Category: ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ

του Εμμανουήλ Θωμαΐδη

Πρώιμα χρόνια: Η εκπαίδευση των κοριτσιών στη χώρα μας είναι, ίσως, η μεγαλύτερη προσφορά του 20ου αιώνα στην ιστορία του Ελληνικού Πνεύματος. Στα τέλη του 1800 τα πράγματα δεν ήταν

«ρόδινα» για την εκπαίδευση των νεανίδων, που ζούσαν στην Αθήνα (για την υπόλοιπη Ελλάδα το

«σκοτάδι ήταν βαθύ»). Η Αγγελική Παναγιωτάτου, πέρασε πρώτη το κατώφλι του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1892 μαζί με τη νεότερη αδελφή της Αλεξάνδρα, μετά από μεγάλο και επίμονο αγώνα εναντίον της γραφειοκρατίας της εποχής της. Γεννήθηκε το 1878 και αφού σπούδασε ιατρική στην Αθήνα και ειδικεύτηκε στην μικροβιολογία, εγκαταστάθηκε στην Αίγυπτο, όπου μελέτησε τροπικές ασθένειες. Για το έργο της τιμήθηκε το 1902 με το παράσημο του Τάγματος του Νείλου.

Οι αδελφές Παναγιωτάτου είχαν γεννηθεί στην Κεφαλλονιά και είχαν παρακολουθήσει τα σχολικά μαθήματα αρχικά στην Κέρκυρα και κατόπιν στο Αρσάκειο. Αποφοίτησαν από την Ιατρική Σχολή με άριστα, ενώ την ημέρα που η Αγγελική υποστήριξε τη διδακτορική της διατριβή, πολλοί Αθηναίοι είχαν συγκεντρωθεί στη Σχολή για να ζήσουν την ιστορική αυτή στιγμή. Η άτυχη Αλεξάνδρα πέθανε νεότατη, ενώ ειδικευόταν στην Παιδιατρική στη Βιέννη και το μέλλον προοιωνιζόταν λαμπρό. Η Αγγελική Παναγιωτάτου έζησε και εργάστηκε στην Αλεξάνδρεια ως μικροβιολόγος. Έγινε υφηγήτρια (1908) και καθηγήτρια υγιεινής (1947) της Ιατρικής Σχολής στην Αθήνα και το 1950 εκλέχτηκε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Η πρώτη της παράδοση ως υφηγήτριας έγινε στις 10 Μαρτίου 1910 και στη διάρκειά της προκλήθηκαν επεισόδια από φοιτητές, οι οποίοι διαμαρτυρήθηκαν για την παραβίαση του άγραφου πανεπιστημιακού “άβατου” από μία γυναίκα (Μανιατέας, εκδότης, 100+4 χρόνια Ελλάδα, τ.1, σ.117, νέα έκδοση 2004).

Η ίδια Αγγελική Παναγιωτάτου είναι φειδωλή στις περιγραφές των φοιτητικών της χρόνων και αφιερώνει περισσότερες σελίδες στην προσπάθειά της να αποκτήσει τη φοιτητική ιδιότητα. Χαρακτηριστικό είναι ένα απόσπασμα, που αναφέρεται σε ένα επεισόδιο στα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα. «Μεταξύ των πρώτων Καθηγητών των ήτο και ο διαπρεπής επιστήμων Ρήγας Νικολαΐδης, ο οποίος κατά τα πρώτα μαθήματά του είχε αντίδρασιν οργανωμένην από τον αποτυχόντα για την έδραν της Ανατομίας υποψήφιον. Εις εν εκ των μαθημάτων η αντίδρασις έφθασε μέχρι αποφάσεως μερικών εγκαθέτων να ματαιώσουν το μάθημα. Εκ των αναιδών αυτών ο εις εξέβαλε πιστόλιον και το επρότεινεν εναντίον του σοφού Καθηγητού για να εμποδίση το μάθημα. Τούτο βλέπει η Αγγελική, η οποία ήτο κοντά στην έδρα, παριδούσα λοιπόν κάθε κίνδυνον ανεβαίνει και προβάλλει την ύπαρξίν της εις τον αλλόφρονα εγκάθετον, ο οποίος επηρεασθείς από την μη αναμενομένην παρουσίαν της δεσποινίδος, έκρυψε το απαίσιον όπλον και το μάθημα εξηκολούθησε χωρίς απευκταίον. Ο Καθηγητής ουδέποτε ελησμόνησε το θάρρος της».

( ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ (HISTORY OF MEDICINE ARCHIVES OF HELLENIC MEDICINE) 2008, 25(5):673 Υπαρκτοί και μυθιστορηματικοί φοιτητές της ιατρικής στις σελίδες της αστικής λογοτεχνίας (1850–1910).

Η Αγγελική Παναγιωτάτου από τη Θηνιά Κεφαλλονιάς ήταν η πρώτη γυναίκα που αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.[ Το επώνυμό της (μάλλον εσφαλμένα) αναφέρεται και σαν “Παναγιωτάκη”].

Το 1908 η Αγγελική Παναγιωτάτου έχει τελειώσει με Άριστα το πτυχίο της στην Αθήνα και έχει, ήδη, μετεκπαιδευθεί στην Γερμανία. Οι καθηγητές της αποδεικνύονται πιο φιλελεύθεροι από τους φοιτητές και της εμπιστεύονται τη θέση της υφηγήτριας στην Ιατρική Σχολή Αθηνών. «Οι μουστακαλήδες φοιτητές, τιμώντας πάντα τα παντελόνια τους(!;) ωρύονταν από τα θρανία και φώναζαν προς την καθηγήτρια τους: «στην κουζίνα! Στην κουζίνα!». Τελικά, η Παναγιωτάτου επαύθη, οι μουστακαλήδες έστριβαν με ικανοποίηση το τσιγκελωτό μουστάκι τους, αλλά, μάλλον, θα χλόμιασαν, όταν έμαθαν ότι η Παναγιωτάτου διορίστηκε καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο του Καΐρου.

Θα ένιωσαν κάπως αμήχανα, γιατί όπως όλοι οι θρασύδειλοι ντρέπονται, όταν φανερώνονται οι ντροπές τους και όχι, όταν τις κάνουν».

πηγή http://eptanisos.blogspot.gr

Η συμβολή της στη δραστηριότητα του Αιγυπτιώτη Ελληνισμού: Η Αγγελική Παναγιωτάτου μπορεί να χαρακτηριστεί ως η μεγαλύτερη γυναικεία φυσιογνωμία του εικοστού αιώνα στην Ελληνική Αίγυπτο (Κωνσταντινίδου, Διανοούμενες, 1966). Με την ειδικότητα της παθολόγου και μικροβιολόγου αφίχθηκε το 1900 στην Αίγυπτο, όπου διορίστηκε μετά από επιτυχή διαγωνισμό σε δημόσια υπηρεσία της Αλεξάνδρειας. Εκεί , μετά από έναν ατυχή και σύντομο σε διάρκεια γάμο, είχε την ευκαιρία να εκδηλώσει όλη τη δημιουργικότητά της σε επιστημονικό, λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό επίπεδο, ενώ παράλληλα δεν έπαυσε να ασκεί τις επαγγελματικές και φιλανθρωπικές ενασχολήσεις της (Παναγιωτάτου,1951.).

Η Α. Παναγιωτάτου εργαζόταν ως μικροβιολόγος στο Ελληνικό Νοσοκομείο και στην Δημαρχεία Αλεξανδρείας και ως παθολόγος στο Υγειονομείο των Τελωνείων της ίδιας πόλης. Παράλληλα διατηρούσε ιδιωτική κλινική, έκανε επισκέψεις στα σπίτια ασθενών και συνέχιζε τις επιστημονικές έρευνές της πάνω στη μικροβιολογία.

Παράλληλα με όλες αυτές τις ασχολίες της μετέχει από το 1918 ενεργά στην κοινωνική και φιλανθρωπική δραστηριότητα της Αλεξάνδρειας, ιδρύοντας τον «Εθνικό Σύνδεσμο Ελληνίδων Αιγύπτου» με σκοπό την εξασφάλιση σχολείου για τις εργαζόμενες μαθήτριες και θερινών κατασκηνώσεων για τις άπορες κορασίδες (Κωνσταντινίδου, Σαλόνια, 1966,Του ιδίου, Διανοούμενες,1966)

Στην Αίγυπτο δεν υπήρχε η φιλολογική κίνηση των «φιλολογικών σαλονιών», που η λειτουργία τους στην Ελλάδα ήταν διαδεδομένη, καθώς υπήρχε ήδη από την αρχαιότητα (Κωνσταντινίδου, Σαλόνια, 1966). Διανοούμενες Ελληνίδες, είτε έγραφαν οι ίδιες είτε όχι, διοργάνωναν στα σπίτια τους φιλολογικές συγκεντρώσεις.

Στην Αίγυπτο μέχρι το πρώτο μισό του 19ου αι. κάτι τέτοιο δεν υπήρχε. Από το 1850 όμως και χάρις στον οικονομικό και πολιτιστικό πλούτο , που απέκτησε ο απόδημος ελληνισμός , άρχισαν με τη μορφή οικογενειακών συγκεντρώσεων στα αρχοντικά των ευπόρων ομογενών. Στις συγκεντρώσεις αυτές το μουσικό πρόγραμμα διανθιζόταν από ποιήματα, κυρίως πατριωτικού περιεχομένου. Καθαρά φιλολογικές συγκεντρώσεις (με ανάγνωση διηγημάτων, ανέκδοτων θεατρικών έργων, απαγγελίες ποιημάτων κ.τ.π.), τα πρώτα δηλαδή οργανωμένα φιλολογικά σαλόνια, παρουσιάστηκαν στην Αίγυπτο μετά το 1914( Γιαλουράκη, Αίγυπτος,σ.686). Στην Αλεξάνδρεια την πρωτοβουλία για τη δημιουργία οργανωμένου φιλολογικού σαλονιού, η οποία απαιτούσε την παρουσία μιας τολμηρής και οικονομικά ανεξάρτητης γυναίκας , θα πάρουν δύο Κεφαλονίτισσες δυο σημαντικές γυναικείες φυσιογνωμίες της Αλεξάνδρειας, η Αγγελική Παναγιωτάτου και η Καίτη Καγγελάρη. Το φιλολογικό σαλόνι της Παναγιωτάτου ήταν το πρώτο της Αλεξάνδρειας, το ίδρυσε στην έπαυλή της στις 20 Ιουνίου 1934 με την επωνυμία «Φιλολογική Συντροφιά Ελληνίδων Κυριών Αλεξανδρείας». Το φιλολογικό σαλόνι της είχε τη μορφή συλλόγου με σκοπό να κινήσει το ενδιαφέρον και άλλων κυριών και δεσποινίδων της αλεξανδρινής κοινωνίας, που θα εγγράφονταν ως μέλη ή θα αποτελούσαν την διοικητική του επιτροπή (Κωσταντινίδου, Σαλόνια., Γιαλουράκη, οπ. π.,Σεβαστόπουλου,οπ.π.). Η Φ.Σ.Ε.Κ.Α, παρουσίαζε μια φορά το μήνα μουσικά και φιλολογικά προγράμματα επί μια συνεχή εικοσαετία μέχρι το θάνατο της ιδρύτριάς της το 1954. Κατά την εικοσαετία αυτή παρουσιάστηκαν πάνω από 250 προγραμματισμένες ομιλίες, οργανώθηκαν συναυλίες, εκτελέστηκαν μικρά θεατρικά έργα και πλαστικοί χοροί,[πλαστικός/εικαστικός χορός (danse plastic), εμπνεύστρια η Ισιδώρα Ντάνκαν, τον έφερε στις πρώτες δελφικές εορτές στην Ελλάδα η Εύα Πάλμερ-Σικελιανού] και τραγουδήθηκαν ποικίλα κλασσικά και λαϊκά τραγούδια. Αν και με την ίδρυση στην Ελλάδα το 1871 του Ωδείου Αθηνών και τις πρώτες συναυλίες δωματίου, πολλοί γονείς δεν επέτρεψαν στις κόρες τους να συνεχίσουν τις μουσικές τους σπουδές, που θα τις εξέθεταν κοινωνικά, ωστόσο ο Νόμος 5736/1933 που ψηφίστηκε στην Ελλάδα σχετικά με τις προϋποθέσεις «Άδειας Εξασκήσεως Επαγγέλματος», για όσους «ανέβαιναν στο θεατρικό σανίδι», επέφερε μεγάλη αλλαγή και κατέστησε τη μουσική και τον χορό μέλημα της μεσοαστικής τάξης και όχι ευκαιριακή ενασχόληση περιθωριακών στοιχείων (Μανώλης Σειραγάκης, 2007). Η δεύτερη μεσοπολεμική δεκαετία έτσι χαρακτηρίζεται από την «απενοχοποίηση» της νεωτερικότητας στην τέχνη και στον ελλαδικό χώρο, όπως αυτό ήδη είχε γίνει στη λοιπή Ευρώπη. Στη στροφή αυτή στη διάρκεια του μεσοπολέμου προς τις νεωτερικές μορφές τέχνης τα φιλολογικά σαλόνια στην Αίγυπτο, όπως και στην Ελλάδα, έπαιξαν πρωτεύοντα ρόλο. Επίσης κατά τη διάρκεια των παγκοσμίων πολέμων, το φιλολογικό σαλόνι της Παναγιωτάτου, υπήρξε πραγματική εθνική εστία για τους προερχόμενους από την Ελλάδα αξιωματικούς και πολιτικούς. Είχε καθιερώσει και διαγωνισμούς με χρηματικά έπαθλα για τη συγγραφή διηγημάτων και για τις αριστεύουσες μαθήτριες των Κοινοτικών Σχολείων της Αλεξάνδρειας. Τις συγκεντρώσεις της τιμούσαν με την παρουσία τους προσωπικότητες, όπως: οι Πατριάρχες Αλεξανδρείας, Μελέτιος, Νικόλαος και Χριστόφορος, οι Πρόξενοι και Υποπρόξενοι της Ελλάδος, κοινοτικοί παράγοντες ανώτατοι Έλληνες αξιωματικοί, Έλληνες επιστήμονες, δημοσιογράφοι λόγιοι και καλλιτέχνες από την Ελλάδα και την Αίγυπτο (Κωνσταντινίδου, Σαλόνια,1966). Η Α. Παναγιωτάτου είχε από το 1926 πλούσιο συγγραφικό έργο. Η ίδια έγραφε και εξέδιδε συγγράμματα, ταξιδιωτικές εντυπώσεις, ποιήματα και ετοίμαζε επιστημονικές ανακοινώσεις για διεθνή ιατρικά συνέδρια στην Αίγυπτο και αλλού, είτε για τον εαυτό της είτε ως εκπρόσωπος του Πανεπιστημίου Αθηνών ή της Ελληνικής Κυβέρνησης. Το 1950 εξελέγη αντεπιστέλλων μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (Παναγιωτάτου, οπ. π, και Σεβαστοπούλου,1958). Η Αγγελική Παναγιωτάτου πέθανε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1954.

Έργα της Α.Παναγιωτάτου:

• Η Παναγιωτάτου με το ψευδώνυμο Άνγκελ Ναγιώ κυκλοφόρησε στην Αίγυπτο το βιβλίο:

“Στα θάμβη των φαραώ” (Ταχυδρόμος της Αιγύπτου φ.29/6/1958,σ.5).

• Η υγιεινή παρά τοις Αρχαίοις Έλλησι (1924), (για το οποίο βραβεύτηκε από τη Γαλλική Ακαδημία Επιστημών),
• Μαθήματα υγιεινής,
• Υγιεινή και επιδημιολογία,
• Μαθήματα μικροβιολογίας κ.α.

Ο Σύλλογος Ελλήνων Επιστημόνων “Πτολεμαίος Α ” : «Η Α. Παναγιωτάτου υπήρξε πρωτεργάτιδα σε κοινωνικό, εκπαιδευτικό και πολιτιστικό πεδίο στην Αιγυπτιακή κοινωνία της εποχής της. Καθώς υπήρξε η ίδια Αρσακειάδα, πάλεψε για την γυναικεία παρουσία στον πανεπιστημιακό χώρο, που τότε ήταν ανδροκρατούμενος.(…) Στην Αλεξάνδρεια ή ίδια οργάνωσε και διηύθυνε Κυριακάτικη Σχολή και παρέδιδε μαθήματα Υγιεινής. Ήταν ενεργό μέλος του Ελληνικού Επιστημονικού Συλλόγου «Πτολεμαίος Α », (σ.σ. ιδρύθηκε το 1909, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου). Πρόκειται για ένα ιστορικό σωματείο με αξιόλογη δράση στο παρελθόν που προσπαθεί μέχρι τις μέρες μας να διατηρήσει ζωντανή την ελληνική επιστημονική παρουσία στη Χώρα του Νείλου Αρχικός σκοπός της ίδρυσης του “Πτολεμαίου” ήταν ο επιστημονικός και διέθετε τρία τμήματα: ένα ιατρικό, ένα δικηγορικό κι ένα πρακτικών επιστημών. Το πιο δραστήριο από τα τμήματα αυτά ήταν το ιατρικό], και του ιατρικού επιστημονικού τμήματός του. Το τμήμα αυτό είχε πάρει τη μορφή μιας ιατρικής εταιρείας, όπου δίνονταν επιστημονικές διαλέξεις, παρουσιάζονταν ιατρικές εργασίες και ελάμβαναν χώρα ενδιαφέρουσες συζητήσεις, όπως λόγου χάρη για τον αγώνα κατά των ναρκωτικών (οπίου και κοκαΐνης), καθώς επίσης και για την θεραπεία της φυματίωσης. (…)Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών (1912-1913) ο Σύλλογος διοργάνωσε κινητό νοσοκομείο, που εστάλη στο ελληνο-βουλγαρικό μέτωπο, όπου οι νοσοκόμες παρείχαν τις υπηρεσίες τους στους τραυματίες. Στους δύο παγκοσμίους πολέμους ο Σύλλογος προσέφερε κινητό χειρουργείο στον «Κυανούν Σταυρό» για τις ανάγκες των στρατιωτών που τραυματίστηκαν μετά τις

αεροπορικές επιδρομές στην Αλεξάνδρεια. Η αγάπη της Αγγελικής Παναγιωτάτου για την επιστήμη αποτυπώθηκε και στον επίλογο της ζωής της, στη διαθήκη της, με την οποία άφησε το σπίτι της, ένα διώροφο ιδιόκτητο κτίριο, απέναντι από το Εβραϊκό Νεκροταφείο της Αλεξάνδρειας, στον “Πτολεμαίο” για να συνεχίσει να μεταλαμπαδεύει γνώση και επιστήμη στις επόμενες γενιές». (Τομαρά-Σιδέρη, στο Women, Gender, and Diasporic Lives).

https://hfc-worldwide.org/athens/opus-alexandrinum/?fbclid=IwAR20QpLhnSlxm2Vnyx3RYV2gVBsNWVjEtTJ7jw4rOvga3bxtgA_RDBUhPw8

Ίδρυμα Πολιτισμού Αλεξάνδρειας

Πρόλογος

Το ενδιαφέρον για τη μουσική ζωή και δημιουργία του Ελληνισμού της Αλεξάνδρειας είναι συνυφασμένο με το ευρύτερο ενδιαφέρον για τη συγκλονιστική ιστορία της υπέρλαμπρης πόλης, για τον κοσμοπολιτισμό της, καθώς και για την καθοριστική συμβολή του ελληνικού στοιχείου στην ακμή της, τόσο στην αρχαιότητα όσο και στους νεότερους χρόνους.

Έναυσμα για την έρευνα και την ηχογράφηση μουσικών έργων που σχετίζονται με την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου στάθηκε η πρόσκληση του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού (ΕΙΠ) Αλεξανδρείας για μια σειρά συναυλιών στην Αλεξάνδρεια και το Κάιρο. Έτσι ξεκίνησε η επισταμένη αναζήτηση λόγιας αλεξανδρινής μουσικής που θα μπορούσε να ερμηνευτεί στο φλάουτο και το πιάνο. Η επιλογή του φλάουτου δεν στερείται εξάλλου συμβολισμού, καθότι ο αυλός υπήρξε το όργανο στο οποίο έδειχναν ιδιαίτερη προτίμηση οι διανοούμενοι της ελληνιστικής και ρωμαϊκής Αλεξάνδρειας.

Η πανδημία του κορωνοϊού ανέτρεψε τα σχέδια των προγραμματισμένων για το 2020 συναυλιών στην Αίγυπτο. Αναμένοντας ευμενέστερες συνθήκες που θα επέτρεπαν και πάλι την ασφαλή πραγματοποίηση διαπολιτισμικών ανταλλαγών και δρώμενων, σκεφτήκαμε να καταγράψουμε ηχητικά ένα μικρό μέρος του πλούσιου υλικού που απέφεραν οι έρευνες. Ύστερα από ανάθεση του ΕΙΠ Αλεξανδρείας και με την υποστήριξη του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών που μας παραχώρησε το Στούντιο Ήχου, τον Ιανουάριο του 2021 ηχογραφήσαμε μαζί με τον πιανίστα Απόστολο Παληό συνθέσεις Ελλήνων που κατάγονται από ή/και δραστηριοποιήθηκαν στην Αλεξάνδρεια (Μαρία Σιδεράτου, Γιάννης Χρήστου, Μιχάλης Ροζάκης, Γιάννης Αυγερινός), καθώς και έργα Ελλήνων μουσουργών που συνέθεσαν πάνω σε ποίηση του Κωνσταντίνου Καβάφη (Δημήτρης Μητρόπουλος, Αργύρης Κουνάδης, Θόδωρος Αντωνίου, Κωστής Κριτσωτάκης). Η μεσόφωνος Ειρήνη Καράγιαννη συνέβαλε στο πόνημα ερμηνεύοντας –χαρακτηριστικά της εποχής– αλεξανδρινά τραγούδια (Σπυρίδων Παπασταθόπουλος, Πέτρος Ιωαννίδης, Παναγιώτης Τσαμπουνάρας).

Τόλμησα στο φλάουτο –με την επίνευση των οικογενειών των συνθετών και των εμπλεκόμενων φορέων– την ελεύθερη απόδοση τραγουδιών των Μητρόπουλου, Χρήστου και Κουνάδη. Ενθάρρυνση για αυτό αποτέλεσε η πεποίθηση πως η δύναμη της μουσικής τους είναι τέτοια ώστε η μουσική να μπορεί να σταθεί αυτοτελής (χωρίς τον ποιητικό λόγο) και να αποδίδει εντούτοις στο έπακρο τις δονήσεις των στίχων. Κι αυτό γιατί τα τραγούδια τούτα εμπεριέχουν εκείνη τη δυναμική με την οποία τα αριστουργήματα οργανικής μουσικής –όπως π.χ. το «Πρελούδιο στο Απομεσήμερο ενός Φαύνου» του Claude Debussy (το βασισμένο στην ποίηση του Stéphane Mallarmé)– επιτυγχάνουν και παρατείνουν τα συναισθήματα που προξενεί η ποίηση.

Για την προθυμία να μοιραστούν μαζί μου υλικό και γνώση ευχαριστώ θερμά:

• Το Τμήμα Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών και την πρόεδρό του καθ. Αναστασία Γεωργάκη για την παραχώρηση του Στούντιο Ήχου του ΤΜΣ.
• Τη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής», και ιδιαίτερα τη διευθύντριά της Στεφανία Μεράκου, για τις παρτιτούρες αλεξανδρινών τραγουδιών, τις πληροφορίες για τους συνθέτες και την αλληλογραφία Μητρόπουλου-Καβάφη.
• Το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τράπεζας (ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ), και ιδιαίτερα την υπεύθυνη του Αρχείου Φωτογραφίας/Τμήματος Ελληνισμού Αιγύπτου Ματθίλδη Πυρλή, για την παραχώρηση ιστορικού φωτογραφικού υλικού από την πόλη της Αλεξάνδρειας.
• Την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, και ιδιαίτερα τη διευθύντρια των Αρχείων της ΑΣΚΣΑ Ναταλία Βογκέικωφ-Brogan, για τη συναίνεση στην ηχογράφηση έργου του Δημήτρη Μητρόπουλου.
• Τη μουσικό και συγγραφέα Μάρω Φιλίππου για την εξιστόρηση βιωμάτων της σχετικά με τη μουσική ζωή στην Αίγυπτο.
• Τον Νίκο Νικηταρίδη, ερευνητή και συγγραφέα της ιστορίας των Αιγυπτιωτών Ελλήνων, για τις πληροφορίες σχετικά με τη ζωή των Ελλήνων στην Αίγυπτο.
• Τον Παναγιώτη Κουνάδη, συλλέκτη, ερευνητή του ελληνικού τραγουδιού και ιδρυτή του «Αρχείου Κουνάδη», και τον Λεονάρδο Κουνάδη, πρόεδρο του αρχείου και επιμελητή του «Εικονικού Μουσείου του Αρχείου Κουνάδη» για τα ηχογραφήματα αλεξανδρινών τραγουδιών, καθώς και για τις πληροφορίες για τον Αργύρη Κουνάδη.
• Τον Θωμά Ταμβάκο, μουσικογράφο, κριτικό, ερευνητή, συγγραφέα και ιδρυτή του «Αρχείου Ελλήνων Μουσουργών Θωμά Ταμβάκου», για τις παρτιτούρες αλεξανδρινών έργων και τις πληροφορίες για τους συνθέτες.
• Τον Γιώργο Κωνστάντζο, μουσικολόγο, ερευνητή και ιδρυτή του «Αρχείου Ελληνικής Μουσικής Γεώργιος Κωνστάντζος», για την παραχώρηση υλικού.
• Την Αιγυπτιώτισσα πιανίστα Φιφίκα Μπρουσιανού για την παραχώρηση υλικού από το προσωπικό της αρχείο και τις αφηγήσεις βιωμάτων της στην Αλεξάνδρεια.
• Τον συνθέτη Γιάννη Αυγερινό για τη συναίνεση στην ηχογράφηση έργου του, τις αφηγήσεις βιωμάτων του στην Αλεξάνδρεια, καθώς και την πολύτιμη βοήθεια στην εύρεση υλικού.
• Την οικογένεια Χρήστου για τη συναίνεση στην ηχογράφηση έργου του Γιάννη Χρήστου.
• Την οικογένεια Κουνάδη, και ιδιαίτερα την Anke Kounadis, για τη συναίνεση στην ηχογράφηση έργου του Αργύρη Κουνάδη και τις πληροφορίες για τον συνθέτη.
• Την οικογένεια Ροζάκη, και ιδιαίτερα την Ελένη Αναστασίου, για τη συναίνεση στην ηχογράφηση έργου του Μιχάλη Ροζάκη και τις πληροφορίες για τον συνθέτη.
• Τον συνθέτη Κωστή Κριτσωτάκη για τη συναίνεση στην ηχογράφηση έργου του.
• Τον συνθέτη Γουίλιαμ Αντωνίου για τη συναίνεση στην ηχογράφηση έργου του Θόδωρου Αντωνίου.
• Τον συνθέτη Σάββα Τσιλιγκιρίδη, συνεργάτη του Θόδωρου Αντωνίου, για τις παρτιτούρες και τις πληροφορίες για τον συνθέτη Αντωνίου.

Τα κείμενα συντάχθηκαν με σκοπό να συνοδεύσουν την ηχογράφηση. Η έρευνα αποκαλύπτει συνεχώς νέες ενδιαφέρουσες πηγές και υλικό. Η παρούσα καταγραφή δεν είναι παρά μια ενδεικτική των δυνατοτήτων απόπειρα.

Της Ναταλίας Γεράκη

Ένας πολύς ενδιαφέρον κατάλογος εντύπων που αφορά την Αλεξάνδρεια περιλαμβάνει περιοδικά, εφημερίδες, ημερήσια, εβδομαδιαία, δεκαπενθήμερα, μηνιαία έντυπα, με θέματα εκπαιδευτικά, καλλιτεχνικά, προσκοπικά νέα, σατυρικά θέματα, αθλητικά νέα, ελληνικές εφημερίδες και περιοδικά από τα τέλη του 19^ου αιώνα, τις αρχές του 20^ου και μέχρι περίπου το 2000.

Αξίζει να ρίξει κανείς μια ματιά, κάνοντας μια βουτιά στο παρελθόν που συνεχίζει να είναι ζωντανό μέσα από αυτή την ψηφιοποιημένη συλλογή του ΕΛΙΑ.

***

Το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ) ιδρύθηκε το 1980. Από το 2009 αποτελεί τμήμα του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ). Στεγάζεται στην οδό Αγίου Ανδρέου 5 και 4 στην Πλάκα. Το ΕΛΙΑ από το 1997 λειτουργεί και στη Θεσσαλονίκη. Από τον Φεβρουάριο του 2011 συστεγάζεται με το Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του ΜΙΕΤ στη Βίλα Καπαντζή, στην οδό Βασιλίσσης Όλγας 108. (Της Κατερίνας Αθανασίου)

Ο Κώστας Τσαγκαράδας υπήρξε μια πνευματική μορφή των γραμμάτων του νεότερου ελληνισμού της Αιγύπτου. Με εξαίρεση κάποιους μείζονες λογοτέχνες όπως ο Καβάφης, οι υπόλοιποι δεν έγιναν ευρέως γνωστοί στα ελλαδικά γράμματα.
Αυτό εν μέρει δικαιολογείται από το γεγονός ότι για ένα διάστημα το πνευματικό κέντρο των ελληνικών γραμμάτων υπήρξε η ίδια η Αλεξάνδρεια, αλλά και από το γεγονός ότι η μητροπολιτική Ελλάδα, όταν λίγο μεταγενέστερα λαμβάνει τα σκήπτρα της πνευματικής ζωής, προσπαθώντας να ανασυντάξει τις δικές της πνευματικές δυνάμεις, θεωρεί τη διασπορά και τη δημιουργία που απορρέει από αυτήν περιφερειακή και παραπληρωματική.

Ο ίδιος αποτελεί μια άγνωστη για τους πολλούς περίπτωση λογίου, αλλά και μια όχι εξ ολοκλήρου γνωστή περίπτωση γι’ αυτούς που τον γνωρίζουν. Η ζωή και η δράση του στην Αίγυπτο για μεγάλο χρονικό διάστημα περιόρισε την ευρύτερη παρουσία του στην Ελλάδα και στα ελληνικά γράμματα, ενώ αδημοσίευτα έργα του και ένα μεγάλο και ενδιαφέρον άγνωστο αρχειακό υλικό δεν ολοκλήρωσαν την εικόνα του ως λογίου. Το έργο και η κοινωνική δράση του Κώστα Τσαγκαράδα απασχόλησαν τον
ημερήσιο και περιοδικό Τύπο της Αιγύπτου και το έργο του αποτέλεσε αντικείμενο διδακτορικής διατριβής της κ. Ελένης Κονταξή στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και είναι η ίδια που φέρνει στο φως το άγνωστο έργο του. Οι αυτοτελείς εκδόσεις των έργων του, σύμφωνα με την ίδια, έτυχαν πολυάριθμων κριτικών δημοσιευμάτων στον περιοδικό και ημερήσιο Τύπο της Αλεξάνδρειας κυρίως, αλλά και άλλων πόλεων της Αιγύπτου. Αναφορικά με τις αυτοτελείς του εκδόσεις δεν έλειψαν και κάποιες κριτικές σε αθηναϊκές εφημερίδες από κριτικούς που είχαν λάβει τα εν λόγω έργα του, κάποιες σε εφημερίδες του
Βόλου, τον οποίο ο Τσαγκαράδας επισκεπτόταν και στον οποίο, όπως και στη γενέτειρά του Ζαγορά του Πηλίου.

Από το 1860 παρατηρείται η δραστηριοποίηση Ελλήνων στις αγορές της Εγγύς Ανατολής και ειδικότερα της Αιγύπτου ως τραπεζιτών και εταίρων σε αγγλικούς οίκους. Η σύνδεση, γενικότερα, του ελληνικού παροικιακού κεφαλαίου (εφοπλιστικού και χρηματιστικού) με το αγγλικό ήταν οργανική, καθότι η Αγγλία διέθετε βαριά βιομηχανία, την κυριαρχία στους εμπορικούς θαλάσσιους δρόμους και τον έλεγχο της αποικιοκρατικής αγοράς14. Η σύζευξη αυτή προσέδωσε στο ελληνικό παροικιακό κεφάλαιο διεθνή χαρακτήρα και συνέβαλε τα μέγιστα στην ανάπτυξή του.

Πίσω βέβαια από την ανθηρή οικονομική δραστηριότητα της άρχουσας τάξης του παροικιακού ελληνισμού στην Αίγυπτο ζει και εργάζεται ένα μεγάλο μέρος παροίκων σε θέσεις υπαλλήλων και εργατών, οι οποίοι ευνοούνται από τις οικονομικές συγκυρίες, αλλά και σε εποχές μεγάλων οικονομικών κρίσεων και κυρίως μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, οπότε αρχίζει και η συρρίκνωση του.

Οι Πηλιορείτες λόγω των δυσχερών συνθηκών που επικρατούσαν στο Πήλιο κατά το 19ο και 20ό αι. αναζήτησαν νέες οικονομικές ευκαιρίες στη γειτονική Αίγυπτο, στην οποία μια σειρά ευνοϊκών ιστορικών και οικονομικών συγκυριών συνέβαλε στην ανάπτυξη και ευημερία τους. Δραστηριοποιήθηκαν σε όλη την αιγυπτιακή ενδοχώρα και σε όλους τους τομείς της οικονομίας: τη γεωργία, το εμπόριο, τη βιομηχανία, το χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Ιδιαίτερα διέπρεψαν στην ανάπτυξη της βαμβακοκαλλιέργειας, αποτελώντας τους σημαντικότερους συντελεστές της προαγωγής, καλλιέργειας και εμπορίου του βαμβακιού στην Αίγυπτο. Οι πρωτοποριακές και πετυχημένες ποικιλίες βαμβακιού των αδελφών Δημήτριου και Αλέξανδρου Κασσαβέτη, των αδελφών Ιωάννη, Γεωργίου και Κωνσταντίνου Καρτάλη, του Περικλή Κανάβα, του Ζαφείρη Παραχειμώνα, του Ηρακλή Βόλτου, του Νικόλαου Παραχειμώνα32, του Ιωάννη Σακελλαρίδη συνέβαλαν αποφασιστικά και αποκλειστικά στη χρυσή εποχή του αιγυπτιακού βαμβακιού και στην οικονομική ακμή της Αιγύπτου, η οποία όφειλε την ανάπτυξή της στην εξαγωγή του βαμβακιού. Ανάμεσά τους κάποιοι διαθέτουν και εκκοκκιστήρια βαμβακιού. Το γεγονός ότι η Αίγυπτος ωφελήθηκε πάνω από 300.000.000 λίρες μέσα σε τριάντα χρόνια μόνο από την ποικιλία βαμβακιού του
Σακελλαρίδη με το όνομα «Σακέλ», ότι εξαιτίας αυτής της ποικιλίας θεωρήθηκε ως η χώρα που παράγει το καλύτερο βαμβάκι του κόσμου, ότι οι Άγγλοι νηματουργοίαναγκάστηκαν να κάνουν σπουδαίες μετατροπές στις εγκαταστάσεις τους, για να χρησιμοποιήσουν την εν λόγω ποικιλία, αποτελούν τεκμήρια της συμβολής αυτής των Πηλιορειτών στην οικονομική ανάπτυξη της Αιγύπτου.

Ο ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΤΣΑΓΚΑΡΑΔΑ

Το 1889 γεννήθηκε ο Κωνσταντίνος Τσαγκαράδας του Θεοδώρου και της Καλλιόπης στη Ζαγορά του Πηλίου. Σε ηλικία τριών ετών βρίσκεται πιθανόν στην Αλεξάνδρεια μαζί με την οικογένειά του, όπου γεννιέται και η μικρή του αδελφή Ελένη. Ο πατέρας του αυτό το διάστημα πιθανότατα εργάζεται στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
Ο Κώστας Τσαγκαράδας επιστρέφει στη Ζαγορά όπου και διδάσκεται τα πρώτα εγκύκλια γράμματα, ζώντας πιθανότατα με τη γιαγιά του μακριά από τους γονείς του για λίγα χρόνια. Από το 1897 τουλάχιστον, ο Κώστας Τσαγκαράδας βρίσκεται και πάλι με τους γονείς του, τη μικρή του αδελφή Ελένη και την αγαπημένη του γιαγιά Αφεντή Α. Τσιτσέ στη Μίνια της Αιγύπτου, όπου εργάζεται πλέον ο πατέρας του, ο οποίος διατηρεί με τον αδελφό του ζαχαροπλαστείο. Εκεί στη Μίνια φοιτά στο ελληνικό σχολείο Παράλληλα, τουλάχιστον από το 1902 έως τον Απρίλιο του 1905 παρακολουθεί μαθήματα γαλλικών στο «Collège des Frères» της Μίνια.

Η οικογένεια μετά το θάνατο του πατέρα πιθανότατα παραμένει στη Μίνια της Αιγύπτου, όπου εξάλλου βρίσκεται και o αδελφός του πατέρα του Δημήτρης με την οικογένειά του. Το 1905, όμως, αποφασίζει να επιστρέψει στη γενέτειρα του  τη Ζαγορά. Ο ίδιος συνοδεύει την οικογένειά του στη Ζαγορά, μένει εκεί τέσσερις μήνες και στο τέλος του ίδιου χρόνου επιστρέφει στην Αίγυπτο, για να εργαστεί αναλαμβάνοντας τη συντήρηση της οικογένειάς του.

Η αιφνίδια απώλεια του πατέρα του σε ηλικία 13 ετών και η απομάκρυνσή του από τη θαλπωρή της οικογένειάς του σε ηλικία 16 ετών (κατά το 1905) τού είναι οδυνηρή.

Ο Γεώργιος Κανισκέρης, με μεγάλο εμπορικό οίκο,  καταγόμενος από τη γειτονική προς τη Ζαγορά Μακρυρράχη του Πηλίου υπήρξε συγγενής του Κώστα Τσαγκαράδα και οι συγγενείς είθισται να παίρνουν στις δουλειές τους συγγενείς. Διατηρεί στενούς δεσμούς με τα ξαδέλφια του, παιδιά του Κανισκέρη, και ιδιαίτερα με την κόρη του Κατίνα με την οποία διατηρεί και αργότερα –όταν εκείνος φεύγει από την Αλεξάνδρεια- αλληλογραφία, η οποία διακόπτεται όταν εκείνη πεθαίνει σε νεαρή ηλικία.

Κατά το 1907 διαμένει σε δωμάτιο ξενοδοχείου στον πολυσύχναστο και κεντρικότατο δρόμο, στην Teufic Pasha. Το μεσημέρι γευματίζει στο ξενοδοχείο «Αβέρωφ» στην οδό Ταχυδρομείου 14 και τα κυρίαρχα συναισθήματά του εκτός από τη νοσταλγία για τους οικείους του και το γενέθλιο τόπο είναι η μοναξιά1. Τα πρώτα εξάλλου διηγήματα που δημοσιεύει –κυρίως στο περιοδικό Σεράπιον- αντανακλούν αυτό το κλίμα της μοναξιάς, της νοσταλγίας, της απαισιοδοξίας που βιώνει.
Θέτει, ωστόσο, υψηλούς στόχους για το μέλλον, οραματιζόμενος να γίνει κι αυτός, όπως και τόσοι άλλοι ομογενείς και συντοπίτες του, ευεργέτης της πατρίδας του.

Από το 1908 μετέχει ενεργά στην πνευματική της ζωή της Αλεξάνδρειας, δημοσιεύοντας άρθρα του στον Τύπο και διηγήματά του σε λογοτεχνικά περιοδικά. Το 1910 επιστρατεύεται από το Στρατολογικό Γραφείο Λαρίσης στο 2ο Τάγμα Πεζικού. Ακολουθεί τη διαδρομή Λάρισα – Θεσσαλονίκη – Δράμα – Καβάλα έως τα σύνορα με τη Βουλγαρία, όπου βρίσκεται το σώμα στο οποίο υπηρετεί1. Κατά το 1913 υπηρετώντας στην 7η Μεραρχία, στο 21ο Σύνταγμα Πεζικού, στον 8ο Λόχο, διορίζεται σημαιοφόρος του Συντάγματος.

Μετά το τέλος των πολέμων, την άνοιξη του 1914, επιστρέφει στην Αίγυπτο και εγκαθίσταται στο Ασσιούτ, όπου βρισκόταν η αρχαία Λυκόπολη.

Στο Μανφαλούτ, ένα μικρό χωριό της Κοινότητας Ασσιούτ χτίζει την επιχείρησή του. Εμπορεύεται βαμβάκια κι άλλα γεωργικά προϊόντα. Τα αγοράζει από τους γηγενείς και τα μεταπωλεί. Διαμένει στο Ασσιούτ και καθημερινά πηγαίνει στο Μανφαλούτ. Δέκα τέσσερα χρόνια ζει ως εργένης στο Ασσιούτ. Στο σπίτι του στο Ασσιούτ που διαθέτει εκτός από γραφείο και μεγάλη βιβλιοθήκη, έχει πιάνο και κάθε είδους μουσικά όργανα, τα οποία παίζει, έχοντας άριστο μουσικό αυτί, ενώ ασχολείται ερασιτεχνικά και με τη ζωγραφική.
Εκεί φιλοξενεί συχνά φίλους από την Αλεξάνδρεια. Η σύζυγος του Κώστα Τσαγκαράδα μεγαλωμένη στο Ασσιούτ ήταν εξαιρετικά μορφωμένη και καλλιεργημένη. Είχε φοιτήσει στο αμερικανικό κολλέγιο «Assiut College American Mission», γνώριζε πιάνο, τραγουδούσε πολύ ωραία, μιλούσε πολλές ξένες γλώσσες και αποτέλεσε σύντροφο ζωής για τον Κώστα Τσαγκαράδα που συμμεριζόταν τις ευαισθησίες του, τα ενδιαφέροντά του.

Από το 1920 διατελεί εκλεγμένος πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Ασσιούτ συνεχώς έως το 1931, οπότε δηλώνει παραίτηση στο Υποπροξενείο της Μίνιας, όπου υπαγόταν η Κοινότητα Ασσιούτ, από το αξίωμα του προέδρου. Η δράση του είναι εξαιρετικά θετική για την Κοινότητα, όπως αποδεικνύεται από τις Λογοδοσίες της Κοινότητας, τις οποίες ο ίδιος συντάσσει και επιμελείται την έκδοσή τους κάθε έτος, καθόλη τη διάρκεια της θητείας του. Η Κοινότητα κατά τη θητεία του δραστηριοποιείται και ενδυναμώνεται μέσα από εκδηλώσεις, θρησκευτικούς εορτασμούς, δημιουργία κοινοτικών έργων. Οι λόγοι και οι προσφωνήσεις, στα ελληνικά, τα αραβικά, τα γαλλικά, τα αγγλικά, ανήκουν αποκλειστικά στον Κώστα Τσαγκαράδα, ακόμη κι όταν εκείνος δεν διατελεί πρόεδρος της Κοινότητας και είναι εξαιρετικοί ως προς την έκφραση και το περιεχόμενο, αναδεικνύοντας όχι μόνο τον «πολιτικό» άνθρωπο, τον πατριώτη, τον ακάματο κοινωνικό εργάτη, αλλά και το λογοτέχνη, το ρήτορα.

Από το 1927 γίνεται μέλος του νέοϊδρυθέντος «Συλλόγου Ζαγοράς» που εδρεύει στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και απαρτίζεται από Ζαγοριανούς που διαμένουν σε όλη την επικράτεια της Αιγύπτου και του Σουδάν.
Ο Κώστας Τσαγκαράδας συμμετέχει στην πνευματική ζωή του Ασσιούτ, ζωή που αναπτύσσεται γύρω από δύο κυρίως πόλους: τα εκπαιδευτικά ιδρύματα «Assiut College American Mission» και «British Institute» καθώς και το «Club», των οποίων είναι μέλος. Τα δύο πρώτα διοργανώνουν κύκλους εκδηλώσεων, ενώ το τρίτο αποτελεί τόπο συνάντησης ανθρώπων και με πνευματικά ενδιαφέροντα.

Τα καλοκαίρια συχνά τα περνά με την οικογένειά του στην Αλεξάνδρεια, όπου νοικιάζουν σπίτι ή δωμάτιο σε ξενοδοχείο3. Εκεί έχει τη δυνατότητα να συμμετάσχει στις πνευματικές δραστηριότητες, να συναντά τους φίλους του και τις συντροφιές των λογίων της Αλεξάνδρειας, να εκδίδει τα βιβλία του, να αγοράζει βιβλία. Μόνο αρκετά αργότερα ταξιδεύει οικογενειακώς κάποια καλοκαίρια και στη Ζαγορά, όταν πια είναι πιο εύκολο.
Από το 1934 και έως το τέλος της ζωής του αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα με τα μάτια του το οποίο δεν μπορεί να θεραπεύσει.
Κυρίως μετά το 1950 περνά πολλά καλοκαίρια στη γενέτειρά του Ζαγορά, όπου συνδέεται στενά με πολλούς λογίους της, συμμετέχοντας στα πνευματικά της δρώμενα, όταν είναι παρών, και διατηρώντας αλληλογραφία όταν είναι απών. Τον Ιούνιο του 1960 ο Κώστας Τσαγκαράδας αναχωρεί για την Ελλάδα με την οικογένειά του χωρίς επιστροφή. Η εγκατάστασή του στην Αθήνα άλλοτε του είναι δύσκολη, άλλοτε γοητευτική, αλλά η σκέψη του ανατρέχει πάντα και στην Αίγυπτο της ζωής του.
Το 1962 ο Κώστας Τσαγκαράδας πεθαίνει σε ηλικία 73 ετών στην Αθήνα από χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και κηδεύεται στο νεκροταφείο του Δήμου Ζωγράφου των Αθηνών σε οικογενειακό τάφο.

Πηγή: ΓΕΓΟΝΟΤΑ: gegonota.news

Του Κώστα Βρουλιωτάκη

Η φωτογραφία παρουσιάζει τον Δάκη στην πρώτη του εμφάνιση 1960 – 1961, στο τότε κέντρο Eglon με ορχήστρα αποτελούμενη  αποκλειστικά από Αλεξανδρινούς. Στο πιάνο ο μαέστρος  Μάνος Θεοδούλου, στην τρομπέτα ο Λ. Αλιανάκης, στο σαξόφωνο ο Κ. Πολίτης, στο μπάσο ο Μοντάνο, στα ντραμς ο Τζοβάνι και στην ερμηνεία ο Δάκης. Την εποχή εκείνη ο Δάκης ερμήνευε τραγούδια στο  Σύνδεσμο Ελλήνων Αιγυπτιωτών  και στην Αλεξάνδρεια. Το παρόν κείμενο και η φωτογραφία αποτελούν  μνημόσυνο του φίλου Δάκη που έφυγε στις 29 Μαίου  2022.

Το Αναλυτικό Χρονικό του “Ταχυδρόμου” της Υπεραιωνόβιας Αιγυπτιώτικης Εφημερίδας της Αλεξάνδρειας που γιόρταζε την Επέτειό της Πρωτοχρονιά.

Γράφει ο Χρίστος Παπαδόπουλος

Στο πρωτοχρονιάτικο φύλλο του Ταχυδρόμου το 1971 εορτάζονται τα 90 χρόνια του πρωτοσέλιδα από την ίδρυση του το 1871, αλλά ωστόσο ο αείμνηστος καθηγητής Ευγένιος Μιχαηλίδης σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε στην ίδια εφημερίδα σε τέσσερις συνέχειες , τοποθετεί την ίδρυση της εφημερίδας μια χρονιά νωρίτερα , το 1880.

Στην εξιστόρηση του καθηγητή βασίζεται κυρίως το παρακάτω δημοσίευμα, το οποίο αναπροσαρμόσαμε γλωσσικά και επιλεκτικά, διατηρώντας ακριβείς τις πληροφορίες όπως αυτές αναφέρονται.

Σύμφωνα λοιπόν με τον σπουδαίο Αιγυπτιώτη καθηγητή Ευγ. Μιχαηλίδη,το 1880 ιδρύθηκε και κυκλοφόρησε στην Αλεξάνδρεια ο “Ταχυδρόμος”, εφημερίδα πολιτική, φιλολογική και ειδησεογραφική. Μετά από μια περίοδο ανακατατάξεων στον αιγυπτιώτικο κλάδο δημοσιογραφικών εκδόσεων που ήταν σωστή…Βαβυλωνία, ενα βέβαιο και θετικό συμπέρασμα εξάγεται. Ότι ο Ταχυδρόμος ιδρύθηκε το 1880 από τον Κερκυραίο Παύλο Γατζώνη και γρήγορα περιήλθε στην ιδιοκτησία του Γεώργιου Τήνιου.

Σύγχρονα φύλλα ήταν η Ομόνοια(1880) και η Μεταρρύθμισις (1885), των οποίων η ζωή και η εξέλιξη συνδέθηκε τελικά με το επιχειρηματικό πνεύμα του Γ. Τήνιου, με το ιδιόκτητο τυπογραφείο, ο οποίος αργότερα αγόρασε την Ομόνοια στο όνομα του αρχισυντάκτη του Σωτήριου Λιάτση ( για τον πρύτανη της αιγυπτιώτικης δημοσιογραφίας δείτε παλαιότερο άρθρο μας), και άρχισαν να τις συνεκδίδουν νόμιμα, ομοίως και την εφημερίδα Μεταρρύθμιση. Στην επιχείρηση αυτή ο Τήνιος είχε το κεφάλαιο και ο Λιάτσης τον εγκέφαλο. Δύο αντίθετα στοιχεία που ο γερο Τήνιος είχε κατορθώσει να συμβιβάσει,, ώστε ο Ταχυδρόμος εκδίδονταν σε συνδυασμό με την Ομόνοια για πολύ καιρό, μέχρι την ημέρα του θανάτου των συνεταίρων στην Αθήνα, του μεν Γ. Τήνιου το 1936, του δε Σ. Λιάτση το 1938.

Από το 1936 ο Ταχυδρόμος πέρασε στην ιδιοκτησία του Βασίλειου Τήνιου, γιου του Γεωργίου, γνωστού στον πνευματικό κόσμο και αρχισυντάκτες κατά σειρά από το 1938 ως το 1967 τους Αγ, Αριστοκλής, Απ. Λεοντής, Βικ. Κλαδάκης, Γ. Τήνιος (εγγονός του πρώτου ιδιοκτήτη). Με αυτο το άρτια καταρτισμένο επιτελείο ο Ταχυδρόμος ήταν επικεφαλής των ημερήσιων Ελληνικών φύλλων της Αιγύπτου.

Κατά τη μακροχρόνια διαδρομή του εισήγαγε νεωτεριστικά στοιχεία στην εμφάνιση του που αξίζει να αναφερθούν. Στις 8 Ιουλίου 1923 άρχισε να κυκλοφορεί το Κυριακάτικο εικονογραφημένο φύλλο (από δική μας έρευνα διαπιστώσαμε ότι αυτό συνέβη μια εβδομάδα αργότερα, στις 15 Ιουλίου 1923, βλέπε φωτο) και αργότερα εγκαινίασε την φιλολογική σελίδα με λαμπρή επιτυχία. Την επιμέλεια αυτής της σελίδας είχε ο αείμνηστος Μανώλης Γιαλουράκης. Η σελίδα αυτή μετά από γόνιμη παραγωγή δεκατεσσάρων ετών διέκοψε την πορεία της 18 Απριλίου 1965. Ο Ταχυδρόμος στην περίοδο της ακμής του εξέδωσε δυο φύλλα αθλητικά αποκλειστικώς, τον “Αθλητικό Ταχυδρόμο (30 Απριλίου και 7 Μαϊου 1937). Στα χρονογραφήματα του ξεχώρισαν ο Αριστό, ο Ι. Πετρίδης, ο Σκαραβαίος και ο Ντ. Κουσούμης, μετέπειτα αρχισυντάκτης του. Σε πολλά φύλλα του συναντούμε τις υπογραφες του Θ.Δ.Μοσχονά, Νίκου Φιριπίδη, Ευγένιου Μιχαηλίδη από το 1911, σε θέματα που αφορούν τον Ελληνισμό της Αιγύπτου απο εκκλησιαστικής, εθνικής και πνευματικής άποψης. (Συναντούμε επίσης πολύ συχνά σε ανταποκρίσεις, μεταξύ άλλων, τις υπογραφές του Χρήστου Γαριλίδη, πατέρα του πρώην Έλληνα Πρέσβυ στο Κάιρο, Νικόλαου Γαριλίδη, του Π. Βαλλιανάτου , πατέρα του Στέφανου που κατέχει διευθυντική θέση στο Ε.Ι.Π και του Στ. Φοντριέ , πατέρα του Λεωνίδα, κοινοτικού επιτρόπου της Ε.Κ.Κ.)

Στον Ταχυδρόμο αντικατοπτρίζεται όλη η ζωή της Ελληνικής παροικίας στο πρόσωπο των 6 τελευταίων Πατριαρχών της( το κείμενο γράφτηκε τέλος του 1970 : Σωφρονίου Δ’ (1870-1899), Φωτίου ( 1900-1925), Μελετίου Β’ (1926-1935), Νικολάου Ε’ (1936-1939), Χριστοφόρου Β’ (1939-1967) και Νικολάου Στ (1967- )

Η τρίτη περίοδος του Ταχυδρόμου άρχισε Τρίτη 14 Νοεμβρίου 1967 υπο ιδιοκτησία Πένυς Ταμβάκη-Κουτσούμη, διαχειριστές του αδερφούς Ταμβάκη, Παύλο και Θεόδωρο και αρχισυντάκτη τον Ντίνο Κουτσούμη.

Σύνθημα του Νέου Ταχυδρόμου “Ημερήσιο όργανον της εξυπηρετήσεως και της προβολής των παροικιών του Ελληνισμού εις την περιοχήν Μέσης Ανατολής και τα Αφρικανικά κράτη” και με αυτόν τον τρόπο εισέρχεται στην καθημερινή μάχη με σκοπό να ενημερώσει και να ξεκουράσει. Στο πρώτο φύλλο της νέας το εποχής δεν έγινε καμιά ιδιαίτερη εισαγωγή αφού ο αρχισυντάκτης Ντίνος Κουτσούμης είχε φροντίσει να γράψει στο τελευταίο φύλλο υπο την ιδιοκτησίαν της οικογένειας Τηνίου, άρθρο με τίτλο “Όχι τέφρα, αλλά πίστιν” στο οποίο ανέφερε:

“ Ο Ταχυδρόμος αναστέλλει σήμερον Τρίτη 31 Οκτωβρίου 1967, αριθμ 255, έτος 86ον την έκδοσιν του. Είναι η πρώτη φορά εις την μοιραίαν του πορείαν κατά την οποίαν αναγκάζεται να κάμει έναν παρόμοιον σταθμόν. Αι περιστάσεις υπό τας οποίας ελήφθη η απόφασις αυτή, είναι γνωσταί: Σκληραί οικονομικαί ανάγκαι και άκαμπτοι δυσμενείς συνθήκαι. Είναι προς τιμήν όμως του ιδιοκτήτου και διευθυντού του Ταχυδρόμου κ. Βασ. Τήνιου και θα πρέπει αν του αναγνωρισθεί αυτή η τιμή από την Παροικίαν- ότι παρόλας τας υλικάς ζημίας που υπέστη κατά τα τελευταία έτη από την έκδοσιν της εφημερίδας διεβίβασε την επιθυμίαν του όπως, ει δυνατόν αναδιοργανούμενη υπό νέαν ιδιοκτησίαν και νέαν διεύθυνση , συνεχίσει την έκδοσιν της. Και επήρε την απόφασιν αυτήν δια να παραμείνει η ιερά αυτη κληρονομιά του πάππου του Αναστασίου Βιτάλη αποθανόντος το 1888 και του πατρός του Γεωργίου Τήνιου (1875-1936) έπαλξις του Ελληνισμού.

Εύκολος βέβαια δεν είναι η αναδιοργάνωσις. Αλλά ημείς εις τους οποίους έτυχεν ο βαρύς κλήρος να μείνωμεν τελευταίοι εις το το σκάφος του Ταχυδρόμου, δεν έχουμε το δικαίωμα ως δημοσιογράφοι σεβόμενοι την αποστολή μας, να το εγκαταλείψουμε. Δεν θέλουμε να παραστήσουμε τους ήρωας αλλά κάποια έπαλξις πρέπει αν μείνει μέχρι τέλους όρθια και η έπαλξις του Ταχυδρόμου έχει το θλιβερόν προνόμιον της θυσίας αυτής.”

Η παροικία στάθηκε στο πλευρό εκείνων που ανέλαβαν τη συνέχεια. Τους δυο πρωτους μήνες της νέας εποχής του ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ ο Αιγυπτιώτης Ελληνισμός έδειξε έντονα την αγάπη και την υποστήριξη του στο παροικιακό έντυπο, “οδηγώντας το σκάφος του Ταχυδρόμου εις το πέλαγος, όπου οι απόδημοι αντιμετωπίζουν την τρικυμία της επιβιώσεως”. Η επανέκδοση του Ταχυδρόμου παρουσιάστηκε ως μια ακομα ενσάρκωση του συμβολισμού του φοίνικα που γεννιεται απο τις στάχτες του.

Το τελευταίο του φύλλο υπό την ιδιοκτησία της οικογένειας Τήνιου, την Τρίτη 31 Οκτωβρίου 1967, διακοσμήθηκε με το ποίημα του Κ. Π. Καβάφη “Κεριά”.

“Οι περασμένες μέρες πίσω μένουν

μια θλιβερή σειρά κεριά σβησμένα

κατάμαυρα κεριά λιωμένα

εμπρός κοιτάουν τ’ αναμένα μου κεριά.

Δεν θέλω να τα βλέπω,με λυπεί η μορφή των…”

Ο Ντίνος Κουτσούμης παλιός δημοσιογράφος, με καταγωγή από Μανσούρα, βαριά συναισθανόμενος την ιερή αποστολή του επαγγέλματος, δεν εννοεί να εγκαταλείψει το σκάφος του Ταχυδρόμου στο οποίο άλλωστε εργάζεται συνεχώς από το 1937, συνεχίζει ,ως αρχισυντάκτης πλέον του Ταχυδρόμου με τη νέα μορφή του η οποία καλύπτει τις ανάγκες ολόκληρου του Ελληνισμού της Μέσης Ανατολής και των παροικιών της Αφρικής.

Από τα χρόνια της τρίτης αυτής περιόδου, παραθέτουμε μια σπάνια φωτογραφία που δημοσιεύεται για πρώτη φορά. Μας την παραχώρησε ο αγαπητός Στέφανος Ταμβάκης, πρώην Πρόεδρος του Σ.Α.Ε αλλά και της Ε.Κ.Α . Στην έγχρωμη αυτή φωτογραφία από την εποχή που η εφημερίδα περασε στα χέρια της οικογένειας Ταμβάκη- Κουτσούμη, διακρίνονται στην μέση με το άσπρο πουκάμισο ο αείμνηστος Ντίνος Κουτσούμης. Πίσω του, με κουστούμι γραβάτα και γυαλιά και μισόκλειστα τα ματιά, ο Παύλος Ταμβάκης. Αριστερά πίσω από τον ιερωμένο ο Θανάσης Ραντόπουλος , ο μόνος Έλληνας Βουλευτής που είχε εκλεγεί επί Νάσσερ και που δυστυχώς είχε άδοξο τέλος. Τέλος αριστερά με την κοκκινόχρωμη γραβάτα ο αείμνηστος Νικόλας Περάκης, ιδιοκτήτης τυπογραφείου, που προσέφερε πολλά στην ΕΚΑ και στην παροικία ως Κοινοτικός Επίτροπος της τότε Κοινότητας Ιμπριαμίας και μετά της ΕΚΑ. Ο ιερωμένος δεν είναι άλλος από τον Μακαριστό Πατριάρχη Αλεξανδρείας,Παρθένιο Γ.

Ο εκσυγχρονισμένος Ταχυδρόμος με ποικιλία θεμάτων και πλούσια εικονογράφηση διαβάζεται καθημερινά από τους εναπομείναντες Αιγυπτιώτες. Μια φορά την εβδομάδα εκδίδεται ως ΑΙΓΥΠΤΟΣ. Η πρωτοβουλία αυτή ήταν του Βασίλειου Τήνιου από τις 6 Απριλίου το 1939. Η Αίγυπτος του Ταχυδρόμου δεν έχει σχέση με τις άλλες δύο συνώνυμες εκδόσεις .

“Αίγυπτος” λεγόταν η πρώτη ελληνική εφημερίδα η οποία ιδρύθηκε και κυκλοφόρησε στην Αλεξάνδρεια τον Ιούλιο του 1862. Ιδρυτες -εκδότες της ήταν ο Διονύσιος Οικονομόπουλος και ο Σπυρίδων Φερεντίνος. Το δεύτερο εντυπο που εκδόθηκε με το όνομα “Αίγυπτος” ήταν του Ηλία Παπαδόπουλου και στη συνέχεια των Γ. Σωτηρόπουλου και Δ. Φωτιάδη, στο Ζαγκαζίγκ από το 1908 ως 22 Μαϊου του 1912.

Ο ευπατρίδης αιγυπτιώτης δρ. Ευγένιος Μιχαηλίδης ολοκλήρωσε το άρθρο του λέγοντας “Ο Ταχυδρόμος συνεχίζει την πορεία του αρξαμένου νέου έτους, προς άδηλον μέλλον, διο κι ευχόμεθα εις αυτός καρτερίαν, αντοχήν και υγείαν, όπως εορτάσει μετά δέκα έτη, (εννοεί το 1980) την πρώτη εκατονταετία του και ως φοίνιξ αναγεννούμενος εκ της τέφρας του ανακτήσει νέας δυνάμεις δια νέαν εκατονταετίαν…

Δρ. ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ

Αλεξάνδρεια 23.12.1970

Διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών.”

Και είναι αλήθεια πως οι ευχές του έπιασαν. Παρά την οριστική έξοδο της συντριπτικής πλειοψηφίας των αναγνωστών του, ο Ταχυδρόμος με αρχισυντάκτη τον Ντίνο Κουτσούμη άντεξε ως τις αρχές τις δεκαετίας του 1990.

Στο φύλλο της πρωτοχρονιας του 1971 το κύριο άρθρο της εφημερίδας του αρχισυντάκτη Ντίνου Κουτσούμη αφορούσε την 90η επέτειο του Ταχυδρόμου υπό τον τίτλο “Να μην πέσει η έπαλξις” όπου μεταξύ άλλων αναφερεται στην έκδοση των πρώτων φύλλων του το 1880. “Ουτε τυπογραφεία είχε ,ούτε γραφεία, ούτε εγκαταστάσεις. Μια κάσα στοιχεία είχε μεταφερθεί με καϊκι απο τον Πειραιά, την είχαν ακουμπήσει κάπου πρόχειρα και έβγαινε η εφημερίδα που δεν είχε καθορισμένη ώρα, γιατί κυκλοφορούσε όταν τελείωνε η εκτύπωση που γινόταν σε διακόσια φύλλα.”. Παρακάτω δίνει το ιστορικό στίγμα του εντύπου. “Ο ταχυδρόμος αποτελεί σπάνιο σύμβολο Ελληνικού δημιουργικού πείσματος. Γονάτισε πολλές φορές αλλά δεν έπεσε. Είδε την αγαλλίαση της δόξας και γνώρισε την κατάθλιψη της παρακμής.” Η εφημερίδα παρακολούθησε σε όλη τη διαδρομή της την ελληνική και την αιγυπτιώτικη ιστορία, παράλληλα κι όπως συγκλονιστικά σημειώνει ο Ντ. Κουτσούμης “ Οι σελίδες του είναι μια μικρή ιστορία της Ελλάδος και από το ξεφύλλισμα των κιτρινισμένων φύλλων του αναδύεται το μακρινό δράμα των μεταναστών που έζησαν εδώ και πέθαναν πριν προλάβουν να ξαναδούν τον καπνό της Ιθάκης των.” Και είναι αλήθεια αυτό που επισημαίνει “ Μπορούσε ο Πρόξενος και ο δάσκαλος και ο παπάς να μην φτάσει κοντά στους απομονωμένους Έλληνες της Αιγύπτου. Έφθανε όμως ο Ταχυδρόμος.”. Τα λόγια αυτά ενός ανθρώπου που αφιέρωσε τη ζωή του στο έντυπο αυτό, όπως και ο προκάτοχος του Σ. Λιάτσης.

Τον Ιανουάριο του 2013 ο Γενικός Πρόξενος της Αλεξάνδρειας κ. Χρήστος Καποδίστριας και ο Μακαριότατος Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής,κ.κ. Θεόδωρος, χαιρετίζουν την πρωτοβουλία της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας για έκδοση κοινοτικού ενημερωτικού εντύπου το οποίο ονόμασε τιμώντας την δημοσιογραφική ιστορία του Ελληνισμού της πόλης “Αλεξανδρινό Ταχυδρόμο” . Ο Μακαριότατος ανέφερε χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων στο πρωτοσέλιδο χαιρετισμό του. “Και όμως η ιστορική μνήμη, ως η νοητή κιβωτός που περιλαμβάνει τα βιώματα, τις γνώσεις και τις εμπειρίες του παρελθόντος σε όλους τους τομείς, συνιστά την πρώτη ύλη με την οποία εμείς, οι μεταγενέστεροι, διαμορφώνουμε τη δική μας φυσιογνωμία, το ιδιαίτερο πρόσωπο μας”

Του Κώστα Βρουλιωτάκη

Από μικρό παιδάκι ήμουν παππαδάκι στον Ιερό Ναό του Αγίου Σάββα.  Εξάλλου είναι η ενορία μου. Αρχές δεκαετίας του 1960,  καντηλανάφτης μας ήταν ο μπάρμπα Πέτρος και βοηθός του ο Βασίλης, μετέπειτα ιερέας του Ναού.

Στα κελιά επάνω έμενε ο Διάκος Ρωμανός, νεοφερθείς από Μοναστήρι της Κύπρου, νεαρός με κυπριακή προφορά. Εκτός από Διάκος ήξερε και έφτιαχνε καλυμμαύχια (κάλυμμα κεφαλής των ορθόδοξων ιερέων) που δεν έβρισκαν οι ιερείς και τα έφερναν από την πατρίδα.

Εμείς, πολλά παππαδάκια διαφόρων ηλικιών – από 6 ετών έως και 30 ετών – εκτός από τα Άγια που σηκώναμε, είχαμε και τα βαριά μεταλλικά φανάρια. Και αυτά απαιτούσαν  δυνατούς για τις περιφορές των!

Είχαμε επίσης και πολλές άλλες υπηρεσίες στο Ναό. Μία από αυτές ήταν να χτυπάμε τις καμπάνες, άλλοτε χαρμόσυνα και άλλοτε  πένθιμα και βέβαια,  πότε δύο καμπάνες και πότε τρεις με την καμπανούλα.

Οποία χαρά μας να τραβάμε τα σχοινιά με δύναμη και μανία! Ώσπου ήρθε  κάποια στιγμή που ράγισε η μικρή καμπανούλα. Έχασε την μελωδία της και τον ωραίο της ήχο. Τώρα ακουγόταν να σκούζει σαν πονεμένος βάτραχος.

Ο μπάρμπα Πέτρος μας έλεγε: «την κουφάνατε την καταντήσατε κολοκύθα!»

Λίγο καιρό αργότερα, ο αείμνηστος Μακαριστός Πατριάρχης μας Χριστόφορος, ήταν τότε να φύγει για τη Ρωσία καθώς τον είχε καλέσει ο Πατριάρχης της Ρωσίας.

Έτσι μαζευτήκαμε όλα τα παππαδάκια να του πούμε να μας φέρει από τη Ρωσία μια μικρή καμπάνα.

Ο Πατριάρχης μας, το δέχτηκε και είπε στο Διάκο Ρωμανό που θα τον συνόδευε στο ταξίδι του να του το θυμίσει και να επιμεληθεί για να ικανοποιηθεί το αίτημά μας όσον αφορά στην καμπανούλα.

Επέστρεψαν και μας έφεραν καλά νέα, ιδιαίτερα ο Διάκος Ρωμανός. Όλα μας είπαν πήγαν καλά με την περιβόητη καμπανούλα. Μάλιστα είναι δώρο από τον Πατριάρχη της Ρωσίας. Επίσης τα έγγραφα τα είχε δώσει ο Διάκος δια τον εκτελωνισμό.

Έτσι με χαρά περιμέναμε την μικρή μας καμπανούλα.

Μετά από δυο μέρες ήρθε ένα φορτηγό με γερανό και ξεφόρτωσε μια καμπάνα επτά με οκτώ τόνους και με έναν  τόνο το αντίβαρο, που θα χτυπούσε το εσωτερικό της καμπάνας.

Η καμπάνα ήταν για να την ακούει όλη η Αλεξάνδρεια ακόμα και τα προάστια της. Ήθελε όμως και το απαραίτητο υψόμετρο, όπως στην κορυφή ενός βουνού!

Όπου και να την τοποθετούσαμε στην ενορία, θα κούφαινε πολλές συνοικίες. Κι εκτός αυτού ο δυνατός της ήχος θα έσπαγε τα τζάμια στα παράθυρα και στις βιτρίνες των καταστημάτων.

Έτσι λοιπόν την βάλαμε σαν έργο τέχνης να διακοσμεί τον περίβολο του Ναού.

Από Ρώσους προσκυνητές, μάθαμε αργότερα ότι τα γράμματα που βρίσκονται στο άνω μέρος της καμπάνας, αποδεικνύουν  ότι η καμπάνα είχε προέλθει από λάφυρα του Ρωσοτουρκικού πολέμου.

Μετά από καιρό, ένα πρωινό κυκλοφόρησε η εφημερίδα «Ταχυδρόμος» με αρχισυντάκτη τον αείμνηστο Ντίνο Κουτσούμη.

Έγραφε η εφημερίδα, ότι η καμπάνα εκλάπη από τον περίβολο του Ναού αλλά δεν πρόλαβαν να την φορτώσουν και την εγκατάλειψαν στο μέσον του δρόμου εμπρός στην είσοδο της εκκλησίας.

Μόλις ενημερώθηκαν οι ενορίτες και οι πάροικοι, κατέφθαναν  να δουν την καμπάνα που μετακινήθηκε.

Αποχωρούσαν όμως όλοι τους με ένα χαμόγελο, διότι δεν συνειδητοποίησαν ότι η ημερομηνία ήταν η 1^η Απριλίου, η μέρα των ψεμάτων, γι αυτό όλοι έλεγαν  και του χρόνου!

Την Πέμπτη τα σχολεία όλης της Ελλάδας και της Διασποράς όπου γης, τίμησαν την ημέρα του «Πολυτεχνείου» με στόχο και και σκοπό την διαμόρφωση συνείδησης και την δημιουργία γνώσης στους νέους ανθρώπους. Η τριήμερη (14-17 Νοεμβρίου 1973) εξέγερση των φοιτητών και εργατών στην Αθήνα, δημιούργησε αισθήματα υπερηφάνειας, συγκίνησης και δέους, σε όλο τον κόσμο που παρακολουθούσε τα γεγονότα του «Πολυτεχνείου» ευελπιστώντας στην ανατροπή της επταετούς δικτατορίας. Το Πολυτεχνείο έθεσε τις βάσεις στην Ελλάδα για την επαναφορά της δημοκρατίας στη χώρα που τη γέννησε.

Γι αυτό και το Αβερώφειο Γυμνάσιο – Λύκειο, τίμησε τη μνήμη των αγωνιστών με εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην κεντρική αίθουσα του Σχολείου.

Εκεί  πρωταγωνιστές ήταν οι μαθητές, υπεύθυνη «μαέστρος» της  τιμητικής υπενθύμισης του Πολυτεχνείου, η εκπαιδευτικός κ. Δέσποινα Κοβατζή και θεατές οι εκπαιδευτικοί. Οι πάντες στο ρόλο τους και η συγκίνηση διάχυτη.

Η εκδήλωση άρχισε με το τραγούδι «μπήκαν στην πόλη οι οχτροί» και ακολούθησε βίντεο με το χρονικό του Πολυτεχνείου, τραγούδια, χορωδία, θεατρικό.  

Οι μαθητές με προσήλωση και αίσθηση του ρόλου που ενσαρκώνουν και του σκοπού που επιτελούν, προσέφεραν σε όλους μια εξαιρετική εκδήλωση. Το θεατρικό τους, όπου μια μαθήτρια υποδύεται την ρεπόρτερ του Mega,  να ρωτά περαστικούς τι γνωρίζουν για το Πολυτεχνείο, ήταν μια ανάγλυφη περίπτωση της άγνοιας πολλών ανθρώπων. Και στο μαθητικό  σκετς ουδείς γνωρίζει εκτός από μια παρέα δύο συνειδητοποιημένων νεαρών.

Η υποκριτική δεινότητα των παιδιών,  επέφερε μια αιτιολογημένη χαρμολύπη στην ομήγυρη και απέδειξε την αναγαιότητα να μην ξεχνιούνται οι ιστορικές μνήμες ενός λαού. Η χορωδία των μαθητών με τις νότες τους να απλώνονται στην αίθουσα από τα εφηβικά τους χείλη, θύμισε στους ακροατές – θεατές, πως κάποτε ήμασταν όλοι έφηβοι, νέοι και η επαναφορά της δημοκρατίας στην Ελλάδα οφείλεται ακριβώς στους νέους ανθρώπους. Και αυτό έγινε με θύματα, πόνο, βασανιστήρια και αγώνες.

Το Υπουργείο Παιδείας της Ελλάδας, έχει ανακηρύξει την ημέρα του Πολυτεχνείου αργία για να πραγματοποιούνται τιμητικές εκδηλώσεις.

Το Αβερώφειο λοιπόν, πέτυχε μια εξαιρετική εκδήλωση που στο τέλος καταχειροκροτήθηκε απ’ τους θεατές εκπαιδευτικούς.

Συγχαρητήρια σε όλους τους μαθητές,  στην  κα. Δέσποινα  Κοβατζή για την «σεναριακή έμπνευση» και  οργάνωση της ιστορικής Μνήμης,  στους εκπαιδευτικούς και σε όλους όσοι συνετέλεσαν για την πραγμάτωση της εκδήλωσης.

Για την ιστορία αναφέρουμε τους κάτωθι πρωταγωνιστές:

Τραγούδι : Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί, Μ. Πασχαλίδης – Βίντεο: Χρονικό του Πολυτεχνείου – Χρονικό  – Διαβάζουν : Δροσίνα Κουρκούτα, Φάρες Άμπντου, Ρωμανός Στογιάννης, Χριστίνα Γαβριήλ, Μαρία Πετράκη

Ποίημα :  Οφειλή ,Τίτος Πατρίκειος  – Απαγγέλουν: Φάτμα Μάντυ, Χριστίνα Γαβριήλ, Τραγούδι:Το γελαστό παιδί – Χρονικό – Τραγούδι: Δίκοπη Ζωή ,Θάνος Μικρούτσικοςκαι Γιώργος Μεράντζας – Χρονικό – Χορωδία: Ένα το χελιδόνι – Χρονικό. 

Βίντεο : Οι τελευταίες ώρες και η εισβολή του τανκ – Τραγούδι: Τα Παιδιά μες την πλατεία, Μάλαμας – Χρονικό – Ποίημα: Κραυγή δέκατη πέμπτη, Κλείτος Κύρου – Απαγγέλουν: Άλι Φάρες και Μαριάννα Μιχαήλ  – Τραγούδι: Θα σημάνουν οι καμπάνες, Μελίνα  – Χρονικό – Τραγούδι: Είμαστε δυο, Ζώη Μαρία – Ποίημα :Εδώ Πολυτεχνείο, Φώτος Γιοφύλλης – Απαγγέλει :Νικολέτα Βαρουξή – Τραγούδι: Ως πότε θα κάνει ξαστεριά , Νίκος Ξυλούρης – Χορωδία : Το Σφαγείο , O Δρόμος  Τραγούδι: Kυρ Παντελή, Μagic de spell – Χρονικό – Τραγούδι: Άμα τα πάρω, Κίτρινα Ποδήλατα

ΘΕΑΤΡΙΚΟ: «Εσείς τι γνωρίζετε για το Πολυτεχνείο?»

Μαθητές που συμμετέχουν στη Γιορτή του Πολυτεχνείου 

Φάτμα Μάντι, Χριστίνα Γαβριήλ, Χάνα Ραμαντάν, Δροσίνα Κουρκούτα, Χέντ Μοχάμεντ, Άχμεντ Αμπντάλα, Αμπουελχήρ Όμαρ, Αμπουχαμάρ Μάζεν, Μπαντάουι Σάρα, Φάρες Άλι, Μιχαήλ Μαριάννα, Δάφνη Κουρκούτα, Νικολέτα Βαρουξή, Μαρία Πετράκη, Ρωμανός Στογιάννης, Φάρες  Άμπντου, Όμαρ Σεχάτα, Ιωσήφ Αμπντου, Γιασίν Σάμπρι. – Ζωγραφική εξωφύλλου: Δροσίνα Κουρκούτα – Τεχνική Υποστήριξη: Άχμεντ Μελίγκι  – Υπεύθυνη καθηγήτρια: Κοβατζή Δέσποινα.

Ανήμερα της 28^ης Οκτωβρίου ο Ιερός Ναός του Ευαγγελισμού έλαμψε απ΄ τα νιάτα των μαθητών και των προσκόπων της Ελληνικής Κοινότητας αλλά και από τις παρουσίες των Αιγυπτιωτών της Παροικίας.  Παρατεταγμένοι στο προαύλιο οι νεαροί συμμετέχοντες στο εθιμοτυπικό τελετουργικό, εισήλθαν με σεβασμό και τάξη εντός του Ιερού Ναού και παρατάχθηκαν όπως κάθε χρόνο για την πανηγυρική Δοξολογία  που έμελλε να ακολουθήσει.

Τη Θεία Λειτουργία τέλεσε ο αρχιμανδρίτης και Σχολάρχης της Πατριαρχικής Σχολής «Άγιος Αθανάσιος»  Ισαάκ Τσαπόγλου μαζί με ιερείς και διακόνους της Πατριαρχικής Σχολής. Το τρισάγιο τελέσθηκε από τους Αρχιερείς που διακονούν στην Αλεξάνδρεια, τον   Πατριαρχικό Επίτροπο και Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Πηλουσίου Νάρκισσο,  τον Αρχιγραμματέα του Πατριαρχείου  Σεβασμιότατο Μητροπολίτη   Ναυκράτιδος  Παντελεήμονα και τον Θεοφιλέστατο Επίσκοπο Ταμιάθεως Γερμανό.  Έψαλε ο Πρωτοπρεσβύτερος  Πάνος Γαζής με την σύμπραξη διακόνων θωπεύοντας με βυζαντινές νότες τα ώτα των πιστών.

Παρευρέθηκαν ο Α΄ Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας  κ.  Ανδρέας Βαφειάδης,   ο Πλοίαρχος κ. Κώστας Βαρουξής Σύνδεσμος στην Αλεξάνδρεια μεταξύ του Ελληνικού και Αιγυπτιακού Πολεμικού Ναυτικού, μετά της επίσης Πλοιάρχου συζύγου του,  η εκπρόσωπος του Προξενείου Αλεξανδρείας κα.  Δήμητρα Κόλλια, η Πρόεδρος του ΕΝΟΑ και του Συλλόγου Επιστημόνων Πτολεμαίος κα Λιλίκα Θλιβίτου,  η Διευθυντήρια του Παραρτήματος Αλεξανδρείας του Ιδρύματος Ελληνικού Πολιτισμού κα.  Σταυρούλα Σπανούδη, η Πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων Αλεξανδρείας κα. Αλίκη Αντωνίου, οι διευθυντές των σχολείων, εκπαιδευτικοί και πολλοί πιστοί της Αλεξανδρινής Παροικίας.

Ήταν αδύνατον να μη συγκινηθεί ο οιοσδήποτε,  παρατηρώντας  τα νέα παιδιά σε στάση προσοχής με τις σημαίες τους κατεβασμένες, να βιώνουν το τρισάγιο στον προαύλειο  χώρο του Ιερού Ναού, θαρρείς και επικοινωνούσαν νοερά με τους πεσόντες και την εποχή τους. 

Κι όταν στα δύο μνημεία κατέθεσαν  στεφάνους  ο Α΄ Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας  κ.  Ανδρέας Βαφειάδης, και η εκπρόσωπος του Προξενείου Αλεξανδρείας κα.  Δήμητρα Κόλλια, βαθιά σιωπή απλώθηκε σε όλο το τον χώρο έμπροσθεν του Πατριαρχείου.

 Τιμητική στιγμή για τεθνεώτες που τιμούν οι ζώντες. Μετά τους εθνικούς ύμνους των δύο χωρών Ελλάδας και Αιγύπτου οι Αρχιερείς ευχήθηκαν χρόνια πολλά στους παρευρισκομένους πιστούς και  η δοξασθείσα ημέρα, ολοκληρώθηκε με καφέ και γλυκίσματα στο Αρχονταρίκι του Ιερού Ναού!

Εκεί οι ήρεμες μορφές των Αρχιερέων που διακονούν στην Αλεξάνδρεια δημιούργησαν την απαραίτητη γαλήνη σε όλους έτσι ώστε η τελεσθείσα δοξολογία να κλείσει με τον ωραιότερο τρόπο!

Κι όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος πραγματώθηκε το ιερό καθήκον και η υποχρέωση των Αλεξανδρινών να επισκεφθούν το Β΄ Νεκροταφείο όπου αναπαύονται στις αγκαλιές της αιωνιότητας οι Έλληνες Ίκαροι.

Οι στιγμές και πάλι κατακλυσμένες από συναισθήματα ενσωματωμένα στην καρδιά και την ψυχή όσων παρακολουθούσαν το Τρισάγιο απ’ τον Πρωτοπρεσβύτερο Πάνο Γαζή. Πλέον οι κατεβασμένες σημαίες, η στάση προσοχής των  θεσμικών παραγόντων, των μαθητών και των προσκόπων, είχαν ταυτιστεί απόλυτα με την ησυχία και την θλιμμένη απεραντότητα του χώρου.

Είναι η ώρα που οι Ίκαροι της πατρίδας βγάζουν τη γλώσσα στο θάνατο  και σαρκάζουν το εφήμερο και την θνητότητα. Είναι η ώρα που οι πεσόντες αεροπόροι μας, αποδεικνύουν περίτρανα ότι όποιος αγαπά κάτι πολύ στη ζωή του είναι έτοιμος να πεθάνει γι αυτό. Είναι όλα αυτά μαζί που αγιάζονται  νοερά αλλά και στην πράξη και λιβανίζονται απ’ τον Πατέρα Πάνο Γαζή. Είναι το Μνημείο της θυσίας καθώς μαλακώνει την σκληρότητα του μαρμάρου του, για να χτυπήσει μέσα του η καρδιά των πιλότων καθώς ο  Α΄ Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας  κ.  Ανδρέας Βαφειάδης και η εκπρόσωπος του Προξενείου Αλεξανδρείας κα.  Δήμητρα Κόλλια καταθέτουν τους στεφάνους της αιώνιας ευγνωμοσύνης.

Είναι όλα αυτά ένα χρονικό της Αλεξανδρινής Παροικίας, που ξέρει να τιμά την 28^η Οκτωβρίου όχι σαν μια επαναλαμβανόμενη ετήσια θεατρική παράσταση, αλλά που κλίνει το γόνυ με σεβασμό μπροστά σε όσους έδωσαν τη ζωή τους, για να μπορούν οι ζωές των άλλων να συνεχίσουν ελεύθερα το ταξίδι τους!

Είναι οι νέοι και παλιότεροι Πρόσκοποι που χαιρετούν προσκοπικά δίπλα στην περήφανη θωριά του Πλοιάρχου  κ.  Βαρουξή, για την Ελλάδα που θρήνησε και θρηνεί, μα και για την Ελλάδα που θυμάται και παρότι γονατίζει, σηκώνεται,  προκόβει και προχωρά! 

Η Αλεξάνδρεια μέσα στο dna της κρύβει πολλά συστατικά στοιχεία κοσμοπολιτισμού, παράδοσης και ισχυρού πολιτισμικού παρελθόντος.  Είναι η πόλη που αγαπήθηκε απ’ όλους όσους πάτησαν το πόδι τους στα εδάφη της.  Η παγκόσμια κληρονομιά της δεν προέρχεται μόνο απ’ τ’ όνομά της, αλλά και όλα όσα κρυφά ή φανερά φωλιάζουν μέσα στην αγκαλιά της στο διάβα του Χρόνου. Συνεπώς είναι ωραίο οι γνώστες της ιστορίας της, να καταθέτουν τα διαπιστευτήριά τους με οιονδήποτε τρόπο μπορούν, είτε μέσω των Γραμμάτων και των Τεχνών, είτε μέσω προφορικών αφηγήσεων. Και αυτό για τον εξής λόγο: Ότι θυμάσαι και υπενθυμίζεις στους άλλους, δεν σβήνει ποτέ. Γι αυτό θεωρούνται αναγκαίες προβολές, σαν το κείμενο του συντάκτη  που ακολουθεί.

γράφει ο Μανώλης Δημελλάς

Ας ξεσηκώσουμε το μυαλό μας με ένα ταξίδι μέχρι το πολύβουο Κάιρο ή την ξεχωριστή Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

Όχι δε θα χαζέψουμε τις πυραμίδες, δε θα φλυαρήσουμε στις όχθες του Νείλου, ούτε θα περιπλανηθούμε στην απέραντη παραλία της Αλεξάνδρειας περιμένοντας τη δύση του ήλιου.

Θα σταθούμε για ένα γλυκό, ίσως ένα ζεστό κνέφε, αν προτιμάτε ένα αυθεντικό cheesecake ή μήπως ένα φρέσκο παγωτό σοκολάτα; σε ένα από τα παλιά ψηλοτάβανα αρχοντικά καφεζαχαροπλαστεία της πόλης.

Κάποτε, πριν από την επανάσταση του Νάσερ της 23ης Ιουλίου1952, τα καφενεία, τα ζαχαροπλαστεία της Αλεξάνδρειας, ήταν κόμβος για την αστική κοινωνία. Από μόνα τους, αυτά τα καταστήματα, αποτελούσαν πρωτοπορία κι έμοιαζε να σπρώχνουν μπροστά κάθε είδους ανθρώπινο δημιουργικό ταλέντο χωρίς να ξεχωρίζει ο τόπο καταγωγής, μα αυτό σημαίνει κοσμοπολιτισμός.

Μιλώ για το Délices, αλλά και τη Patisserie Baudrot. Το Pastroudis (το οποίο έκλεισε στη δεκαετία του 1990), ένα από τα στέκια του νομπελίστα συγγραφέα Durrell, όπως και το Vinous στη γωνία της Sharia Nabi Daniel. Κι όλα αυτά στις γειτονιές του δικού μας Καβάφη.

Ας δώσω λίγο παραπάνω χρόνο στο Τριανόν, που χρησιμοποιήθηκε για τα γυρίσματα της βρετανικής αντιπολεμικής ταινίας  Ice Cold in Alex (1959), των οποίων οι χαρακτήρες πάλεψαν με τον εφιάλτη της ερήμου και βρέθηκαν στο πανέμορφο καφέ να πίνουν μια μπύρα Stella!

Το Ice Cold in Alex είναι μια ταινία με θέμα τον Β ‘ Παγκόσμιο Πολέμο.  Το σενάριο αφορά μια ομάδα βρετανών στρατιωτών, που προσπαθεί να ξεφύγει από το Afrika Korps, στην έρημο της Βόρειας Αφρικής, με ένα ασθενοφόρο,  μετά την επίθεση του Rommel.

Θεωρήθηκε η πρώτη μεταπολεμική ταινία στην οποία οι Γερμανοί δεν απεικονίστηκαν απλά ως ένας απρόσωπος κι ανάξιος εχθρός.

Ίσως όλα αυτά να ακούγονται ξένα κι αδιάφορα, ειδικά σε κείνους που δεν τα έχουν επισκεφθεί, όμως είμαι σίγουρος ότι έστω και μια φορά τη ζωή σου να έχει βρεθεί περαστικός από αυτά τα μέρη, ακόμη κι αν έχεις κλειστά τα μάτια, μα είμαι απόλυτα σίγουρος, ότι οι μυρωδιές κι γεύσεις από τα γλυκά, οι φωνές των ανθρώπων, ακόμη και ο ήχος των κρυστάλλινων ποτηριών, όλα θα έχουν κάνει τη μνήμη να δαγκώσει γερά εκείνη τη στιγμή.

Με αφορμή τα παραπάνω καταστήματα ας σταθούμε σε μια Καρπαθιά, που βρέθηκε στην Αλεξάνδρεια έκανε μια μεγάλη φαμίλια και σήμερα η εγγονή της, η κυρία Λουκία Πυρίλλη όχι μόνο δε ξεχνά, μα μνημονεύει συχνότατα την ξεχωριστή καρπάθικη καταγωγή της!

Η ιστορία μας ξεκινά στο τέλος του 19^ου. Τότε λοιπόν η Ευδοξία, από την Κάρπαθο, το γένος Λεονταρή, παντρεύτηκε με τον Σπύρο Αρώνη (το πιθανότερο από την Κύπρο).

Το ζευγάρι μάλλον γνωρίστηκε στη Σμύρνη, παντρεύτηκαν κι έζησαν τι ζωή τους στην Αίγυπτο. Μαζί έκαναν έξι κόρες. Τις Κλεοπάτρα, Κατίνα, Αναστασία, Βασιλική, Μαρίκα και τελευταία ήρθε η Εύχαρις.

Για το ζευγάρι δεν έχουμε πολλές πληροφορίες. Η πρωτοκόρη τους, Κλεοπάτρα Αρώνη, παντρεύτηκε τον Κύπριο Μιχάλη Κασκάνη.

Όμως δεν πρόλαβε να χαρεί τη ζωή, η νεαρή γυναίκα σκοτώθηκε μόλις 30 χρονών από αδιευκρίνιστες αιτίες. Ακούστηκε ότι άρπαξαν φωτιά τα μαλλιά της από μια γκαζιέρα κι έτσι κάηκε, ενώ κάποιοι άλλοι είχαν πει ότι αιτία ήταν το πέτρινο μπαλκόνι του σπιτιού. Όταν εκείνο ξεκόλλησε την παρέσυρε στο θάνατο. Η τραγωδία της οικογένειας δεν είχε τελειωμό, ο σύζυγος της, ο Μιχάλης, άφησε τα τρία του παιδιά και τα μεγάλωσε η αδελφή της γυναίκας του, η θεία Μαρίκα.

Τον Κώστα (πέθανε 1972), τον Σπύρο (πέθανε 2008) και την Ευδοξία (1922-1983).

Με τη σειρά του ο  πρωτογιός της Κλεοπάτρας, ο Κώστας, άφησε πίσω 3 κόρες, την Κλεοπάτρα, τη Δέσποινα και την Αντωνία, πολέμησε το 1940, τραυματίστηκε σοβαρά όμως κατάφερε να τα βγάλει πέρα.

Ο αδελφός του Σπύρος, ήταν ναυτικός-μάγειρας και ζαχαροπλάστης, παντρεύτηκε και έκαμε δυο κόρες και ένα γιο, την Κλεοπάτρα, τη Γεωργία και τον Γεράσιμος.

Η τρίτη κόρη, η Ευδοξία Κασκάνη, τον Αύγουστο 1958 παντρεύτηκε τον Γιώργο Πυρίλη (1911-1965).

Η κόρη τους Λουκία Πυρίλλη, όπως ήδη αναφέραμε, γνωρίζει και νιώθει την καρπάθικη καταγωγή της, έχει βρεθεί αρκετές φορές στο νησί για να συναντήσει τους συγγενείς της.

Ο Γιώργος Πυρίλης υπήρξε μεγαλοεπιχειρηματίας, γνώρισε τη σύζυγο του Ευδοξία μάλλον κατά τη διάρκεια του πολέμου, όταν εκείνη ήταν εθελόντρια νοσοκόμα, είχαν σχέση περισσότερα από 10 χρόνια, από την εποχή που εκείνη ήταν στο Γαλλικό σχολείο στις καλόγριες.

Ο Γιώργος Πυρίλλης ήταν γιος του Δημήτρη Πυρίλη και της Λουκίας Αλισάφη. Είχε τις επιχειρήσεις εστίασης, κάποια από τα περίφημα καφεζαχαροπλαστεία της Αλεξάνδρειας.

Ο πατέρας του, ο Δημήτρης Πυρίλλης, πέθανε το 1957, ήταν περίπου 88 ετών, είχε καταγωγή από την Ανατολική Θράκη, μάλλον από την παλιά Ρουμελιά και το χωριό του λεγόταν Μπουνίρ Χισάρ.

Η ιστορία λέει ότι στην Αλεξάνδρεια έφτασε μέσα σε ένα βαρέλι!

Η γυναίκα του, η Λουκία Αλισάφη, είχε καταγωγή από τη Μύκονο.

Ο Δημήτρης λοιπόν ξεκίνησε να πουλάει με ένα καρότσι τυρόπιτες, γιαούρτια και διάφορα ζυμωτά, όμως δε στάθηκε εκεί, άνοιξε το πρώτο κατάστημα και συνεταιρίστηκε με κάποιον Κωνσταντινίδη.

Ο Δημήτρης είχε το μυαλό και δημιούργησε, ξεκίνησε εργοστάσιο.

Με τη Λουκία έκαμαν 4 παιδιά, την Πηνελόπη (παντρεύτηκε κάποιον Ιταλό), τον Γιώργο (παντρεύτηκε την Ευδοξία Κασκάνη με ρίζες από Κάρπαθο), τη Μαρία (παντρεύτηκε τον βαμβακέμπορο Κων. Δούκα) και τον Σταύρο, που πέθανε 19 ετών από φυματίωση στην Ελβετία.

Ο Γιώργος Πυρίλλης, που αναφέραμε πιο πάνω, συνέχισε τη δουλειά του πατέρα του, μάλιστα γύρω στο 1930 ταξίδεψε και σπούδασε στο Παρίσι ζαχαροπλαστική.

Τα πρώτο του κατάστημα ήταν το Petit Trianon (υπάρχει ακόμη και σήμερα με το όνομα Baudrot).

Στη συνέχεια άνοιξε τα Grand Trianon, Unica (σήμερα δεν υπάρχει, έγινε τράπεζα), το Baudrot με την μεγαλύτερη ποικιλία ζαχαρωτών! Εκτός από τα παραπάνω είχε την κουζίνα στο σπόρτ κλαμπ, την κουζίνα σκοποβολής, επίσης είχε το κλάμπ Miami και πολλές κουζίνες στα ποταμόπλοια του Νείλου.

Επίσης είχαν εργοστάσιο παραγωγής των εδεσμάτων (στην πρώην οδό Λειψούς, που έγινε Sarm el seichκαι σήμερα λέγεται Καβάφη, γιατί εκεί ήταν η κατοικία του ποιητή). Το εργοστάσιο του Πυρίλλη έφτιαχνε τα προϊόντα για όλα τα καταστήματα, τα περισσότερα από αυτά ήταν γλυκά και είχε 100 άτομα προσωπικό, ενώ τα καφεζαχαροπλαστεία δούλευαν σε διπλές βάρδιες, από 30 άτομα στην κάθε μία από αυτές!

Το 1947 το Grand Trianon κάηκε όμως στη συνέχεια ανακαινίστηκε και συνέχισε τη λειτουργία του.

Ο Γιώργος Πυρίλλης πέθανε το 1965, ωστόσο οι επιχειρήσεις συνέχισαν να λειτουργούν μέχρι το θάνατο της γυναίκας του Ευδοξίας (1978).

Το σημερινό Baudrot βρίσκεται στις εγκαταστάσεις του πρώην Petit Trianon και παραμένει κλειστό από το 2015. Η ιδιοκτήτρια Λουκία Πυρίλλη ανακαίνισε την επιχείρηση και σήμερα αναζητά τον θαρραλέο επενδυτή που θα νιώσει την ενεργή αύρα του κτηρίου, θα αισθανθεί την 80χρονη  ιστορία του και θα θελήσει να ανάψει τα φώτα, να ανοίξει τις πόρτες και να το γεμίσει με γλυκιές κι αλμυρές γεύσεις, από εκείνες που αφήνουν τις πιο ισχυρές, τις αναλλοίωτες μνήμες.

Μπορεί στην σημερινή Αλεξάνδρεια να μη συναντήσεις τον Κωνσταντίνο Καβάφη, ούτε τον Laurence Durrell και τα διάφορα ενσταντανέ των δρόμων να μην προκαλούν νοσταλγική διάθεση.

Όμως αν βρεθείς περαστικός έξω από ένα ελληνικό καφεζαχαροπλαστείο, τότε πρέπει να αφήσεις τη διαίσθηση να σε οδηγήσει, να μην αντισταθείς στις κρυφές επιλογές των αισθήσεων. Μα κάπως έτσι, σχεδόν αθόρυβα, κερδίζονται οι πιο όμορφες εμπειρίες της ζωής μας.