Κατηγορία: ΑΙΓΥΠΤΙΩΤΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Η Γιούλη Τσακάλου δεν αποτελεί απλή περίπτωση λογοτέχνιδος που ασχολείται με τα Γράμματα και τις Τέχνες. Μέσα από την πένα της έχουν προβληθεί εκατοντάδες συγγραφείς, έχει πραγματοποιήσει αναρίθμητες κριτικές για νέους συγγραφείς και ποιητές, παρέχοντάς τους βήμα να εκφραστούν. Η κριτική της ματιά πάντα τεκμηριωμένη την καθιστά μία εκ των εγκυρότερων κριτικών στον χώρο της συγγραφής.

Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και όπως η ίδια αναφέρει με υπερηφάνεια περισσή, «στην πατρίδα του Καβάφη, του ποιητή της καρδιάς της». Φοίτησε στο Αβερώφειο Λύκειο Αλεξανδρείας και στη Νομική Σχολή Αθηνών. Επί σειρά ετών εργαζόταν ως στέλεχος της ναυτιλιακής εταιρείας «LIBERTY MANAGEMENT S.A.». Διατηρεί από το 2011 μία από τις παλαιότερες βιβλιοφιλικές ομάδες στο Facebook, με το όνομα «ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ-ΚΡΙΤΙΚΕΣ», με αρκετά μεγάλο έργο στον χώρο του βιβλίου. Της έχουν παραχωρήσει συνέντευξη πάρα πολλοί συγγραφείς που έχουν αφήσει το στίγμα τους στην ελληνική και ξένη λογοτεχνία. Αρθρογραφεί στις εφημερίδες «Ελεύθερος Τύπος», «Athens Voice», καθώς και στα διαδικτυακά περιοδικά για το βιβλίο και τον πολιτισμό, «Διάστιχο» και «Fractal».

Η Γιούλη Τσακάλου, επί χρόνια κριτικός βιβλίων, αποφάσισε να περάσει στην άλλη όχθη, συγγράφοντας το δικό της έργο. Είναι σημαντικό το γεγονός ότι κατάφερε μέσα στα τελευταία χρόνια να προσεγγίσει προσωπικότητες των Γραμμάτων και των Τεχνών, και με καίριες ερωτήσεις να ξεκλειδώσει τις σκέψεις τους, τις περισσότερες φορές έχοντας την αποκλειστικότητα.

Στο πρόσφατης κυκλοφορίας βιβλίο της «Σκέψεις που έγιναν λέξεις», Εκδόσεων Πνοή, έγινε μια ανθολόγηση ορισμένων από τις συνεντεύξεις της, που αντιπροσωπεύουν ένα μεγάλο φάσμα ανθρώπων που αγαπούν το βιβλίο. Ανάμεσά τους, βραβευμένοι λογοτέχνες παγκόσμιου φήμης, Έλληνες συγγραφείς και πολιτικοί που με την παρουσία τους αφήνουν το αποτύπωμά τους στον τόπο μας.

Περιλαμβάνονται εξήντα πέντε συνεντεύξεις, σε μια ενιαία έκδοση, από κείμενα της Γιούλης Τσακάλου που δημοσιεύθηκαν στον Ελεύθερο Τύπο, στην Athens Voice, στο Diastixo.gr και στο Fractal.

Μεταξύ των προσωπικοτήτων που της παραχώρησαν συνέντευξη, είναι η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κυρία Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ο Πρωθυπουργός, κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Γραμματέας του ΚΚΕ κ. Δημήτρης Κουτσούμπας, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, κ. Γιάννης Στουρνάρας, και ακολουθεί ένας μακρύς κατάλογος από ανθρώπους του πνεύματος, όπως οι παγκοσμίου φήμης  συγγραφείς  Ντονάτο Καρίζι,  Χοσέ Κάρλος Σομόθα, Λεονάρδο Παδούρα, Φερνάντο Αραμπούρου και τόσοι άλλοι.

Με κοινό παρανομαστή την αγάπη των συνεντευξιαζόμενων για το βιβλίο, η δημοσιογράφος-συγγραφέας Γιούλη Τσακάλου επεδίωξε με τον δικό της ξεχωριστό τρόπο να μας αποκαλύψει την ιδιαίτερη προσωπικότητα του καθενός από τους επίσημους καλεσμένους της. Το βιβλίο διαβάζεται με ενδιαφέρον, όχι μόνο ως σταχυολόγηση συνεντεύξεων σημαντικών ανθρώπων της εποχής μας, αλλά και ως φόρος τιμής σε κάποιους που έφυγαν όπως η κυρία Αλκη Ζέη και η κυρία Μαριάννα Βαρδινογιάννη.

Μέρος των εσόδων από τις πωλήσεις του βιβλίου διατέθηκε για τους σκοπούς του σωματείου «ΕΛΠΙΔΑ – Σύλλογος Φίλων Παιδιών με Καρκίνο.

Η συγγραφέας του βιβλίου θεωρεί ευλογία και τιμή για την εμπιστοσύνη που της έδειξαν άνθρωποι που εκτιμά, αγαπά και σέβεται, τους οποίους και ευχαριστεί στο τέλος του βιβλίου. Κάποιες από τις προσωπικότητες που της παραχώρησαν  συνέντευξη και αναφέρονται στο βιβλίο  είναι οι εξής:

Άλκη Ζέη – Μάρω Δούκα – Ιωάννα Καρυστιάνη – Ρέα Γαλανάκη  – Αλκυόνη Παπαδάκη   –  Ευγενία Φακίνου  –    Θάνος Μικρούτσικος – Μαρία Παπαγιάννη   –  Γιάννης Ξανθούλης  –  Θωμάς Κοροβίνης  – Αύγουστος Κορτώ  – Μάρω Βαμβουνάκη –  Ισίδωρος Ζουργός – Μάνος και Κώστια Κοντολέων  – Στέφανος Πατάκης – Γιώργος Κυπραίος-Παπαδόπουλος   – Ελένη Κεκροπούλου – Δημήτρης Καραναστάσης  – Γιώργος Χουλιάρας – Πέτρος Μάρκαρης – Αλέξης Πανσέληνος -Γιώργος Σκαμπαρδώνης – Αλέξης Σταμάτης  – Ελένη Πριοβόλου – Σώτη Τριανταφύλλου – Λένα Διβάνη – Δημητρης Στεφανάκης – Θεόδωρος Γρηγοριάδης – Θοδωρής Παπαθεοδώρου – Γιάννης Δούκας  – Σταύρος Χριστοδούλου  – Θοδωρής Καλιφατίδης – Κώστας Ακρίβος – Τεύκρος Μιχαηλίδης -Ελένη Γκίκα – Στέλιος Μάινας – Γιώργος Νταλάρας – Fernando Aramburu  – Donato Carrisi -Jose Carlow Somoza – Arne Dahl – Ian Rankin – Jeffrey Archer – Antony Horowitz – Paula Hawkins -Romy Hawsmann – Monica Gutierrez – Chris Carter – Stefania Auci -Jennifer Donnely – Michel Bussi -Irene Vallejo  – Clare Mackintosh -Zulfu Livaneli – Yasemin Ozek – Agustina Bazterrica – Rumena Buzarovska -Jorn Liear Horst, Thomas Enger – Victoria Hislop – Leonardo Padura.

Επίσης την τίμησαν με τις συνεντεύξεις τους οι κάτωθι: Κατερίνα Ν. Σακελλαροπούλου – Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κυριάκος Μητσοτάκης – Πρωθυπουργός, Δημήτρης Κουτσoύμπας  – Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ, Γιάννης Στουρνάρας – Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Μαριάννα Βαρδινογιάννη – Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNESCO και πρόεδρος του Σωματείου «ΕΛΠΙΔΑ – ΣΥΛΛΟΓΟΣ φίλων παιδιών με καρκίνο».

Η πρώτη επίσημη παρουσίαση του βιβλίου της  έγινε την Τρίτη, 26 Σεπτεμβρίου 2023 στις 20:30, στον πολυχώρο IANOS (Σταδίου 26-Αθήνα). Για το βιβλίο και τη συγγραφέα  μίλησαν οι: Πάνος Αμυράς, συγγραφέας, δημοσιογράφος-διευθυντής εφημερίδας «Ελεύθερος Τύπος», Ελεωνόρα Ορφανίδου, δημοσιογράφος του δημοτικού ραδιοφωνικού σταθμού Αθήνα 9,84, και ο Νίκος Θρασυβούλου, δημοσιογράφος. Ήταν μια επιτυχημένη εκδήλωση όπως άξιξε και αξίζει στην Αλεξανδρινή Αβερωφίτισσα Γιούλη Τσακάλου, για όσα έχει προσφέρει στα Γράμματα και τις Τέχνες.

Μέρος πληροφοριών: Ελεύθερος Τύπος

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

Επειδή τα αθηναϊκά έντυπα αναφέρουν πλην της ΕΡΤ ως ημέρα βραβεύσης την 3η Οκτωβρίου, αναρτούμε την ίδια την ανάρτηση του Κώστα Φέρρη στον προσωπικό του λογαριασμό, που είναι η κάτωθι:

ΚΥΡΙΑΚΗ 1 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2023 Στην έδρα της Όπερας Αλεξανδρείας (Θέατρο Σάγιεντ Νταρουϊς) η πολυβραβευμένη σταρ του Αιγυπτιακού Κινηματογράφου Λάϊλα Έλουϊ (το γένος Καβουριάρη από την Ικαρία) θα απομείμει στον Έλληνα σκηνοθέτη Κώστα Φέρρη το βραβείο για το σύνολο του έργου του LIFE-TIME ACHIEVEMENT AWARD στα πλαίσια του Φεστιβάλ Μεσογειακού Κινηματογράφου Αλεξανδρείας στη διάρκεια του οποίου θα προβληθεί τιμής ένεκεν η ταινία ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ σε ψηφιακή μορφή και στη μορφή του Director’s Cut.7

Αυτονόητον είναι ότι μάλλον του ιδίου του Φέρρη είναι η ορθή!

**********************************************************************

Πηγή: Καθημερινή

Στις 3 Οκτωβρίου, θα βρίσκεται στην Αίγυπτο, όπου θα τιμηθεί στο Μεσογειακό Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Αλεξάνδρειας για το σύνολο του έργου του. Ο Κώστας Φέρρης δεν κρύβει τη συγκίνηση που «γίνεται αναστάτωση» για του λόγου του στην πατρίδα. Γιατί η Ελλάδα ήταν το όνειρο, αλλά «η Αίγυπτος παραμένει η ψυχή μου».

Κάθε επιστροφή στη γειτονιά όπου γεννήθηκες και μεγάλωσες κρύβει κάτι βαθύ. «Αυτή τη φορά θα είμαι στην Αλεξάνδρεια», λέει στην «Κ», όμως οι αναμνήσεις από την τελευταία επίσκεψη στη Σούμπρα του Καΐρου είναι νωπές κι ας πέρασαν χρόνια. Οταν έφτασαν με τη Θέσια Παναγιώτου, συνθέτιδα και σύντροφο στη ζωή, στην οδό Ελ Αζίζ 81, ο γείτονας που τον πλησίασε του είπε «κάπου σε ξέρω». «”Είμαι ο γιος της ράφτρας, που έμενα εδώ” απάντησα. Εβαλε μια δυνατή φωνή και κατέβηκε όλη η αυλή. Εφεραν γλυκά, άρχισαν τα σερμπέτια, οι γυναίκες τη ζαγρούτα, ξέρεις τη φωνή της χαράς και του γάμου».

Η Ούμα Σαλάχ, η μεγαλόσωμη γειτόνισσα που πρόσεχε τα παιδιά όλων που συνυπήρχαν αρμονικά: χριστιανοί, μουσουλμάνοι, Εβραίοι, δεν ήταν εκεί, ούτε ο γιος της, Σαλάχ, ο κολλητός του Φέρρη. Αναπολεί τα πρώτα χρόνια που τον φώναζαν «Κόφτα» – Κώστας στα αραβικά, αλλά επειδή ήταν κακόηχο καθιερώθηκε το χαϊδευτικό Τάκης.

Ο καταξιωμένος σκηνοθέτης, σεναριογράφος, θεατρικός συγγραφέας και στιχουργός μάς δέχτηκε στο σπίτι όπου ζουν με τη Θέσια στο Χαλάνδρι, την ημέρα που οι πλημμύρες ξέσπαγαν με άχτι σε όλη τη χώρα. Προτίμησε τη βεράντα του σπιτιού και τον ήχο της βροχής. Αφορμή για τη συνάντηση ήταν «Η γέφυρα των Λεμονιών» που συνυπογράφουν με την Πέρσα Κουμούτση (εκδόσεις Ποταμός). Ένα αφήγημα 303 σελίδων γεμάτο εικόνες, νοσταλγία, χιούμορ και αίσθημα. «Από σενάριο ξεκίνησε, σκόπευα να το κάνω ταινία, αλλά επειδή δεν έβρισκα εύκολα παραγωγό αποφάσισα να το κάνω μυθιστόρημα». Ζήτησε από την Πέρσα –συγγραφέα και μεταφράστρια αραβικής λογοτεχνίας, η οποία επίσης γεννήθηκε στο Κάιρο και φοίτησε στην Αμπέτειο Σχολή– τη μεταγραφή του αυτοβιογραφικού σεναρίου σε αφήγημα, γιατί όπως λέει στην «Κ», «ήμουν κολλημένος στη σεναριακή μορφή».

Αφορά τα 22 πρώτα χρόνια της ζωής του, με μυθοπλαστικά στοιχεία. Η εκδότριά του Αναστασία Λαμπρία επιμένει για τη συνέχεια και φαίνεται να τον έπεισε για τα επόμενα. Σήμερα, όμως, ταξιδεύουμε στη Σούμπρα. «Μια φτωχογειτονιά που δεν πάει το μυαλό σου ότι θα μπορούσες να ξεφύγεις. Σε ένα αδιέξοδο ήταν το σπίτι, στο οποίο μόνο ορόφους αλλάζαμε, από το ισόγειο στον πρώτο και μετά στον δεύτερο όροφο. Οι αλλαγές στους πάνω ορόφους ήταν κοινωνική άνοδος για τη μητέρα μου. Ζούσαμε ευτυχισμένα με Εβραίους, Μαλτέζους, Ιταλούς, Ελληνες. Από το αστικό Κάιρο μας χώριζε η γέφυρα των Λεμονιών».

Οι γονείς είχαν ρίζες από την Κύπρο και τον Λίβανο. «Η μάνα, γεννημένη στην Κύπρο, έλεγε πάντα ότι ήμασταν από πριγκιπική οικογένεια και με τους αδελφούς μου γελούσαμε». Αργότερα, από ξαδέλφη στην Αθήνα έμαθε ότι η ρίζα είναι η οικογένεια Λαχούντ, από τις παλαιότερες του Λιβάνου, όπως επιβεβαίωσε πριν από έξι χρόνια.

Ο πατέρας, μηχανικός πλοίων και μοτοσικλετών, πέθανε όταν ο Φέρρης ήταν 11 χρόνων. «Η μητέρα έραβε παιδικά κοστουμάκια για μεγάλα καταστήματα. Δεν μας πείραζε η φτώχια τότε, γιατί φτωχοί ήταν όλοι στην αυλή. Τους Ελληνες μας αγαπούσαν πολύ. Να σκεφτείς ότι τη Μεγάλη Παρασκευή στον Επιτάφιο, στους Αγίους Αναργύρους στη Σούμπρα, κάναμε περιφορά στο τετράγωνο και οι μουσουλμάνοι φίλοι έβγαιναν στα μπαλκόνια με κεριά να φωτίσουν τον δρόμο μας».

Οι δικοί του τον πείραζαν μικρό, «ότι γεννήθηκα πίθηκος επειδή ήμουν πολύ τριχωτός. Μετά από 40 μέρες έπεσαν, αλλά το αστείο κράτησε χρόνια. Στον πατέρα είχα αδυναμία. Ηταν αγαπησιάρης, Ρωμιός και λαϊκός. Αλλά και καλλιεργημένος. Με την παρέα του έπαιζαν Μότσαρτ, εκείνος με το μαντολίνο οι άλλοι με το βιολί». Το βαρύ ζεϊμπέκικο του πατέρα είναι η τελευταία ανάμνηση που κλείδωσε μέσα του, όσο οι αδελφοί Μανιταρά έπαιζαν μάγκικα, όπως έλεγαν τότε τα ρεμπέτικα. «Πρόσεξε, δεν είναι χορός για σαλτιμπάγκους», τον συμβούλεψε, «αλλά χορός αργός, όπως τον αισθάνεσαι, φτάνει να παρακολουθείς τον στίχο, όχι τη μουσική». Οταν αργότερα ασχολήθηκε με το ρεμπέτικο, κατάλαβε ότι είχε δίκιο. «Πέθανε στο Πορτ Σάιντ, είχε πάει να βρει δουλειά, στην ουσία είχε χωρίσει από τη μητέρα, δεν άντεχε την γκρίνια της. Ονειρευόταν να έρθει στην Ελλάδα. “Η Ελλάδα είναι μια μεγάλη θάλασσα” έλεγε».

Τριπλός έρωτας

Το δικό του όνειρο για την Ελλάδα ξεκίνησε από μια φωτογραφία. Μια συγγενής έστειλε φωτογραφία της κόρης της Γκλόρια, που ήταν μικρή τσαχπίνα, ξανθιά με μπούκλες, στη σχολική φωτογραφία, πίσω της μια εικόνα της Ακρόπολης. «Ετσι, 10 ετών αποφάσισα ότι αυτή θα παντρευτώ».

Σε ένα αδιέξοδο ήταν το σπίτι, στο οποίο μόνο ορόφους αλλάζαμε, από το ισόγειο στον πρώτο και μετά στον δεύτερο όροφο. Οι αλλαγές στους πάνω ορόφους ήταν κοινωνική άνοδος.

Ο έρωτας ήταν τριπλός γελάει ο σκηνοθέτης, στα 88 πια. «Ηταν ο έρωτας για την Ελλάδα, ο κυριολεκτικός έρωτας, που έφτασα στα 22 μου για να τον γνωρίσω, και ο έρωτας για το σινεμά». Μεγάλο κεφάλαιο στη ζωή του ήταν η Αμπέτειος Σχολή, που πήγαινε με τα πόδια διασχίζοντας τη γέφυρα των Λεμονιών κάθε μέρα. Ηταν τότε που αγόραζε με πάθος βιβλία, αγγλικά, γαλλικά και ελληνικά, για δυο γρόσια. Μια μέρα έπεσε στα χέρια του ένα βιβλίο με τίτλο «Ποιήματα» και το όνομα Αιμιλία Κούρτελη. Θυμάται την ιδιόχειρη αφιέρωση του ποιητή Σωτήρη Σκίπη «στην αγαπητή φίλη της μνηστής μου και φίλης της Δέσποινας Μαζαράκη» και το όνομά του. «Ποια είναι ρώτησα τον καθηγητή μου και εκείνος με προέτρεψε να αναζητήσω την “Ιστορία της Ελληνικής Λογοτεχνίας” του Δημαρά “ψάξε, κάτι θα βρεις”. Βρήκα το όνομα Αιμιλία Στεφάνου Δάφνη το γένος Κούρτελη».

Ο νεαρός Φέρρης λάτρευε τον Λορέντζο Μαβίλη, τον Καβάφη, ακόμη περισσότερο τον Καρυωτάκη και τα σονέτα. Γρήγορα άρχισε να γράφει ποιήματα, κάποια ερωτικά που έστελνε στον Γλαύκο Αλιθέρση στην εφημερίδα «Ημέρα της Αλεξάνδρειας». «Μου δημοσίευσε το πρώτο μου ποίημα γράφοντάς μου “συγχαρητήρια, Τάκη Ψαρρέ”, το ψευδώνυμό μου, “προχώρα ακάθεκτος”».

Στη Δ΄ Γυμνασίου άρχισε η ενασχόληση με τον κινηματογράφο. Ο Γιώργος Ιορδανίδης που είχε τον ερασιτεχνικό θίασο των αποφοίτων της Αμπετείου και έπαιζε στον αιγυπτιακό κινηματογράφο «με έφερε σε επαφή με το κομπαρσάδικο. Πήγαινα για να βλέπω πώς γυρίζονται οι ταινίες. Συνήθως οι Ελληνες υποδυόμασταν τους πελάτες των καμπαρέ ή χορεύαμε όταν έπαιζε η ορχήστρα. Επαιξα κομπάρσος σε πολλές αιγυπτιακές ταινίες αλλά και ελληνικές, όπως στο “Κυριακάτικο ξύπνημα” του Κακογιάννη». Ομως τρελαινόταν και για την όπερα, όπου επίσης έπαιξε κομπάρσος.

Θυμάται τη γνωριμία του με τη Λαμπέτη και τον Χορν, οι οποίοι τότε ήταν τρελά ερωτευμένοι και «μετά το γύρισμα στο στούντιο έτρεχαν στο ξενοδοχείο τους. Τότε γνώρισα τον Γ. Τσαρούχη, που ήταν σκηνογράφος της ταινίας. Με το θράσος της νιότης ζήτησα να βοηθήσει στον “Κόκκινο βράχο”, παράσταση που ανεβάσαμε για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Σε ακουαρέλες ζωγράφισε τον κόκκινο βράχο, μάλιστα το υπέγραψε και μου είπε “φύλαξέ το, γιατί με τα χρόνια θα αξίζει περισσότερο”».

Με τον Κούνδουρο

Το 1958, στην Ελλάδα πια, ο Κ. Φέρρης έγινε βοηθός του Κούνδουρου, ο οποίος τον γνώρισε στους Χατζιδάκι, Γιώργο Μακρή, Ρένο Αποστολίδη, Μίκη Θεοδωράκη κ.ά. Θυμάται ημερομηνίες και λεπτομέρειες από την Αθήνα, τον Μάη του ’68 στο Παρίσι, τις συνεργασίες με τους Ρόμπερτ Ολντριτς, Εντουάρ Μολιναρό, Ρίτσαρντ Σαρέιφιαν, Λάζλο Μπένεντεκ, Ρίτσαρντ Γουίλσον. Το χάπενινγκ που ετοίμαζαν με τον Σαλβαντόρ Νταλί. «Δεν έγινε ποτέ, όμως έζησα τη χαρά της δημιουργίας».

«Η ζωή μου είναι σαν ταινία» παραδέχεται και θυμάται τις πρώτες του. «Τα ματόκλαδά σου λάμπουν» το 1961, που απαγορεύτηκε από τη λογοκρισία της εποχής, το «Μερικές το προτιμούν χακί» και από το 1974 τις: «Φόνισσα», «Προμηθέας Δεσμώτης», «Δυο φεγγάρια τον Αύγουστο», «Ρεμπέτικο» και «Oh Babylon».

Το ευρύ κοινό τον αγάπησε με το «Ρεμπέτικο». «Ήταν η καταστροφή μου, γιατί ξύπνησε τη ζηλοφθονία. Η πρεμιέρα του “Ρεμπέτικου” προκάλεσε το μεγαλύτερο γιούχα όλων των εποχών στο φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης. Ομως, στο φεστιβάλ του Βερολίνου απέσπασε την Αργυράν Άρκτο. Τότε την ανακάλυψαν σε Γερμανία, Ελβετία, Γαλλία, ακόμη και στην Αμερική. Εδώ πολεμήθηκε. Λέγανε ότι πήρα μια ερασιτέχνιδα για πρωταγωνίστρια. Μετά την προβολή, ο Ραφαηλίδης και ο Αγγελόπουλος, φίλοι και οι δυο, μου είπαν “καλά, ρε Φέρρη, εσύ ένας διανοούμενος κάνεις λαϊκίστικο κινηματογράφο;”. Εγώ στις ταινίες μου αφομοίωνα τα στοιχεία του λαϊκού κινηματογράφου και τα έβγαζα σε έντεχνο. Χρόνια αργότερα, ο Αγγελόπουλος είδε το “Ρεμπέτικο” στην τηλεόραση και παρότι ήταν αυτή η κόπια που παίχτηκε στη Θεσσαλονίκη μου είπε: “Αυτή είναι ταινία, αυτή έπρεπε να παίξεις στη Θεσσαλονίκη!”».

Τώρα έχει έτοιμα δύο σενάρια, τη «Γέφυρα των Λεμονιών» για την οποία ενδιαφέρθηκαν παραγωγοί από την Αίγυπτο και «Το τίμημα της ελευθερίας», για την ιστορία της Κύπρου από το 1955 έως το 1965. Ενα άλλο σχέδιο έστειλε στον φίλο του Φόλκερ Σλέντορφ (ο σκηνοθέτης της ταινίας «Ταμπούρλο»).

Στα 88, ο χρόνος δεν τον βαραίνει, «επειδή είμαι χορτάτος», γελάει αρχοντικά και προσθέτει: «Χτύπα ξύλο!». Τι είναι για εσάς η Αίγυπτος, ρωτάω. «Είναι η πατρίδα. Η Ελλάδα είναι αγάπη, θαυμασμός, έμπνευση. Η Αίγυπτος είναι χαμόγελο και αισθήσεις. Η όραση χορταίνει με τα παλάτια και τα αρχαία της, η όσφρηση με το κάρδαμο, τα μπαχαρικά, την υγρασία του Νείλου, οι γεύσεις με υπέροχα φαγητά της».

Ο Κώστας Φέρρης, Αιγυπτιώτης με λαμπρή καριέρα στον κινηματογραφικό και τηλεοπτικό χώρο, αποτελεί έναν από τους σπουδαιότερους σύγχρονους σκηνοθέτες. Η παρουσία του στην τέχνη έχει σφραγίσει το καλλιτεχνικό του «διαβατήριο» με περγαμηνές, διακρίσεις και εξαιρετικές κριτικές.

Γι αυτό και το Υπουργείο Πολιτισμού της Αιγύπτου, το Φεστιβάλ Μεσογειακού Κινηματογράφου Αλεξανδρείας και η Ένωση Συγγραφέων και Κινηματογραφικών Κριτικών της Αιγύπτου, αποφάσισαν να τον τιμήσουν φέτος με το Βραβείο για το Σύνολο του Έργου του, Life-Time Achievement Award, κατά τη διάρκεια τελετής στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας την 3η Οκτωβρίου 2023.

Ο Κώστας Φέρρης γεννήθηκε στις 18 Απριλίου 1935 στο Κάιρο της Αιγύπτου. Είναι Έλληνας και η οικογένεια του έχει κυπριακές και λιβανέζικες (από την οικογένεια Λαχούντ) καταβολές. Η παιδεία του ήταν προσανατολισμένη στο διεθνή ορίζοντα, αλλά βασισμένη στις ελληνικές ρίζες του. Σπούδασε στην Αμπέτειο Σχολή και στη Δραματική Σχολή του Τάκη Τσάκωνα, στο Κάιρο, στην Ανωτέρα Σχολή Κινηματογράφου, στην Αθήνα, και συνέχισε τις σπουδές του με stages στη Nanterre και στη Σορβόννη, στο Παρίσι. Απ’ το 1957 εγκαθίσταται στην Ελλάδα. Δουλεύει ως βοηθός σκηνοθέτη σε περισσότερες από 60 ταινίες μυθοπλασίας. Συνεργάζεται, ανάμεσα σε άλλους, με τους Μιχάλη Κακογιάννη, Νίκο Κούνδουρο, Τάκη Κανελλόπουλο, Γρηγόρη Γρηγορίου, Andrew Marton, James Neilson, Robert Aldrich, Edouard Molinaro, Richard Sarafian, Laszlo Benedeck, Richard Wilson, Pierre Kast, Jean-Daniel Pollet, κ.ά. Εντάσσεται στην ομάδα έρευνας για το ρεμπέτικο τραγούδι, και συγχρόνως δημιουργείται, με δική του κυρίως πρωτοβουλία, η Ομάδα για την ανανέωση του Ελληνικού Κινηματογράφου. Ίσαμε το 1967, σκηνοθετεί την πρώτη του ταινία μικρού μήκους, “Τα ματόκλαδά σου λάμπουν” (1961), ανώνυμα την ταινία “Ένας Ντελικανής” (1963), που υπογράφει ο συγγραφέας Μανώλης Σκουλούδης, και την πρώτη (με την υπογραφή του) ταινία μεγάλου μήκους, “Μερικές το προτιμούν χακί” (1965). Από πριν, αλλά και κατά τη διάρκεια της εξορίας του στο Παρίσι (1967-1973), συνεργάζεται στενά με το Γάλλο σκηνοθέτη (και φίλο του από το 1962) Jean-Daniel Pollet. Μαζί του συμμετέχει ενεργά στο κίνημα του Μάη του 1968. Σ’ αυτό το χρονικό διάστημα γνωρίζεται επίσης με τους Volker Schloendorf, Werner Hertzog, Barbet Schroeder, Nicholas Ray, Samuel Fuller, Ruy Guerra, Anatole και Pascale Dauman και άλλους. Το σενάριο μιας ταινίας, μία όπερα και ένα ροκ-ορατόριο σφραγίζουν την Παρισινή του περίοδο. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, το 1973, σκηνοθετεί τις ταινίες: “Η Φόνισσα”, 1974, “Προμηθέας σε δεύτερο πρόσωπο”, 1975, “Δυο φεγγάρια τον Αύγουστο”, 1978, “Ρεμπέτικο”, 1983 (Αργυρή Άρκτος Φεστιβάλ Βερολίνου, 1984 και Μεγάλο Βραβείο Φεστιβάλ Αλεξάνδρειας, 1985), και “Oh Babylon”, 1988, καθώς και εννέα τηλεοπτικές σειρές, συνολικής διάρκειας περίπου 120 ωρών, για την Ελληνική τηλεόραση, αλλά και περισσότερες από 80 ώρες μουσικών προγραμμάτων, ντοκιμαντέρ, εκπαιδευτικών και ερευνητικών ταινιών. Χαρακτηριστικές είναι οι σκληρές πολεμικές σκηνοθετών -κριτικών, στις οποίες ο Φέρρης πρωτοστατεί από το 1974 ως το 1990. Σκηνοθέτης και σεναριογράφος, κινηματογράφου, θεάτρου, πολυμέσων και άλλων θεαμάτων, λιμπρετίστας, στιχουργός, θεωρητικός του οπτικοακουστικού, παραγωγός ταινιών και μουσικών έργων, μοντέρ και ενίοτε ηθοποιός ή… τραγουδιστής, κατά καιρούς δημοσιογράφος, εκδότης, τηλεοπτικός παρουσιαστής και δάσκαλος σκηνοθεσίας, με τρία διεθνή βραβεία και περισσότερα από 30 εθνικά, μέλος της Ακαδημίας Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, ο Κώστας Φέρρης υπήρξε ένας από τους πλέον πολυπράγμονες κινηματογραφικούς δημιουργούς στη χώρα μας.

Τηλεοπτικές σειρές

“Οι Έμποροι των Εθνών”, 52 επεισόδια, ΕΡΤ, 1973-1974

“Μενεξεδένια Πολιτεία”, 30 επεισόδια, ΕΡΤ, 1975

“Η Ωραία Ελένη των γαϊδάρων”, 26 επεισόδια, ΕΡΤ, 1976

“Έρωτας και επανάσταση”, 6 επεισόδια, ΕΡΤ, 1978

“Έγκλημα στο Ψυχικό”, 20 επεισόδια, ΕΡΤ, 1979

“Οικογένεια Ζαρντή”, 14 επεισόδια, ΕΡΤ, 1982

“Απόδραση”, 13 επεισόδια, ΕΡΤ, 1985

“Ρεμπέτικο” η μίνι σειρά, 4 επεισόδια, ΕΡΤ, 1985

“Καίτη Γκρέϋ: Η ζωή μου” (Σαν παραμύθι), 280 λεπτά, ανέκδοτο

Μουσικές και θεατρικές τηλεοπτικές σειρές

“Η Συνέλευση των ζώων”, μουσικό παραμύθι σε video art, 30 λεπτά, ΕΡΤ 1982

“Κοινής αποδοχής”, μουσική-θεατρική σειρά 13 επεισόδια, ΕΡΤ 1989

“Έλα στο φως”, σε συνεργασία με τον Μίνω Βολανάκη, μουσική-θεατρική σειρά, 13 επεισόδια, ΕΡΤ 1990

“Απόψε στου Θωμά”, μουσική σειρά, 13 επεισόδια, ΕΡΤ 1990

Διακρίσεις και Συμμετοχές

*Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου

*Πρόεδρος Κριτικής Επιτροπής, φεστιβάλ Βαλκανικού Κινηματογράφου, 1981

*Μέλος του Συμβουλίου του European Script Fund, 1996-1997 (Λονδίνο)

*Μέλος της Γαλλικής Εταιρίας θεατρικών Συγγραφέων (S.A.C.D.)

*Εκπρόσωπος της Ελλάδας στη FERA (Ομοσπονδία Ευρωπαίων Σκηνοθετών)

*Εισηγητής στο Ευρωκοινοβούλιο, 1996, για την Παιδεία του Οπτικοακουστικού Λόγου

Πηγές: Βιβλιονέτ.

Φωτογραφίες: Patris News / documento

Του Νικόλαου Νικηταρίδη

Με το θάνατο του Γιάννη έκλεισε ο κύκλος της λογοτεχνικής συντροφιάς του Νίκου Αρμαδώρου, η οποία πλέον θα συγκεντρώνεται, θα πίνει, τα κουβεντιάζει και θα γελά στα ουράνια αιγυπτιώτικα υψίπεδα…

Ο Γιάννης Παλαιορούτας γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το 1931, αλλά έζησε όλα τα μαθητικά του χρόνια στο Κάιρο. Αφού αποφοίτησε από την Αμπέτειο, πήγε στην Ελλάδα και σπούδασε στην ΑΣΟΕΕ, ενώ επιστρέφοντας στην αιγυπτιακή πρωτεύουσα απασχολήθηκε στην οικογενειακή επιχείρηση τυριών και βουτύρων.

Με τα Γράμματα ασχολήθηκε από τα μαθητικά του κιόλας χρόνια, δημοσιεύοντας συνεργασίες του σε σχολικά περιοδικά και στο ¨Ελληνόπουλο¨. Το 1960 πρωτοδημοσιεύει διηγήματα στις ¨Λογοτεχνικές Σελίδες¨ της εφημερίδας του Καΐρου ¨Φως¨ και αργότερα στο αθηναϊκό περιοδικό ¨Παναιγύπτια¨ του Συνδέσμου Αιγυπτιωτών Ελλήνων. Το 2001 εξέδωσε το σύντομο κείμενο από μια διάλεξη ¨Περί οικολογίας θέματα και προβληματισμοί¨,το 2012 τη συλλογή διηγημάτων ¨Μπουλεβάρ Χάουσμαν¨ και το 2021 το ¨Η Φαρντούς¨. Έφυγε πλήρης ημερών στις 28/7/2023.