστο των Νεοπυθαγορείων και, μάλιστα, ισότιμο του Πυθαγόρα. Αρκετά αργότερα θα εμφανισθεί στην Αλεξάνδρεια και η περίφημη Νεοπυθαγόρεια φιλόσοφος, η Μαθηματικός και Αστρονόμος Υπατία.
Ο Διοκλητιανός αναδεικνύεται σε μέγα διώκτη του Στωικισμού και οι οπαδοί της Ιουδαιο-Χριστιανικής-Γνωστικής έκφρασής του γνωρίζουν μια ανείπωτη σκληρότητα. Ο Διοκλητιανός, υπερβάλλοντας σε “Νερωνική αντίληψη” και αυτόν ακόμη τον Νέρωνα, έχει την βεβαιότητα ότι αυτή η φιλοσοφική απειλή εποφθαλμιά την εξουσία, πράγμα που δεν απέχει και πολύ από την πραγματικότητα (ας μη λησμονούμε πως 100 χρόνια πριν οι Στωικοί ανέδειξαν αυτοκράτορα). Ως εκ τούτου είναι αμείλικτος (γνωστό και το σχετικό διάταγμα που εξέδωσε, το οποίο ήρθη αργότερα με το διάταγμα των Μεδιολάνων = Μιλάνο από τον Κωνσταντίνο) περί ανεξιθρησκείας.
Αντίθετα, φαίνεται να πείθεται πως δεν διατρέχει κίνδυνο η εξουσία του από την Νεοπυθαγόρεια αντίληψη. Σ’ αυτό συμβάλλουν και οι δύο επιστολές τού προκουράτορα της Βιθυνίας Σωσσιανού Ιεροκλή, ανθρώπου του Διοκλητιανού, ο οποίος δείχνει έντονα την προτίμησή του στην μορφή του Νεοπυθαγόρειου Απολλωνίου και την απέχθειά του στο πρόσωπο του θεοποιημένου Ιησού.
Ο θάνατος του Διοκλητιανού ανοίγει τον δρόμο στους Ιουδαιο-Χριστιανούς Στωικούς, που υπηρετούν στις λεγεώνες της περιφέρειας και οι οποίοι φθάνουν σε τέτοιο σημείο ελέγχου, ώστε να ανακηρύττουν και δικό τους αυτοκράτορα. Αρχίζει, έτσι, η εποχή του μεγάλου εκείνου στρατηλάτη, του Κωνσταντίνου. Ο Κωνσταντίνος, σε αντίθεση με την μητέρα του, ποτέ δεν ενστερνίστηκε την Ιουδαιο-Χριστιανική Στωική αντίληψη. Όμως, η εξουσία του στηρίχτηκε σε οπαδούς αυτής της θεώρησης κι έτσι εμφανίστηκε ευγνώμων. Όπως αναφέρει ο Ευσέβιος Παμφίλου, Επίσκοπος Καισαρείας, στην Εκκλησιαστική του Ιστορία, ο ίδιος βάπτισε τον Κωνσταντίνο λίγες ημέρες πριν τον θάνατό του. Στο απόγειο της βασιλείας και κυριαρχίας του, ιδρύει και καθιερώνει ένα θρησκευτικό σύστημα. Ως ΔΟΓΜΑΤΙΚΟ σύστημα, ο Χριστιανισμός ουδεμία σχέση έχει πλέον με την Στωική αντίληψη των οπαδών των πρώτων χρόνων. Από μόνο του το δόγμα ΑΝΑΙΡΕΙ τον βασικό Στωικό χαρακτήρα. Η διαφορά του από τα προηγούμενα αντίστοιχα καθεστώτα είναι πως ο μονάρχης δεν είναι θεός ούτε γεννιέται από θεό (είναι κι αυτό μία ανέλιξη) και πως το γήινο βασίλειο είναι η επί της γης προβολή του ουράνιου βασιλείου, όπου άρχει στον αιώνα ο Τριαδικός Θεός (το πρότυπο γνωστό και χρησιμοποιημένο από αρχαίους Αιγυπτίους – Όσιρις, Ίσις, Ώρος – τους Ινδούς – Μπράχμα, Σίβα, Βισνού – και άλλους)
Με την κυριάρχηση του Χριστιανισμού, στον οποίο εμπεριέχονται εντόνως πολλά στοιχεία της Στωικής αντίληψης, ο Στωικισμός δείχνει να χάνεται πλέον από το προσκήνιο μετά από 650 χρόνια έντονης παρουσίας στην περιοχή της λεκάνης της Μεσογείου, αφού ο ίδιος ο επικρατήσας Χριστιανισμός αποτέλεσε την νέα έκφραση του απορροφημένου από αυτόν Στωικισμού.
Πιστεύω πως οι κυβερνοστωικοί δεν αποτελούν κάποια συνέχεια των «παληών καλών» Στωικών. Πώς θα μπορούσε άλλωστε; Είναι απλώς σύγχρονες οντότητες, που ενστερνίζονται τις ιδέες αυτές (ενότητα – αγάπη – δικαιοσύνη- αντιτυραννία), απορρίπτοντας κάθε έννοια εσχατολογικού προσανατολισμού, κατευθυνόμενοι μάλλον προς μια ελληνικής προέλευσης αντίληψη ζωής και που αποζητούν τον καθαρό φιλοσοφικό επαναπροσδιορισμό.
Η ΙΔΑΝΙΚΗ-ΑΝΑΡΧΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ του Ζήνωνα
ΟΜΟΛΟΓΟΥΜΕΝΩΣ ΤΗ ΦΥΣΕΙ ΖΗΝ
Ο ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ διασώζει αποσπάσματα από το χαμένο έργο “ΠΟΛΙΤΕΙΑ” (=πολίτευμα) του ιδρυτή του ΣΤΩΙΚΙΣΜΟΥ Ζήνωνος του Κιτιέως.
Γράφει ο Λαέρτιος ότι η Ιδανική Πολιτεία των Στωικών συνίστατο στις εξής αρχές :
ΜΗΘ’ ΙΕΡΑ ΜΗΤΕ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΜΗΤΕ ΓΥΜΝΑΣΙΑ ΕΝ ΤΑΙΣ ΠΟΛΕΣΙΝ ΟΙΚΟΔΟΜΕΙΣΘΑΙ…ΝΟΜΙΣΜΑ ΟΥ…ΔΕΙΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΕΙΝ..ΚΟΙΝΑΣ ΤΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΔΟΓΜΑΤΙΖΕΙΝ…ΚΑΙ ΕΣΘΗΤΙ ΤΗ ΑΥΤΗ ΚΕΛΕΥΕΙ ΧΡΗΣΘΑΙ ΚΑΙ ΑΝΔΡΑΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΑΣ…
(Διογ.Λαερτ.7,33-34 )
[Μεταφρ.: ούτε Ιερά
ούτε Δικαστήρια
ούτε Γυμναστήρια
να οικοδομούνται στις πόλεις…
ούτε να κατασκευάζονται Νομίσματα…
να είναι κοινές οι γυναίκες… (να μετέχουν στα κοινά)
να φορούν ίδια ρούχα άνδρες και γυναίκες…].
Ο Διάδοχος του Ζήνωνα
Κλεάνθης (330-230 π.Χ.). Γεννήθηκε στην Άσσο της Μικρασίας. Στα νιάτα του ασχολήθηκε με τον αθλητισμό και, επειδή είχε ρωμαλέο σώμα, αναδείχθηκε σε άριστο πυγμάχο. Έχοντας βαθύ έρωτα για τη φιλοσοφία, ήρθε στην Αθήνα, για να σπουδάσει, μόνο με 4 δραχμές. Έγινε μαθητής τού ιδρυτή της στωικής φιλοσοφίας Ζήνωνα. Για να εξοικονομεί τα μέσα της συντήρησής του, εργαζόταν τα βράδια σε κήπους ως εργάτης, αντλώντας νερό. Για το λόγο αυτόν επονομάστηκε Φρεάντλης. Το 262 π.Χ., πέθανε ο Ζήνωνας και ο Κλεάνθης ανέλαβε τη διεύθυνση της σχολής. Ζούσε βίο αυστηρό και ηθικό. Τερμάτισε με τη θέληση του τη ζωή του. Πέθανε από ασιτία.
Ο Κλεάνθης έγραψε πολλά συγγράμματα: φυσικά, ψυχολογικά, ηθικά, λογικά, από τα οποία σώθηκαν σποραδικά αποσπάσματα από άλλους συγγραφείς.
Ο Κλεάνθης θεωρεί τη φωτιά ως ενεργητική και παθητική πρώτη αρχή και αιτία. Ταυτίζει τη φωτιά με την ύλη και το θεό. Ο προορισμός του ανθρώπου είναι να ζει σε αρμονία με τη φύση, δηλ. με τη λογική και αρμονική τάξη, που επικρατεί στο σύμπαν. Τις θεολογικές του ιδέες τις εκφράζει στον περίφημο ύμνο του προς τον Δία, που τον διάσωσε ο Στοβαίος.
Η θεολογία του Κλεάνθους εκφράζεται πλήρως στον ύμνο αυτόν. Επειδή ο ύμνος αυτός είναι μία εκ των αξιοσημείωτων εκδηλώσεων του θρησκευτικού βιώματος, παρατίθεται εδώ όπως τον διέσωσε ο Στοβαίος (‘Εκλ. 1, 1, 12 σελ. 25, Anthologium 1.1.12.1 to Anthologium 1.1.12.24):
Ύμνος Κλεάνθους προς τον Δία
Απόδοση στην νεοελληνική
Ενδοξότατε απ’ τους αθανάτους, πολλών ονομάτων κάτοχε και αιώνια παντοδύναμε,
Ζευ, της φύσεως αρχηγέ, συ που με δικαιοσύνη τα πάντα κυβερνάς
χαίρε•γιατί όλων των θνητών καθήκον είναι να σε προσφωνούν.
Γιατί κατάγονται από σε, και αφού σαν μερίδιο έλαβαν την έκφραση μες απ’ την ομιλία,
μόνοι απ΄ όλα όσα ζουν καί έρπουν οντά θνητά επάνω στη γή.
Γι΄ αυτό θα σε υμνήσω και την κυριαρχία σου διαρκώς θα τραγουδώ.
Γιατί σε σένα όλος αυτός ο κόσμος, στρεφόμενος κυκλικά γύρω από την γη,
υπακούει, σε οποιανδήποτε διεύθυνση τον οδηγείς και με την θέλησή του κυριαρχείται από σένα.
Γιατί έχεις ένα τόσο ισχυρό εκτελεστή της θελήσεώς σου κάτω από τα ανίκητα χέρια σου τον αμφίστομο, πύρινο και αείζωο κεραυνό.
Γιατί κάτω από τα πλήγματά του εκτελούνται όλες οι ενέργειες της φύσεως.
Μ΄ αυτόν συ κατευθύνεις τον κοινό λόγο, ο οποίος περιτριγυρίζει μέσα σ΄ ολόκληρο το σύμπαν,
κι αναμιγνύεται και με τα μεγάλα και με τα μικρά φωτεινά ουράνια σώματα.
Με τον κεραυνό έχεις γίνει υπέρτατη συνεκτική κίνηση και βασιλεύεις δια μέσου όλου του σύμπαντος.
Και δεν γίνεται χωρίς την θέλησή σου, Θεέ μου, κανένα έργο, ούτε επάνω στην γή,
ούτε στην ουράνια θεϊκή σφαίρα, ούτε στην θάλασσα,
εκτός από εκείνα, που διαπράττουν οι κακοί με τις δικές τους ανοησίες.
Αλλά συ γνωρίζεις και τα περιττά (τα μη τέλεια) να τα καθιστάς άρτια (τέλεια),
και τα άκοσμα να τα κάνης κόσμια καί τα μη αγαπητά είναι σε σένα αγαπητά.
Γιατί μ΄ αυτό τον τρόπο έχεις συνενώσει τα πάντα σε ενότητα καί τα κακά με τα καλά,
ώστε να αποτελείται απ΄ όλα ένας ενιαίος λόγος, ο οποίος έχει αιώνια ύπαρξη.
Αυτόν τον αποφεύγουν και δεν τον προσέχουν όσοι από τους θνητούς δεν είναι καλοί.
Οι δυστυχείς ! Ενώ ποθούν την απόκτηση των αγαθών,
ούτε βλέπουν, ούτε ακούν τον κοινό νόμο,
στον οποίο, εάν ήθελαν να υπακούσουν θα είχαν με φρόνηση ζωή ευτυχισμένη.
Οι ίδιοι δε αφ’ ετέρου ορμούν χωρίς φρόνηση, ο καθένας σε διαφορετικό κακό,
άλλοι μεν καταβάλλοντας προσπάθεια που γεννάει έριδες για την απόκτηση δόξας,
άλλοι δε έχοντας στραφεί στην κερδοσκοπία κατά μη κόσμιο τρόπο,
και άλλοι σε ανάπαυση και στις σωματικές ηδονές.
Αλλά συνήθως προσκρούουν σε ατυχήματα, και σε κάθε περίπτωση παρασύρονται σε διαφορετικά πράγματα,
ενώ η προσπάθειά τους ήταν να παραχθούν πράγματα εξ ολοκλήρου αντίθετα από αυτά, τα όποία τους συνέβησαν.
Αλλά, Ζευ, πάνδωρε, συνάχτη των μαύρων σύννεφων και ρίπτη του λαμπρού κεραυνού,
τους ανθρώπους σώζε από την αξιοθρήνητη έλλειψη κατανόησης των πραγμάτων.
Αυτή, συ πάτερ, παρακαλώ να την σκορπίσης μακριά από την ψυχή, παραχώρησε δε σ΄ αυτούς να γίνουν
μέτοχοι στην δικαιοσύνη σου, με την οποία συ τα πάντα κυβερνάς,
ώστε, αφού τιμηθούμε, σε τιμήσουμε μ΄ ανταπόδοση της τιμής,
υμνούντες διαρκώς τα έργα σου, όπως αρμόζει
σ΄ άνθρωπο, πού ΄ναι θνητός• αφού ούτε στους θνητούς, ούτε στους θεούς παραχωρήθηκε άλλη χάρη μεγαλύτερη,
από το να τιμούν τον κοινό νόμο, πάντοτε σύμφωνα με το δίκαιο.
Συνάντηση με τον Μακαριώτατο Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεόδωρο είχε ο Πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, βουλευτής Ηλείας του ΣΥΡΙΖΑ Μ. Μπαλαούρας, στην έδρα του Πατριαρχείου στην Αλεξάνδρεια.
Ο Πατριάρχης, αφού ξενάγησε τον βουλευτή στο εντυπωσιακό κτίριο του Πατριαρχείου (πρώην Τοσίτσειο), τον δέχτηκε στο προσωπικό του, απέριττο γραφείο. Ο Μ. Μπαλαούρας εντυπωσιάστηκε από τη δραστηριότητα του Πατριάρχη, ο οποίος εκτός από το ποιμαντορικό έργο του, φημίζεται ότι επιμελείται και αναδεικνύει τα έργα τέχνης της Πατριαρχικής Περιφέρειάς του.
Ο Μακαριώτατος, απαντώντας στις ερωτήσεις του βουλευτή, αναφέρθηκε στο μεγάλο και σε εξαιρετικά αντίξοες και επικίνδυνες συνθήκες έργο του Πατριαρχείου σε όλα τα κράτη της Αφρικής και τις προσπάθειές του να βοηθήσει στο συλλογικό φιλανθρωπικό έργο που γίνεται εκεί, αλλά και να ανακουφίσει τον κάθε άνθρωπο που βρίσκεται σε απόγνωση λόγω πείνας, αρρώστιας ή διώξεων, περιγράφοντας συγκλονιστικές σκηνές, όπως παιδάκια φορείς του AIDS, που βρέθηκαν ημιθανή σε χαντάκια. Πρόσθεσε επίσης ότι έχουν ξεπεραστεί πολλά προβλήματα με ηγεσίες κρατών της Αφρικής και με εκπροσώπους άλλων θρησκειών και ήδη έχουν οικοδομηθεί εξαιρετικές σχέσεις.
Σε παρατήρηση του Μ. Μπαλαούρα ότι πολλοί που βρίσκονται σε σημαντικές θέσεις, κάνουν ακραίες τοποθετήσεις, διαχωρίζοντας τους ανθρώπους βάσει των πιστεύω ή των προτιμήσεών τους, ο Πατριάρχης απάντησε ότι πολλοί δεν γνωρίζουν την πραγματική ζωή. «Ο άνθρωπος πρέπει να αγκαλιάζεται χωρίς καμία διάκριση πολιτική, οικονομική, θρησκευτική, φυλετική και χωρίς ομοφοβικές αγκυλώσεις», δήλωσε αποφασιστικά.
Τέλος, ο Μακαριώτατος έκανε ιδιαίτερη αναφορά στον Έλληνα Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος συνομιλεί συχνά μαζί του και παρέχει στήριξη στο έργο του Πατριαρχείου, παρά τις αντίξοες συνθήκες που επικρατούν στη χώρα μας. Ο βουλευτής, από τη δική του πλευρά, πρόσθεσε ότι θα προσπαθήσει κι αυτός να συμβάλει στην ενημέρωση και την ενίσχυση της πολυποίκιλης και σημαντικής δράσης του Μακαριώτατου και του Πατριαρχείου.
Τις πιο θερμές ευχαριστίες εκ μέρους της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αφρικής μετέφερε προς τον υφυπουργό Εξωτερικών Τέρενς Κουΐκ, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόδωρος, για τη μέριμνα του υπουργείου Εξωτερικών προς τους Έλληνες της υποσαχάριας Αφρικής, με τους οποίους προτίμησε να περάσει τις Ημέρες του Πάσχα.
«Θα ήθελα να εκφράσω ένα μεγάλο ευχαριστώ στον αδελφό μου, τον υφυπουργό Εξωτερικών, Τέρενς Κουΐκ για την αγάπη του για τον Απόδημο Ελληνισμό της Αφρικής, ο οποίος τούτες τις Άγιες Ημέρες του Πάσχα προτίμησε να αφήσει την προσωπική του οικογένεια για να βρεθεί κοντά στη μεγάλη του οικογένεια που είναι η ομογένεια, και μάλιστα σε χώρες της Αφρικής που δεν είναι ξεχασμένες μεν από τον Θεό αλλά είναι ξεχασμένες από τους ανθρώπους…» τόνισε ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας σε αποκλειστική του δήλωση προς το Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, με αφορμή την πρωτοβουλία του κ. Κουΐκ να περάσει τις Άγιες Ημέρες Πάσχα με τους ξεχασμένους Έλληνες που ζούνε σε χώρες της υποσαχάριας Αφρικής.
«Είναι χαρά μας, ως Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, προσέθεσε ο Προκαθήμενος του Παλαίφατου Πατριαρχείου κ. Θεόδωρος, που βλέπουμε κάποιους εκπροσώπους της πολιτείας να ενδιαφέρονται πραγματικά για τον ξεχασμένο Έλληνα της Αφρικής, που αναζητούν λύσεις στα προβλήματά τους σε σχέση με τις δυο τους πατρίδες και είναι δύσκολο να τις βρουν, καθώς η Ελλάδα μέχρι τώρα παρέμενε αποκομμένη… Ειδικά σε χώρες όπως η Τανζανία, η Ζάμπια και το Μαλάουι, με τον Ελληνισμό που έχει ανάγκη από έναν καλό λόγο για να νιώσει πιο κοντά την ανάσα της Ελλάδας…».
Και ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κατέληξε:
«Τώρα, κάτι πάει να γίνει… Με τη βοήθεια ανθρώπων σαν τον φίλο και αδελφό Τέρενς, μπορούμε όλοι μαζί, Εκκλησία και Πολιτεία, να είμαστε σίγουρα ότι και η Ορθοδοξία θα διατηρηθεί πιο δυνατή στις αχανείς αυτές περιοχές της Αφρικανικής ηπείρου και ότι και ο Ελληνισμός θα μπορέσει να κρατήσει “Θερμοπύλες”… Για το όνομα του Χριστού μας και την αγάπη της πατρίδας μας, της Ελλάδας…».
Με την επιβεβαίωση των τελευταίων λεπτομερειών για το πρόγραμμα «Νόστος – Η επιστροφή» που θα πραγματοποιηθεί στις 30 Απριλίου στην Αλεξάνδρεια, παρουσία των τριών Προέδρων της Δημοκρατίας και με τη συμφωνία για δύο νέα προγράμματα μέσα στο 2018, έληξε στην Αθήνα η τριμερής συνάντηση Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου για θέματα Διασποράς, με επικεφαλής τον υφυπουργό Εξωτερικών Τέρενς Κουΐκ, την υπουργό Μεταναστευτικής Πολιτικής και Αποδήμων Αιγυπτίων Nabila Makram και τον Κύπριο προεδρικό επίτροπο Φώτη Φωτίου.
Η συνάντηση έγινε στο Υπουργείο Εξωτερικών και ακολούθησε αμέσως μετά επίσκεψή τους στο Προεδρικό Μέγαρο, όπου έγιναν δεκτοί από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο. Νωρίτερα το πρωί είχαν επισκεφθεί την Ακρόπολη και το μεσημέρι το Μουσείο της, όπου ο ΥΦΥΠΕΞ παρέθεσε και επίσημο γεύμα.
Με τη λήξη των εργασιών της τριμερούς συνάντησης ο υφυπουργός Τέρενς Κουΐκ έκανε την εξής δήλωση:
«Σήμερα κλείσαμε και τις τελευταίες εκκρεμότητες για το πρόγραμμα ”Νόστος” που θα πραγματοποιηθεί στην Αλεξάνδρεια, υπό την αιγίδα του προέδρου της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, την έναρξη του οποίου θα τιμήσουν στην Αλεξάνδρεια με την παρουσία τους, εκτός του Αιγύπτιου προέδρου, οι Πρόεδροι Δημοκρατίας Ελλάδας και Κύπρου κ.κ. Παυλόπουλος και Αναστασιάδης. Η παρουσία και μόνο των τριών Προέδρων, εκτός από το μήνυμα της κοινής πορείας τους στο διάβα της ιστορίας και στους πανάρχαιους πολιτισμούς τους, στέλνει και ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα με πολλούς αποδέκτες, όχι μόνο στην περιοχή της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, αλλά και στην παγκόσμια κοινότητα.
»Ελλάδα, Κύπρος και Αίγυπτος, με τη βοήθεια και της μεγάλης, όπου Γής Ομογένειάς τους, μάχονται για αξίες που σχετίζονται με ειρήνη, αλληλεγγύη, πρόοδο και ανάπτυξη. Τέλος, θεωρώ πολύ σημαντικό το γεγονός ότι στο Πρόγραμμα ”Νόστος – Η επιστροφή” η Αίγυπτος έχει προσκαλέσει για 7 ημέρες (30 Απριλίου – 6 Μαΐου 2018), 120 Αιγυπτιώτες της Ελλάδας και της Κύπρου, που έφυγαν με τα γεγονότα του ’50, ή τους απογόνους τους, προκειμένου να περπατήσουν στις παλιές γειτονιές τους στην Αλεξάνδρεια και στο Κάιρο, να επισκεφθούν τη Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά, και να δουν από κοντά το Sharm El Sheikh, το οποίο είναι ένα από τα σημαντικότερα τουριστικά κέντρα της Αιγύπτου».
Η επόμενη συνάντηση των τριών υπουργών θα πραγματοποιηθεί την 1η Μαΐου στην Αλεξάνδρεια, για να επεξεργαστούν τις προτάσεις που εγκρίθηκαν για τις επόμενες τριμερείς δράσεις τους.
Η πρώτη αφορά στη διεθνοποίηση του προγράμματος «Νόστος», ξεκινώντας με τις ομογένειες των τριών χωρών στις ΗΠΑ, και η δεύτερη την πρόσκληση 30 νέων (10 από κάθε χώρα) να επισκεφθούν όλοι μαζί τις τρεις χώρες των προγόνων τους. Οι περισσότεροι νέοι θα προσκληθούν από χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής, αφού μέχρι σήμερα (τουλάχιστον από ελληνικής πλευράς) ανάλογες προσκλήσεις, μονοπωλούσαν νέοι από τις ΗΠΑ και δευτερευόντως από τις άλλες ηπείρους, πλην της αφρικανικής.
Με τη συνάντησή του με τον Πρόεδρο της Αιγύπτου Άμπντελ Φατάχ Αλ Σίσι κορυφώθηκε το πρόγραμμα της πρώτης επίσημης επίσκεψης που πραγματοποίησε στη Χώρα του Νείλου ο Κύπριος Υπουργός Εξωτερικών κ. Νίκος Χριστοδουλίδης.
Παράλληλα, ο Κύπριος ΥΠΕΞ παρακάθισε σε διευρυμένες διαβουλεύσεις με τον ομόλογο του, Υπουργό Εξωτερικών της χώρας, κ. Sameh Shoukry. Επιπρόσθετα, ο Υπουργός Εξωτερικών είχε συνάντηση με τον Αιγύπτιο Πρωθυπουργό, κ. Sherif Ismail.
Σε όλες τις συναντήσεις, παραβρέθηκε ο Κύπριος Πρέσβης στην Αίγυπτο κ. Χάρης Μορίτσης.
Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων έγινε ανασκόπηση των εξαίρετων διμερών σχέσεων των δύο χωρών, συζητήθηκαν πρακτικοί τρόποι ουσιώδους αναβάθμισης τους, ενώ συμφωνήθηκε και η προώθηση σημαντικού αριθμού διακρατικών συμφωνιών που καλύπτουν διάφορους τομείς, όπως Ενέργεια, το Εμπόριο, η Εκπαίδευσης και ο Τουρισμός.
Σε αυτό το πλαίσιο επιβεβαιώθηκε η στρατηγικής φύσεως σχέση Κύπρου – Αιγύπτου και η σημασία της στην αντιμετώπιση, ανάμεσα σε άλλα, των προκλήσεων που οι δύο χώρες αντιμετωπίζουν, αλλά και για την επίτευξη αμοιβαία επωφελών στόχων.
Σημείο αναφοράς αποτέλεσε η συζήτηση επί της ενεργειακής συνεργασίας των δύο χωρών, καθώς και τα επόμενα βήματα, συμπεριλαμβανομένης της υπό σχεδιασμό πόντισης υποθαλάσσιου αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου από την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας προς την Αίγυπτο.
Υπήρξε, παράλληλα, ανταλλαγή απόψεων και συντονισμός σε σχέση με την τριμερή συνεργασία Κύπρου – Αιγύπτου – Ελλάδας, η οποία αποτελεί μοντέλο υποδειγματικής περιφερειακής συνεργασίας, με απτά θετικά αποτελέσματα για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και όχι μόνο.
Επίσης, Υπουργός Εξωτερικών είχε την ευκαιρία να ενημερώσει εκτενώς τους συνομιλητές του για την τουρκική προκλητικότητα εντός της κυπριακής ΑΟΖ.
Στο πλαίσιο αυτό καταγράφηκε η διαπίστωση ότι οι όποιες ενέργειες και συμπεριφορές που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο υπονομεύουν τη σταθερότητα και την ασφάλεια της περιοχής, όπως επίσης τα συμφέροντα του συνόλου των κρατών και τις προοπτικές για μεταξύ τους συνεργασία.
Την Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας ευχαρίστησε ο Πατριάρχης Θεόδωρος για ό,τι η ΕΚΑ κάνει για τους τροφίμους του Οίκου Ευγηρίας «ΜΑΝΝΑ», κατά την επίσκεψή του, την Κυριακή του Πάσχα 8 Απριλίου, για να εορτάσει μαζί τους τη μεγάλη ημέρα της χριστιανοσύνης.
Αυτό ήταν και το ομορφότερο και συγκινιτικότερο δώρο για τους Αλεξανδρινούς αυτούς της τρίτης ηλικίας, που βρίσκονται πλέον στο δείλι, αλλά μέσα σε ένα λιμάνι αγάπης που τους προσφέρει από καρδιάς η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας.
Πριν συνεχίσουμε το ρεπορτάζ, δείτε το χαρακτηριστικό βίντεο:
Μαζί με τον Αλεξανδρινό Προκαθήμενο, τους γέροντες ήρθαν να ευχηθούν, να πουν το «Χριστός Ανέστη» και να τσουγκρίσουν το πασχαλινό αυγό, ο Πατριαρχικός Επίτροπος Αλεξανδρείας Μητροπολίτης Άκκρας κ. Νάρκισσος και ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια κ. Εμμανουήλ Κακαβελάκης.
Ενώ, εκ μέρους της Κοινοτικής Επιτροπής Αλεξανδρείας, τον Μακαριώτατο υποδέχτηκε και καλωσόρισε η Β΄ Αντιπρόεδρος της ΕΚΑ κα Μαίρη Παυλίδου καθώς και η Διευθύντρια του «ΜΑΝΝΑ» κα Κική Νιάρου, την οποία επίσης ευχαρίστησε ο Πατριάρχης καθώς και όλους τους εργαζομένους.
Όλοι τους μίλησαν με τους γέροντες, δίνοντάς τους χαρά, «όπως για ένα καλό λόγο ζούμε», όπως λέει συχνά ο Αλεξανδρινός Προκαθήμενος με την απλότητα και την προσήνεια που τον χαρακτηρίζει με όλους τους ανθρώπους…
Μάλιστα, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας δεν έκρυψε τη συγκίνησή του, συναντώντας τους γέροντες, αποκαλύπτοντας ότι πέρασαν ήδη 21 ολόκληρα χρόνια από τότε που για πρώτη φορά επισκέφθηκε το ευαγές αυτό ίδρυμα της πρεσβυγενούς Ελληνικής Κοινότητας, όταν τότε, το 1997, υπηρετούσε την Αλεξανδρινή εκκλησία από τη θέση του Πατριαρχικού Επιτρόπου, πριν εκλεγεί Μητροπολίτης της Ιεράς Μητρόπολης Καμερούν.
Μάλιστα, είχε να πει για όλους έναν καλό λόγο, συγκινώντας τους εκπροσώπους της Αλεξανδρινής Τρίτης Ηλικίας, που και κείνοι τού ανταπέδωσαν πλαίρια την αγάπη τους, από καρδιάς.
Χαρακτηριστική και συγκινητική και η στιγμή, όπου ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας συνάντησε την τρόφιμο του ΜΑΝΝΑ κα Βλάχου, καθώς όπως τόνισε ο ίδιος, η φυσιογνωμία της τού θυμίζει την πολύκλαυστη αείμνηστη μητέρα του, Κλεοπάτρα.
«Ό,τι θέλετε και ό,τι χρειαστείτε, ο Πατριαρχικός μου Επίτροπος κ. Νάρκισσος θα είναι στη διάθεσή σας», τόνισε ο Πατριάρχης, πριν ευλογήσει την τράπεζα.
Το πασχαλινό έθιμο του πασχαλινού γεύματος της αγάπης τήρησε με ευλάβεια και φέτος – όπως κάθε χρόνο – η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας, μετατρέποντας ολόκληρη την παροικία σε μία μεγάλη οικογένεια, που χόρεψε, τραγούδησε και ευχήθηκε για τους απανταχού Αιγυπτιώτες…
Αυτόν ακριβώς το θεσμό της μεγάλης αιγυπτιώτικης – και δη αλεξανδρινής – οικογένειας είναι που επεσήμανε και στο χαιρετισμό του ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεόδωρος τιμώντας με την παρουσία τη μεγάλη εκδήλωση και ευλογώντας την τράπεζα, που ετοίμασε για όλους τους Έλληνες η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας.
«Παιδιά μου, χαίρομαι κάθε χρόνο που είμαι κοντά σας αυτήν την ημέρα… Είστε τα παιδιά μου… Είμαι ο πνευματικός σας πατέρας, που πορεύομαι σε ολόκληρη την Αφρική, σε ολόκληρο τον κόσμο… Αλλά, το σπίτι το δικό μου, η οικογένειά μου είστε εσείς! Και ευχαριστώ την Ελληνική μας Κοινότητα που ετοιμάζει κάθε χρόνο αυτό το τραπέζι αγάπη, καθώς και το Προξενείο μας», είπε χαρακτηριστικά ο Αλεξανδρινός Προκαθήμενος.
Και ο κ. Θεόδωρος προσέθεσε:
«Η αγάπη του αναστημένου Ιησού να δίδει φως στις πατρίδες μας: την Αίγυπτο, την Ελλάδα και την Κύπρο».
Τον Προκαθήμενο της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αφρικής καλωσόρισε εκ μέρους της Κοινοτικής Επιτροπής Αλεξανδρείας η Β΄ Αντιπρόεδρος της ΕΚΑ κα Μαίρη Παυλίδου, τονίζοντας από την πλευρά της:
«Τα Μέλη της Κοινοτικής Επιτροπής Αλεξανδρείας σας καλωσορίζουμε σε αυτό το Γεύμα Αγάπης για να γιορτάσουμε όλοι μαζί, ενωμένοι και αδελφωμένοι, την Ανάσταση του Κυρίου. Και να στείλουμε μηνύματα παντού ότι ο Ελληνισμός και η Ορθοδοξία υπάρχουν ακόμη στην πόλη του Μεγάλου Αλεξάνδρου», τόνισε η κα Παυλίδου καλωσορίζοντας ιδιαίτερα τους Καϊρινούς Αιγυπτιώτες που ήρθαν από την αιγυπτιακή πρωτεύουσα να περάσουν το Πάσχα με τους αλεξανδρινούς Αιγυπτιώτες.
Να σημειωθεί ότι ευχές για τον Αιγυπτιώτη Ελληνισμό έκαναν στην κάμερα της ιστοσελίδας της ΕΚΑ πολλοί παρεβρισκόμενοι στο γεύμα αυτό αγάπης, όπως μπορείτε να δείτε στο βίντεο που ακολουθεί:
Ολοκληρώνουμε το ρεπορτάζ με φωτογραφίες από τη συγκινητική εκδήλωση, ευχόμενοι και εκ μέρους της αλεξανδρινής κοινοτικής ιστοσελίδας τις θερμότερες ευχές μας προς όλον τον Αιγυπτιώτη Ελληνισμό, όπου γης!
Με τη μεγαλοπρέπεια της ψυχής του Αλεξανδρινού Αιγυπτιώτη, οι πάροικοι της Ιμπραημίας εόρτασαν κατανυκτικά και βυζαντινά και φέτος την μεγάλη εορτή της Αναστάσεως του Κυρίου, το Μ. Σάββατο βράδυ, στον πανέμορφο ναό των Παμμεγίστων Ταξιαρχών.
Πολλοί πάροικοι δώσανε παρών, με την τιμητική παρουσία των εκπροσώπων των παροικιακών οργανισμών, με επικεφαλής τον εκπρόσωπο της πρεσβυγενούς Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας, τον Οικονομικό Επόπτη κ. Πάρη Πεφάνη Μακρή.
Εκπροσωπώντας τον Πρόεδρο της ΕΚΑ κ. Εδμόνδο Κασιμάτη και όλη την Κοινοτική Επιτροπή, ο κ. Μακρής μετέφερε το μήνυμα ότι η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας είναι στο πλευρό όλων των παροίκων και στο πλευρό της εκκλησίας μας, του Πατριαρχείου μας και του Γενικού Προξενείου μας.
Να σημειωθεί ότι τον Ελληνικό Ναυτικό Όμιλο Αλεξανδρείας εκπροσώπησε το μέλος του ΔΣ του ΕΝΟΑ κ. Ιωάννης Κόντης.
Την Αναστάσιμη Ακολουθία ετέλεσε ο εφημέριος του ναού π. Σπυρίδωνας Κλαδάκης, ενώ στα αναλόγια ήταν ο ο Πρόεδρος του Μικρασιατικού Συλλόγου Αλεξανδρείας κ. Μιχάλης Σολωμονίδης, ο Αλεξανδρινός (και Ιμπραημιώτης) μαθηματικός (και νυν καθηγητής της Αμπετείου Σχολής Καΐρου) κ. Αλέξανδρος Μπάσης και οι συνεργάτες τους.
Από τις πιο όμορφες και κατανυκτικές αναστάσιμες ακολουθίες.
Χριστός ανέστη και Χρόνια πολλά σε όλους τους Ιμπραημιώτες της Αλεξάνδρειας όπου γης!
Στην εκκλησία που συμβολίζει όλη σχεδόν την ιστορία του Ελληνισμού της Χώρας του Νείλου, στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, στον κοινοτικό αυτό πανέμορφο ναό, πολύς ήταν και φέτος πολύς ο κόσμος της παροικίας αλλά και οι επισκέπτες που πέρασαν το κατώφλι του, για να έρθουν να ακούσουν από τα χείλη του Προκαθημένου της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αφρικής κ.κ. Θεοδώρου Β΄, το «Χριστός Ανέστη».
«Δεύτε λάβετε Φως εκ του ανεσπέρου Φωτός…» αναφώνησε ο Αλεξανδρινός Προκαθήμενος, μεταλαμπαδεύοντας το Φως της Αγάπης, που εκείνος πασχίζει και προσφέρει μέσα από την καρδιά του στα παιδιά της Αφρικής, αποδεικνύοντας καθημερινά ότι τα παιδιά αυτά δεν είναι ενός κατώτερου Θεού, όπως λέει χαρακτηριστικά…
Πριν συνεχίσουμε το ρεπορτάζ, δείτε το χαρακτηριστικό βίντεο:
Μεταλαμπαδεύοντας το Φως της Ορθοδοξίας, που πάντοτε βρίσκεται κοντά στον Ελληνισμό, και ιδιαίτερα τον Απόδημο Ελληνισμό και δη Αιγυπτιώτη… Όπως άλλωστε πολλές φορές έχει γραφτεί, «ο Απόδημος Έλληνας είναι δύο φορές Έλληνας». Γεγονός στο οποίο θα πρέπει να δώσουμε πολλαπλασιαστική αξία όταν αναφερόμαστε στους Αιγυπτιώτες, που είναι μεν Απόδημοι αλλά την ίδια στιγμή έχουν γεννηθεί στην φίλη και αδελφή Χώρα του Νείλου και αποτελούν εδώ και αιώνες τη γέφυρα φιλίας μεταξύ των δύο λαών, της Ελλάδας, της Αιγύπτου αλλά και της Κύπρου…
Για αυτό και η παρουσία των Αιγυπτιωτών στη μεγάλη αυτή Ημέρα της Χριστιανοσύνης και ιδιαίτερα στην έδρα του ελληνορθόδοξου Δευτερόθρονου και Παλαίφατου Πατριαρχείου ήταν η πιο μεγάλη απόδειξη του σεβασμού και της αγάπης του, αφενός μεν στον αναστημένο Ιησού, αλλά και στον Πατριάρχη Θεόδωρο…
Πολλοί οι επίσημοι, και ανάμεσά τους ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια κ. Εμμανουήλ Κακαβελάκης, ο Κοινοτικός Επίτροπος κ. Νικόλας Κόπελος, που εκπροσωπούσε τον Πρόεδρο της ΕΚΑ και όλη την Κοινοτική Επιτροπή της πρεσβυγενούς Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας, ο εκπρόσωπος της Κυπριακής εν Αιγύπτω Αδελφότητας κ. Γιώργος Ελευθερίου, η Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Επιστημόνων Αλεξανδρείας «Πτολεμαίος Α΄» κα Λιλίκα Θλιβίτου και άλλοι.
Όλοι μαζί, έψαλλαν μαζί με όλον τον κόσμο το «Χριστός ανέστη», με τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας να τους ευλογεί και να αναφωνεί το μεγάλο γεγονός της Χριστιανοσύνης: «Αληθώς Ανέστη!»…
Ήταν και πάλι μία μοναδική βραδυά, γεμάτη από έντονα συναισθήματα, αυτή που έζησαν όσοι παρακολούθησαν και φέτος τον επιβλητικό Επιτάφιο του περικαλλούς κοινοτικού ναού του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, με τον Πατριάρχη Θεόδωρο να ψέλνει το «Η ζωή εν τάφω…» και τον κόσμο να ακολουθεί σιγοψάλλοντας και δημιουργώντας μία συγκινητική ατμόσφαιρα…
Παρόντες, ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια κ. Εμμανουήλ Κακαβελάκης και πολλοί εκπρόσωποι της Κοινοτικής Επιτροπής της πρεσβυγενούς Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας, με επικεφαλής τον Αντιπρόεδρο της ΕΚΑ κ. Ιωάννη Σιόκα, καθώς και ο Οικονομικός Επόπτης κ. Πάρης Πεφάνης Μακρής και οι Κοινοτικοί Επίτροποι κ.κ. Αντρέας Βαφειάδης, Δημήτρης Κάβουρας, Νικόλας Κόπελος, ο εκπρόσωπος της Κυπριακής εν Αιγύπτω Αδελφότητας κ. Γιώργος Ελευθερίου, η Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Επιστημόνων Αλεξανδρείας «Πτολεμαίος Α΄» κα Λιλίκα Θλιβίτου και άλλοι επίσημοι.
Το δυναμικό «παρών» και από τον απλό κόσμο της παροικίας, που ακολούθησε το Σώμα του Ιησού, τον Επιτάφιο, προεξάρχοντος του Αλεξανδρινού Προκαθημένου κ.κ. Θεοδώρου Β΄, ο οποίος δεν παρέλειψε να εκφράσει τη μεγάλη του ικανοποίηση που ο Αιγυπτιώτης Ελληνισμός συνεχίζει και δείχνει ότι συνεχίζει να κρατάει Θερμοπύλες, μνημονεύοντας όσους από τους Ευεργέτες της Ελληνικής Κοινότητας έχουν προσφέρει για να απολαμβάνει σήμερα ο Αλεξανδρινός Ελληνισμός, ευχήθηκε υπέρ υγείας των Προέδρων Ελλάδας, Αιγύπτου και Κύπρου και της ευημερίας των τριών λαών ενώ ανέπεμψς δεήσεις και για την Κοινοτική Επιτροπή Αλεξανδρείας και όλη την παροικία, εκφράζοντας ένα μεγάλο ευχαριστώ για την παρουσία τόσο της Φιλαρμονικής που κατέπληξε με τους υπέροχους ήχους και τις μελωδίες όσο και τους Έλληνες προσκόπους που ακολούθησαν τον Επιτάφιο.
