Category: ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Όπως αναφέρει ο Αρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας Αναστάσιος, ¨η ανάλυση ολοκλήρου του Κορανίου και η μετάφραση πολλών τμημάτων του έγινε για πρώτη φορά στην ελληνική από το Νικήτα Βυζάντιο ήδη τον 9^ο αιώνα¨.

Τη νεότερη εποχή όμως, αυτός που μετέφρασε πρώτος ολόκληρο το Κοράνι στα ελληνικά από το αραβικό πρωτότυπο ήταν ο Αιγυπτιώτης Γεράσιμος Ι. Πεντάκης (1838-1899), ο οποίος διετέλεσε α΄ διερμηνέας του ελληνικού Πολιτικού Πρακτορείου και Γενικού Προξενείου της Ελλάδας στην Αίγυπτο, ενώ είχε λάβει τον τίτλο του Ιππότη του Τάγματος Μεδζιδιέ.

Το ¨Κοράνιον¨ (μεταφρασθέν εκ του αραβικού κειμένου), τυπώθηκε από τους Αδελφούς Κουρμούζη σε 665 σελίδες και κυκλοφόρησε στην Αλεξάνδρεια το 1878. Στην Αθήνα μια δεύτερη αναθεωρημένη έκδοση του είδε το φως το 1886 (τυπ. Ανέστη Κωνσταντινίδη), μια τρίτη το 1928 (εκδ. Ελευθερουδάκη), μια τέταρτη το 1990 (εκδ. Γρηγόρης) και μια πέμπτη το 1995 (εκδ. Δημιουργία).

Νεότερες μεταφράσεις του Κορανίου που έχουμε υπόψη μας και κυκλοφόρησαν στην Αθήνα είναι της Λένας Μιλιλή (εκδ. Κάκτος,1980), της Μίνας Ζωγράφου-Μεραναίου (εκδ. Δαρεμά), της Αιγυπτιώτισσας Πέρσας Κουμούτση (εκδ. Εμπειρία, 2002) και της Νιόβης Νικολαΐδου (εκδ. Καλοκάθη, 2007).

Ο Πεντάκης είχε επίσης γράψει και εκδώσει – από τα πρώτα που κυκλοφόρησαν – το επίτομο ¨Λεξικόν Ελληνο-Αραβικόν¨ (Αλεξάνδρεια 1867) και το ¨Λεξικόν Ελληνο-Αραβικόν, περιέχον τας κυριωτέρας και χρησιμωτέρας λέξεις και φράσεις ηρμενευμένας αραβιστί δι΄ ελληνικών χαρακτήρων¨ (Αλεξάνδρεια 1885), το ¨Αιγυπτιακαί μελέται, ήτοι περιγραφή των πόλεων και μνημείων της Αιγύπτου από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι κατακτήσεως της χώρας υπό των Αράβων¨ (Κάιρο 1898), ενώ είχε μεταφράσει από τα ιταλικά το 5πρακτο δράμα ¨Βιάνκη και Φερνάνδος εις τον τάφον του Καρόλου του Δ΄, Δουκός του Αγριγεντίου¨ (Αλεξάνδρεια 1863), το ¨Φέλιξ Ορσίνης ή τα κατά τον βίον και την δίκην αυτού¨ (Αλεξάνδρεια 1873) και το ¨Η μοναχή της Κρακοβίας ή ιστορία της Βαρβάρας Ουβρίκ¨ (Αλεξάνδρεια 1883).

Ας μεταφερθούμε λοιπόν στις 12-24/8/1878 όταν και καταχωρήθηκε στην αλεξανδρινή εφημερίδα ¨Ελπίς¨ αγγελία του μεταφραστή Γ. Πεντάκη με τίτλο ¨Το Κοράνιον, μετάφρασις εκ του αραβικού πρωτοτύπου¨ :

¨Παντός περί την μελέτην της αραβικής γλώσσης ενδιατριβόντος επισύρει ιδία την προσοχήν το Κοράνιον, όπερ θεωρείται το τέλειον προϊόν της αραβικής γλώσσης, χρησιμεύον παρ΄ άπασι τοις Οθωμανοίς ως υπογραμμός μορφώσεως και διδασκαλίας.

Του Κορανίου τούτου την μετάφρασιν επεχείρησα εκ του αραβικού κειμένου, ην και έφερον εις πέρας. Το μεν διότι μετά τινός λύπης παρετήρησα, ότι ενώ εις απάσας σχεδόν τας ευρωπαϊκάς γλώσσας μετεφράσθη, μόνον εν τη ελληνική δεν υπάρχει μεταπεφρασμένον, το δε διότι ένεκεν της εν τη Τουρκία επικρατήσεως του ελληνικού στοιχείου, ωφέλιμος εστίν εις πάντα Έλληνα η γνώσις του Κορανίου, περιέχοντος τον θρησκευτικόν, πολιτικόν και αστυκόν νόμον των Οθωμανών.

Εις την μετάφρασιν ταύτην μετεχειρίσθην γλώσσαν όσον οίον τε σαφή και καταληπτήν τοις πάσιν, επιζητήσας μάλιστα εις εξήγησιν χωρίων τινών ασαφών και την γνώμην των ενταύθα σοφών Ουλεμάδων και Κιατίπιδων. Ιδίαν δε επιμέλειαν κατέβαλον δια την εκτύπωσιν αυτού προς εκλογήν στοιχείων ευαναγνώστων και όλως νέων των 12 στιγμών και χάρτου ποιότητος αρίστης. Ούτως όσον ούπω εξέρχεται των πιεστηρίων το έργον πλήρες και κατά το δυνατόν τέλειον, συνάμενον να κοσμήση παντός φιλομούσου ομογενούς την βιβλιοθήκην.

Το βιβλίον τούτο συγκειμένων εκ 36-37 τυπογραφικών φύλλων και περιέχον πλείστας σημειώσεις και σχόλια, τιμάται φράγκων πέντε, πληρωτέων άμα τη παραλαβή αυτού¨.

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

Διαφήμιση του γνωστού εργοστασίου ειδών τροφίμων του Στέφανου Ταμβάκη, με την οποία ο ιδιοκτήτης ενημερώνει για τα εγκαίνεια του καταστήματος λιανικής πώλησης ειδών τροφίμων. Η διαφήμιση δημοσιεύτηκε στον Ταχυδρόμο, στο φύλλο τς 24ης Δεκεμβρίου 1924.

(Ευχαριστούμε τον κ. Στέφανο Ταμβάκη για τη φωτογραφία)

 

Η Θάλεια Φλωρά – Καραβία μια καταξιωμένη κοσμοπολίτισσα ζωγράφος εγκαταλείπει στα σαράντα της τα καλλιτεχνικά σαλόνια της Αλεξάνδρειας για να ταξιδέψει στην εμπόλεμη Ελλάδα και να ακολουθήσει βήμα – βήμα τον Ελληνικό Στρατό σε ολόκληρο τον πόλεμο του 1912-1913.

Παρακολούθησε από κοντά τις επιχειρήσεις του ελληνικού στρατού κρατώντας ημερολόγιο και αποτυπώνοντας διάφορα στιγμιότυπα, τα οποία εξέδωσε το 1936 σε βιβλίο με τίτλο “Εντυπώσεις από τον πόλεμο του 1912-1913. Μακεδονία-Ήπειρος”. Παρακολούθησε επίσης τη Μικρασιατική Εκστρατεία και τις επιχειρήσεις στο αλβανικό μέτωπο, απεικονίζοντας τη ζωή των στρατιωτών, τοποθεσίες και μνημεία.

Την βρίσκουμε στο αυτοκίνητο που μπαίνει πρώτο, μαζί με τον Αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο στα Γιάννενα, έχοντας παρακολουθήσει όλη τη προσπάθεια για να καταληφθεί το Μπιζάνι, το κλειδί για να ανοίξουν οι πύλες της πρωτεύουσας της Ηπείρου. Να τι γράφει στο ημερολόγιο της λίγο πριν την κρίσιμη μάχη:

«Παρ’ όλο το δριμύ ψύχος, βγαίνομε από τη σκηνή.

Τι γαλήνη στη φύση και τι άγρια την ταράζουν οι βροντές των τηλεβόλων στον καθαρόν ουρανόν με το βαθύ σαπφειρένιο χρώμα!

Ξεχωρίζει, σαν από σμάλτο, η χιονισμένη άσπρη κορυφή της Ολύτσικας με τα σκοτεινά πλευρά της, σαν αμέθυστο.

Κάτω βαθειά, στη δεντροσκεπασμένη και χαλικόστρωτη κοίτη του, ο Λούρος όλο και ψιθυρίζει κι αυτός με τους αφρούς του…

Και όλην αυτή την ωραία συμφωνία της γαλήνης και της χαράς του ανοιξιάτικου ξυπνήματος σπαράσσουν άγρια οι απαίσιες βαρειές βροντές των τηλεβόλων, των έργων του θανάτου και του ολέθρου…

Χαρά στα παλληκάρια, που δίνουν τόση ομορφιά στη φωτιά και στο θάνατο, με την υπέροχη περιφρόνηση του κινδύνου και με την αγάπη της ωραίας πάλης για την ελευθερία.

Τραγουδούν τα ηρωικά παιδιά, ενώ οι οβίδες πέφτουν επάνω στα βουνά, εκεί που θ’ ανεβούν…»

Κάθε κομμάτι ενός αρχείου είναι μια ιστορία από μόνο του. Ξέχωρη από κάθε άλλη, παίρνει μορφή από κάθε έγγραφο, ή ακόμα κι από κάθε σημάδι που ανακαλύπτει ένας ιστορικός και με τη μεριά του, το μεταφέρει σε άλλο χρόνο και τόπο· το κρατάει ζωντανό με την καταγραφή.

Στην Αλεξάνδρεια, έφτασα κατά τα τέλη του περασμένου Μάη, με σκοπό να μαζέψω υλικό για τη διδακτορική μου έρευνα. Με πρώτο σταθμό την ελληνική κοινότητα Αλεξανδρείας και επόμενο αυτή του Καΐρου, η έρευνά μου είχε και έχει ως σκοπό να συγκεντρώσει υλικό σχετικό με την ελληνική παροικία της Αιγύπτου. Σε ποιά ακριβώς παροικία αναφέρομαι, ίσως διερωτηθείτε. Θα σας πω πως, το ενδιαφέρον μου εστιάζεται στους παροίκους που πήραν την απόφαση να παραμείνουν στην Αίγυπτο μετά τη δεκαετία του 1960 και συγκεκριμένα, μετά τον απόηχο των εθνικοποιήσεων. Οι λόγοι παραμονής και όχι οι λόγοι φυγής, που έχουν κατά καιρούς καταγραφεί και αναλυθεί, είναι το βασικό στοιχείο αυτής της εργασίας. Σ’αυτό το άρθρο δε θα αναφερθώ στο θέμα της εργασίας μου, αλλά θα μοιραστώ μαζί σας τις σκέψεις μου, όσον αφορά την παροικία και τη μέχρι τώρα ιστορική της καταγραφή, καθώς και τις ερωτήσεις που μου γεννήθηκαν ερευνώντας το συγκεκριμένο θέμα, από αρχειακής και ιστοριoγραφικής σκοπιάς.

Όπως είναι γνωστό, στο μεγαλύτερο μέρος της Αλεξανδρινής παροικίας, η κοινότητα Αλεξανδρείας δε διατηρεί κάποιο οργανωμένο αρχείο, ωστόσο διαθέτει ένα πολύ σημαντικό υλικό, σχεδόν εξ ολοκλήρου ανεξερεύνητο. Ως νέα ιστορικός, οι προκλήσεις που συνάντησα με σκοπό να ερευνήσω ένα μικρό μέρος αυτού του αρχείου ήταν μεγάλες. Το ανεκμετάλλευτο υλικό, το οποίο έχει συλλεχθεί και ίσως ξεχαστεί μέσα στο χρόνο, με έκανε να σκεφτώ την πορεία της ίδιας της παροικίας και πώς αυτή αντιμετωπίστηκε και καταγράφηκε στη μέχρι πρότινος ιστορία. Το γεγονός ότι η μέχρι τώρα ιστοριογραφία έχει ασχοληθεί με ένα συγκεκριμένο κομμάτι του παροικιακού παρελθόντος, το οποίο διακόπτεται εκεί κάπου γύρω στο 1960, χτίζοντας ένα ορισμένο κομμάτι αναμνήσεων, δηλώνει ξεκάθαρα το ποιά κομμάτια της ιστορικής μνήμης θέλουμε να κρατήσουμε και πώς τα διαχειριζόμαστε, με σκοπό την ιστορική σύνθεση. Επιπλέον, το ότι δίνεται έμφαση στους λόγους που έθεσαν τέλος σ’ αυτό το “ιστορικό παρελθόν” χωρίς καμία σχεδόν αναφορά στη συνέχειά του, γεννά την ερώτηση, για ποιό λόγο αφήνουμε άλλα κομμάτια της ιστορικής μνήμης ανεκμετάλλευτα; Ποιού είδους ιστορική μνήμη ψάχνουμε και καταγράφουμε, και με ποιό σκοπό; Επί προσθέτως, πως μπορεί να συσχετιστεί το ιστοριογραφικό “τέλος” της παροικίας με ένα ημιτελές αρχείο; Τι είδους ενδιαφέρον, ή καλύτερα, έλλειψη ενδιαφέροντος αποκαλύπτει; Από τη μια είναι το υλικό ενός αρχείου που δίνει έναυσμα στους ιστορικούς για μελέτη, αλλά κι από την άλλη είναι η επιλογή των ιστορικών για συγκεκριμένα κομμάτια ιστορίας, που δίνει ή στερεί ζωή από ένα αρχείο.

Σίγουρα οι λόγοι για να δημιουργηθεί ή και να διατηρηθεί ένα αρχείο δεν αρχίζουν και σταματούν μόνο στη θέληση. Λόγοι όπως οι οικονομικοί παίζουν ένα σημαντικό ρόλο σ’ αυτή την απόφαση. Το ερώτημα όμως είναι και βαραίνει εδώ περισσότερο τους ιστορικούς και μελετητές του χώρου: Ποιός είναι ο ρόλος μας στην επεξεργασία ενός αρχείου και κατ’ επέκταση, στην “αποκάλυψη” ξεχασμένων κομματιών της ιστορίας; Από την άλλη, πως μπορούμε εμείς οι ίδιοι, ως καταγραφείς της ιστορίας, να ευαισθητοποιήσουμε και κατ’ επέκταση, να παρακινήσουμε τους αρμόδιους φορείς για κάποιο “ξεσκόνισμα” της μνήμης; Πως μπορεί αυτό να συμβάλει στην οργάνωση ενός αρχείου και έπειτα, σε μια πιο ολιστική καταγραφή της ιστορίας;

Τα ερωτήματα προφανώς είναι αρκετά και γεννιούνται ακόμη περισσότερα αν κάποιος τα αναλογισθεί. Πως μπορούν να απαντηθούν; Αναγνωρίζοντας πρωτίστως πως η ιστορία και η ιστορική μνήμη δε δημιουργούνται από μόνες τους. Πως τόσο η παραγωγή καινούριων κομματιών, όσο και η αναπαραγωγή των ήδη υπαρχόντων σηματοδοτούν το ποιά ιστορία θέλουμε να κρατήσουμε, καθώς και ποιά κομμάτια μνήμης έχουμε επιλέξει να αναπολούμε.

ΕΥΤΥΧΙΑ ΜΥΛΩΝΑ

*Η Ευτυχία Μυλωνά είναι Υποψήφια Διδάκτορας Μεσανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Λάιντεν στην Ολλανδία. Παράλληλα διδάσκει στο Προπτυχιακό πρόγραμμα του Τμήματος Διεθνών Σπουδών του Πανεπιστημίου Λάιντεν στην Χάγη.

Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο η Αίγυπτος και οι Αιγυπτιώτες συμπεριλήφθηκαν σε εκδόσεις ελληνικών γραμματοσήμων, τις οποίες και καταγράφουμε παρακάτω, με τις χρονολογίες έκδοσης εντός παρενθέσεων:

Θωρηκτό Αβέρωφ (1927, 1967 & 2012): Η κυβέρνηση του Κ. Μαυρομιχάλη δαπάνησε 23.650.000 δρχ. για την απόκτησή του. Οι 8.000.000 χρυσές δρχ. προέρχονταν από το 20% της συνολικής κληρονομιάς του Γεωργίου Αβέρωφ, που παραχώρησε με τη διαθήκη του στο Ταμείο Εθνικού Στόλου το 1899.

Ελ Αλαμέιν – Τάφος Πεσόντων (1947): Το Ελ Αλαμέιν βρίσκεται 106 χιλιόμετρα δυτικά της Αλεξάνδρειας και είναι ο τόπος όπου διεξήχθησαν δύο μάχες το 1942 με τη συμμετοχή της 1^ηςΕλληνικής Ταξιαρχίας, οι οποίες έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στη θετική για τους συμμάχους έκβαση του πολέμου κατά του Άξονα. Εκεί αργότερα, ανάμεσα στα συμμαχικά μνημεία, ανεγέρθηκε στο ελληνικό κοιμητήριο και το Μνημείο των Πεσόντων Ελλήνων κατά τις εχθροπραξίες αυτές.

Μέγας Αλέξανδρος (1954 & 1968): Ο Μέγας Αλέξανδρος (356-323 π.Χ.) ήταν ο ιδρυτής της Αλεξάνδρειας στα δυτικά του Νείλου το 331 π.Χ., η οποία υπήρξε κατά την αρχαιότητα η πρωτεύουσα της Νειλοχώρας και σπουδαίο λιμάνι, ενώ θεωρείται πως στην ακμή της κατά την Πτολεμαϊκή Περίοδο αποτέλεσε μία από τις επιφανέστερες εστίες πολιτισμού με κέντρο την περίφημη βιβλιοθήκη της.

Γεώργιος Αβέρωφ (1973): Ο Αιγυπτιώτης Γ. Αβέρωφ (1815-1899) ήταν Εθνικός Ευεργέτης : Έδωσε 900.000 χρυσές δρχ. για την αποπεράτωση του Πολυτεχνείου (που είχαν αρχίσει οι Αλεξανδρινοί Τοσίτσας και Στουρνάρης), έκτισε τη Σχολή Ευελπίδων, τις εφηβικές φυλακές της Αθήνας (Εφηβείον Αβερώφειο), τη Γεωργική Σχολή της Λάρισας, έδωσε μεγάλα ποσά στην κοινότητα του Μετσόβου και στο Ωδείο Αθηνών, 1.000.000 δρχ. για την αναμαρμάρωση του Παναθηναϊκού Σταδίου, πρόσφερε τους ανδριάντες του Ρήγα και του Γρηγορίου 5^ου που βρίσκονται στην είσοδο του αθηναϊκού Πανεπιστημίου, απ΄ τα δικά του κυρίως χρήματα αγοράστηκε το θωρηκτό που φέρει το όνομα του, βοήθησε οικονομικά στη διεξαγωγή των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων, κ.ά.

Φυγή της Αγίας Οικογένειας στην Αίγυπτο (1974): Στην Αίγυπτο κατέφυγε η Υπεραγία Θεοτόκος με το Χριστό όταν ο Ηρώδης διέταξε τη σφαγή των παιδιών της Βηθλεέμ. Το πόσο καιρό έμειναν εκεί διαφέρει ανάλογα με τις πηγές, πάντως στα μέρη που πέρασαν κατά τη διαμονή τους ανεγέρθησαν εκκλησίες και μοναστήρια, όπως ο Ναός της Παρθένου στο μοναστήρι Αλ Μεχάρακ, ενώ υπάρχουν πολλά ιερά δέντρα κάτω από τις φυλλωσιές των οποίων πιστεύεται πως φιλοξενήθηκε η Θεία Οικογένεια, όπως το ¨Δέντρο της Παναγίας¨ στη Ματαρία, κοντά στο Κάιρο. Η εν Αιγύπτω φυγή γιορτάζεται από την Εκκλησία στις 26 Δεκεμβρίου.

Μιχαήλ Τοσίτσας και Πολυτεχνείο (1975): Ο Αιγυπτιώτης Μ. Τοσίτσας (1787-1856) ήταν Εθνικός Ευεργέτης : Έδωσε μεγάλα ποσά κατά καιρούς στο Μέτσοβο, έκανε σημαντικές δωρεές για το ελληνικό σχολείο της Θεσσαλονίκης, έδωσε 100.000 γαλλικά φράγκα για τη συντήρηση του Πολυτεχνείου, 10.000 τάλιρα για τον εξωραϊσμό των δρόμων Αιόλου, Σταδίου και Ερμού, 15.000 δρχ. υπέρ της Ελληνικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, μεγάλα ποσά στο Αρσάκειο, στο τότε αθηναϊκό νοσοκομείο, στο Αμάλειο Ορφανοτροφείο, στη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία και σε άλλα ιδρύματα.

Φάρος Αλεξάνδρειας (1977):  Ένα από τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου, ο Φάρος ανεγέρθηκε τον 3^ο αι. π.Χ. επί της ομώνυμης νησίδας λίγο έξω από το λιμάνι της Αλεξάνδρειας, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Πτολεμαίου Β΄του Φιλάδελφου (284-246) και παρέμεινε σε λειτουργία μέχρι την πλήρη καταστροφή του από σεισμούς τον 14^ο αι μ.Χ.

Κωνσταντίνος Καβάφης (1983): Ο Αιγυπτιώτης Κ. Καβάφης (1863-1933) υπήρξε χωρίς αμφιβολία η μεγαλύτερη πνευματική φυσιογνωμία της Αλεξάνδρειας και σήμερα, κατά γενική ομολογία, θεωρείται ο επιφανέστερος παγκοσμίως Έλληνας ποιητής.

Ντίνος Ηλιόπουλος (2009): Ο ευγενικός και μετριοπαθής Αιγυπτιώτης ηθοποιός Ντίνος Ηλιόπουλος (1915-2001) πρόσφερε με τη σπουδαία υποκριτική του ικανότητα το γέλιο – και όχι μόνο – σε εκατομμύρια Έλληνες, ενός δίδαξε ήθος εντός και εκτός σκηνής.

Σιβιτανίδειος Σχολή (2009): Η Σιβιτανίδειος Σχολή Καλλιθέας ιδρύθηκε το 1926-27 από κληροδότημα αξίας 3.000.000 χρυσών δραχμών σε αιγυπτιακά χρεόγραφα και λίρες Αιγύπτου προς το Δημόσιο του Αιγυπτιώτη Βασίλειου Σιβιτανίδη (1830-1921).

Αριστείδης Πατρινός (2013): Ο Αιγυπτιώτης γενετιστής Α. Πατρινός (1947) βρίσκεται πίσω από τη δημιουργία των πρώτων συνθετικών βακτηριδιακών κυττάρων, τιμώμενος με πολυάριθμα βραβεία και τιμητικούς τίτλους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Ας σημειωθεί επίσης το αναμνηστικό ¨εταιρικό γραμματόσημο¨ που εξέδωσε επίσημα μέσω των ΕΛΤΑ ο Σύνδεσμος Αιγυπτιωτών Ελλήνων το 2013, επ΄ ευκαιρία της συμπλήρωσης 80 ετών δράσης και προσφοράς από την ίδρυση του το 1933.

Με αιγυπτιώτικο ενδιαφέρον έχει εκδώσει γραμματόσημα και η αδελφή Κύπρος, όπως αυτά με τον σπουδαίο κυπριακής καταγωγής Αιγυπτιώτη πεζογράφο Νίκο Νικολαΐδη (2006), με τους ηγέτες του Κινήματος των Αδεσμεύτων (Νάσερ, Νεχρού, Τίτο) και το Μακάριο (1988), τη φυγή της θείας οικογένειας στην Αίγυπτο (1974), κ.ά.

Τέλος, η αγαπημένη Αίγυπτος έχει συμπεριληφθεί με διάφορα θέματα σε γραμματόσημα πολλών χωρών του κόσμου: Με τον μεταφραστή των ιερογλυφικών Ζαν Φρανσουά Σαμπολιόν το Μονακό (1990) και η Γαλλία (1972), με τον Αιγύπτιο ηγέτη Νάσερ το Σουδάν (1973), το Άμπου Ντάμπι (1971), κ.ά.

Επί τη ευκαιρία δε, σημειώνουμε και τα φιλανθρωπικά αιγυπτιώτικα ¨ειδικά χαρτόσημα¨ του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Αιγύπτου (περ. 1924)  και της Ελληνικής Ενώσεως ¨Αισχύλος-Αρίων¨ (υπέρ του Ασύλου και των Νυχτερινών Σχολών της) που κυκλοφόρησαν στη Νειλοχώρα.

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

Στο τεύχος Ιανουαρίου της εφημερίδας μας είχαμε δημοσιεύσει ένα εκτενές ιστορικό αφιέρωμα στον Αλεξανδρινό Προσκοπισμό και Οδηγισμό. Στο παρών τεύχος, και εν αναμονή φωτογραφιών και εντυπώσεων από τη θερινή εκδρομή που πραγματοποίησαν οι Πρόσκοποι και οι Οδηγοί στο Etap, αποφασίσαμε να δημοσιεύσουμε δύο φωτογραφίες που δείχνουν ακριβώς αυτή τη συνέχεια του Αλεξανδρινού Προσκοπισμού και Οδηγισμού στην οποία αναφερόταν το ιστορικό αφιέρωμα του Ιανουαρίου. Οι δύο φωτογραφίες αφορούν: α) τα εγκαίνεια του νέου εντευκτηρίου της 2^ης Ομάδας Ναυτοπροσκόπων Ραμλίου και β) τη συγκέντρωση με την οποία ολοκλήρωσαν τις συγκεντρώσεις τους για τη φετινή χρονιά οι Πρόσκοποι και οι Οδηγοί Αλεξανδρείας.

Εκφράζουμε τις θερμές μας ευχαριστίες στον κ. Μιχάλη Αρσλανίδη για την παραχώρηση της φωτογραφίας της 2^ης Ομάδας Ναυτοπροσκόπων Ραμλίου.

Η ίδρυση αδελφοτήτων στην Αλεξάνδρεια άρχισε αμέσως μετά την ίδρυση και την οργάνωση της Κοινότητας. Η πληθώρα των αδελφοτήτων αυτών, καθώς και η καταγωγή τους, αποδεικνύουν στην πράξη το μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα Ελλήνων προς την Αλεξάνδρεια.  Από αυτές σήμερα στην Αλεξάνδρεια συνεχίζουν τη λειτουργία τους η Κυπριακή Αδελφότητα και ο Ελληνικός Μικρασιατικός Σύλλογος, αφού όλες οι υπόλοιπες άρχισαν να διακόπτουν σταδιακά τη λειτουργία τους όταν άρχισε η συρρίκνωση του Ελληνισμού στην Αίγυπτο.

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ

Η παλαιότερη αδελφότητα της ελληνικής παροικίας είναι η Κυπριακή, η οποία ιδρύεται το 1873. Το πρώτο διοικητικό συμβούλιο της Κυπριακής Αδελφότητας αποτέλεσαν οι Συμεών Κακαθύμης (Πρόεδρος), Αναστάσιος Οράτης (Αντιπρόεδρος), Νικόλαος Γεωργιάδης (Γενικός Γραμματέας), Γεώργιος Κηπιάδης (Ειδικός Γραμματέας), Χαράλαμπος Μαυροσκούφης (Ταμίας), Ευθύμιος Οράτης, Νεοκλής Μιχαηλίδης, Μιλτιάδης Βίκης, Δημοσθένης Μιτζής, Λάμπρος Γρούτας, Λεωνίδας Μαυροϊδής και Λοΐζος Μιχαηλίδης (Σύμβουλοι). Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί στην Αλεξάνδρεια και ο πρώτος Κανονισμός της Αδελφότητας. Η ενασχόληση των κυπρίων με τις δραστηριότητες της αδελφότητας υπήρξε σημαντική, με αποτέλεσμα το 1902 η Κυπριακή Αδελφότητα να έχει περιουσία 12.000Λ.Αιγ. και το 1904 να αποκτά τριώροφη πολυκατοικία, προσθέτοντας στην ακίνητη περιουσία της το 1906 μία ακόμη πολυκατοικά δίπλα ακριβώς στην πρώτη. Τα έσοδα από τα δύο αυτά ακίνητα βοήθησαν την αδελφότητα να αναπτύξει τα οικονομικά της σε σημαντικό βαθμό, καθιστώντας την σε ένα από τα ευπορότερα σωματεία της πόλης και της παροικίας, και ταυτόχρονοα έδωσε τη δυνατότητα για πολλαπή βοήθεια στον απελευθερωτικό αγώνα της Κύπρου. Στην προεδρεία της Αδελφότητας ανήλθαν σημαντικές προσωπικότητες, όπως οι: Νικολής Γρόλλος, Φραγκούλης Γρόλλος, Νικόλαος Μιχαηλίδης, Αναστάσιος Οράτης, Λαμπριανός Γρούτας, Δημοσθένης Μιτζής, Σωτήρης Βιολαράς, Νικόλαος Πηλαβάκης, Αντώνιος Κουμίδης, Γεώργιος Ιακωβίδης, Κλεάνθης Παπαέλληνας κ.α. Με τη αρχή της αποχώρησης των μελών της παροικίας από την πόλη και την εν γένει συρρίκνωση του ελληνισμού στην Αίγυπτο, η Αδελφότητα μετονομάστηκε σε Ελληνική Αδελφότητα των εν Αιγύπτω Κυπρίων, για να τονίσει τον εθνικό χαρακτήρα της και να συμπεριλάβει τους Κυπρίους όλης της χώρας.

ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΚΥΘΗΡΙΩΝ

Το 1876 ιδρύεται η Αδελφότητα Κυθηρίων, η οποία είχε ως στόχο την ενίσχυση των οικονομικά ασθενών συμπατριωτών τους. Η πορεία της αδελφότητας δεν ήταν σταθερή, αφού έφτασε στο σημείο να αναστείλει τη λειτουργία της και ξανασυστάθηκε το 1900, ενώ η συστηματική της λειτουργία άρχισε το 1922. Το σημαντικότερο Δ.Σ. της Αδελφότητας ήταν αυτό της δεκαετίας του 1920, το οποίο και αποτελούσαν οι: Κώστας Κασιμάτης (Πρόεδρος), Βασίλης Πρινέας (Αντιπρόεδρος), Γιάννης Αλιφέρης (Γενικός Γραμματέας), Θεόδωρος Κασιμάτης (Ταμίας), Πέτρος Ραΐσης (Ειδικός Γραμματέας), Δημήτρης Βλαντής, Χρίστος Κυπριάδης, Βασίλης Βρεττός και Παναγιώτης Σουρής (Σύμβουλοι).

ΚΡΗΤΙΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ

Το 1888 ιδρύεται η Κρητική Αδελφότητα, η οποία έχει καθαρά εθνικούς σκοπούς, αφού την περίοδο αυτή το Κρητικό ζήτημα απασχολούσε όλον τον ελληνισμό. Ειδικά την περίοδο 1897-1898 η αδελφότητα ενισχύει σημαντικά τον Κρητικό αγώνα για ελευθερία. Πρώτος πρόεδρος της αδελφότητας ήταν ο Λουδοβίκος Λυμπρίτης, ενώ μετά από αυτόν ακολούθησαν ο Κωνσταντίνος Μαυράκης, ο Πέτρος Μανταδάκης, ο Αντρέας Συγγελάκης και ο Κωνσταντίνος Νταφώτης, ο οποίος γίνεται πρόεδρος το 1923, έτος όπου αρχίζει και η κανονική λειτουργία της αδελφότητας.

ΛΗΜΝΙΑΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ

Το 1905 ιδρύθηκε η Λημνιακή Αδελφότητα, η οποία ήταν από τις μεγαλύτερες σε αριθμό μελών. Ο ετήσιος χορός της ήταν ένα από τα πλέον σημαντικά γεγονότα που συνέβαιναν στην πόλη. Η Λημνιακή Αδελφότητα ανέπτυξε σπουδαία φιλανθρωπική δράση, όχι μόνο στο περιβάλλον των Λημνίων της Αλεξάνδρειας, αλλά και στα πλαίσια των διαφόρων σωματείων της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξάνδρειας, ενισχύοντας οικονομικά τη Φιλόπτωχο, το Μπενάκειο και το Κανισκέρειο. Από τους πρώτους Προέδρους της αδελφότητας είναι οι: ο Νικόλαος Ντάλλης, ο Γεώργιος Σαρρής και ο Βασίλειος Σαράντης. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920 τη διοίκηση αποτελούν οι: Βασίλειος Σαράντης (Πρόεδρος), Γεώργιος Μαυρέλης και Κυριάκος Χωραφάς (Αντιπρόεδροι), Νικόλαος Κοκκιναράς (Γενικός Γραμματέας), Αντώνιος Μαραγκόπουλος (Ειδικός Γραμματέας), Δημήτριος Βασιλειάδης (Ταμίας), Τριαντάφυλλος Αποστολέρης, Χαράλαμπος Πανταράς, Αθανάσιος Σκαμάγκης, Αθανάσιος Ψαριανός, Στέφανος Ταμβάκης, Αθανάσιος Παστρούδης, Ιωάννης Κατακουζηνός, Παναγιώτης Χρυσοχόος και Στέφανος Στράφης (Σύμβουλοι).

ΙΜΒΡΙΑΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ

Ο 1905 ιδρύθηκε η Ιμβριακή Αδελφότητα, η οποία έχει σημαντική παρουσία τη δεκαετία του 1920, αναπτύσσοντας εθνική και φιλανθρωπική δράση. Η αδελφότητα θέτει υπό την προστασία της τα ελληνικά σχολεία της Ίμβρου. Τη Διοίκηση της αυτή την περίοδο αποτελούν οι: Εμμανουήλ Στέκας (Πρόεδρος), Αντώνιος Γραμματικίδης (Αντιπρόεδρος), Αντώνιος Καλλιπολίτης (Γενικός Γραμματέας), Στέλιος Μαμάζης (Ταμίας), Δημήτριος Καγιάς, Κλέαρχος Τριγώνης, Γεώργιος Χριστοδούλου, Ιωάννης Μπούχρης και Ελευθέριος Δημητριάδης (Σύμβουλοι).

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ

Την 5^η Φεβρουαρίου 1906 ιδρύθηκε ο Ελληνικός Μικρασιατικός Σύλλογος, ο οποίος συνεχίζει μέχρι σήμερα αδιάκοπα τη λειτουργία του.

ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΠΟΛΙΤΩΝ

Η Αδελφότητα των Κωνσταντινοπολιτών ιδρύθηκε το 1907, ενώ η ομαλή λειτουργία της άρχισε το 1927. Το καταστατικό της Αδελφότητας συντάχθηκε το 1936, οπότε και η αδελφότητα παίρνει την ονομασία Σύνδεσμος των εν Αιγύπτω Κωνσταντινοπολιτών.  Το 1927 το Δ.Σ. της Αδελφότητας αποτελούν οι: Κωνσταντίνος Χαραλαμπίδης (Πρόεδρος), Ιωάννης Κουμάκης (Αντιπρόεδρος), Γεώργιος Θεοδοσιάδης (Γενικός Γραμματέας), Γεώργιος Χαραλαμπίδης (Ειδικός Γραμματέας), Ιωάννης Καράς (Ταμίας), Ρωμανός Καβούρ, Εμμανουήλ Μαργαρίτης, Μιχαήλ Μίλλοβιτς, Εμμανουήλ Ιωαννίδης, Κωνσταντίνος Δερτούζος και Χαρίλαος Σμιθ (Σύμβουλοι).

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ

Η δραστηριότητα της Πελοποννησιακής Αδελφότητας «Ο Κολοκοτρώνης» άρχισε το 1908. Το πρώτο Δ.Σ. της αδελφότητας αποτελούν οι: Αντώνιος Εμμανουήλ Μπενάκης (Πρόεδρος), Κυριακούλης Πιερράκος Μαυρομιχάλης (Αντιπρόεδρος), Ιωάννης Παπαζούρης (Γενικός Γραμματέας), Κωνσταντίνος Μεντζελόπουλος (Ταμίας), Παναγιώτης Σουσαμιάς, Σπυρίδων Τρακαδάς, Ηλίας Πρωτόπαπας, Σοφοκλής Σοφιανόπουλος, Βασίλειος Σταματόπουλος, Ηλίας Κεσές, Παναγιώτης Ανδρικόπουλος και Ιωάννης Καπερνάρος (Σύμβουλοι). Την προεδρεία της Αδελφότητας ανέλαβαν σημαντικές προσωπικότητες, όπως ο: Παναγιώτης Σουσαμιάς, Δημήτριος Ταμβακόπουλος, Δημήτριος Δημόπουλος, Γεώργιος Αθανασόπουλος, Νικόλαος Αναγνωστόπουλος.

Η αδελφότητα ανέπτυξε σπουδαία κοινωνική, φιλανθρωπική και πατριωτική δράση, ενισχύοντας οικονομικά τον εθνικό στόλο και την αεροπορική άμυνα της Ελλάδας. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα της αγοράς του πολεμικού πλοίου που αντικατέστησε την «Έλλη», η οποία είχε τορπιλιστεί από τους Ιταλούς στο λιμάνι της Τήνου στις 15 Αυγούστου 1940.

ΘΡΑΚΙΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ

Το 1908 ιδρύθηκε η Θρακική Αδελφότητα, της οποίας η ζωή υπήρξε μικρή. Το πρώτο Δ.Σ. της Αδελφότητας αποτελούσαν οι: Παλαιολόγος Γεωργίου (Πρόεδρος), Αναστάσιος Προεστόπουλος (Αντιπρόεδρος), Μιχαήλ Μητσός (Ταμίας), Κυριάκος Παπαδόπουλος (Γενικός Γραμματέας), Δημήτριος Ζερμπίνης, Παναγιώτης Παπασυμεών, Θεόδωρος Τσότσος (Σύμβουλοι).

ΧΙΑΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ

Το 1909 ιδρύθηκε η Χιακή Αδελφότητα, η οποία έως το 1921 ονομαζόταν «Αγία Μαρκέλλα». Πρόεδροι της Αδελφότητας διετέλεσαν οι: Κωνσταντίνος Μάγκος, Μιλτιάδης Βιτιάδης, Ανδρέας Χωρέμης, ο Αυγούστος Συναδινός. Η Χιακή Αδελφότητα παρουσίασε αξιόλογο φιλανθρωπικό έργο.

ΣΑΜΙΑΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ

Το 1909 ιδρύθηκε η Σαμιακή Αδελφότητα με πρώτο πρόεδρο τον μετέπειτα Μητροπολίτη Πτολεμαΐδος Παρθένιο. Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η δραστηριότητα της Αδελφότητας ατονεί, αλλά το 1925 με πρόεδρο τον Αναστάσιο Αθανασίου αρχίζει και πάλι τη δράση της. Το ενδιαφέρον της Αδελφότητας για τις νεαρές κοπέλες που έφταναν στην Αλεξάνδρεια από τη Σάμο, ήταν έντονο, ενώ στο έργο της Αδελφότητας περιλαμβάνεται και η οικονομική στήριξη των φιλανθρωπικών σωματείων της πόλης, καθώς και του Πατριαρχικού Ορφανοτροφείου.

ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ

Η Κερκυραϊκή Αδελφότητα ιδρύθηκε το 1910 με πολύ μικρή διάρκεια.

ΣΥΜΑΪΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ

Η Συμαϊκή Αδελφότητα (1910) υπήρξε ένα από τα πιο δραστήρια και μακρόβια πατριωτικά σωματεία, κλείνοντας τον κύκλο της αναγκαστικά με τη συρρίκνωση. Σε διάστημα μισού αιώνα περίπου παρουσίασε πολλές δραστηριότητες εθνικού χαρακτήρα στο πλαίσιο του Δωδεκανησιακού Αγώνα για την απελευθέρωση των νησιών και την ένωση τους με τη μητέρα πατρίδα, αλλά και ενισχύοντας οικονομικά τη Σύμη, φιλανθρωπικού χαρακτήρα, βοηθώντας και περιθάλποντας τους απόρους Συμαίους της πόλης και κοινωνικού χαρακτήρα με τη διοργάνωση ετήσιας χοροεσπερίδας με τοπικούς χορούς και της εορτής του προστάτη του νησιού Ταξιάρχη του Πανορμίτη. Πρώτος πρόεδρος της Αδελφότητας ήταν ο Νικόλαος Μίγκλης, τον οποίο διαδέχθηκαν ο Δημήτριος Μαυρίκιος, ο Κωνσταντίνος Φαρμακίδης, ο Ιωάννης Μανδραγός, ο Αντώνιος Χωριατόπουλος, ο Ιωάννης Κλαδάκης, ο Γεώργιος Κλήμης.

ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΙΑΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ

Το 1910 είναι το έτος ίδρυσης της Καστελλοριζιακής Αδελφότητας. Πρόεδροι της Αδελφότητας διετέλεσαν οι: Ευάγγελος Βαρδαμίδης, Γεώργιος Πουλιός, Βασίλειος Χατζηγιαννάκης, Βασίλειος Τσανακλής. Η Αδελφότητα διατηρούσε μεγάλο εντευκτήριο με κήπο στην Ιμπραημία απέναντι από την Ελληνική Κοινότητα Ιμπραημίας, στο οποίο γίνοταν πολλές εκδηλώσεις. Η Αδελφότητα συμπαραστάθηκε στο ακριτικό Καστελλόριζο και τους αγώνες του για απελευθέρωση και ένωση με την Ελλάδα.

ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΑΜΟΡΓΙΝΩΝ

Η Αδελφότητα Αμοργινών ιδρύθηκε το 1911 με πρώτο πρόεδρο τον Μάρκο Μανωλακάκη. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο πρόεδρος αναλαμβάνει ο Λουκάς Μανωλακάκης. Ανάμεσα στις δραστηριότητες που ανέπτυξε η αδελφότητα ήταν η οικονομική ενίσχυση των απόρων Αμοργινών στην Αλεξάνδρεια, των Μικρασιατών προσφύγων, των φιλανθρωπικών σωματείων της πόλης, αλλά και της Αμοργού.

ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΚΡΗΝΑΙΩΝ

Το 1914 ιδρύθηκε η Αδελφότητα Κρηναίων, με πρώτο πρόεδρο το Στράτο Βαλλινάκη. Η Αδελφότητα Κρηναίων λειτούργησε έως και το 1922.

ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ

Η Κεφαλληνιακή Αδελφότητα ιδρύθηκε το 1915 με διάρκεια ζωής 4 χρόνια.

ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΚΑΡΥΣΤΙΩΝ

Η Αδελφότητα των Καρυστίων ιδρύθηκε το 1919 με σκοπούς φιλανθρωπικούς, αλλά και την ενίσχυση των εκπαιδευτικών και άλλων ιδρυμάτων στην Κάρυστο.

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΖΑΓΟΡΑΣ

Το 1927 ιδρύθηκε ο Σύλλογος Ζαγοράς, ο οποίος αρχικά είχε σκοπό τον εξωραϊσμό της Ζαγοράς, αργότερα όμως επεκτάθηκε και σε κοινωνικούς και φιλανθρωπικούς σκοπούς.

ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΚΑΣΙΩΝ

Η Αδελφότητα Κασίων ιδρύθηκε το 1927 και επικεντρώθηκε σε πατριωτικά θέματα.

ΛΕΡΙΑΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

Η Λεριακή Αδελφότητα Αλεξανδρείας ιδρύθηκε το 1946 έχοντας πλούσιο φιλανθρωπικό έργο.

ΡΟΔΙΑΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ

Η Ροδιακή Αδελφότητα ιδρύθηκε το 1946 αρχικά ως φιλανθρωπικό σωματείο, αλλά στη συνέχεια εξελίχθηκε σε πατριωτικό, με κύριο σκοπό την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου.

ΝΙΣΥΡΙΑΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ

Η Νισυριακή Αδελφότητα ιδρύθηκε το 1941 με πρωτοβουλία του Γεώργιο Παρθενιάδη, που ανέλαβε και την προεδρία της. Εκτός από τις κοινωνικές δραστηριότητες της, μαζί με τα άλλα δωδεκανησιακά σωματεία αγωνίσθηκε μετέχοντας στην Κεντρική Επιτροπή Δωδεκανησίων Αιγύπτου.

(Πηγές: Κώττης, Σ. Η Αίγυπτος που αγαπήσαμε, Αθήνα, 2004.

Σουλογιάννης, Ε. Η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας 1843-1993, Αθήνα, 1994.

Χατζηφώτης, Ι.Μ. Αλεξάνδρεια, Οι δύο αιώνες του νεότερου Ελληνισμού, Αθήνα, 1999.

Οι ρίζες της Ελληνικής Φιλαρμονικής Σχολής Αλεξανδρείας πηγαίνουν πίσω στο έτος 1893, όταν μια παρέα νέων με αγάπη στη μουσική συγκρότησαν μια άριστα οργανωμένη χορωδία, με μαέστρο τον Ναπολέοντα Λαμπελέτ. Η χορωδία αυτή ήταν ο προπομπός της «Ελληνικής Φιλαρμονικής Εταιρίας» που δημιουργήθηκε στην Αλεξάνδρεια με πρόεδρο τον Κωστάντη Συναδινό και μέλη τους: Π. Αρκουδάρη, Ν. Γούσιο, Σωτ. Λιάτση, Ιάκ. Λάζαρη, Γ. Ρούσο και Γ. Τσοκόπουλο. Επίτιμος Πρόεδρος αναγορεύτηκε ο Εθνικός Ευεργέτης Γεώργιος Αβέρωφ. Για τη συνοδεία της Xορωδίας, δημιουργήθηκε και ένα Μουσικό Σώμα (Μπάντα).

Η «Ελληνική Φιλαρμονική Εταιρία» εγκαταστάθηκε στην οδό Tοusoun Pasha και Διευθυντής διορίστηκε ο Κερκυραίος Ναπολέων Λαμπελέτ. Βοηθοί του Λαμπελέτ, ανέλαβαν ο Δ. Μενίδης και ο Γ. Σεβαστιάνος.

Το 1895, μετά την αναχώρηση του Λαμπελέτ για το Λονδίνο, το τμήμα της χορωδίας διαλύθηκε, χωρίς να επανασυσταθεί ποτέ και η Φιλαρμονική συνέχισε μόνο με το Μουσικό Σώμα. Τη διεύθυνση ανέλαβε ο Β. Κουόμος, με βοηθό τον Δ. Μενίδη. Το Μουσικό Σώμα παιάνιζε στις κορυφαίες εκδηλώσεις της παροικίας, ενώ συχνά την προσκαλούσαν να παίξει σε κοσμικές εκδηλώσεις στο καζίνο «Σαν Στέφανο» και αλλού. Επί των ημερών του Β. Κουόμο, η Φιλαρμονική μεταφέρθηκε στην οδό Galis Bey, στην αρχοντική αίθουσα της οποίας, δόθηκαν ανεπανάληπτες συναυλίες που τις παρακολουθούσε με μεγάλο ενδιαφέρον η αφρόκρεμα της Αλεξανδρινής υψηλής κοινωνίας. Τις συναυλίες αυτές, πολλές φορές παρακολουθούσε και ο χεδίβης Abbas Hilmi II με την ακολουθία του.

Η εθνική τραγωδία του 1897, σταμάτησε κάθε παροικιακή καλλιτεχνική κίνηση και τελικά προκάλεσε και τη διάλυσή της Φιλαρμονικής, μέχρι το 1902, που ξαναρχίζει τη δραστηριότητά της με Πρόεδρο αυτή τη φορά τον Μικέ Συναδινό. Τη διεύθυνση ανέλαβε ο Ντε Μάρτζι, ενώ τη διδασκαλία οι Φουνάρο, Ταλάντι, Ονέστι και Λάλιας.

Το 1905, τον Ντε Μάρτζι διαδέχτηκε ο Ι. Μποργκέζι και η έδρα της Φιλαρμονικής μεταφέρεται στην οδό Nabi Daniel. Την ίδια εποχή μεταξύ των μουσικοδιδασκάλων της Φιλαρμονικής συμπεριλαμβάνονταν ο Νικόλαος Θειάφης και ο Παναγιώτης Μπαβέας, οι οποίοι υπήρξαν για πολλά χρόνια και αρχιμουσικοί της. Μεταξύ των μαθητών της Φιλαρμονικής ήταν ο Κρίνο ντε Κάστρο και ο Άλεκ Σκούφης, οι οποίοι εξελίχθηκαν σε σημαντικές καλλιτεχνικές προσωπικότητες διεθνούς εμβέλειας.

Από τους κόλπους της Ελληνικής Φιλαρμονικής Αλεξανδρείας «γεννήθηκαν» μεγάλες μορφές που έλαμψαν στο διεθνές μουσικό στερέωμα, όπως ο Οδυσσέας Λάππας, ο Μπάμπης Μαυρομάτης, ο Ανδρέας Αναγνωστόπουλος κ.ά.

Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος διέκοψε για μία ακόμα φορά τις εργασίες της Φιλαρμονικής. Ο Μικές Συναδινός έκανε ότι μπορούσε για να αποτρέψει το μοιραίο, δαπανώντας περίπου 5.000 λίρες για να κρατήσει τη Φιλαρμονική σε λειτουργία, αλλά την Πρωτοχρονιά του 1915, ανήγγειλε στα μέλη του Σωματείου τη διάλυσή της. Τα όργανα, οι στολές και όλος ο εξοπλισμός της Φιλαρμονικής μεταφέρθηκαν για φύλαξη στην «Ελληνική Λέσχη».

Δύο χρόνια ακριβώς μετά η Φιλαρμονική επανιδρύεται και στεγάζεται στην «Ελληνική Λέσχη». Πρόεδρος αυτή τη φορά ανέλαβε ο Β. Σαράντης. Την ίδια χρονιά με απόφαση Γενικής Συνελεύσεως η «Ελληνική Φιλαρμονική Αλεξανδρείας» μετονομάστηκε σε «Ελληνική Φιλαρμονική Σχολή Αλεξανδρείας – (Ε.Φ.Σ.Α.)».

Την περίοδο του μεσοπολέμου η Φιλαρμονική είναι παρούσα σε κάθε εθνική, θρησκευτική, μαθητική και κοσμική εκδήλωση της παροικίας. Η παρουσία της ήταν πάντα εντυπωσιακή, αφού στην πλήρη ακμή της είχε τη δυνατότητα να παρουσιάσει ένα σύνολο 50/60 μουσικών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η παρουσία της στην περιφορά του Επιτάφιου του Αγίου Σάββα που γινόταν με βυζαντινή μεγαλοπρέπεια στους γύρω δρόμους.

Με την ηθική συμπαράσταση της παροικίας, τη διπλωματική στήριξη του Γενικού Προξενείου, όπως και με τη γενναία χορηγία του Παναγιώτη Σούλου, η «Ελληνική Φιλαρμονική Σχολή Αλεξανδρείας» κατάφερε να επιζήσει μέχρι τα 1980. Στα τελευταία χρόνια της ύπαρξής της, μαέστροι διετέλεσαν οι: Γεράσιμος Σκόρτζης, Μιχάλης Καζάκος, Μιχάλης Γεροντάκης και ο Χρήστος Νεαμονίτης. Τελευταία πρόεδρος του Σωματείου υπήρξε η Καλλιόπη (Πόπη) Σούλου.

 

(Πηγές: Γιαλουράκης, Μ. Η Αίγυπτος των Ελλήνων, 1967 και Χατζηφώτης, Γ. Αλεξάνδρεια, 1999)

Token (ανταλλάξιμη μάρκα) είναι ένα κομμάτι, συνήθως στρογγυλό, σφραγισμένου μετάλλου ή άλλου υλικού (π.χ. οστέινο), το οποίο αντιπροσωπεύει μία ορισμένη χρηματική αξία και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο του χρήματος ή να ανταλλαχθεί με αγαθά και υπηρεσίες.

Τέτοιες ¨μάρκες¨ είναι αυτές των καζίνο και των χαρτοπαιχτικών λεσχών (¨φίσσες¨), τα ¨κέρματα¨ που έπαιρναν τα παλιά κοινόχρηστα τηλέφωνα του ΟΤΕ, εκείνες που χρησιμοποιούσαν οι σερβιτόροι σε εστιατόρια, ζαχαροπλαστεία και καφενεία, αυτές που έδιναν οι εταιρείες σε εργαζομένους για φαγητό, εκείνες που αγοράζονταν από πολυκαταστήματα όπως το ¨Μινιόν¨ και προσφέρονταν ως δώρα, αυτές που κινούσαν τα συγκρουόμενα αυτοκίνητα στα λούνα παρκ, κ.ο.κ.

Tokens βρίσκουμε σε όλες τις χώρες του κόσμου και φυσικά και στην Αίγυπτο, όπου μεγάλη αξία για τους συλλέκτες έχουν εκείνες που σχετίζονται με την κατασκευή και λειτουργία της Διώρυγας του Σουέζ στα τέλη του 19^ου αι.

Παράλληλα, δεν θα μπορούσαν να μην υπάρχουν και tokens από ελληνικές επιχειρήσεις της Αιγύπτου. Έτσι, στις φωτογραφίες που συνοδεύουν το κείμενο βλέπουμε την αξίας ενός πιάστρου ¨μάρκα¨ που χρησιμοποιούταν στο αιγυπτιώτικο καφέ-καζινό ¨Πέτρου¨ (¨Εspérance¨) της Αλεξανδρείας τις δεκαετίες ΄20 και ΄30, καθώς και την αξίας 5 μιλιμίων ¨μάρκα¨ του ζαχαροπλαστείου ¨Τσέππας¨ του Καΐρου.

του Ν. Νικηταρίδη