Ο Κωνσταντίνος Μπρουμίδης (Constantino Brumidi, Κονσταντίνο Μπρουμίντι)(1805-1880) γεννήθηκε στην Ιταλία από Έλληνα πατέρα και Ιταλίδα μητέρα και ήταν ζωγράφος.
Το 1854 μετανάστευσε στις ΗΠΑ για να ζωγραφίσει επί 25 ολόκληρα χρόνια τον εσωτερικό χώρο της Ροτόντας του Αμερικανικού Καπιτωλίου. Οι τοιχογραφίες του υπάρχουν μέχρι και σήμερα. Τον Απρίλιο του 2007, η Αμερικάνικη κυβέρνηση διοργάνωσε τελετή για να τιμήσει τη συμπλήρωση των 200 χρόνων από την ημέρα της γεννήσεώς του. «Η τέχνη του είναι μια συμβατική ιταλική τέχνη των μέσων του 19ου αιώνα.»
Ο Κωνσταντίνος ήταν γιος του Σταύρου Μπρουμίδη από τα Φιλιατρά, ο οποίος έφυγε για την Ιταλία λίγο πριν ή λίγο μετά τα Ορλωφικά (1770), για να αποφύγει τους διωγμούς των Τούρκων, και της Ιταλίδας Άννα Μπαινκίνι. Γεννήθηκε στη Ρώμη το 1806. Σε πολύ μικρή ηλικία έδειξε το σπάνιο ταλέντο του. Σε ηλικία 13 ετών γράφτηκε στην Ακαδημία του Αγίου Λουκά της Ρώμης. Αργότερα μαθήτευσε δίπλα στον σπουδαίο Αντόνιο Κανόβα και τον Μπερτέλ Τόρβαλντσεν. Παρακολούθησε επίσης μαθήματα τέχνης σε διάφορα μουσεία και μαθήτευσε δίπλα σε διακεκριμένους ζωγράφους, που δημιουργούσαν τοιχογραφίες. Έτσι, μαζί με άλλους ζωγράφους, ανέλαβε την αποκατάσταση των τοιχογραφιών του Ραφαήλ στο Βατικανό. Την ίδια εποχή φιλοτέχνησε την προσωπογραφία του Πάπα Πίου Θ΄. Οι αναταραχές και η τεταμένη πολιτική κατάσταση στην Ιταλία όμως, τον ανάγκασαν, να μεταναστεύσει στις Η.Π.Α. (1852).
Εκεί, σε πολύ σύντομο διάστημα, έγινε γνωστός, απέκτησε την Αμερικανική υπηκοότητα και ξεκίνησε, να ζωγραφίζει εικόνες σε εκκλησίες.
Αυτό βέβαια, που τον έκανε διάσημο ήταν η τοιχογράφηση του Καπιτωλίου της Ουάσινγκτον, στον τεράστιο θόλο του οποίου φιλοτέχνησε την «Αποθέωση του Ουάσινγκτον». Συνολικά, τοιχογράφησε περισσότερα από 1.500 τ.μ. στο Καπιτώλιο, σε διάστημα 25 ετών.
Οι αναγεννησιακές του επιρροές (Μιχαήλ Άγγελος, Ραφαήλ), σε συνδυασμό με τις ρομαντικές τάσεις της εποχής του, είναι φανερές στα έργα του Μπρουμίδη, που από τους κριτικούς τέχνης πήρε το προσωνύμιο «Μιχαήλ Άγγελος των Η.Π.Α.».
Ο Κωνσταντίνος Μπρουμίδης, ένας ακόμα μεγάλος Έλληνας, πέθανε τον Φεβρουάριο του 1880.
Ο συγγραφέας Γρηγόρης Χαλιακόπουλος έκανε γνωστό στους Έλληνες τον ανωτέρω καλλιτέχνη, Κωνσταντίνο Μπρουμίδη, μετά από 27 χρόνια, μέσω της συνεχούς αρθρογραφίας, των ρεπορτάζ, του ντοκιμαντέρ και των βιβλίων και των διαλέξεων.
To παλιό εργοστάσιο ξυλείας, ένα από τα ελάχιστα βιομηχανικά κτίρια του Ουίλιαμσμπεργκ που έχουν απομείνει στο Μπρούκλιν από τη δεκαετία 1930, ξεχωρίζει αυτό το βροχερό απόγευμα χάρη στη μεγάλη υπαίθρια τοιχογραφία που καλύπτει το εξωτερικό περίβλημα. Ο καταξιωμένος εικαστικός και ακτιβιστής Νικ Κέιβ μαζί με τον Μπομπ Φάουστ, δουλεύοντας με έντονο χρώμα στην αισθητική των γκράφιτι –σήμα και σύμβολο της μητρόπολης που γέννησε το ορμητικό κίνημα του χιπ-χοπ–, απλώνουν τη σύνθεσή τους στις δύο όψεις της πρώην National Sawdust Company.
Οι δημοσιογράφοι, Έλληνες και ξένοι, οι συντελεστές της δράσης κι ένα κομψό πλήθος φιλότεχνων Νεοϋορκέζων γεμίζουμε το ισόγειο του κτιρίου, του μη κερδοσκοπικού οργανισμού για την προώθηση της σύγχρονης μουσικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας που στεγάζεται εδώ. Η βροχή μάς κλείνει μέσα, κι έτσι η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση, η συνθέτρια Πάολα Πρεστίνι, καλλιτεχνική διευθύντρια του National Sawdust, και οι δύο καλλιτέχνες μάς καλωσορίζουν όρθιοι στα σκαλιά που οδηγούν στον δεύτερο όροφο του κτιρίου. Από εδώ ξεκινάει επίσημα το πλούσιο διαθεματικό πρόγραμμα του φεστιβάλ που είναι εμπνευσμένο από τον ποιητή Κ.Π. Καβάφη, σε επιμέλεια της Πάολα Πρεστίνι υπό την δημιουργική καθοδήγηση της Αφροδίτης Παναγιωτάκου.
Η Λόρι Αντερσον ερμηνεύει τη σύνθεσή της «Waiting for the Barbarians» ολοκληρώνοντας την ομώνυμη συναυλία στην εκκλησία του Αγίου Θωμά. Φωτ. BEOWULF SHEEHAN
Χάρη στο Ιδρυμα Ωνάση ο Αλεξανδρινός ποιητής έρχεται στη Νέα Υόρκη ακριβώς 160 χρόνια μετά τη γέννησή του. Η αύρα του κοσμοπολιτισμού της εποχής και της πόλης του, η ευρύτητα του πνεύματός του, η διαχρονικότητα της ποίησής του ταιριάζουν στο εδώ και τώρα της μεγάλης μητρόπολης. «Βλέποντας συγκεντρωμένους τόσο διαφορετικούς ανθρώπους από όλα τα μέρη του κόσμου, τόσες διαφορετικές κουλτούρες που ενώνονται κάτω από τη στέγη του φεστιβάλ, αισθάνομαι ότι ο ποιητής βρίσκεται ανάμεσά μας. Μια σύνθετη προσωπικότητα σαν τον Καβάφη, ένας σύγχρονος πολίτης αρχαίων πόλεων συστήνεται σε ανθρώπους που δεν τον γνώριζαν έως τώρα ενώ βρίσκονταν, χωρίς να το ξέρουν, ήδη τόσο κοντά στην πνευματική του κληρονομιά», σχολιάζει η κ. Παναγιωτάκου.
Ο τίτλος της διοργάνωσης είναι «Archive of Desire» και διήρκεσε από τις 28 Απριλίου έως τις 6 Μαΐου. Το φεστιβάλ συνδέεται άμεσα με το Αρχείο Καβάφη, το οποίο διαχειρίζεται το Ιδρυμα Ωνάση από το 2012, γεγονός που εξασφάλισε την παραμονή του στην Ελλάδα.
Τμήμα της εγκατάστασης που δημιούργησαν οι εικαστικοί καλλιτέχνες Νικ Κέιβ και Μπομπ Φάουστ για τον τοίχο του National Sawdust στο Μπρούκλιν. Φωτ.
Το δημοσιογραφικό ταξίδι στη Νέα Υόρκη ξεκίνησε από τη λεωφόρο Αμαλίας 56, όπου στεγάζεται η Ωνάσειος Βιβλιοθήκη. Εκεί μας υποδέχθηκαν λίγες ημέρες πριν από την αναχώρηση και μας ξενάγησαν στο σπάνιο για την πληρότητά του λογοτεχνικό και προσωπικό αρχείο, που συστηματικά τηρούσε ο ποιητής.
Το Αρχείο Καβάφη περιέχει περισσότερα από 2.000 τεκμήρια, έχει ψηφιοποιηθεί και μπορεί κανείς να το βρει διαδικτυακά με ελεύθερη πρόσβαση (//cavafy.onassis.org). Σε αυτήν την ξενάγηση, μεταξύ άλλων, συνάντησα για πρώτη φορά το χειρόγραφο ημερολόγιο –ένα εύθρυπτο χαρτώο τεκμήριο– που κρατούσε ο νεαρός Καβάφης όταν εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Κωνσταντινούπολη. Το ονόμαζε με νεανική ζέση «Constantinopoliad, an Epic». Στη Νέα Υόρκη συναντιέμαι ξανά με την «Κωνσταντινοπολιάδα». Μια ευτυχής συγκυρία, μια συγκινητική περφόρμανς στο National Sawdust από την καλλιτέχνιδα Σίστερ Σιλβέστερ γοητεύει το κοινό. Καθώς ξεφυλλίζουμε το χειροποίητο βιβλίο ακούγοντας την ίδια να το διαβάζει κάτω από το ζεστό φως μικρών αμπαζούρ, με ζωντανή μουσική επένδυση από την Ελ Σαζλί, ξεκινάμε το ταξίδι στον χρόνο με τους καλύτερους οιωνούς.
Η ποιήτρια Ρόμπιν Κόστε Λιούις στην περφόρμανς «Archive of desire» στο National Sawdust.
To χειροποίητο βιβλίο στην παράσταση «Constantinopoliad» της Σίστερ Σιλβέστερ και της Ελ Σαζλί.
Στιγμιότυπο από την ταινία «Αλεξάνδρεια» σε σκηνοθεσία Εύης Καλογηροπούλου, στο πλαίσιο του Visual Cavafy
Οι επόμενες ημέρες κυλούν με δράσεις που απλώνονταν σε όλη την πόλη. Από τους καβαφικούς στίχους στα φαρδιά πεζοδρόμια φθάνουμε στο ONX Studio του Ιδρύματος Ωνάση, το οποίο στεγάζεται στο Olympic Tower στην καρδιά του Μανχάταν, όπου οι ψηφιακές τεχνολογίες μάς εκτοξεύουν στο μέλλον πειραματιζόμενες με τα υλικά του παρελθόντος και τα καβαφικά ποιήματα μετασχηματίζονται σε καλλιτεχνικό βίωμα.
Από το Πανεπιστήμιο Columbia βρισκόμαστε στο Μπάουερι, στην εκκλησία του Αγίου Μάρκου, όπου η αισθησιακή πλευρά της ποίησής του συναντάει τη δυναμική queer κοινότητα της Νέας Υόρκης, και στο πρωτοποριακό New Museum.
To Φεστιβάλ Καβάφη συναντάει το μετρό της Νέας Υόρκης
Σε κάθε εκδήλωση ο Καβάφης γίνεται έμπνευση για άλλους δημιουργούς, όπως η ποιήτρια Ρόμπιν Κόστε Λιούις με τον έντονο πολιτικό λόγο της και οι σκηνοθέτες (Χρήστος Σαρρής, Ελενα Παρκ, Εύη Καλογηροπούλου) που εργάστηκαν για το Visual Cavafy, διερευνώντας την κινηματογραφική διάσταση της γλώσσας του.
Η μεγάλη συναυλία «Περιμένοντας τους βαρβάρους» αποτελεί το αποκορύφωμα των φεστιβαλικών εκδηλώσεων. Στην εντυπωσιακή επισκοπική εκκλησία του Αγίου Θωμά στην 5η Λεωφόρο, οι Death of Classical διοργανώνουν μια βραδιά με αναθέσεις σε Ελληνες και ξένους καλλιτέχνες νέων μουσικών έργων ή καινούργιων ενορχηστρώσεων. Το πρόγραμμα αρχίζει με τον σταρ Ρούφους Γουεϊνράιτ που τραγουδάει σε δική του σύνθεση «Chandelier (I went)», και ολοκληρώνεται με τη Λόρι Αντερσον. Η σπουδαία καλλιτέχνις, της οποίας ο χρόνος βαθαίνει την ευαισθησία και την εξυπνάδα, ερμηνεύει τη σύνθεσή της «Waiting for the Barbarians» καταφέρνοντας όχι μόνο να τραγουδήσει Καβάφη, αλλά να τον καταλάβει και να τον κάνει αληθινά δικό της, και σύγχρονο.
Το έργο αυτού του ποιητή, που υπήρξε μπροστά από την εποχή του, το Ιδρυμα Ωνάση φιλοδοξεί να το κρατήσει για πάντα ζωντανό. Ετσι το φθινόπωρο θα ενεργοποιήσει δύο νέους χώρους. Στην Αθήνα, στην οδό Φρυνίχου 16, θα στεγαστούν το αρχείο και η βιβλιοθήκη του ποιητή, καθώς και η συλλογή με προσωπικά αντικείμενα και έργα τέχνης που αναφέρονται σε εκείνον. Στην Αλεξάνδρεια το ίδρυμα ανακαινίζει την Οικία Καβάφη. Οι δύο χώροι, σε Ελλάδα και Αίγυπτο, θα «συνομιλούν» ως προς το περιεχόμενο και τις δράσεις.
Ο Παναγιώτης Σοφικίτης είναι η σημαντικότερη μορφή εν ζωή, της μικροναυπηγικής τέχνης στην Ελλάδα. Γεννήθηκε στη Σκόπελο και ζει στην Καλαμάτα. Διετέλεσε καθηγητής φιλόλογος και το έμφυτο καλλιτεχνικό του ταλέντο τον οδήγησε εδώ και σαράντα πέντε χρόνια, να έχει αποτυπώσει την πλειονότητα των πολεμικών και επιβατικών σκαφών, όλων των εποχών, με παλαιότερη του 2.000 π.Χ
Τον συναντήσαμε στο εργαστήριό του στην Καλαμάτα λίγη ώρα μετά την ολοκλήρωση ενός σπογγαλιευτικού των αρχών του 20ου αιώνα. Η συζήτησή μας άρχισε με το εξής ερώτημα:
«Θυμάστε το πρώτο σας ερέθισμα ου σας οδήγησε στην μικροναυπηγική;»
«Η ανάγκη της δημιουργίας να ζω και όχι μόνο να επιβιώνω, καθότι η ζωή εμπεριέχει, τέχνη, ομορφιά και πολιτισμό. Η επιβίωση καλύπτει απλώς βιολογικές ανάγκες της καθημερινότητας, δηλαδή πεζές δραστηριότητες. Βέβαια καθοριστικό ρόλο σ αυτή την περίπτωση έπαιξαν τα βιώματά μου, κυρίως αυτά που είχα εισπράξει από τον πατέρα μου που ήταν ψαράς καθώς τα ψαροκάικα αποτελούσαν για μένα, όχι μόνο μια καθημερινή εικόνα, αλλά τις εμπειρίες της παιδικής και εφηβικής ζωή μου.
Το πρώτο σας έργο ποιο ήταν;
Δημιούργησα ένα τρεχαντήρι, που ανήκε στον αδελφό μου Μανώλη. Μόλις συνταξιοδοτήθηκε από καπετάνιος στα καράβια, ασχολήθηκε ως ψαράς γιατί η θάλασσα ήταν στο πετσί του. Άλλωστε όλη μας η οικογένεια από μάνα και πατέρα ήμασταν όλοι ναυτικοί.
Απ΄ το παρθενικό σας τρεχαντήρι μέχρι σήμερα, πόσα έργα αθροίζονται στον συνολικό κατάλογο της καλλιτεχνική σας δημιουργίας;
Υπολογίζω με έναν πρόχειρο υπολογισμό, πως είναι περίπου ενενήντα. Να σημειωθεί ότι πάνω από τριάντα τα έχω δωρίσει σε εκλεκτούς φίλους και δικούς μου ανθρώπους.
Μερικά ιστορικά είδη σκαφών που έχετε κατασκευάσει;
Στόχος μου κυρίως ήταν να αποτυπώσω σε αδρές γραμμές, τη ναυτική παράδοση από τα αρχαία ελληνικά χρόνια μέχρι και τις μέρες μας. Τα είδη με τα οποία μπορεί ένας μικροναυπηγός να ασχοληθεί, εκ των πραγμάτων, είναι τα πολεμικά τα επιβατικά, τα αλιευτικά και βέβαια κάποια φορτηγά.
Και από εποχές πως πάμε; Ποιες σας επηρέασαν περισσότερο;
Ενδεικτικά θα σας πω, ότι εμπνέομαι πολύ από την Ιλιάδα, όπως το έργο μου τριακόντορος. Επίσης, από τις τριήρεις, τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, την αλεξανδρινή περίοδο, τη βυζαντινή εποχή, τα προεπαναστατικά χρόνια και την Επανάσταση μέχρι και τη σύγχρονο περίοδο. Επί παραδείγματι έμπνευση μου έδωσε και το αλιευτικό τρεχαντήρι «Πρόδρομος» του 1972 που ανήκε στον πατέρα μου, το μερακλήδικο σκαρί όπως έλεγε ο ίδιος στα γεράματά του.
Το 2018 πραγματοποιήσατε μια επιτυχημένη έκθεση μικροναπηγικής στο Μέγαρο Χορού. Μάλιστα στα εγκαίνια είχε παραβρεθεί ο τότε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος.
Όντως θυμάστε καλά. Όμως την πρώτη μου έκθεση πραγματοποίησα το 2014 στο Πνευματικό Κέντρο Καλαμάτας. Όσο για την Έκθεση στην οποία αναφέρεσθε, έχω να πω το εξής: Παρότι η Έκθεση σημείωσε εξαιρετική επιτυχία και ο Πρόεδρος κ. Παυλόπουλος ενθουσιασμένος, πρότεινε μέχρι και κτήριο για να στεγαστούν τα δημιουργήματά μου, τα οποία προσέφερα ως δωρεά για την δημιουργία Ναυτικού Μουσείου στην Καλαμάτα, το αποτέλεσμα ήταν η λήθη, η υπόσχεση να ξεχαστεί τελείως, κι εγώ να συνεχίσω να δημιουργώ ενώ ο πολιτισμός της πατρίδας μου να κωφεύει.
Ναι, αλλά ο Δήμος της Πόλης που ζείτε, απέναντι σε μια τέτοια γενναιόδωρη προσφορά, μια ευεργεσία που θα θυμίζει στις νεότερες γενιές την ιστορία του τόπου, πώς και δεν μερίμνησε για το προαναφερθέν Μουσείο;
Ο Δήμαρχος κ. Παναγιώτης Νίκας και νυν Περιφερειάρχης, παρότι ήταν παρών σε όλες μου τις εκθέσεις σε επαρχία και Αθήνα, μάλιστα υπήρξε και ομιλητής αναφερόμενος με θερμά λόγια στο συνολικό έργο μου και υποσχέθηκε δημόσια ότι θα φιλοξενηθεί η συλλογή μου σε Ναυτικό Μουσείο που θα δημιουργηθεί στην επί τούτου στην Καλαμάτα, ακόμα αναμένω από το 2014 την υλοποίηση της απόφασης.
Οι πολίτες της Καλαμάτας τι σας λένε περί αυτού;
Οι πάντες με ρωτούν «τι έχει γίνει με το Μουσείο;» Κι εγώ τους απαντώ ότι ακόμα περιμένω και ουδεμία ανταπόκριση υπάρχει. Τότε κι αυτοί εξανίστανται, καθότι είχαν ακούσει τις υποσχέσεις και το θεωρούν ανεπίτρεπτο, να δωρίζει ένα δημιουργός τα έργα του που αναφέρονται στην ναυτική ιστορία της Ελλάδος και να μην βρίσκει την πρέπουσα αποδοχή της δωρεάς.
Αυτό είναι πρωτάκουστο! Γιατί δεν απευθύνεστε και σε άλλες πόλεις;
Μα εδώ ζω πενήντα τρία χρόνια, εδώ δημιουργώ. Η Καλαμάτα έχει ως πόλη και πρωτεύουσα της Μεσσηνίας, ιδιαίτερη ναυτική ιστορία, Και βέβαια, πώς να απευθυνθώ αλλού, όταν ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προτείνει και ο δήμαρχος της πόλης μου υπόσχεται, ότι θα φιλοξενηθούν τα έργα μου σε Μουσείο.
Αυτό αν συμβεί θα γαλουχηθούν και οι νέες γενιές στην ιδιαίτερη τέχνη της μικροναυπηγικής…
Μα και βέβαια έτσι είναι. Μάλιστα πρότεινα να δημιουργηθεί ένα εργαστήρι μικροναυπηγικής με μαθητές, τους οποίους θα διδάσκω αφιλοκερδώς.
Υπάρχουν μελλοντικά σχέδιά σας για επόμενες εκθέσεις;
Βεβαίως! Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2023 στην Σκόπελο, όπου η Έκθεση θα πραγματοποιηθεί υπό την αιγίδα του Δήμου Σκοπέλου, ενώ το καλοκαίρι του 2024 προγραμματίζεται για την Σκιάθο.
Εργάζομαι κύριε Σοφικίτη στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου ως αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Αλεξανδρινός Ταχυδρόμος». Θα σας ενδιέφερε μια έκθεσή σας στον ιστορικό Ναυτικό Όμιλο Ελλήνων Αλεξανδρείας, υπό την αιγίδα της εκεί Ελληνικής Κοινότητας;
Με ιδιαίτερη χαρά. Θα είναι τιμή μου, μιας και η Αλεξάνδρεια διαθέτει Ελληνισμό, ιστορία και είναι γεμάτη από ναυτοσύνη.
Συνεπώς μου επιτρέπετε να μεταφέρω την πρόταση αυτή προς τους αρμοδίους φορείς της πόλης;
Από λυκόπουλο και κατόπιν ναυτοπρόσκοπος στις εθνικές μας γιορτές, πηγαίναμε στον Κοινοτικό Ιερό Ναό του Ευαγγελισμού για υπηρεσίες. Οι πρόσκοποι είχαν την αναλάβει την τάξη στο εσωτερικό του ναού, ενώ οι ναυτοπρόσκοποι την εξωτερική υπηρεσία φρούρησης. Μετά από επιθεώρηση στολής που γινόταν στον αυλόγυρο της Τοσιτσαίας σχολής, όπου μας έλεγχαν, από το ναυτικό καπελάκι ως τα μαύρα γυαλιστερά υποδήματα, κρατώντας τους κόντους (κοντάρι) μας παρέτασσαν από την μεσαία σιδερένια πόρτα της οδού, ως την μεσαία ξύλινη πύλη της εκκλησίας σε δυο σειρές. Κατ΄ αυτό τον τρόπο δημιουργούνταν ένας διάδρομος έτσι ώστε να περάσουν οι σημαίες με τους παραστάτες από τα σωματεία, τις αδελφότητες, τα σχολεία, καθώς και οι πρόεδροι, ο πρόξενος, ο λιμενάρχης, οι διπλωμάτες, οι εκπρόσωποι των εκκλησιών και ο διοικητής Αλεξάν (Μοχάφεζ) και άλλες προσωπικότητες.
Στην αρχή της σιδερένιας θύρας ήταν οι τυμπανιστές, με 8 εγγλέζικα τύμπανα και 2 σαλπιγκτές. Αρχηγός των τυμπανιστών ήταν ο κ. Τσακμάκης, με την κάθε σειρά να διαθέτει 4 τύμπανα και μία σάλπιγγα. Το γενικό πρόσταγμα είχε ο έφορος ναυτοπροσκόπων με την βαριά φωνή του (Εφορία προσοχή χαιρετήσατε), σε στάση προσοχής και με τον προσκοπικό χαιρετισμό, (που ήταν τα τρία δάχτυλα στον κόντο), χαιρετούσαμε τη σημαία που θα περνούσε ενώ τα τύμπανα σε συγχρονισμό κρούανε δυνατά το ρολό. Συνήθως η πρώτη σημαία ήταν οι ανάπηροι Αιγυπτιώτες πολέμου, ο σημαιοφόρος και δυο υπασπιστές, με γεμάτα τα σακάκια τους από παράσημα. Αυτοί δεχόντουσαν τα περισσότερα χειροκροτήματα στον αυλόγυρο, ενώ ο Έφορος συνόδευε τιμητικά τη σημαία για να πάρει την θέση της εμπρός στον θρόνο της εκκλησίας.
Όλες αυτές οι σημαίες ετοιμάζονταν στον αυλόγυρο της Τοσιτσαίας. Κατεβαίνανε τα σκαλιά για να εξέλθουν από την αριστερή θύρα και να εισέλθουν από την μεσαία σιδερένια πύλη. Εμπρός στον θρόνο είχε 25 με 30 σημαίες και λάβαρα ! Επίσης τυμπανιστές και σαλπιγκτές συμμετείχαν στην είσοδο των αξιωματούχων και στις καταθέσεις στεφάνων. Μεγάλη εντύπωση μάς έκανε ο Γενικός μας Πρόξενος, που έφθανε με φράκο και ημίψηλο καπέλο.
Η εκκλησία γέμιζε από πολύ νωρίς, γυναίκες συμπληρώνανε τα στασίδια του γυναικωνίτη για να έχουν θέα από ψηλά, ενώ η υπόλοιπη εκκλησία ήταν συμπληρωμένη από νωρίς. Στις εισόδους οι κοπέλες με το πανέρι και το κουτί το κοινοτικό, καρφιτσώνανε στα πέτα κονκάρδα την εικόνα της Παναγίας. Μόνο στον προθάλαμο τα παγκάρια ήταν ανοικτά, για να ανάψεις κερί να προσκυνήσεις το εικονοστάσιο και να βγεις στον αυλόγυρο, όπου εκεί είχε πάρα πολύ κόσμο. Προϊστάμενος της εκκλησίας ο αείμνηστος Πατήρ Καραμηνάς. Στην γωνία του αυλόγυρου ήταν και η Φ.Ε.Σ.Α., η Ελληνική Φιλαρμονική Αλεξανδρείας, με μαέστρο τον Μπαβέα, να παιανίζει στρατιωτικά εμβατήρια και να κλείνει την τελετή με τους εθνικούς ύμνους της Ελλάδος και της Αιγύπτου. Κι όταν αναχωρούσε ο κόσμος γέμιζαν οι δρόμοι από Ελληνισμό ! Εθνικές και ιστορικές μνήμες μιας άλλης εποχής…
Το καφενείο «Μέμφις» βρισκόταν στην οδό Σίντι Μιτουάλι και Μόσκε Αταρίν γωνία, έναντι τεμένους Αταρίν. Ήταν κατάστημα ελληνικής ιδιοκτησίας και λειτουργούσε έως το1985. Σήμερα βρίσκεται κατεστραμμένο και ερείπιο για να θυμίζει την ελληνική συνοικία του Αταρίν. Κατάφερα όμως να πάρω 2-3 φωτογραφίες με τα γράμματα που γράφουν ακόμη και σήμερα το όνομα του. Το καφενείο ήταν ανοικτό μέρα και νύκτα. Εκεί πραγματοποιούνταν όλες οι συναντήσεις.
Συναντούσες Έλληνες όλων των ειδικοτήτων: επιπλοποιούς, ελαιοχρωματιστές, υδραυλικούς, ηλεκτρολόγους, μηχανικούς, ρολογάδες, ακόμη και τον Γιώργη «Ασανσέρ», που επισκεύαζε τους ανελκυστήρες. Από το πρωί πηγαίναν οι μεγαλύτεροι να πιούνε το καφέ τους και να καθίσουν στα έξω τραπεζάκια του δρόμου, να λιασθούνε το απόγευμα και μετά τις 5 μ.μ. γέμιζε ο καφενές θαμώνες. Ορισμένοι παίζανε τάβλι, άλλοι πρέφα και κάνα δυο μπούκμεϊκερ περίμεναν να πάρουν κανένα παράνομο παιχνίδι από τις κούρσες του Σπόρτινγκ.
Άλλοι πάλι συζητούσαν περί των εργασιών ή πολιτικά. Οι σερβιτόροι Έλληνες να μην προλαβαίνουν οι φωνές τους: ένας «μάλλον» (εννοούσε μάλλον γλυκύς), άλλος με «ολίγη στο χονδρό» (εννοούσε το ανάλογο φλιτζάνι).
Μέσα σε όλα αυτά ξεκινούσανε και οι μικροπωλητές που ήταν και αυτοί Έλληνες. Άνοιγε τη τζαμένια πόρτα, ο μπάρμπα Μήτσος, με την ποδιά την άσπρη και την μπρούτζινη αστραφτερή βιτρίνα του, όπου από κάτω υπήρχε ένα συρτάρι με αναμμένα κάρβουνα και διαλαλούσε: «εδώ το σπιτικό ζεστό μπουρέκι» το οποίο γινόταν ανάρπαστο.
Άλλος πωλητής ήταν ο Μοδινός. Έφτιαχνε εικόνες και τις πουλούσε στα ελληνικά καφενεία, συνήθως μετά τον εσπερινό του Ευαγγελισμού. Έρχονταν για να πουλήσει, ανάλογα την εορτή και έλεγε: «ποιος θα πάρει τον Άγιο Φανούρη». Όλοι ήξεραν ότι την άλλη μέρα ήταν του Αγίου Φανουρίου.
Επίσης είχε και λαχειοπώλες κυπριακής καταγωγής, όπου τα πρακτόρευε ένας Κύπριος πάροικός μας και το πρακτορείο του ήταν πολύ κοντά στο καφενείο. Τα λαχεία ήταν ο «Αισχύλος» και το «Σεκόρσο» καθώς και ένα κοινοτικό της Ιμπραημίας. Θυμάμαι οι Αιγύπτιοι λαχειοπώλες τον Αισχύλο τον αποκαλούσαν «σκύλος»!
Συχνά οι ψαράδες μας βγάζανε σε λαχειοφόρο, ψάρια μεγάλα όπως βλάχο, ροφό, συναγρίδα και ήταν μεγάλα, πάνω 10 κιλά τα οποία τα κληρώνανε μέχρι το βράδυ.
Δεν μπορώ να ξεχάσω και τον Έλληνα λατερνατζή, που με την μελωδική λατέρνα του άκουγες «το γελεκάκι» ή «άσε τα μαλλάκια σου» και η ψυχή μας γέμιζε αισιοδοξία και συγκίνηση!
Μνήμες μιας άλλης εποχής… απ’ το καφενείο «Μέμφις»!
Η μικρή οδός «Θεραπείας», είναι απέναντι της οδού Ζαγκαρόλα. Σε ένα παλαιό κτήριο στην γωνία και με είσοδο από την «Νάμπι Ντάνιελ» είχαν αρκετοί αείμνηστοι Έλληνες ιατροί τα ιατρεία τους. Τελευταίος εξ αυτών ήταν ο οδοντίατρος Πετροπουλιάδης και ο δερματολόγος Κλάδης. Εκεί έδρευαν και παθολόγοι, χειρουργοί και πάσης φύσεως ιατρικές ειδικότητες. Ανασκαλίζοντας το παρελθόν της Αλεξάνδρειας και εισερχόμενος στην οδό «Θεραπείας» βρήκα ευτυχώς την μοναδική πινακίδα με το όνομα αποτυπωμένο πάνω της «Σαμπεκάν Θέραπι».
Αριστερά του δρόμου αρχίζει ένα συγκρότημα τραπεζών, πολύ κοντά του υπάρχει η πρώην «Εμπορική» μας, ενώ στα δεξιά βρίσκεται ένας σταθμός ηλεκτρικής ενέργειας και στη συνέχεια η πολυκατοικία με το νούμερο 5, που τότε αποτελούσε ιδιοκτησία του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και είχε την έδρα της η Πατριαρχική Βιβλιοθήκη που μεταφέρθηκε από την Ελληνική Λέσχη το 1963.
Εκεί διέμενε ο μποέμ ζωγράφος Γώγος, ένας τύπος ιδιαίτερα νευρικός, προληπτικός και συνάμα δύστροπος. Συχνά εμείς οι μαθητές όταν κάναμε τον κατσιρμά μας (σχολαρχείο) παίζαμε το ταβλάκι μας στο καφενείο του Π. Περή, το ονομαζόμενο «Κρυψώνα». Συγκεκριμένα ήταν κοντά στην οικία του Γώγου, μεταξύ του χρωματοπωλείου Ν. Σπύρου και του φωτογραφικού στούντιο «Βύρων» επί της οδού Τουσούν.
Ένας διάδρομος και στο βάθος το μικρό κατάστημα. Το δε φωτογραφείο διέθετε και παράθυρο όπου πραγματοποιούταν συχνά πυκνά, ο διάλογος μεταξύ Κ. Αποστόλου και Γώγου, εμπρός στο παράθυρο όπου σ΄ ένα τραπεζάκι έπινε τον καφέ του ο Γώγος. Ήταν μια ανυπόκριτη φιγούρα που έφερνε το γέλιο σ όλους μας, με μια κορδέλα στο λαιμό κι έναν μπερέ. Εμείς όταν τον βλέπαμε αρχίζαμε τα περιπαικτικά σχόλια… “ότι είναι σπουδαίος ζωγράφος ο φωτογράφος”… και τότε αυτός ωρυόταν, “πώς ο ίδιος είναι ο μοναδικός στην Αλεξάνδρεια και ουδείς άλλος”. Οι υπόλοιποι που δεν έπαιζαν τάβλι τον ρωτούσαν γιατί σας λένε μποέμ και τότε εκείνος άρχιζε την εξιστόρηση για τις σπουδές του στη Γαλλία το 1930 και πως ήταν μέσα στη μόδα ο γαλλικός μπερές και η κορδέλα που την έκανε φιόγκο γύρω από τον λαιμό του. Εμείς συνεχίζαμε το πείραγμα και ο Γώγος αναγκαζόταν να φύγει.
Πάθαινε όμως μεγάλη ταραχή όταν τον ξανασυναντούσαμε και του λέγαμε ξανά για τον κ. Απόστολο ο οποίος ζωγράφιζε με νερομπογιές την ασπρόμαυρη φωτογραφία στο στούντιο «Βύρων» μιας και δεν υπήρχε τότε η έγχρωμη. «Αυτός είναι ζωγράφος σπουδαίος, τι ωραία ζωγραφίζει, κύριε Γώγο το τελευταίο του έργο το βάλανε σε βιτρία» δήθεν σχολιάζαμε εμείς κι ο άνθρωπος έβγαινε έξω από τα ρούχα του: «Μα είναι ζωγράφος αυτός που βάφει φωτογραφίες!» μας φώναζε ωρυόμενος. Ακόμα θυμάμαι ότι κατά τις 5-6 το πρωί πηγαίναμε για ψάρεμα κι έπρεπε να πάρουμε δόλωμα από τον «Ζουαγιάρ» για να πάμε στα διάφορα στέκια ψαρέματος. Εάν ο Γώγος είχε αγοράσει το δόλωμα και κάποιος του έλεγε «καλημέρα κύριε Γώγο» σκόρπιζε το δόλωμα στο δρόμο και δεν πήγαινε για ψάρεμα. Ήταν αθεράπευτα προληπτικός και θεωρούσε γρουσούζη όποιον τον χαιρετούσε εκείνη τη στιγμή. Ο σατιρικός ποιητής που εξέδιδε «Το Μινοράκι» τον σατίριζε τακτικά.
Γι αυτό και οι μνήμες μου από εκείνη την εποχή έχουν ακόμα πολύ «ψωμί» για μια Αλεξάνδρεια γεμάτη εικόνες, πειράγματα και ιστορίες!
Υπάρχουν θρησκευτικές γιορτές των οποίων η απήχηση είναι ιδιαίτερα μεγάλη και το αντίθετο. Οι εορτάζοντες τιμούν τον άγιο με τον οποίο συνδέονται εξαιτίας του ιδίου ονόματος που τους έχει δοθεί και κατά την ημέρα εκείνη, οι ευχές, τα δώρα και τα κεράσματα ομορφαίνουν το εικοσιτετράωρο του κάθε θνητού. Στο παγκόσμιο εορτολόγιο των αγίων, καταγράφεται και μία περίπτωση αγίου, με μια ιδιαίτερη συμβολική και σημειολογική αναφορά που περικλείει νοηματικά και ερμηνευτικά το λήμμα Αγάπη. Σε μια πιο τολμηρή διατύπωση τη λέξη Έρωτας.
Ο Άγιος Βαλεντίνος, αποτελεί την πλέον λατρεμένη εορτή κυρίως των νέων ανθρώπων, καθότι ξεφεύγει από τα καθιερωμένα θρησκευτικά πρότυπα και ανάγει το «υποστασιακό της περίβλημα» σε μια εννοιολογική δυναμική που εμπεριέχει τη ζωή, τη δράση, το πάθος, την απόλαυση, τη χαρά και την αισθηματική ανύψωση. Έτσι λοιπόν ο Βαλεντίνος καθίσταται προστάτης των ερωτευμένων όπου γης, με αποτέλεσμα η υπέρμετρη φήμη του, να οδηγεί στην αύξηση των οικονομικών κερδών της συμπαθούς τάξης των ανθοπωλών. Κατ΄ επέκτασιν και κατά συμπερασμό, άγιος λουλούδια και έρωτας συνταυτίζονται την 14η Φεβρουαρίου και επομένως η αναφορά μας προς αυτή την εορταστική τελετουργία των αισθήσεων, της αγάπης και των αυξημένων καρδιοπαλμών, μας υποχρεώνει στην δική μας αναφορά μέσω του παρόντος κειμένου. Τι εστί λοιπόν Βαλεντίνος και ποια η προέλευσή του;
Ο Άγιος Βαλεντίνος (ιταλικά: San Valentino, λατινικά: Sanctus Valentinus), γνωστός ανά την υφήλιο ως Άγιος Βαλεντίνος της Ρώμης, αναγνωρίστηκε ως Ρωμαιοκαθολικός Άγιος του 3ου αιώνα και τιμάται στις 14 Φεβρουαρίου. Από τον Μεσαίωνα, έχει ταυτιστεί συνδέεται με την παράδοση της ήρεμης και γαλήνιας αγάπης. Ο ανωτέρω Άγιος υπηρετούσε ως ιερέας στη Ρώμη και υπήρξε αρωγός των Χριστιανών που διώκονταν στην ευρύτερη περιοχή. Μαρτύρησε και η ταφή του τελέστηκε στο χριστιανικό κοιμητήριο της Βία Φλαμινία, πλησίον του Πόντε Μιλβίο, της βόρειας Ρώμης στις 14 Φεβρουαρίου. Η συγκεκριμένη ημέρα εορτάζεται ως Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου από το 496 μ.Χ. Τα λείψανά του κρατήθηκαν στην Εκκλησία και στις Κατακόμβες του Σαν Βαλεντίνο. Ο συγκεκριμένος ναός παρέμεινε σημαντικός χώρος προσκυνήματος κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, μέχρι τη μεταφορά των λειψάνων του στην εκκλησία Σάντα Πρασέντε στο ποντιφικάτο του Νικολάου Δ’. Από εκεί και ύστερα μέχρι σήμερα: Το λουλουδοσκέπαστο κρανίο του Αγίου Βαλεντίνου εκτίθεται στη βασιλική της Σάντα Μαρία ιν Κοσμεντίν της Ρώμης. Άλλα λείψανα μεταφέρθηκαν στην Καρμελιτική Εκκλησία Γουαϊτφράιαρ Στριτ, στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας, όπου παραμένουν μέχρι σήμερα. Υπάρχουν πλείστες φήμες, μυθοπλασίες και ατεκμηρίωτες αναφορές για μια σειρά γεγονότα και συμβάντα που σχετίζονται με την «Βαλεντινική» παράδοση. Ακόμα και για τρεις διαφορετικούς Βαλεντίνους μιλά η καθολική βιβλιογραφία.
Επίσης αξιοσημείωτη είναι η διαφορά που ενυπάρχει στις θρησκευτικές δέλτους, της Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία έχει τους δικούς της Αγίους του έρωτα. Μπορεί η Καθολική Εκκλησία και “ανθοπωλικά” συμφέροντα να επέβαλαν τον Άγιο Βαλεντίνο, αλλά στις 13 Φεβρουαρίου τιμάται η μνήμη των Αγίων Αποστόλων Ακύλα και Πρισκίλλης, που θεωρούνται προστάτες των ερωτευμένων, ενώ υπάρχει και ο Άγιος Υάκινθος για τους ερωτευμένους του καλοκαιριού. Όπως και να έχει η ιστορική αλήθεια, η ουσία είναι μία. Ο Έρωτας, η Αγάπη και το Συνανήκειν, απαιτούν τον δικό τους Άγιο, είτε Ορθόδοξος, Καθολικός, Αγγλικανικός ή Προτεστάντης. Κι όταν οι νέοι, μα και οι καρδιές των γερόντων μετατρέπονται σε εφηβικές, ένεκα του ύψιστου αισθήματος της ευγενούς Αγάπης, τότε ελάχιστη σημασία έχουν οι αλήθειες ή οι αναλήθειες που εμπεριέχονται στα κιτάπια των ερευνητικών ραφιών της ιστορίας. Απλώς… αγαπάτε και αγαπηθείτε, προστάζει η ημέρα σήμερα. Έκαστος λοιπόν με τα τερτίπια της καρδιάς του και τα ανθοπωλεία με τα τριαντάφυλλά τους!
Σαν σήμερα, ακριβώς ένα χρόνο πριν, οι Αιγυπτιώτικες Παροικίες της Αλεξάνδρειας και του Καΐρου, ενημερώνονταν απ΄ τα δελτία ειδήσεων για τον τραγικό θάνατο του δημοσιογράφου Νίκου Κάτσικα, ο οποίος βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του στην περιοχή της 6ης Οκτώβρη. Ήταν μια τραγωδία που επέφερε βαθύτατη θλίψη και δημιούργησε ψυχική αναστάτωση στις δύο ελληνικές κοινότητες, με τις οποίες υπήρξε συνεργάτης επί χρόνια. Ο Νίκος Κάτσικας γεννήθηκε στις 7 Μαΐου 1966 με καταγωγή από τον Πειραιά. Ήταν μέλος της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ) και εργαζόταν ως ανταποκριτής του ΑΠΕ-ΜΠΕ στο Κάιρο από τον Σεπτέμβριο του 2016. Συνεργαζόταν επίσης με την ΕΡΤ και το Ρ.Ι.Κ σε ανταποκρίσεις από την Αίγυπτο. Διετέλεσε από το 2003 και για πολλά χρόνια αρχισυντάκτης της εβδομαδιαίας έκδοσης «Νέο Φως» του Καΐρου, της οποίας ήταν υπεύθυνος για τα περισσότερα φύλλα και αποτελούσε ως έντυπο τη συνέχεια του ιστορικού «Φωτός». Επίσης συνεργαζόταν ως αρχισυντάκτης με την μηνιαία έκδοση “Αλεξανδρινός Ταχυδρόμος» και της ενημερωτικής ιστοσελίδας «Πυραμίς». Επιπλέον ήταν Αντιπρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Καΐρου. Πτυχιούχος βυζαντινής μουσικής είχε χειροθετηθεί το 2006, Άρχοντας Πρωτοψάλτης από τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεόδωρο Β, τον οποίο έχει ακολουθήσει σε πλείστες ποιμαντικές επισκέψεις του στην Αφρική. Εργαζόταν με πείσμα και πάθος με στόχο τη διατήρηση του ρόλου των Αιγυπτιώτικων ΜΜΕ ως «γέφυρας του Ελληνισμού που παρεπιδημεί στην αγαπημένη μας Χώρα του Νείλου με την ακόμα πιο αγαπημένη Μητέρα Πατρίδα», όπως έγραφε χαρακτηριστικά ο ίδιος στο φωτογραφικό λεύκωμα «150 χρόνια Ελληνικός Τύπος στη Χώρα του Νείλου», το οποίο εκδόθηκε το 2016 και την επιμέλειά του είχε ο ίδιος ο δημοσιογράφος. Στην αρχαία ελληνική μυθολογία, υπήρξαν τρεις Μοίρες που ρύθμιζαν τα συμβάντα του κάθε ανθρώπου. Η Κλωθώ γύριζε το νήμα της ζωής, η Λάχεση μετρούσε τη διάρκεια και η Άτροπος η μικρότερη αδελφή και η πιο αδίστακτη από τις τρεις, έκοβε τη ζωή του καθενός με τα τρομερά ψαλίδια της χωρίς κανένα δισταγμό. Η Μοίρα Άτροπος, για τον Νίκο Κάτσικα, υπήρξε σκληρή μαζί του στερώντας του τη ζωή στην πλέον παραγωγική του ηλικία. Όμως κανείς δεν μπορεί να τα βάλει με το αναπόφευκτο που επιβάλει το πεπρωμένο, καθώς οι ανθρώπινες δυνάμεις αδυνατούν να ελέγξουν και να τιθασεύσουν το ριζικό της κάθε ύπαρξης. Μετά από ένα χρόνο, η ενθύμηση του τραγικού γεγονότος επαναφέρει τη θλίψη και την οδύνη στις παροικιακές αδελφότητες των δύο πόλεων, Αλεξανδρείας και Καΐρου, για την απώλεια ενός ανθρώπου του οποίου η μοίρα επεφύλασσε ένα τέτοιο τέλος. Αιωνία σου η Μνήμη Νικόλα Κάτσικα…
Η καταγραφή ανθρώπων και μάλιστα επιστημόνων που έδρασαν στην ελληνική κοινότητα, είναι πιστεύω απαραίτητη και σημαντική για την ιστορία της αιγυπτιώτικης παροικίας. Ένας από αυτούς ήταν ο Γεώργιος Ζαγκαρόλας. Η Αλεξάνδρεια τον τίμησε δίνοντας το όνομά του στον δρόμο που άρχιζε από την οδό Προφήτου Δανιήλ (Ναμπί Ντανιέλ) και τελείωνε στον Άγιο Σάββα, πίσω από το παλαιό νοσοκομείο «Σωφρόνιος». Η πινακίδα της οδού, άλλαξε όνομα και γραφή «Nazmy Botros» ενώ κάτω από τα αραβικά η γραφή παλαιότερα ήταν (σαμπεκάν) Ζαγκαρόλας.
Εκεί που τελειώνει η οδός Ζαγκαρόλα, προς οδό Νάμπι Ντανιέλ, ήταν και η εφημερίδα “ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ” δίπλα εργοστάσιο γκαζόζας με σήμα στο καπάκι (ο μπλε Σταυρός BLUE CROSS) απέναντι η Πατριαρχική Σχολή όπου ξεκίνησα νήπιο μαζί με τον αείμνηστο παιδικό μου φίλο Μπάμπη Τρεχαντζάκη, για ένα έτος με νηπιαγωγό την κα. Βόρλοου. Στην ίδια σχολή ήταν και Η “Σχολή Μπαλέτου «Νίκολς», με ιδιαίτερη δραστηριότητα και παρουσία στα “Ανθεστήρια” της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας”. Επίσης ο μακαριστός πατριάρχης Χριστόφορος είχε παραχωρήσει το υπόγειο της σχολής στον αθλητικό σύλλογο «Ολυμπιακός Αλεξανδρείας» ενώ όλα τα μικρομάγαζα γύρω από τον δρόμο ανήκαν σε Έλληνες.
Ο Γεώργιος Ζαγκαρόλας, ήταν Επτανήσιος γιατρός με αξιόλογο επιστημονικό έργο και κοινωνική δράση στην Αλεξάνδρεια. Σπούδασε ιατρική στην Ιόνιο Ακαδημία και μετεκπαιδεύτηκε στο Παρίσι, όπου αργότερα, ανακοίνωσε στην εκεί Χειρουργική Εταιρεία μιαν από τις καλύτερες μελέτες. Ήταν από τους κορυφαίους επιστήμονες και ήρθε στην Αλεξάνδρεια το 1865 νεαρός διδάκτωρ της ιατρικής δια να εργαστεί. Τότε την Αίγυπτο μάστιζε η επιδημία της χολέρας με χιλιάδες νεκρούς και ένα μικρό ανεπαρκές νοσοκομείο δεν είχε ιατρό, οι δε ιατροί φοβούμενοι την επιδημία έφευγαν από την Αλεξάνδρεια. Με αφοσίωση και ζήλο αναλαμβάνει την εργασία του και με τον καιρό όταν ανοικοδομήθηκε το νοσοκομείο ανέλαβε διευθυντής και αρχίατρος. Είχε ειδικευτεί στην παθολογία και στην χειρουργική άφθαστος και ήταν στους δυο κλάδους. Ως πάροικος άφησε σπουδαίο όνομα καθώς όλοι τον εκτιμούσαν για τα μεγάλα αισθήματά του ενώ παράλληλα ήταν πολύ φιλάνθρωπος. Τον τίμησαν με πολλά παράσημα και ως επιστημονική προσωπικότητα εκπροσωπούσε την ελληνική κυβέρνηση στα ευρωπαϊκά και αιγυπτιακά ιατρικά συνέδρια. Ο αρχίατρος Γεώργιος Ζαγκαρόλας απέθανε το 1898 και την κηδεία του ακολουθήσανε χιλιάδες πάροικοι και διεθνείς παράγοντες
ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΚΑΙ ΓΗΠΕΔΟ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥΗ γωνία του Μπλεταυρού. Κουτσούκος ήταν ο ιδιοκτήτης της ΓκαζόζαςΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣΕΊΣΟΔΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΉΣ ΣΧΟΛΉΣ
Ο Γενικός Γραμματέας Αποδήμου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας του Υπουργείου Εξωτερικών, Ιωάννης Χρυσουλάκης απηύθυνε χαιρετισμό στην εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου «Σμύρνη, Σεπτέμβρης ’22, Τόκεϊ Μαρού – Μύθος ή Πραγματικότητα;» του Κώστα Νίγδελη, η οποία διοργανώθηκε από την Πανελλήνια Ένωση Καππαδοκικών Σωματείων στη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά. Η εκδήλωση είχε ως στόχο να τιμηθεί η αμιγώς ανθρωπιστική πράξη του πληρώματος του ιαπωνικού πλοίου στο λιμάνι της Σμύρνης το 1922, που επέλεξε να διασώσει από βέβαιο θάνατο κατατρεγμένους ανθρώπους, προτάσσοντας την ανθρώπινη ζωή έναντι του πολύτιμου φορτίου του. Η Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας στήριξε την έκδοση του βιβλίου, το οποίο προλογίζει ο Γενικός Γραμματέας και έθεσε την εκδήλωση υπό την αιγίδα της.
Στο χαιρετισμό του, ο κ. Χρυσουλάκης υπογράμμισε τη σημασία της ανθρωπιστικής πράξης του ιαπωνικού πληρώματος, η οποία καταδεικνύει τη δύναμη της αγάπης προς τον άνθρωπο και όχι την αγάπη της δύναμης, που ισχύει στη σύγχρονη πραγματικότητα Η συγγραφή του βιβλίου αλλά και ανάλογες εκδηλώσεις, τόνισε, θυμίζουν σε όλους τους Έλληνες την ανάγκη διαφύλαξης της ιστορικής μας μνήμης και της μετατροπής της σε ιστορική επίγνωση, επαγρύπνηση, θάρρος και δύναμη. Μας οδηγούν ταυτόχρονα στην καλύτερη κατανόηση και αναγνώριση της προσφοράς ενός φίλου λαού με τεράστια πολιτισμική συνεισφορά, όπως οι Ιάπωνες. Η αλληλέγγυα στον ελληνικό λαό πράξη του πληρώματος του σκάφους Τόκεϊ Μαρού το 1922 συνεχίζει να αποτελεί, μέχρι και σήμερα, ένα οδοδείκτη φιλίας μεταξύ του ελληνικού και ιαπωνικού λαού.
.΄΄`. Αποτελεί ταυτόχρονα μια φωτεινή πράξη που αναδεικνύει τη σημασία προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και προαγωγής του Διεθνούς Δικαίου. Τούτο είναι ιδιαίτερα κρίσιμο ενόψει εντεινόμενων προκλήσεων στο σύγχρονο κόσμο, με την ανάδυση νέων δυνάμεων αναθεωρητισμού, αυταρχισμού, εθνικισμού και βίας. Δυνάμεων που υπονομεύουν και βάλλουν ενάντια στο Διεθνές Δίκαιο και τις αξίες των Ηνωμένων Εθνών. Για την Ελλάδα και την Ιαπωνία, άλλωστε, δύο ιστορικά έθνη με μια απαράμιλλα πλούσια ιστορία ναυτοσύνης και θαλάσσιου πολιτισμού, το Διεθνές Δίκαιο και η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), καθώς και η προάσπιση των δημοκρατικών αξιών αποτελούν πυξίδα και πυλώνες της διεθνούς πολιτικής τους αλλά και των διμερών τους σχέσεων. Αποτελούν ταυτόχρονα μοχλό στις κοινές προσπάθειες για την οικοδόμηση ενός ασφαλούς, σταθερού, ειρηνικού και ευημερούντος κόσμου.
Στην εκδήλωση παρέστησαν και μίλησαν ο Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Άγγελος Συρίγος, ο Επιτετραμμένος της Ιαπωνικής Πρεσβείας, ο Πρέσβης επί τιμή, Αλέξης Αλεξανδρής, εκπρόσωπος του Δήμου Πειραιά, ο Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Καππαδοκικών Σωματείων, Θεοφάνης Ισαακίδης και ο συγγραφέας του βιβλίου.
