Κατηγορία: ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Πλημμυρισμένοι από ιδιαίτερα πατριωτικά αισθήματα, οι Αιγυπτιώτες Έλληνες εόρταζαν κάθε χρόνο την Εθνική Επέτειο της 25^ης Μαρτίου σε κάθε πόλη, σε κάθε πολίχνη, σε κάθε χωριό της Αιγύπτου, υψώνοντας τη γαλανόλευκη με ιδιαίτερη υπερηφάνεια. Χαρακτηριστικά των αισθημάτων αυτών που διακατείχαν μικρούς και μεγάλους ήταν τα λόγια του μαθητού της Σαλβαγείου Σχολής Αλεξανδρείας Ν. Κυριακίδη, σε σχετικό λόγο που εκφώνησε στα 1935, λόγια που συνοψίζουν τον αιγυπτιώτικο πατριωτισμό:

¨Δι΄ ημάς τους νεωτέρους Έλληνας η επέτειος της ανυψώσεως της Σημαίας, η Εικοστή Πέμπτη Μαρτίου, κατέστη σύμβολον, κατέστη θρησκεία και πίστης. Η ημέρα αύτη είναι και θα είναι από γενεάς εις γενεάν ημέρα ιερά, καθ΄ ην η καρδία και ο νους εκάστου Έλληνος θα ίπταται υπέρ τα όρη και τας θάλασσας και θα ανατρέχη εις τα βάθη του παρελθόντος, ζωντανεύουσα τας μορφάς του Γερμανού, του Υψηλάντου, του Διάκου, του Μπότσαρη, του Μιαούλη, του Ανδρούτσου, του Κολοκοτρώνη και μυριάδων ηρώων, οι οποίοι αψηφήσαντες το παν, και αυτήν την ζωήν των, αντέταξαν τα γενναία στήθη των κατά του τυράννου, ίνα ημείς οι σημερινοί των απόγονοι ζήσωμεν εν τιμή και ελευθερία. Ας κύψωμεν τας κεφαλάς ημών και ας προσευχηθώμεν δια την Ελλάδα μας, ας επικαλεσθώμεν τους ενδόξους προγόνους μας, ας παρακαλέσωμεν τον μεγάλο μας Πατέρα να βοηθήση το ελληνικόν σκάφος να αντεπεξέλθη κατά των τρικυμιών, να φθάση εις ήσυχον λιμένα και συναθροίζων όλα τα ξενητευμένα τέκνα του, να δημιουργήση μίαν μεγάλην Ελλάδα. Και ούτω να πραγματοποιηθή το Μεγάλο ιδανικό, η Μεγάλη Ιδέα του Ελληνισμού. Ας κύψωμεν τας κεφαλάς ημών και ας προσευχηθώμεν υπέρ των μεγάλων του Γένους μας ανδρών, των τουρκομάχων αγωνιστών, όσοι κατά την φοβεράν εκείνην τιτανομαχίαν αγωνισθέντες, μας εκληροδότησαν το μεγαλύτερον των ανθρωπίνων αγαθών : Ελευθέραν Πατρίδα. Αλλ΄ ας προσευχηθώμεν και δια τους αφανείς στρατιώτας του δώδεκα, δεκατρία, δεκαεπτά και εικοσιδύο, οίτινες υπήρξαν υπόδειγμα υψίστου πατριωτικού ενθουσιασμού και φιλοπατρίας¨.

Ας μεταφερθούμε τώρα στο μακρινό 1910, κι ας παρακολουθήσουμε πως εόρτασαν τότε την 25^η Μαρτίου οι Αιγυπτιώτες σε Ζίφτα και Μίνια, πόλεις της κάτω και άνω Αιγύπτου αντίστοιχα :

¨Εν Ζίφτα: Και πάλιν εφέτος μετά πάσης μεγαλοπρεπείας και με ασυνήθη λαμπρότητα διεξήχθη εν Ζίφτα η Εορτή της Εθνικής ημών Ανεξαρτησίας, διοργανωθείσα υπό της Κοινοτικής Επιτροπής και συμμετεχόντος του Πανελληνίου Συνδέσμου. Ωραίον ήτο και επιβλητικόν το θέαμα της εισόδου εν τω Ναώ ηγουμένης της Κυανολεύκου και ακολουθούντων εν σώματι των μαθητών και μαθητριών του Σχολείου μας, οι και των Επιτρόπων της Κοινότητος και του Πανελληνίου απάντων φερόντων τα εθνικά σήματα. Η δοξολογία εψάλη μελωδικώτατα υπό των μαθητών και μαθητριών και μετά το πέρας αυτής ο εθνικός Ύμνος εντός του Ναού. Επηκολούθησε κατόπιν η Τελετή της Σημαίας εν τω προαυλίω της Εκκλησίας, όπερ είχε καλλτεχνικώτατα διακοσμηθή δια σημαιών και ανθέων και από εξέδρας σημαιοστολίστου επί τούτω στηθείσης εξεφώνησε τον κατάλληλον πανηγυρικόν της ημέρας ο διδάσκαλος της Κοινότητος. Τούτον διεδέχθη ο Γραμματεύς του Πανελληνίου Συνδέσμου, όστις εξήρε το έργον και τον σκοπόν του Συνδέσμου. Άσματα εθνικά και ποιήματα πατριωτικά έψαλλον και απήγγειλον καθ΄ όλον το διάστημα της εορτής οι μαθηταί και μαθήτριαι του Σχολείου μας, ο δε Ταμίας της κοινότητος λίαν επικαίρως διέθεσεν όχι ολίγα λαχεία του Εθνικού Στόλου εν τω μεταξύ αυτώ. Την εορτήν εποίκιλεν ο γνωστός ποιητής Μπάρμπα Γεώργης ο φτωχός, απαγγείλας ωραιότατον ποίημα και ζωηρώς χειροκροτηθείς. Πάντων επέσυρε την προσοχήν ωραιότατον πλαίσιον, όπερ είχε φιλοτεχνήσει ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος χαιρετίζων τους συνδρομητάς του και το οποίον είχεν αναρτηθή επί του κωδωνοστασίου, ου το όλον παρουσίαζεν ολόκληρον ανθώνα ως είχε διασκευασθή. Εν τέλει έκλεισε την ωραίαν εορτήν ο ιερεύς της Κοινότητος μας δια συντόμου και ωραιοτάτης προσλαλιάς, εξάρας το έργον και τα πατριωτικά αισθήματα της Κοινοτικής Επιτροπής και ευχηθείς όπως και εις το μέλλον ευτυχήση η Κοινότης να εορτάση ούτω την εθνικήν ανεξαρτησίαν. Ουρανομήκεις ζητωκραυγαί υπέρ του Έθνους και του Βασιλέως εκήρυξαν το τέλος της εορτής και ο Πρόεδρος της Κοινότητος εδέχθη τα συγχαρητήρια της παροικίας μας, εις την πρωτοβουλίαν του οποίου οφείλεται η διεξαγωγή της τελετής¨.

¨Εν Μίνια: Επί τη μεγάλη ημέρα της εθνικής ημών Παλιγγενεσίας άπαντα τα ενταύθα ελληνικά καταστήματα και τα Προξενεία ήσαν από πρωΐας σημαιοστόλιστα. Την 10^ην π.μ. ετελέσθη εν τω ελληνικώ Ναώ υπό του Σ. Μητροπολίτου Πτολεμαΐδος κ. Μιχαήλ μετά του υπ΄ αυτόν κλήρου η επίσημος δοξολογία, παρισταμένων πλην της Προξενικής ημών Αρχής και του αναπληρωτού του απουσιάζοντος Γάλλου Προξένου κ. Αντονίνη, του Προέδρου της ενταύθα ελληνικής Κοινότητος κ. Δ. Τσουρογιάννη μετά των Κοινοτικών επιτρόπων, του Προέδρου του ενταύθα ελληνικού Συλλόγου κ. Α. Μακά και του Διοικητικού αυτού Συμβουλίου, των μελών του Πανελληνίου Συνδέσμου και του Προέδρου αυτού και αναπληρωτού του Προξενείου ιατρού Σ. Μπουγάτσου και πλήθος Ελλήνων. Μετά τον πολυχρονισμόν του Βασιλέως μας, ον επηκολούθησαν ουρανομήκεις ζητωκραυγαί των παρισταμένων υπέρ του Έθνους και του Βασιλέως, ο συμπαθής και ενάρετος Μητροπολίτης ημών κ. Μιχαήλ εξεφώνησε τον πανηγυρικόν της ημέρας, εξάρας τας αρετάς των προγόνων και επικαλεσάμενος ημάς εις μίμησιν, λόγον μεστόν υψηλών θρησκευτικών και πολιτικών εννοιών, δι΄ ου κατενθουσίασε τους πάντας. Κατόπιν εν τη μεγάλη αιθούση του Προξενικού καταστήματος εγένετο λαμπρά υποδοχή παρά του Προξένου κ. Βατικιώτου και της ευγενούς συζύγου του, προσελθόντων πάντων των ανωτέρων και κατά την δοξολογίαν παραστάντων και πλήθους Ελλήνων, ευχηθέντων δια ζητωκραυγών υπέρ της ευημερίας του Έθνους. Προσηνέχθησαν αυτοίς αναψυκτικά και ούτω εορτασθείσης της επισήμου ταύτης ημέρας ενθουσιωδώς, απεχώρησαν πάντες περί την μεσημβρίαν¨.

 

Πηγές: ¨Ταχυδρόμος¨, Αλεξάνδρεια 30-12/4/1910, 5/4/1925, 25/3/1948

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

Την περίοδο 1881-1895 δεν υπήρχαν σωματεία που να διοργανώνουν χορευτικές εσπερίδες για τον πολύ κόσμο. Έτσι μοναχά τα αλεξανδρινά ¨Καρναβάλια¨, ιδιαιτέρως αυτής της περιόδου, σημείωσαν σταθμό στην ιστορία της κοσμικής ζωής της πόλης. Με πρωτοβουλία των προκρίτων Ελλήνων, Συναδινών, Ζερβουδάκιδων, κ.ά., που αποτελούσαν το ¨Κομιτάτον των Απόκρεω¨, οργανώνονταν παρελάσεις μεταμφιεσμένων αφάνταστου θεαματικότητας. Αρχαίες αναπαραστάσεις, διακωμωδήσεις επίκαιρων γεγονότων, συμβολικά άρματα μυθώδους πολυτέλειας παρήλαυναν σε πομπή από την κεντρική πλατεία δια των οδών Σερίφ Πασά και Ροζέτης μέχρι του κατοπινού Δημαρχιακού Μεγάρου και τανάπαλιν, ενώ τα πλήθη κατά χιλιάδες παρακολουθούσαν την παρέλαση από τα πεζοδρόμια και τους εξώστες των σπιτιών, ραίνοντας τον Καρνάβαλο με λουλούδια και πολύχρωμα κουφέτα. Έρχονταν δε ομογενείς όχι μόνο από το Κάιρο, αλλά και από το εσωτερικό της Αιγύπτου. Για την οργάνωση αυτής της παρέλασης, για τις πολυτελείς στολές και για τη διακόσμηση των αρμάτων, δαπανούνταν περί τις 30.000 λίρες, εκ των οποίων το μεγαλύτερο μέρος κατέβαλλαν τα μέλη του Κομιτάτου.

Μα και προηγουμένως έχουμε αναφορές για αποκριάτικες συναθροίσεις, όπως αυτή του 1876 στο Κάιρο, η οποία και περιγράφεται σε άρθρο της εποχής:

¨Την εσπέραν της παρελθούσης Τετάρτης έλαβε χώραν εν τω Ιταλικώ Θεάτρω της Α.Υ. του Κεδίβου ο προαγγελθείς χορός των προσωπιδοφόρων, δοθείς υπέρ των εκπαιδευτικών καταστημάτων της ημετέρας Κοινότητος.

Εάν προεθέμεθα να ποιήσωμεν ακριβή περί του χορού τούτου περιγραφήν, στήλαι ολόκληροι της ημετέρας εφημερίδος δεν ήθελον αρκέσει όπως απεικονίσωμεν λεπτομερώς τα κατά την εσπέραν εκείνην, ήτις και ως χορός και ως θέαμα υπήρξεν ανώτερον παντός επαίνου.

Εκτός του ωραίου στολισμού και φωταψίας του Θεάτρου, όπερ είχε ολόκληρον μεταβληθή εις παμμεγίστην αίθουσαν, πάντα ανεξαιρέτως τα θεωρεία ήσαν πλήρη εκλεκτού και ωραίου κόσμου, ιδία δε ελληνικού, όστις αθρόος έσπευσε να παρευρεθή την εσπέραν εκείνην, και συν τη διασκεδάσει, προσφέρη τον υπέρ της ελληνικής εκπαιδεύσεως οβολόν του, ον ο Έλλην ουδέποτε καθυστέρησεν.

Τον χορόν ετίμησε προσέτι δια της παρουσίας Του η Α.Υψ. ο Κεδίβης και πάσα άνευ εξαιρέσεως η Ηγεμονική οικογένεια, παραμείναντες μέχρι της 4^ης πρωϊνής ώρας. Η ευγένεια μεθ΄ ης η Α.Υ. απεδέξατο την προσφερθείσαν Αυτώ ανθοδέσμην και η επί του προσώπου Του φαινομένη ευθυμία, υπήρξαν γνωρίσματα αναμφίλεκτα της ευαρέσκειας Του, ην άλλως εξεφράσατο εις τον πολύτιμον την Α.Ε. τον Δρανέτ βέην, γενικόν έφορον των θεάτρων της Α.Υ. δια την επικρατήσασαν τάξιν καθ΄ όλον το διάστημα του χορού, και τα εκτελεσθέντα κατ΄ αυτόν διάφορα κατά πρώτον την εσπέραν εκείνην παίγνια.

Ο σκοπός λοιπόν δι΄ ον εδόθη ο χορός ούτος επετεύχθη εντελώς, δεν είναι δε υπερβολή αν είπωμεν ότι υπερέβη πάντων τας ελπίδας και ως προς το υπό πάσαν έποψιν ωραίον αυτού και ως προς το εισπραχθέν χρηματικόν ποσόν, όπερ ίσως υπερέβη τας δώδεκα χιλιάδας φράγκων.

Απονέμοντες όμως τον οφειλόμενον έπαινον εις τον πρωτουργόν του έργου τούτου, τον Κύριον Αλέξανδρον Ιωαννίδην, οφείλομεν δημοσία ν΄ ανομολογήσωμεν ότι άνευ των ενεργειών και ατρύτων κόπων του φιλοτίμου τούτου ομογενούς, ου μόνον κατά το έτος τούτο ουδέν ήθελεν επιτευχθή, αλλ΄ ουδέ κατά τα παρελθόντα ήθελε τι κατορθωθή υπέρ των εκπαιδευτικών καταστημάτων της ημετέρας κοινότητος. Μάρτυρες αυτόπται της αφοσιώσεως μεθ΄ ης ηργάσθη ο κ. Ιωαννίδης όπως το παν κατορθώση και προβλέψη προς επιτυχίαν της εσπέρας ταύτης, ως και της εντελούς εγκαταλείψεως πάσης ατομικής του απασχολήσεως, φέρομεν ως παράδειγμα τα παντός επαίνου άξια αισθήματα ταύτα όπως χρησιμεύσωσιν εις εκείνους οίτινες  είτε αγνοούσιν, είτε δεν θέλουσι να εννοήσωσιν ότι αρκεί ενός και μόνου η επίμονος θέλησις και εργασία όπως πλείστα όσα ωφέλιμα έργα, εις κοινοφελή αποβλέποντα σκοπόν, επιτελεσθώσιν.

Δεν δυνάμεθα όμως να διέλθωμεν εν σιγή και την προθυμίαν μεθ΄ ης Ελληνίδες Κυρίαι προσεφέρθησαν όπως προσέλθωσιν αυτοπροσώπως και προσκαλέσωσι τα των Πριγκίπων Χαρέμια, συντελέσασαι ουκ΄ ολίγον εις την αύξησιν των υπέρ των ημετέρων σχολείων χρηματικών συνδρομών.

Καταλήγοντες την ατελή του χορού σκιαγράφησιν, εκφράζομεν πάσαν την ενδόμυχον ευγνωμοσύνην της ημετέρας αποικίας προς τε την Α.Υ. τον Κεδίβην και άπασον την Ηγεμονικήν οικογένειαν δια τε την ευγενή παραχώρησιν του Θεάτρου και την τιμήν ην δια της παρουσίας Των περιεποιήσαντο εις το ελληνικόν κοινόν, τας εγκαρδίους δε ημών ευχαριστίας προς τον παρά πάντων αγαπώμενον και τιμώμενον ομογενή, Εξοχώτατον Δρανέτ βέη, όστις ουδενός εφείσθη όπως καταστήση όσον οιόν τα λαμπροτέραν την ελληνικήν ταύτην εορτήν.

Αναμιμνησκόμενοι όμως, οποία ποικιλία θεαμάτων και χορών υπήρξε την εσπέραν εκείνην και την εμφάνισιν της λέμβου με την αναπεπταμένην εις την πρύμνην Ελληνικήν σημαίαν μετά των Ελλήνων κωπηλατών, προκαλεσάντων παταγώδεις χειροκροτήσεις και ανευφημίας ολοκλήρου του πλήθους, απείρους χάριτας ανομολογούμεν τω Κυρίω Mendez, Διευθυντή του χορού, όστις μετ΄ ειλικρινούς ενθουσιασμού ηργάσθη όπως εκτελεσθώσι κατά πρώτον την εσπέραν εκείνην χοροί και άλλαι παραστάσεις, και ιδία ο παρά του ιππικού τετράχορος (guadrilles) και το κωμικόν cancan, άτινα εξαιρέτως επευφημίσθησαν¨.

Στο αλεξανδρινό καρναβάλι του 1881αναφέρονται περιστέρια και ανθοδέσμες ¨βροχηδόν ριπτομένας εις τους εξώστας υπό ομάδες νέων¨, καθώς και ¨προσωπιδοφορούσα Σφίγγα ανά τας ιεράς οδούς συρομένην υπό πλαστής ατμαμάξης συρομένης και ταύτης υπό 6 ίππων εστολισμένων από κεφαλής μέχρις ουράς δια πολυτελούς εσθήτος¨ και διάβολοι κερασφόροι ¨επί πυράς πηδώντες και πολεμούντες σατανικώς παν το πρόστυχον¨. Τα παράθυρα ήταν στολισμένα με τάπητες ή άλλα καλύμματα και οι εξώστες με άνθη, τάπητες, κόκκινες τσόχες ή λευκά υφάσματα, ¨την δε νύκτα έκπεμπον ζωηρόν βεγγαλικόν φως¨. Παράλληλα, η Επιτροπή προμηθεύτηκε τρία τηλεβόλα από κάποιο εμπορικό πλοίο, τα οποία και θα τοποθετούσε στην πλατεία Μωχάμεντ Άλη. Την ίδια χρονιά καταγράφεται πως και στη Μανσούρα γινόντουσαν προετοιμασίες για τις Απόκριες και μάλιστα, μιμούμενοι τους Αλεξανδρινούς, περιέφεραν στους δρόμους κάποιον ¨ανθοστεφή επί όνου¨.

Σχεδόν 15 χρόνια αργότερα, στην Αλεξάνδρεια του 1895, ένα άλλο άρθρο καταγράφει την αποκριάτικη δράση του ¨Κομιτάτου των Απόκρεω¨:

¨Δαψιλώς αντήμειψε τους αξιοτίμους καταστηματάρχας της οδού Καλογραιών τους αποτελέσαντες την επιτροπήν των Απόκρεω, ο ενθουσιώδης έπαινος ον δημοσία εν τω θεάτρω Ζιζίνια έπλεξεν αυτοίς χθες ο κ. Γ. Γούσιος, μέλος της μονίμου επιτροπής των εορτών. Ότι δεν ηδυνήθημεν είπε να πράξωμεν ημείς, τα μέλη του κομιτάτου, το κατόρθωσαν οι αξιότιμοι καταστηματάρχαι της οδού Καλογραιών και μετά τόσης επιτυχίας, ώστε η εορτή να γίνη πάνδημος και να φαιδρυνθή η πόλις επί τρεις ημέρας. Ο κ. Γούσιος απένειμε κατόπιν τα ορισθέντα υπό του κομιτάτου βραβεία και το μεν πρώτον εδόθη εν μέσω γενικών χειροκροτημάτων εις το ανθοφόρον κάνιστρον, το δε δεύτερον εις τους παρωδήσαντες το χρηματιστήριον. Βραβείον εις το καλαισθητικώτερον εστολισμένον εξώστην δεν εδόθη, αφού άλλως ο εξώστης του κ. Περάκη δεν ηδύνατο να βραβευθή, διότι ούτος απετέλει μέλος της επιτροπής. Ο κ. Γούσιος επήνεσε θερμώς τον ικανώτατον καλλιτέχνην κ. Βίτταν, όστις κατασκεύασε το βραβευθέν ανθοφόρον κάνιστρον, υπέμνησε δε ότι εις τον αυτόν καλλιτέχνην οφείλομεν κατά τας παρελθούσας απόκρεω την κατασκευήν της γήϊνης σφαίρας και κατά το προπαρελθόν έτος την επωάζουσαν όρνιν. Θερμών επαίνων ηξιώθη υπό του κ. Γουσίου και η ¨Αργώ¨, ήτις διασχίσασα τας οδούς της πόλεως εφαίδρυνε τους πάντας δια των αρμονικών ασμάτων των αργοναυτών, οίτινες ως γνωστόν ήσαν μέλη της Φιλαρμονικής μας. Ο λόγος του κ. Γουσίου κατεχειροκροτήθη.

Η επιτροπή η διοργανίσασα την παρέλασιν των προσωπιδοφοριών της παρελθούσης Κυριακής και της χθες εκφράζει και δημοσία τας απείρους αυτής ευχαριστίας προς τον αξιότιμον διευθυντήν της Αστυνομίας της πόλεως μας Χάρβεϋ πασσάν, επί τω αόκνω ζήλω ον ανέπτυξε και τη ευγενεί προθυμία μεθ΄ ης υπεβοήθησε τας ενεργείας αυτής προς επιτυχή διεξαγωγήν της εορτής¨.

Μια όμορφη γενικότερη περιγραφή του παλαιού αλεξανδρινού καρναβαλιού δίνει ο Μ. Γιαλουράκης στα 1948:

¨Καρναβάλι ! Η παληά Αλεξάνδρεια, η μικρή πολιτεία γύρω στα 1894, που η Πλατεία του Μωχάμετ Άλυ ήταν το άπαντο στον κατάλογο των αξιοθεάτων της, από μέρες ετοιμαζότανε για το μεγάλο γλέντι. Πλούσιοι και φτωχοί προσμένανε με την ίδια συγκίνηση την ημέρα. Ήτανε η εποχή της ¨Σοσιετέ Αρτιστίκ¨. Ο Πρόεδρος της, ο μακαρίτης Κωνσταντίνος Συναδινός, έδινε τον τόνο σε κάθε της εκδήλωση. Το Σωματείο, στο οποίο ήσαν γραμμένοι πολλοί πρόκριτοι Έλληνες και ξένοι είχε Γραμματέα τον Βίκτωρα Συναδινό και φρόντιζε ανάμεσα στ΄ άλλα για να φέρνη θιάσους στο τότε θέατρο ¨Ζιζίνια¨. Στις αποκρηές σχημάτιζαν μία Επιτροπή με πρόεδρο τον αείμνηστο Γεώργιον Γούσιον, έναν Αλεξανδρινό που πολέμησε με τους Γαριβαλδινούς, και στην οποία μετείχε και ο Περ. Γλυμενόπουλος. Η Επιτροπή αυτή φρόντιζε για την οργάνωση του καρναβαλιού με αληθινή μαεστρία. Αυτή κατήρτιζε το πρόγραμμα παρελάσεως των αρμάτων, του ¨κόρσο¨ όπως το έλεγαν, που ήταν το αισθαντικό γεγονός της χρονιάς. Ξεκινούσε δηλαδή μια ολόκληρη πομπή, περνούσε από τις κεντρικές αρτηρίες της πόλεως, από την οδό Ροζέττης – σήμερα οδό Φουάτ – την οδό Σερίφ και την οδό Τεουφίκ, έκανε το γύρο της Πλατείας και πάλι απ΄ την αρχή ένα-δύο φορές, για να περάσουν και ξεμονοχιασμένα άρματα απ΄ την οδό Γερμανίας, την σημερινή Λεωφόρο Σουλτάν Χουσεΐν. Κι ήταν τα άρματα αυτά, χάρμα οφθαλμών. Αναπαραστάσεις φρουρίων και σκηνές ιστορικές. Άρματα διασκευασμένα σε Παρθενώνες και άλλα, όπου ο Φραγκίσκος ο βασιληάς κι ο Τριβουλέτος ο γελωτοποιός ρίχνανε άφθονο κομφετί στους θεατές, που κατακλύζανε τα πεζοδρόμια. Μια χρονιά, η Κλεοπάτρα και ο Καίσαρ αφήσανε εποχή. Η Κλεοπάτρα, μια Αλεξανδρινή καλλονή περιστοιχισμένη από ολόδροσα κορίτσια, σκορπούσε γύρω χαμόγελα και σερπαντίνες… Κι ακολουθούσανε άλλα άρματα. Άρματα Σωματείων και Λεσχών, άρματα ιδιωτών και ομίλων. Και μουσική, που αντιλαλούσανε οι δρόμοι… Και το γαϊτανάκι ακόμα… Την πομπή κλείνανε τ΄ αμάξια της εποχής, τα ¨λαντώ¨ και οι ωραίες ανθοστόλιστες ¨Βικτώριες¨ με προσωπιδοφόρους μεταμφιεσμένους και γυναίκες κάθε τάξεως, από τις κυρίες της αριστοκρατίας, ως τις ¨αρτίστες¨ που ποιος ξέρει ποιες οικονομικές αναποδιές φέρανε στο λιμάνι της Αλεξανδρείας.

Και μαζί με τούτα ένας κόσμος πούτρεχε μαζί, όλο χαρά, ένας κόσμος ¨μασκαράδων¨ που είχε τις τσέπες του γεμάτες κομφετί και που το πετούσε απλόχερα σε κάθε του βήμα. Όσοι βρίσκονταν στ΄ άρματα ή στ΄ αμάξια είχαν με το τσουβάλι τα κομφετί. Μια σωστή μάχη γινότανε μεταξύ τους και των θεατών. Άφθονα τα χάρτινα πολεμοφόδια, σπονδή στον θεό Καρνάβαλο, γέμιζαν τους δρόμους απ΄ όπου περνούσαν Μαζί μ΄ αυτά, το βαρύ πυροβολικό, τα ¨καρνάντολι¨, μικρά κουφετάκια από γύψο, σκορπίζονταν με αληθινή μανία στα τέσσερα σημεία. Κι η μάχη έφθανε στο κατακόρυφο όταν πέρνανε μέρος και οι ένοικοι από τα μπαλκόνια. Οι σερπαντίνες ανεμίζανε στον αέρα και τα ¨καρνάντολι¨ στρώνανε τους δρόμους. Κι ήταν τα μπαλκόνια κι αυτά καταστόλιστα με άνθη και βελούδινα υφάσματα. Κάθε χρόνο, βραβεία έπερναν όχι μόνο τα ωραιότερα άρματα, μα και τα ωραιότερα μπαλκόνια. Η Αλεξάνδρεια την ημέρα εκείνη ήταν στο πόδι από το πρωί. Εξέδρες στημένες στην Πλατεία στέναζαν απ΄ το βάρος των θεατών. Η Δημαρχία, της οποίας διευθυντής ήταν τότε ο φιλόπολις Σακκούρ βέης και Αντιπρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου ο Αμβρόσιος Ράλλης, βοηθούσε με κάθε μέσο την επιτυχία του καρναβαλιού.

Μετά τον τρίτο γύρο, η πομπή διαλυόταν για ν΄ αρχίση μια νέα μάχη, ανάμεσα στα χαμίνια, που βρίσκανε άφθονα κομφετί στους δρόμους για τις επιχειρήσεις τους.

Το βράδυ εκείνο οι Αλεξανδρινοί χόρευαν. Χόρευαν κάθε βράδυ την περίοδο της αποκρηάς. Μα ο χορός που άφηνε εποχή κάθε χρόνο ήταν εκείνος της ¨Φιλοπτώχου¨ στο θέατρο ¨Ζιζίνια¨. Όλη η Αλεξάνδρεια περνούσε από εκεί, απ΄ το βεγιόνε , όπως ονομάζανε τον χορό εκείνο. Θεέ μου τι τρέλλα… Τι πόλεμος με κομφετί και με λουλούδια. Τι μουσική και τι χαρά… Χιλιάδες οι μεταμφιεσμένοι… Άφθονο το πιοτό… Ο χορός άρχιζε από νωρίς. Στις 12 οι ¨αυστηρών ηθών¨ αποχωρούσαν μαζί με τις περισσότερες δεσποινίδες. Γιατί μετά τις 12 γινόταν του… Κουτρούλη ο γάμος. Πολλά λέγουν οι παλαιοί για τον χορό εκείνο. Φαίνεται πως πολλές κυρίες ξεχνούσαν για μια βραδιά την ακατάλυτη αξία της συζυγικής πίστης και πολλοί κύριοι συνάπτανε εφήμερη γνωριμία με υπόπτου παρελθόντος ¨κολομπίνες¨. Το πιοτό, η μουσική, η βαρειά ατμόσφαιρα απ΄ το συνωστισμό, ας θεωρηθή η μόνη αιτία  που οδηγούσε, έστω και για λίγες ώρες, τους Αλεξανδρινούς να γευθούν τον γλυκό καρπό της αμαρτίας…

Μεγάλη επιτυχία σημείωνε επίσης κι ο χορός στο παλιό θέατρο ¨Αλάμπρα¨, κοντά στο Σταθμό Καΐρου, που το διατηρούσε ο Εβραιο-Κερκυραίος Κονελλιάνο.

Με το πέρασμα των ετών, το καρναβάλι στην πόλη μας χάνει έδαφος. Τα ¨κόρσο¨ μας, που ήταν εφάμιλλα, αν όχι ανώτερα εκείνων της Νίκαιας, παύουν να κάνουν την εμφάνιση τους. Γίνονται βέβαια μεγάλοι χοροί, όπως εκείνος του ¨Αισχύλου¨ στο ωραίο της εποχής εκείνο κέντρο ¨Σκαίητιγκ¨ της οδού Ροζέττης, στην οργανωτική επιτροπή του οποίου ήταν κι ο φίλος κ. Άις Κριμ. Εξακολουθούν οι προσωπιδοφόροι πάνω στ΄ αμάξια να γυρίζουν στους δρόμους και τα μπαλκόνια να είναι καταστόλιστα από τις πολύχρωμες κορδέλλες. Ρίχνουν, αντί ¨καρνάντολι¨… φασόλια. Αλλά η Αλεξάνδρεια του μεγάλου καρναβαλιού και των… αμαρτωλών χοροεσπερίδων είναι πια μακριά. Ο πόλεμος του 1914 ρίχνει στο τέλος την αυλαία, στην πιο ξέγνοιαστη περίοδο της νεώτερης ιστορίας της…¨.

Πηγές: Ηρ. Λαχανοκάρδης ¨Παλαιά και Νέα Αλεξάνδρεια¨, Αλεξάνδρεια1927, σ. 13  – ¨Ομόνοια¨, Αλεξάνδρεια 27-8/2/1881, 13-25/2/1881, 19-3/3/1881 – ¨Κάιρο¨, Κάιρο 20-4/3/1876 – ¨Μεταρρύθμισις¨, Αλεξάνδρεια 15-27/2/1895 – ¨Ταχυδρόμος¨, Αλεξάνδρεια 22/2/1948

Ν. Νικηταρίδης

Στις 4/11/1922 ο Βρετανός αρχαιολόγος Ηoward Carter ανακάλυψε στην Κοιλάδα των Βασιλέων τον τάφο του Φαραώ Τουτανχαμών (1333-1323 π.Χ.), τον μοναδικό ασύλητο βασιλικό τάφο στην Αίγυπτο.

Σχεδόν έναν αιώνα μετά, στο Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού ¨Ελληνικός Κόσμος¨ παρουσιάζεται η Έκθεση ¨Τουτανχαμών : Ταξίδι στην Αιωνιότητα¨, μια αξιόλογη έκθεση που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων αρκετά πιστά αντίγραφα των ανεκτίμητων θησαυρών που βρέθηκαν στον τάφο του νεαρού Φαραώ, κατασκευασμένα από εξειδικευμένους τεχνίτες υπό την επίβλεψη αρχαιολόγων.

Η νεκρική μάσκα, περίτεχνα αγάλματα, τοιχογραφίες, ο χρυσός θρόνος και οι σαρκοφάγοι είναι μερικά μόνο από τα ευρήματα-αντίγραφα της έκθεσης που σίγουρα θα εντυπωσιάσουν μικρούς και μεγάλους, ιδιαίτερα αν δεν έχουν επισκεφθεί το Μουσείου του Καΐρου ή άλλα μεγάλα μουσεία με αιγυπτιακές συλλογές.

Για τα παιδιά οι μουσειοπαιδαγωγοί του Ιδρύματος πραγματοποιούν εκπαιδευτικά προγράμματα, καθώς και  οργανωμένες εκπαιδευτικές δραστηριότητες για σχολικές ομάδες όλων των βαθμίδων, ενώ η όλη έκθεσηπλαισιώνεται με προβολές και πολυμεσικές εφαρμογές.

Ένα ταξίδι στο χρόνο λοιπόν, αποτελεί ετούτη η έκθεση, ένα ταξίδι στο λαμπρό αρχαιο-αιγυπτιακό χθες που πραγματικά αξίζει κάποιος να το πραγματοποιήσει.

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

Ήταν Γενάρης του 1916, 100 χρόνια πριν, όταν ο αλεξανδρινός ¨Ταχυδρόμος¨ περιέγραφε τους εορτασμούς της πρώτης του έτους σε Αλεξάνδρεια και Κάιρο. Αιγυπτιώτες που να έζησαν εκείνα τα τεκταινόμενα φυσικά δεν υπάρχουν πια… Ίσως, κάποιοι απόγονοι τους να διατηρούν ως αναμνήσεις κάποια λεγόμενα από τις ημέρες εκείνες… Αξίζει όμως να δημιουργήσουμε κάποιες ¨ιστορικές πλασματικές αναμνήσεις¨ στο σήμερα, με την αναδημοσίευση του παλιού αυτού άρθρου, οι οποίες και θα μεταφέρουν το νου μέσω της φαντασίας σε στιγμές και εικόνες μιας άλλης, μακρινής εποχής :

          Εν Αλεξανδρεία : ¨Με την συνήθη επισημότητα εωρτάσθη χθες η πρώτη του έτους υπό της παροικίας μας, σημαιοστολισθέντων των ελληνικών καταστημάτων και των οικιών των ομογενών μας.

          Η επίσημος δοξολογία, ήτις ετελέσθη εις τον Ευαγγελισμόν, συνεκέντρωσε και εφέτος πλήθος κόσμου, παρέστησαν δε κατ΄ αυτήν ο Γεν. Πρόξενος κ. Σακτούρης μεθ΄ ολοκλήρου του προσωπικού του Προξενείου εν στολή. Κατά την άφιξιν του κ. Σακτούρη η Ελληνική Φιλαρμονική ανέκρουσε τον εθνικόν ύμνον. 

          Μετά την δοξολογίαν, το πλήθος μετά της Φιλαρμονικής μετέβησαν εις το Προξενείον, όπου ανεκρούσθη ο ελληνικός, ο αγγλικός και ο σουλτανικός ύμνος, μεθ΄ ο η Φιλαρμονική μετέβη εις τον οίκον του προέδρου της Κοινότητος κ. Συναδινού, τον οποίον εχαιρέτησε ανακρούσασα εμβατήρια.

          Εις το προξενείον ο κ. Σακτούρης, περιστοιχιζόμενος υπό του κ. Καψαμπέλη και των λοιπών γραμματέων, εδέχθη τας ευχάς των προκρίτων και των επισήμων, μεταξύ των οποίων πρώτοι έφθασαν οι συνάδελφοι αυτού πρόξενοι των ξένων δυνάμεων, η Α.Ε. ο Διοικητής, η Α.Ε. ο Διευθυντής της Αστυνομίας, κ.ά.

          Το απόγευμα εδέχθησαν επί τρίωρον τους προκρίτους μας εν τη οικία των ο κ. και η κ. Σακτούρη.

          Εις το Νοσοκομείον : Συγκινητικόν εορτασμόν της πρωτοχρονιάς είχον διοργανώσει χθες το απόγευμα εις το Νοσοκομείον δια τους Έλληνας ασθενείς οι Ελληνίδες Κυρίαι του Ερυθρού Σταυρού μετά της Διευθύνσεως του Νοσοκομείου. Εις τον πρώτον όροφον του ιδρύματος είχε στολισθεί ο διάδρομος του χειρουργικού τμήματος με τας εικόνας του Βασιλέως και του Βενιζέλου, μεγάλη δε τράπεζα είχε στρωθή δια το τσάι, τα δώρα και τις βασιλόπητες των ασθενών, εις τας κλίνας των οποίων είχον στηθεί μικραί ελληνικαί σημαίαι.

          Εις την εορτήν των ασθενών, ήτις ήρχισε περί την 4^ην και επερατώθη την 7^ην μ.μ., παρέστησαν, εκτός των Κυριών και των ιατρών του Νοσοκομείου, ο Γεν. Πρόξενος κ. Σακτούρης μετά της κ. Σακτούρη, ο πρόεδρος κ. Συναδινός και πολλοί κοινοτικοί Επίτροποι.

          Εις τους ασθενείς, ο οποίοι έκοψαν βασιλόπητες, αι Κυρίαι, ο κ. Σακτούρης και ο κ. Συναδινός διένειμον ωραιότατα δώρα εντός κυτίων.

          Προς τους ασθενείς η κ. Σακτούρη απέστειλε ποσότητα δώρων και γλυκισμάτων.

          Οι Έλληνες Πρόσκοποι : Κατά τας 5 μ.μ. της προχθές εγένετο η ωραία απογευματινή των προσκόπων, οργανωθείσα δαπάναις των κυριών Αυγουστίνου, Κότσικα και Δέλτα, εις μίαν των μεγάλων αιθουσών του κήπου Ροζέττης.

          Διακόσιοι και πλέον πρόσκοποι υπό τους αρχηγούς, υπαρχηγούς και ενωμοτάρχας των και τον Πρόεδρον της Επιτροπής κ. Μπενάκην, μετέσχον της εορτής, καθ΄ ην προσεφέρθη σοκολάτα, άφθονα γλυκίσματα και βασιλόπητες εις μικρά τραπεζάκια κατά ενωμοτίας.

          Προσεφέρθη επίσης τέιον και εις τα μέλη της Επιτροπής των προσκόπων, εις μερικάς οικογενειας, ειδικώς προσκληθείσας, και αντιπροσώπους του ελληνικού τύπου.

          Προ τις ενάρξεως της εορτής εις των προσκόπων απηύθυνε την κεκανονισμένην προσευχήν, μεθ΄ ην όλαι αι ομάδες από κοινού έψαλλον τον Εθνικόν Ύμνον.

          Μικρά αργυρά νομίσματα της βασιλόπητας ηυνόησαν τους πλέον τυχερούς.

          Εν Καΐρω : Η παροικία μας διήλθεν ευφρόσυνως την Πρωτοχρονιάν παρά την επικρατούσαν οικονομικήν κρίσιν, αι διασκεδάσεις εις πολλάς οικίας και το χαροπαίγνιον δεν έλειψαν. Εις τον ναόν των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης ετελέσθη η επίσημος δοξολογία σήμερον της 10½ πρωϊνήν, χοροστατούντος του Αγίου Μέμφιδος κ. Νεκταρίου. Οι Πρόσκοποι μας ετήρουν την τάξιν, η δε Φιλαρμονική παρετάχθη εις το προαύλιον προς χαιρετισμόν των επισήμων.

          Ο Διπλωματικός πράκτωρ κ. Ξυδάκης, ο Πρόξενος κ. Ξανθόπουλος και ο κ. Μελάς εν επισήμω στολή μετά των αξιοτίμων κυριών αυτών φθάνουν ακριβώς την 10½ χαιρετισθέντες δια του εθνικού ύμνου. Ο αντιπρόεδρος της Κοινότητος κ. Σπετσερόπουλος, ο κ. Πίσσυνος, διευθυντής της Αστικής, ο δικαστής κ. Στούπης, οι διευθυνταί των Τραπεζών Αθηνών και Ανατολής, και άλλοι επίλεκτοι της παροικίας παρέστησαν εις την δοξολογίαν. Ο ναός ήτο εντελώς κατάμεστος. Ο Άγιος Μέμφιδος εξεφώνησε κατάλληλον τη περιστάσει λόγον, μετά το πέρας του οποίου έδωκε το σύνθημα των ζητωκραυγών υπέρ του Βασιλέως και του Έθνους, ενώ οι κώδωνες ήχουν χαρμοσύνως, η δε Φιλαρμονική επαιάνιζε τον εθνικόν ύμνον.

Η υποδοχή εις το Πρακτορείον : Μετά την δοξολογίαν, ήτις έληξε περί την 11½, πάντες διηυθύνθησαν εις το εν Κασρ Ντουμπάρα Διπλωματικόν Πρακτορείον δια την επίσημον δεξίωσιν. Εκεί ο κ. Ξυδάκης και ο κ. Ξανθόπουλος μετά των κυριών των υπεδέχοντο με αβρότητα τους προσερχομένους, μεταβαίνοντας ίνα εκφράσουν τας θερμάς αυτών ευχάς προς την εθνικήν μας αντιπροσωπείαν επί τω νέω έτει. Το κυλικείον ήτο πλουσιώτατον. Προπόσεις εγένοντο θερμαί υπέρ του έθνους μας, προς ας ανταπήντησαν ο κ. Ξυδάκης και ο κ. Ξανθόπουλος.

Έξωθεν του Πρακτορείου ήσαν παρατεταγμένοι οι πρόσκοποι, εντός δε αυτού η Φιλαρμονική, ήτις επαιάνιζε θαυμάσια ενθουσιώδη εμβατήρια, η επιτυχής εκτέλεσις των οποίων τιμά πράγματι τον κ. Βαρβίαν και το Διοικητικόν Συμβούλιον του λαμπρού τούτου Σωματείου.

Τον κ. Ξυδάκην συνεχάρησαν πάντες σχεδόν οι ενταύθα συνάδελφοι του, ως και αντιπρόσωποι της Αιγυπτιακής Κυβερνήσεως.

Μεταξύ των προσελθόντων εις το Πρακτορείον ήτο και ο Άγιος Σιναίου, ο Άγιος Μέμφιδος, ο πρωτοσύγγελος κ. Ευαγγελίδης και πάντες ανεξαιρέτως οι κατά την δοξολογίαν παραστάντες επίλεκτοι.

Περί την 1 μ.μ. πάντες απήλθον καταγοητευμένοι από την προσήνειαν της εθνικής μας αντιπροσωπείας¨.

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ