Category: ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Η δημοσιογραφία ως έννοια, καλύπτει ένα ευρύ φάσμα ειδησεογραφίας που άπτεται της κοινωνικής, πολιτικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής, όχι μόνο στην συνοριακή επικράτεια μιας χώρας αλλά και διεθνώς.
Ανάλογα λοιπόν, είναι και τα έντυπα που εμπεριέχουν τα νέα ανά τον πλανήτη.
Υπάρχουν όμως και τα δημοσιογραφικά έντυπα ή ηλεκτρονικές ιστοσελίδες, των οποίων η θεματολογία είναι αποκλειστικά πολιτισμική, με αναφορές και συμβάντα που αφορούν στην πρόοδο και την εξέλιξη μιας παροικίας, όπως είναι τα γράμματα, οι τέχνες, η εκπαίδευση και άλλα ζητήματα σχετικά με τις θρησκευτικές και εθνικές μνήμες.
Ένα τέτοιο έντυπο είναι και ο «Αλεξανδρινός Ταχυδρόμος» ενώ στον ηλεκτρονικό τύπο λειτουργεί σε καθημερινή βάση η ιστοσελίδα της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας στην οποία ανήκουν και τα δύο προαναφερθέντα δημοσιογραφικά όργανα.
Στόχος της Ελληνικής Κοινότητας μέσω αυτών των δύο οργάνων, είναι να προβάλει κάθε τι που αγγίζει και ενδιαφέρει ως θέμα την Παροικία των Αιγυπτιωτών, πότε με ιστορικά αφιερώματα, πότε με σύγχρονα κοινωνικά γεγονότα, πάντα όμως με γνώμονα τον πολιτισμό, τη συνύπαρξη και τον σεβασμό στην ιστορική μνήμη.
Όλα αυτά μέσα από την αγαστή συνεργασία με τους πάροικους προς όφελος όλων. Η Ελλάδα και η Αίγυπτος οι δύο μας πατρίδες, αποτελούν για όλους μας τα σταθερά θεμέλια για δημιουργία, επικοινωνία και αλληλεπίδραση.
Μια σχέση με άρρηκτους δεσμούς, που χρονολογείται από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα και ενισχύεται όλο και περισσότερο στο διάβα του χρόνου.
Επομένως ο ρόλος του δικού μας εντύπου δεν είναι μόνο να κομίζει στους αναγνώστες τα παροικιακά ειδησεογραφικά γεγονότα, όπως εκδηλώσεις, εορτές και σχολικά δρώμενα, αλλά και να υπενθυμίζει τι εστί αλεξανδρινός πολιτισμός απ΄ τα βάθη των αιώνων!
Άραγε πως θα ήταν σήμερα ο κόσμος δίχως τις σπουδαίες προσωπικότητες των αλεξανδρινών επιστημόνων;
Κατά συμπερασμό λοιπόν, οφείλουμε να τιμάμε μέσω της υπενθύμισης τις μεγάλες φυσιογνωμίες που λάμπρυναν με την επιστημονική τους δεινότητα και κατάρτιση την ανθρώπινη κοινωνία!
Ένας εξ αυτών υπήρξε ο Σωσιγένης, ο Έλληνας αστρονόμος, μαθηματικός και φιλόσοφος του 1ου αι. π.Χ. από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
Ας δούμε λοιπόν τι αναφέρουν οι πηγές από την «Gravitonio» και “Wikipedia”

Σωσιγένης περί Ιουλιανού Ημερολογίου

Ο Σωσιγένης ο Αλεξανδρεύς ήταν Έλληνας αστρονόμος, μαθηματικός και φιλόσοφος (1ος αι. π.Χ.) από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Το 46 π.Χ. τον κάλεσε στην Ρώμη ο Ιούλιος Καίσαρ για να μελετήσει το υφιστάμενο τότε ημερολόγιο των 365 ημερών στο νέο Ιουλιανό, όπως ονομάσθηκε, με την προσθήκη μιας ημέρας κάθε τέσσερα χρόνια (εφαρμογή δίσεκτου έτους). Για να γίνει δε αυτή η διόρθωση το έτος εκείνο δηλαδή το 46 π.Χ διήρκεσε 445 ημέρες.

Ο Σωσιγένης βασίστηκε στη διάρκεια του τροπικού έτους, την οποία οι Αιγύπτιοι αστρονόμοι είχαν προσδιορίσει σε 365 ημέρες και 6 ώρες και σύστησε την παραδοχή ενός πολιτικού έτους 365 ημερών, αντί του σεληνιακού των 355 ημερών, που ήταν σε χρήση έως τότε.

Για να ρυθμίσει την διαφορά των έξι ωρών υπέδειξε ανά τρία συνεχή κανονικά έτη των 365 ημερών να ακολουθεί ένα δίσεκτο έτος 366 (bis-sextus = δυο φορές το έξι) ημερών. Η μεταρρύθμιση που πρότεινε ο Σωσιγένης με τη συνεργασία του Φλάβιου Μάξιμου, έγινε αποδεκτή και είναι γνωστή ως Ιουλιανό Ημερολόγιο (από το όνομα του Ιουλίου Καίσαρα).

Επειδή όμως οι 366 ημέρες δεν διαιρούνται ακριβώς δια του δώδεκα που είναι οι μήνες, αποφασίστηκε οι 6 μήνες του έτους να αποτελούνται από 30 ημέρες και οι 6 από 31. Και τι θα γινόταν με τα έτη των 365 ημερών;

Αποφασίζει και διατάζει λοιπόν ο Καίσαρας στα έτη αυτά να αφαιρείται μία μέρα από τον τελευταίο μήνα του έτους, που τότε ήταν ο Φεβρουάριος (September=Sept=7, October=Octo=8, November=Nine=9, December=Dix=10). Έτσι ο Φεβρουάριος αποτελείτο από 29 ημέρες και κάθε 4 χρόνια είχε 30 ημέρες.

Ο Καίσαρας όμως δεν αρκέστηκε σ’ αυτό. Αποφάσισε να δώσει το όνομά του σε έναν από τους μήνες, «Ιούλιος». Ο μετέπειτα αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος, μη θέλοντας να υστερεί, έδωσε κι αυτός το όνομά του στον επόμενο μήνα του έτους, «Αύγουστος».

Πως ήταν δυνατόν όμως ο δικός του μήνας να έχει λιγότερες ημέρες από αυτόν του Καίσαρα; Διατάζει λοιπόν να αφαιρεθεί άλλη μία μέρα από τον τελευταίο μήνα του έτους και να προστεθεί στο μήνα που φέρει το όνομά του.

Έτσι από τότε ο κουτσοφλέβαρος έχει 28 ημέρες και μία φορά κάθε 4 χρόνια 29. Ενώ Ιούλιος και Αύγουστος παρόλο που διαδέχονται ο ένας τον άλλο, αποτελούνται από 31 ημέρες και οι δύο…

Ο διακεκριμένος σκηνοθέτης Πάνος Αγγελόπουλος  επισκέφθηκε το 2023 την Αλεξάνδρεια και το Κάιρο με τους συνεργάτες του και για λογαριασμό του τηλεοπτικού καναλιού Cosmote History γύρισε το ντοκιμαντέρ «Στα χνάρια των Ελλήνων της Αιγύπτου».

Μια σειρά που θα μας συντροφεύσει για 4 εβδομάδες αρχής γενομένης από 8 Σεπτεμβρίου  ώρα 21:00 κάθε Κυριακή.

Στο ντοκιμαντέρ προεξάρχοντος του Πατριάρχου Αλεξανδρείας Θεοδώρου Β΄,  ομιλούν πολλοί θεσμικοί και μη παράγοντες των δύο παροικιών,  ενώ η ιστορία της Αιγυπτιώτικης Παροικίας «παρελαύνει» ενώπιον του παρόντος, υποδαυλίζοντας στους σύγχρονους Έλληνες  συναισθήματα και μνήμες ενός ένδοξου παρελθόντος.

Παιδαγωγικό, ιστορικό, κοινωνικό και κυρίως τιμητικό για την Παροικία μας, το ντοκιμαντέρ του τηλεοπτικού καναλιού  Cosmote History θα αποτελέσει ακόμη έναν συνδετικό κρίκο μεταξύ των Αιγυπτιωτών όλου του κόσμου!

Ας το απολαύσουμε λοιπόν!

“Ενδιαφέρον πεδίο η μελέτη του Ελληνισμού της Διασποράς”
Η ιστορικός – συγγραφέας Ματούλα Τομαρά – Σιδέρη στην «Ε»:

«Η μελέτη για τις δραστηριότητες των Ελλήνων της Διασποράς, αποτελεί πάντα ένα ενδιαφέρον πεδίο για τους ερευνητές» λέει απ’ την αρχή κιόλας της συζήτησής μας η Μεσσήνια ιστορικός, συγγραφέας και ομότιμη καθηγήτρια Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, Ματούλα Τομαρά-Σιδέρη, η οποία επί χρόνια μελετά την ελληνική διασπορά στην Αίγυπτο.
Αφορμή για την συνέντευξη, το πρόσφατο βιβλίο της, καθώς και η αναφορά για τον καταγόμενο από την Καλαμάτα, Εμμανουήλ Μπενάκη.

Συνέντευξη στη Μαρία Τομαρά

-Για πολλά χρόνια διδάσκετε στο Πανεπιστήμιο και μελετάτε την Ελληνική διασπορά στην Αίγυπτο. Μιλήστε μας για το τελευταίο σας βιβλίο «Αιγυπτιώτες Έλληνες στην Αιγυπτιακή βιομηχανία, 1945-1960. Η τελευταία αναλαμπή». Σε τί ακριβώς αναφέρεστε;

«Μελετώ τον Αιγυπτιώτη Ελληνισμό περισσότερα από 25 χρόνια. Με ενδιαφέρουν όλες οι πτυχές των δραστηριοτήτων του εκεί. Έχω εισαγάγει στο Πάντειο Πανεπιστήμιο το μάθημα της Ιστορίας του καθώς και της ιδιαίτερα επιτυχημένης πορείας που είχαν μέχρι την οριστική φυγή τους μετά την επανάσταση του Νάσερ.
Το τελευταίο μου βιβλίο «Αιγυπτιώτες Έλληνες στην Αιγυπτιακή βιομηχανία, 1945-1960. Η τελευταία αναλαμπή» μελετά διεξοδικά την παρουσία των Ελλήνων παροίκων στην αιγυπτιακή βιομηχανία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και μέχρι την εθνικοποίηση (1945-1963). Σ’ αυτή την περίοδο σημειώνεται η τελευταία αναλαμπή της ιδιαίτερης δραστηριότητάς τους.
Η έρευνα αυτή αξιοποιεί σε σημαντικό βαθμό ανεξερεύνητα μέχρι τώρα αιγυπτιακά κρατικά αρχεία και άλλες πηγές στην αραβική γλώσσα. Η αξιοποίηση αυτών των πηγών είναι καθοριστική για την κατανόηση της εποχής και της ελληνόκτητης βιομηχανίας στην Αίγυπτο, καθώς υπερβαίνει τον διπλό περιορισμό της παροικιοκεντρικής και της ελληνοκεντρικής θεώρησης της Ιστορίας.»

Ο Ελληνισμός της Αιγύπτου γιατί είναι ελκυστικός για έναν ιστορικό;

«Ο Ελληνισμός της Αιγύπτου έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον ερευνητή, γιατί η συγκρότηση του νέου Ελληνισμού διαμορφώθηκε σε σημαντικό βαθμό από την οικονομική, ευεργετική και πολιτισμική επίδραση των Αιγυπτιωτών Ελλήνων. Είναι πολλά τα παραδείγματα που επιβεβαιώνουν αυτό.
Ο Αιγυπτιώτης Ελληνισμός υπήρξε φυτώριο ευεργετών. Παραδείγματα αφθονούν: Το Μετσόβειο Πολυτεχνείο είναι δημιούργημα των Αβέρωφ-Τοσίτσα και Στουρνάρη. Το θωρηκτό Αβέρωφ, που συνέβαλε καθοριστικά στους Βαλκανικούς πολέμους, είναι ευεργέτημα του Γεωργίου Αβέρωφ. Το καλλιμάρμαρο Στάδιο επίσης. Ευεργέτημα του Αιγυπτιώτη Πανταζή Βασσάνη είναι η Σχολή Ναυτικών Δοκίμων… κλπ.
Αλλά και σε ένα άλλο επίπεδο, ο Καβάφης, ο Γεώργιος Σκληρός, ο Στρατής Τσίρκας και τόσοι άλλοι Αιγυπτιώτες του πνεύματος, είναι μερικοί από τους λόγους που κάνουν ελκυστική τη μελέτη του Αιγυπτιώτη Ελληνισμού.

Η Αλεξάνδρεια και το Κάιρο είναι οι δύο μεγάλες πόλεις της Αιγύπτου όπου οι Έλληνες δημιούργησαν αξιοθαύμαστες Κοινότητες. Ωστόσο, παρουσιάζουν διαφορετικά χαρακτηριστικά. Πού αποδίδετε αυτή τη διαφορετικότητα;

«Η Αλεξάνδρεια είναι λιμάνι, που σημαίνει κίνηση ανθρώπων και ιδεών. Ήταν κέντρο κοσμοπολιτισμού που δέχθηκε πολλές ξένες επιρροές. Στο βάθος του Ιστορικού χρόνου, με έμβλημα την Βιβλιοθήκη, η Αλεξάνδρεια είχε την αίγλη ενός παγκόσμιου κέντρου γνώσης και πολιτισμού. Εκεί άκμασαν σπουδαίοι επιστήμονες όπως ο Ήρων ο Αλεξανδρεύς, που ήταν μηχανικός, γεωμέτρης και ο εφευρέτης της ατμομηχανής. Να θυμηθούμε και την Υπατία, την πρώτη Αλεξανδρινή φιλόσοφο και μαθηματικό, που είχε τραγικό τέλος το 415 μ.Χ.
Το Κάιρο πάλι, ήταν η πρωτεύουσα που τόνιζε την Αιγυπτιακή ιδιοπροσωπία και ενδιαφερόταν να προβάλλει την αιγυπτιακή ταυτότητα, χωρίς ωστόσο να αντιμάχεται τις ξένες επιρροές».

Ποιες ήταν οι κυριότερες ασχολίες των Ελλήνων παροίκων στην Αίγυπτο;

«Αρχικά, τα κυριότερα προϊόντα που καλλιεργούνταν στην Αίγυπτο ήταν καπνά, κουκιά, ρύζι και ζαχαροκάλαμο. Μετά τον Αμερικανικό εμφύλιο του 1865, που είχε προκαλέσει μεγάλο κενό προμήθειας βαμβακιού στην Ευρωπαϊκή υφαντουργία, η Αίγυπτος στράφηκε προνομιακά στην παραγωγή του. Η περαιτέρω ανάπτυξη της παραγωγής του βαμβακιού έφερε στην Αίγυπτο πολλούς Έλληνες που ασχολήθηκαν αποκλειστικά με αυτό ως καλλιεργητές και ως έμποροι. Ο Κωνσταντίνος Ζερβουδάκης, Κωνσταντίνος Σαλβάγος, Ιωάννης Χωρέμης, Εμμανουήλ Μπενάκης , Θεόδωρος Ράλλης είναι μερικοί από αυτούς που διακρίθηκαν στον πεδίο.
Το βαμβάκι εδραίωσε τη θέση του στην αγροτική οικονομία ως ο «λευκός χρυσός».
Σε αυτό τεράστια ήταν η συμβολή του Νείλου γιατί το βαμβάκι είναι φυτό εξαιρετικά υδρόφιλο. Έξυπνοι, φιλέρευνοι και δραστήριοι, οι Έλληνες πάροικοι λειτουργησαν ως πραγματικό think tank και επινόησαν νέες ποικιλίες βάμβακος, στις οποίες συχνά έδιναν το όνομά τους. Αξίζει να αναφερθούμε στην περίπτωση της ποικιλίας «Σάκελ», δημιουργός της οποίας ήταν ο Ιωάννης Σακελλαρίδης από το Πήλιο. Η ποικιλία «Σάκελ» ήταν τόσο επιτυχημένη που υποχρέωσε την Αγγλική υφαντουργία να αλλάξει τα μηχανήματά της προκειμένου να την χρησιμοποιήσει στην παραγωγή των περίφημων Εγγλέζικων υφασμάτων από αυτή τη μακρόινη ποικιλία.
Καταλαβαίνουμε τώρα ότι οι πάροικοι Έλληνες έμποροι συνέβαλαν τα μέγιστα στην ανάπτυξη της παραγωγής και εξαγωγής του Αιγυπτιακού βαμβακιού, φέρνοντας σημαντικά εισοδήματα στην Αιγυπτιακή οικονομία.
Αλλά και στην βιομηχανία οι Αιγυπτιώτες Έλληνες είχαν σημαντική παρουσία από τις αρχές του 20ου αιώνα και έπειτα, ιδιαίτερα μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο.

Υπήρξαν διορατικοί και καινοτόμοι. Ενίοτε εγκαινίασαν νέους κλάδους βιομηχανικής δραστηριότητας, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην εκβιομηχάνιση της Αιγύπτου. Μηχανουργία, οινοπνευματοποιία, σοκολατοποιία, σιγαρετοβιομηχανία, ναυσιπλοΐα, οδοποιία, χαρτοποιία είναι μερικά από τα παραδείγματα που αναλύω στο βιβλίο μου για την ελληνόκτητη βιομηχανία την περίοδο 1945-1963. Η διάκρισή τους στη βιομηχανία αντιπροσωπεύει την τελευταία αναλαμπή του Αιγυπτιώτη Ελληνισμού, μέχρι την εθνικοποίηση του Νάσερ και την οριστική φυγή από την Αίγυπτο.

Οι Έλληνες της Αιγύπτου ανήκουν στην Ελληνική αστική τάξη;

«Εκτός από τους επιχειρηματίες Έλληνες, στην Αίγυπτο έζησε και πρόκοψε και μέγα πλήθος εργατών, τεχνιτών και υπαλλήλων. Ωστόσο, οι μεγάλοι Έλληνες επιχειρηματίες υπήρξαν ηγετικές μορφές για την ηγεμονία της αστικής τάξης. Τότε ήταν η εποχή του αστικού μετασχηματισμού της Ελλάδας που γινόταν με πολλούς κόπους. Αυτό οφειλόταν στο ότι η Ελλάδα ανήκε στην περιφέρεια του παγκόσμιου καταμερισμού της εργασίας, κάτι που δυσκόλευε την ανάπτυξή της και διαιώνιζε αρχαϊκές δομές στο οικονομικό, κοινωνικό και νοοτροπικό πεδίο.
Η Έλλάδα ήταν μια εξαρτημένη, βασικά αγροτική οικονομία και κοινωνία, με χαμηλά επίπεδα εκχρηματισμού και αλφαβητισμού. Όσο για το νοοτροπικό πεδίο, αρκεί να θυμηθούμε πόσο χαμηλή ήταν τότε η ηλικία γάμου και τεκνοποιίας του Ελληνικού πληθυσμού και πόσο υψηλή ήταν η θνησιμότητα, ιδιαίτερα η βρεφική και η παιδική.
Οι Αιγυπτιώτες Έλληνες μέσω του ευεργετισμού υπηρέτησαν τον αστικό μετασχηματισμό και εκσυγχρονισμό της Ελληνικής κοινωνίας. Υπηρέτησαν την υγεία, την παιδεία, το πολιτισμό. Ίδρυσαν νοσοκομεία ( Ερυθρός Σταυρός, Ευαγγελισμός), χρηματοδότησαν την ίδρυση του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και του Παντείου πανεπιστημίου, έφτιαξαν Μουσεία (Μουσείο Μπενάκη) και Ωδεία (Ωδείο Αθηνών) κλπ.».

Οι Έλληνες της Αιγύπτου υπηρετούσαν την πολιτική;

«Αυτονόητα και υπηρετούσαν την πολιτική, αφού ήταν η κυρίαρχη τάξη που ανέδειξε την αστική τάξη και οργάνωσε την νεοελληνική αστική κοινωνία. Αρκεί να αναφέρουμε την περίπτωση του Εμμανουήλ Μπενάκη, στενό συνεργάτη του Ελευθερίου Βενιζέλου, που έγινε ο πρώτος Υπουργός Οικονομίας στην Ελλάδα και Δήμαρχος Αθηναίων.
Οι Αιγυπτιώτες Έλληνες υπήρξαν οργανικοί διανοούμενοι της αστικής τάξης, μερικοί μάλιστα και της διεθνούς. Υπηρέτησαν τον αστικό μετασχηματισμό της Ελλάδας και συνέβαλαν καθοριστικά στη διαμόρφωση της σύγχρονης Ελληνικής πραγματικότητας».

Θα μπορούσατε να κάνετε μία ιδιαίτερη αναφορά για τον Εμμανουήλ Μπενάκη που ήταν από την Καλαμάτα;

«Ο Εμμανουήλ Μπενάκης μετά το τέλος των σπουδών του στο Μάντσεστερ ήλθε στην Αλεξάνδρεια, όπου ασχολήθηκε με το εμπόριο βάμβακος. Έγινε συνέταιρος του οίκου Σκυλίτση, ενώ ο γάμος του με την Βιργινία Χωρέμη ενίσχυσε την κοινωνική του θέση, όπως φαίνεται και από την ίδρυση του εμπορικού οίκου Χωρέμη-Μπενάκη. Με την ευφυΐα του, την εργατικότητά και την τιμιότητά του κέρδισε την εμπιστοσύνη του εμπορικού κόσμου και της διεθνούς κοινωνίας της Αλεξανδρείας.
Διετέλεσε μέλος της Επιτροπής των Επιλέκτων και Δημοτικός Σύμβουλος στην Αιγυπτιακή Δημαρχία, καθώς και Πρόεδρος της Διεθνούς Λέσχης Μωχάμετ Άλη στην Αλεξάνδρεια.
Τον Ιανουάριο 1901 με δική του πρωτοβουλία ιδρύθηκε το Ελληνικό Εμπορικό Επιμελητήριο Αλεξανδρείας. Την ίδια χρονιά εξελέγη Πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας. Στη θέση αυτή παρέμεινε μέχρι τον Μάρτιο του 1911, μια και από το 1910 είχε πρακτικά εγκατασταθεί στην Ελλάδα.
Σταθερός υποστηρικτής και συνεργάτης του Ελευθερίου Βενιζέλου, το 1910 εξελέγη βουλευτής Αττικοβοιωτίας με το κόμμα των Φιλελευθέρων και από 1 Ιανουαρίου 1911 ανέλαβε υπουργός Γεωργίας, Εμπορίου και Βιομηχανίας.
Στις 10 Φεβρουαρίου 1914 εξελέγη Δήμαρχος Αθηναίων και εργάστηκε για την αναμόρφωση της πρωτεύουσας.
Είχε σταθερή και συνεχή ανθρωπιστική και ευεργετική δραστηριότητα τόσο στην Αλεξάνδρεια, όπου ίδρυσε το Μπενάκειο Ορφανοτροφείο Θηλέων και το Μπενάκειο Οικονομικό Συσσίτιο, όσο και στην Αθήνα όπου εγκαταστάθηκε αργότερα.
Την εποχή της Μικρασιατικής καταστροφής του 1922 δαπάνησε μεγάλα ποσά υπέρ των προσφύγων. Την ίδια χρονιά ενίσχυσε τους συμπολίτες του πλουτίζοντας την πόλη με το Πρακτικό Λύκειο Καλαμάτας. Προέβη στην επέκταση της Βιβλιοθήκης της Βουλής δημιουργώντας την νέα πτέρυγα της Μπενακείου Βιβλιοθήκης. Ενίσχυσε οικονομικά την Εθνική Πινακοθήκη. Το 1924 συμμετείχε στην Ιδρυτική Επιτροπή για τη δημιουργία τού Κολλεγίου Αθηνών και το 1925 ίδρυσε τη Σχολή Νοσοκόμων του Νοσοκομείου «Ερυθρός Σταυρός».
Τον Απρίλιο του 1927 ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Παύλος Κουντουριώτης, εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη της πατρίδας για το σύνολο της ευεργετικής του δραστηριότητας , ιδιαιτέρως δε για τη συνεισφορά του στην ανέγερση του κτηρίου του Κολλεγίου και του Νοσοκομείου Εκπαιδεύσεως του Ερυθρού Σταυρού, τα οποία αποκάλεσε «Ιδρύματα μεγάλου Εθνικού προορισμού», απένειμε στον Εμμανουήλ Μπενάκη τον τίτλο του Εθνικού Ευεργέτη».

https://eleftheriaonline.gr/local/politismos/synentefkseis-parousiaseis/item/323648-i-istorikos-syggrafeas-matoyla-tomara-sideri-stin-e-endiaferon-pedio-i-meleti-tou-ellinismoy-tis-diasporas

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Παρισιού ολοκληρώθηκαν. Παρακολουθήσαμε σπουδαίους αθλητές μεταξύ αυτών και διάσημους τενίστες. Αποτελεί νομοτέλεια ότι κάθε “παρόν” στιγμιαίο ή μη, ο αδηφάγος Χρόνος το καθιστά παρελθόν και τον λόγο αναλαμβάνει η ιστορία.

Αυτή, ως επιστήμη μας ενημερώνει, μας πληροφορεί, μας διαμορφώνει. Παράλληλα η δημοσιογραφική πένα μέσα στις υποχρεώσεις της καταγραφής των σημαντικών γεγονότων, τυγχάνει να ασχολείται και με ερευνητική πρόθεση ανασύροντας απ΄ τη λήθη στην επιφάνεια, κάποιες ξεχασμένες πολιτισμικές προσωπικότητες.

Η δική μας αλεξανδρινή παροικία, διαθέτει ουκ ολίγες έμψυχες μορφές που διέγραψαν εξαιρετικές πορείες είτε στην επιστήμη,την τέχνη, την επιχειρηματικότητα ή τον αθλητισμό.

Σ αυτή την αξιοθαύμαστη κατηγορία των διακεκριμένων Αλεξανδρινών Αιγυπτιωτών κατατάσσεται και ο αείμνηστος αθλητής της αντισφαίρισης Αύγουστος Ζερλέντης. Γεννημένος στην Αλεξάνδρεια το 1886 απεβίωσε το 1954 και υπήρξε αθλητής της αντισφαίρισης, από τους κορυφαίους της εποχής του.
Ήταν γιος του Γεώργιου Ζερλέντη, μετανάστη από τη Σύρο και της Ελένης Αγέλαστου, ενώ αναφέρεται ένας αδελφός του ο Στέφανος. Σπούδασε στο Ελληνικό σχολείο της Αλεξάνδρειας και έπειτα σε Γαλλική σχολή ενώ φοίτησε στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.Εκεί ασχολήθηκε πρώτη φορά με τον αθλητισμό και συγκεκριμένα ήταν αθλητής στο ποδόσφαιρο, την κωπηλασία στην κολύμβηση και την υδατοσφαίριση πριν ασχοληθεί με το τένις.

Το 1907 επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια και γράφτηκε στον σύλλογο “Κρίκετ Κλέμπ” όπου είχε και τμήμα αντισφαίρισης. Το 1910 πήρε μέρος πρώτη φορά σε επίσημους αγώνες στην Αίγυπτο.
Αργότερα έγινε αθλητής του Ομίλου Αντισφαίρισης Αθηνών, πανελληνιονίκης από το 1921 έως το 1931 και βαλκανιονίκης είχε εκπροσωπήσει τα ελληνικά χρώματα σε διεθνές συναντήσεις όπως το κύπελλο Ντέιβις ή μικρότερες συναντήσεις όπως οι διεθνείς αγώνες Καΐρου όπου ήταν πρώτος στο απλό το 1931 και το 1934. Είχε συμμετάσχει στους Ολυμπιακούς αγώνες του 1920 στην Αμβέρσα και στους Ολυμπιακούς αγώνες του 1924 στο Παρίσι χωρίς να διακριθεί. Στην Αμβέρσα είχε αποκλειστεί στον Α’ γύρο από τον Άγγλο Γκόρντον με 3-2 σε ένα αγώνα που κράτησε πάνω από επτά (7) ώρες.
Στους αγώνες του Κυπέλλου Ντέιβις είχε εκπροσωπήσει τα Ελληνικά χρώματα το 1927 στην πρώτη συμμετοχή της Ελλάδας στη διοργάνωση. Η Ελλάδα αποκλείστηκε από τον πρώτο γύρο από την Τσεχοσλοβακία, όπου οι Ζερλέντης – Ζάχος έκαναν 4 ήττες και μία νίκη την οποία έκανε ο Ζερλέντης. Το 1928 η Ελλάδα αποκλείστηκε από τη Γερμανία με 4-1 με τον Ζερλέντη να σημειώνει πάλι τη μοναδική νίκη. Το 1929 με αντίπαλο τη Γιουγκοσλαβία η Ελληνική ομάδα προκρίνεται για πρώτη φορά στον δεύτερο γύρο. Ο Ζερλέντης σημείωσε 2 νίκες στο μονό και μία στο διπλό, συμπαίκτες του ήταν οι Ευστρατιάδης και ο Γεωργιάδης. Στον δεύτερο γύρο στη Στοκχόλμη με τη Σουηδία μόνο ο Ζερλέντης σημείωσε νίκη στο απλό επί του Ούχριχ. Το 1930 η ελληνική ομάδα αποκλείστηκε από τις Βρετανικές Ινδίες με μόνες επιτυχίες τις δύο νίκες του Ζερλέντη. Το 1931 η Ελλάδα απέκλεισε στον πρώτο γύρο την Αυστρία με 2 νίκες για τον Ζερλέντη, στον δεύτερο γύρο έχασαν από την Τσεχοσλοβακία χωρίς ο Ζερλέντης να σημειώσει νίκη. Το 1932 αντιμέτωπη ήταν η Ιαπωνία όπου νίκησε την Ελληνική ομάδα με 5-0 συμπαίκτης του Ζερλέντη ήταν ο Γαρατζιώτης.

Όπως διαβάσατε, ο πολυνίκης Αλεξανδρινός Αύγουστος Ζερλέντης, άξιζε να μνημονευθεί από την Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας , ιδιαίτερα σήμερα που κλείνουν 70 χρόνια από το θάνατό του, ως ένα μνημόσυνο τιμής και οφειλής, απέναντι στον τενίστα που δόξασε τον αιγυπτιώτη αθλητισμό!

Ο Ομάρ Σαρίφ/Φωτογραφία: ΑP images

Η Αίγυπτος έχει γεννήσει σπουδαίους καλλιτέχνες που έγραψαν δικαιωματικά το όνομά τους στις σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας! ΄Ένας εξ αυτών, ο Αλεξανδρινός Ομάρ Σαρίφ, μια προσωπικότητα που έζησε έντονη ζωή με τις ταινίες του να κατατάσσονται στις πλέον ποιοτικές του διεθνούς κινηματογράφου!

Ο Ομάρ Σαρίφ ήταν Αιγύπτιος ηθοποιός, με σπουδαία διεθνή καριέρα και δεινός μπρίτζερ. Στην πλούσια καριέρα του υποδύθηκε αξιομνημόνευτους ρόλους στη μεγάλη οθόνη, όπως του Σαρίφ Αλί στον «Λόρενς της Αραβίας» (1962), του γοητευτικού δόκτορος Ζιβάγκο στην ομώνυμη ταινία (1965) και του τζογαδόρου Νίκι Αρνστάιν στο «Ένα αστείο κορίτσι» (1968).

Ο Ομάρ Σαρίφ γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια και το πραγματικό του όνομα ήταν Μισέλ Γιουσέφ Ντιμίτρι Χαλούμπ. Η άνετη οικονομικά οικογένειά του – ο πατέρας του ήταν έμπορος ξυλείας- ανήκε σε μια μικρή μειονότητα καθολικών.

Η πανέμορφη μητέρα του Κλερ Σααντά, με καταγωγή από το Λίβανο, εργάστηκε ως αεροσυνοδός όταν η οικογένειά του μετακόμισε στο Κάιρο, ενώ είχε γίνει γνωστό ότι ο βασιλιάς της Αιγύπτου Φαρούκ ήταν συχνός επισκέπτης τής οικογένειας. Ο Ομάρ Σαρίφ αποφοίτησε από το Κολέγιο Βικτόρια της Αλεξάνδρειας, σπουδάζοντας φυσική και μαθηματικά, ενώ ταυτόχρονα ανέπτυξε την κλίση του στην εκμάθηση γλωσσών μαθαίνοντας, εκτός από αραβικά, αγγλικά, γαλλικά και… ελληνικά.

Σπούδασε μαθηματικά και φυσική στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου και στη συνέχεια φοίτησε σε δραματική σχολή του Λονδίνου και στράφηκε στον κινηματογράφο το 1953, με πρώτη εμφάνιση στην αιγυπτιακή ταινία «Μάχη στην Κοιλάδα» για ν’ ακολουθήσουν ρόλοι κυρίως σε ρομαντικές ταινίες. Στη φιλμογραφία του συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, οι ταινίες «Οι Καλύτερες μας Μέρες» (1955), «Δεν Κοιμάμαι» (1958), «Η Κυρία του Κάστρου» (1959) και η διασκευή της «Άννα Καρένινα» του Τολστόι με τίτλο «Ο Ποταμός της Αγάπης» (1961).

Το 1955 ασπάστηκε τη μουσουλμανική θρησκεία και παντρεύτηκε τη συνάδελφό του Φατέν Χαμαμά, με την οποία μοιράστηκε ρόλους σε πολλές ταινίες της αιγυπτιακής του περιόδου. Το ζευγάρι απέκτησε ένα γιο και χώρισε το 1974.

Το 1962 το υποκριτικό ταλέντο του Ομάρ Σαρίφ αναγνωρίστηκε διεθνώς, όταν υποδύθηκε τον Σαρίφ Αλί στην επική ταινία του Ντέιβιντ Λιν «Λόρενς της Αραβίας». Ήταν η πρώτη αγγλόφωνη ταινία στην οποία συμμετείχε και η ερμηνεία του κέρδισε υποψηφιότητα για ΌΣΚΑΡ Β’ ανδρικού ρόλου, ενώ βραβεύτηκε με Χρυσή Σφαίρα Β’ Ανδρικού Ρόλου.

Το 1965 γνώρισε μία ακόμη επιτυχία με τον Ντέιβιντ Λιν, όταν υποδύθηκε τον Δόκτορα Ζιβάγκο, στην ομώνυμη ταινία, που ήταν μεταφορά του ομότιτλου μυθιστορήματος του τιμημένου με Νόμπελ Λογοτεχνίας, σοβιετικού συγγραφέα Μπόρις Πάστερνακ.

Ο τρίτος πιο γνωστός του ρόλος ήταν του τζογαδόρου Νίκι Αρνστάιν στο μιούζικαλ του Γουίλιαμ Γουάιλερ «Ένα αστείο κορίτσι» («Funny Girl», 1968), όπου πρωταγωνιστούσε δίπλα στην Μπάρμπαρα Στρέιζαντ.

Ύστερα από μία περίοδο, κατά τη διάρκεια της οποίας έμπαινε στους τίτλους των εφημερίδων για τις επιδόσεις του στο επαγγελματικό μπριτζ, έκανε την επάνοδό του το 2003 στη διασκευή του μυθιστορήματος «Ο Κύριος Ιμπραήμ και τα Λουλούδια του Κορανίου» του Φρανσουά Ντιπερόν. Για την ερμηνεία του βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας (2003) και με το γαλλικό Βραβείο Σεζάρ (2004). Το Νοέμβριο του 2005 τιμήθηκε από την UNESCO για τη συνεισφορά του στον παγκόσμιο πολιτισμό.

Ο Ομάρ Σαρίφ αποχώρησε από το χώρο της υποκριτικής το 2006, δηλώνοντας σε συνέντευξή του: «Αποφάσισα πως δεν ήθελα να είμαι σκλάβος πια κανενός πάθους, εκτός από τη δουλειά μου. Είχα πολλά πάθη – μπριτζ, άλογα, τζόγο. Επιθυμώ να ζήσω ένα άλλο είδος ζωής, να είμαι περισσότερο με την οικογένειά μου, γιατί δεν της αφιέρωσα αρκετό χρόνο». Τα επόμενα χρόνια αναίρεσε την απόφασή του αυτή σε μια – δυο περιπτώσεις.

Τον Μάιο του 2015 ο γιος του, Τάρεκ, αποκάλυψε ότι ο πατέρας του σταμάτησε την υποκριτική εξαιτίας της νόσου Αλτσχάιμερ από την οποία προσβλήθηκε, προσθέτοντας ότι ο Σαρίφ δεν θυμόταν ούτε τις πιο μεγάλες του επιτυχίες, όπως ο «Λόρενς της Αραβίας», την ταινία που του άνοιξε το δρόμο για την απόλυτη επιτυχία.

Δύο μήνες αργότερα, στις 10 Ιουλίου 2015, ο σπουδαίος αιγύπτιος ηθοποιός εγκατέλειπε τα εγκόσμια, σε ηλικία 83 ετών.

Πηγή: © SanSimera.gr

Όποιος επισκέπτης εισέρχεται στο Ελληνικό Τετράγωνο, θα διασταυρωθεί με μια σειρά ιστορικών χώρων που κάποτε αποτελούσαν σημεία ένδοξων αναφορών. Σχολικά κτήρια, αθλητικό στάδιο, κερκίδες, γυμναστήριο και άλλα πολλά εντάσσονται στα περιουσιακά στοιχεία της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας.
Αν κάποιος είναι παρατηρητικός η ματιά του θα αιχμαλωτίσει και μια αίθουσα απέναντι από το Εντευκτήριο της ΕΚΑ, τη γνωστή Ένωση. Είναι η έδρα της επιτραπέζιας αντισφαίρισης το επονομαζόμενο πινγκ πονγκ.
Η Αθλητική Ένωση Ελλήνων Αλεξανδρείας έχει γράψει ξεχωριστή ιστορία στον αθλητισμό της Αιγύπτου και της Ελλάδος. Ένα από τα αθλήματα που σφράγισαν την εποχή της μεγάλης ακμής της, ήταν η επιτραπέζια αντισφαίριση.
Ακόμα και στη σύγχρονη εποχή υπήρξαν σπουδαίοι αθλητές των Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων που έπαιζαν εκπληκτικό πινγκ πονγκ, όπως ο σημερινός Αντιπρόεδρος της ΕΚΑ Ιωάννης Παπαδόπουλος, η Γενική Γραμματέας της Κυπριακής Αδελφότητας Μαρία Παυλίδου, ο Δ/ντης του αθλητικού τμήματος της Ένωσης ,Άρης Μαρκοζάνης και άλλοι.

Αξίζει όμως να αναφερθούμε σε ένα σύμβολο του Αλεξανδρινού Αθλητισμού, έναν πρωταθλητή Αιγύπτου ο οποίος ανήκε στην Αθλητική Ένωση Ελλήνων Αλεξανδρείας και συμμετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Καΐρου το 1939.

Το όνομά του Αλέκος Κασσαβέτης!
Ο Αλέκος Κασσαβέτης ήταν Ελληνικής καταγωγής, Αιγυπτιώτης πρωταθλητής της αντισφαίρισης, με νίκες στα πρωταθλήματα Ελλάδας, Αιγύπτου και Αυστραλίας. Ήταν αθλητής της Αθλητικής Ένωσης Ελλήνων Αλεξανδρείας.
Στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Επιτραπέζιας Αντισφαίρισης ήταν φιναλίστ το 1950 όταν κι έχασε από τον Γρηγόρη Λεβέντη με (3-0) 21-14, 21-9, 21-9.
Υπήρξε πρωταθλητής Αλεξάνδρειας το 1948 και μετέπειτα πολλές φορές της Νέας Νότιας Ουαλίας όταν και εγκαταστάθηκε αργότερα μόνιμα στο Σίδνεϊ.
Το 1939 όπως προαναφέραμε, συμμετείχε με την εθνική ομάδα της Ελλάδας στο Παγκόσμιο κύπελλο του Καΐρου, με δυνατή παρουσία.
Στην Αλεξάνδρεια διοργανώνονταν αγώνες προς τιμήν του, για το κύπελλο «Κασσαβέτη».
Ο Αλέκος Κασσαβέτης υπήρξε ο σπουδαιότερος Αιγυπτιώτης αθλητής της επιτραπέζιας αντισφαίρισης.

Πηγή: Μουσείο της ITTF

Στέλλα Νικολουδάκη

Σαν σήμερα 6^η Ιουλίου του 1808 γεννιέται ο άνθρωπος που έγραψε τη σπουδαιότερη βιογραφία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και θέσπισε τον όρο «Ελληνιστικός».

Ο  Γιόχαν Γκούσταβ Ντρόιζεν, Γερμανός ιστορικός, κατέθεσε στην ιστορική βιβλιογραφία το επίθετο «Ελληνιστικός» που προέρχεται από τον γερμανικό όρο Hellenismus.

Τον όρο αυτό που εισηγήθηκε ο ανωτέρω επιστήμονας  αφορούσε τόσο στην ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου όσο και των διαδόχων του. Κατά τον Ντρόιζεν, ο Ελληνισμός (Hellenismus) δηλαδή τα 300 χρόνια που ακολούθησαν τον θάνατο του Αλεξάνδρου, συμβολίζει την μίξη του Ελληνικού και του Ανατολικού πολιτισμού, μια πολιτισμική ανάμειξη που προετοίμασε το έδαφος για την επικράτηση του Χριστιανισμού.

Σε αντίθεση με πολλούς μελετητές πριν αλλά και μετά από αυτόν, οι οποίοι αντιμετώπισαν την Ελληνιστική εποχή ως περίοδο παρακμής σε σύγκριση προς την χρυσή εποχή του κλασικού 5ου και 4ου π.Χ. αιώνα, ή έστω ως μια αναγκαστική μετάβαση ανάμεσα στην κλασική Αθήνα και στην ηγεμονία της Ρώμης, ο Ντρόιζεν υπήρξε θερμός υποστηρικτής της πολιτικής του Αλεξάνδρου που πρώτα «κατέκτησε» και στη συνέχεια «εξελλήνισε» τον κόσμο. Ήταν αυτός που ανέδειξε τη σημασία της ηγετικής προσωπικότητας του Αλεξάνδρου και της πεφωτισμένης μοναρχίας που επέβαλε, εγκαινιάζοντας έτσι μια ολότελα καινούρια εποχή για την ανθρωπότητα. Επικράτησε λοιπόν να ονομάζεται «Ελληνιστική» η ιστορική περίοδος που ορίζεται από τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 323 π.Χ. μέχρι τη ναυμαχία στο Άκτιο το 31 π.Χ.

Η ιστορία οφείλει πολλά στον Γιόχαν Γκούσταβ Ντρόιζεν, καθότι  ως ιστορικός και βιογράφος έθεσε στη σωστή βάση την εποχή της διαδοχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, προσδίδοντας με το ανάλογο επιστημονικό περιεχόμενο του έργου του, την αρμόζουσα αίγλη για την χρονική περίοδο του Μακεδόνα στρατηλάτη, αλλά και των διαδόχων του, που ατυχώς ορισμένοι την είχαν ταυτίσει  με την παρακμή.

Ο Γερμανός ιστορικός Γιόχαν Γκούσταφ Ντρόυζεν (Johann Gustav Droysen, 6 Ιουλίου 1808 – 19 Ιουνίου 1884), με αφορμή την σπουδαία βιογραφία του για τον Μ. Αλέξανδρο, παρουσίασε μια νέα σχολή σκέψης των Γερμανών ιστορικών, η οποία εξιδανίκευσε την μορφή εξουσίας και ισχύος των λεγομένων μεγάλων ανδρών.

Πηγή: Κομνηνός Διονύσης

Του Νικόλαου Νικηταρίδη

Μια από τις τέχνες που εξάσκησαν οι Αιγυπτιώτες Έλληνες στην αγαπημένη Νειλοχώρα ήταν και αυτή της ζαχαροπλαστικής, λειτουργώντας μερικά από τα καλύτερα ζαχαροπλαστεία της Αλεξανδρείας και του Καΐρου.

Με οδηγό το βιβλίο μας ¨Η Κοινωνική Ζωή των Ελλήνων της Αιγύπτου¨, ας δούμε ενδεικτικά και μόνο μερικά από αυτά : Στην Αλεξάνδρεια τα ¨Παριζιέν¨ του Παν. Αλεξιάδη, ¨Petit Trianon¨, ¨Grand Trianon¨, ¨Lyonnaise¨ του Αθαν. Παστρούδη, Πασσάς, Ταμβάκου, Χάμου, Τορναζάκη, ¨Delices¨ της Αλ. Αντωνίου, ¨Αθηναίος¨ του Ιω. Αθηναίου, ¨Anglo-American¨ των Θ. Φρατζεσκάκη & Λοράντου, κ.ά. Στο Κάιρο τα Λάππας, Γ. Τσέππα, Σ. Αραμπατζή, ¨Ντορέ¨ των αδελφών Λεμονιά, ¨Νέον Ζαχαροπλαστείον¨ των Ιω. Νικηφόρου & Β. Παπαδάτου, ¨Thomas¨ των Β. Τζαφέη, Χρ. Λαμπρίδη, Κ. Φώτση & Στ. Μάκκου, κ.ά.

Με τον επαναπατρισμό η αιγυπτιώτικη ζαχαροπλαστική τέχνη μεταφέρθηκε στην Αθήνα. Έτσι, Αιγυπτιώτες άνοιξαν ονομαστά ζαχαροπλαστεία όπως τα ¨Βίττη¨ στη Νέα Σμύρνη που αποτέλεσε σημείο συνάντησης της άλλοτε καϊρινής παροικίας, το οποίο έχεις πλέον κλείσει, το ¨Μικέ¨ στην πλατεία Μαβίλη που ιδρύθηκε από τον Μικέ Ραγουζαρίδη και κατόπιν λειτούργησε από τα παιδιά του Τρύφωνα Διαμαντάκη, την Καίτη Διαμαντάκη – Αποστολίδου και τον Γιώργο Διαμαντάκη, και το ¨Ντεζιρέ¨ στη Δημοκρίτου (κάθετο της Ακαδημίας) του Αντώνη Λαζαρίδη.