Συντάκτης: Athanasios Koutoupas

Η λογοτεχνία των Ελλήνων της Αλεξάνδρειας, με κορυφαίο εκπρόσωπο τον Κωνσταντίνο Καβάφη, αποτελεί τον κεντρικό άξονα της πνευματικής ζωής της παροικίας.

Την περίοδο κατά την οποία ο Καβάφης φτάνει στην εκφραστική του ακμή, είναι και η εποχή που παρατηρείται άνθηση στα αλεξανδρινά γράμματα. Πρόκειται για το διάστημα που ξεκινάει το 1904 με την κυκλοφορία του «πρώτου τεύχους» με 14 ποιήματα του Καβάφη και ολοκληρώνεται με τη δημιουργία του τελευταίου καβαφικού ποιήματος το 1933.  Μέσα σε αυτά τα τριάντα περίπου χρόνια ο Καβάφης δημοσιέυει πληθώρα ποιημάτων και πεζών έργων, τα οποία ακολουθούν την ιδιόρυθμη εκδοτική τακτική των αυτοτελών μονοφύλλων, που εγκαινίασε το 1891 με τη δημοσίευση του ποιήματος του «Κτίσται».

Την περίοδο αυτή την εμφάνιση τους κάνουν σημαντικά φιλολογικά και πολιτιστικά περιοδικά, όπως η «Νέα Ζωή», το «Σεράπιον», «Αλεξανδρινή Τέχνη», «Ο Φάρος» και άλλα. Παράλληλα εμφανίζονται δημιουργοί που με το έργο τους συνέβαλαν στην πρόοδο της νεοελληνικής λογοτεχνίας, όπως είναι ο Πέτρος Μάγνης, ο Γλαύκος Αλιθέρσης, ο Παύλος Γνευτός. Αλλά πολλοί και σημαντικοί είναι και η κριτική τέχνης, οι ιστορικοί και κοινωνιολόγοι, με σημαντικότερους τους, Γιώργο Βρισιμιτζάκη, Δημητρό Ζαχαριάδη, Τίμο Μαλάνο, Διονύσιο Οικονομόπουλο, Χριστόφορο Νομικό, Ευγένιο Μηχαηλίδη, Πήλιο Ζάγρα και Γεώργιο Σκληρό.

Μετά την παραπάνω εποχή λίγοι είναι αυτοί που θα ξεχωρίσουν. Η ποιήτρια Ευαγγελία Παλαιολόγου-Πετρώνδα και ο ποιητής Θεοδόσης Πιερίδης, οι πεζογράφοι Γ. Φιλίππου-Πιερίδης, Α. Ιννίνο, Μ. Ρουσσιάς, Β. Γρατσέας, οι κριτικοί και μελετητές Μ. Γιαλουράκης, Μ. Χαλβατζάκης, Ε. Χατζηανλεστης, Γ. Παπουτσάκης. Βέβαια δε μπορούμε να μην αναφέρουμε το μεγάλο πεζογράφο και κριτικό Στρατή Τσίρκα, το έργο του οποίου είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένο με την πολιτική του δράση, με τη φελάχικη και αστική ζωή της Αιγύπτου και με την ευρύτερη Μέση Ανατολή. Το 1937 έκανε την εμφάνιση του με το ποίημα «Οι φελλάχοι». Το 1957 έγραψε τη νουβέλα «Νουρεντίν Μπόμπα» σχετικά με την εθνικοποίηση του Σουέζ. Ανάμεσα στα έτη 1961-1965 γράφει την τριλογία του «Ακυβέρνητες Πολιτείες». Το 1976 εκδίδει την «Χαμένη Άνοιξη» το πρώτο βιβλίο μιας τριλογίας που δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει.

Μια τόσο πλούσια σε πνευματική κίνηση και σε παραγωγή πολιτισμού παροικία δε μπορούσε παρά να έχει και αξιόλογη παρουσία στα εικαστικά. Στην Αλεξάνδρεια γεννήθηκε ο Κωνσταντίνος Παρθένης, δημιουργός γνωστών έργων. Ο Δημήτριος Λίτσας εργάστηκε στην Αλεξάνδρεια από το 1914 μέχρι το τέλος της ζωής του. Ο Μίκης Ματσάκης εργάστηκε για πάρα πολλά χρόνια στην Αλεξάνδρεια, όπου ανέλαβε αγιογραφήσεις ναών, με σημαντικότερη αυτή του Ευαγγελισμού. Άλλοι σπουδαίοι καλλιτέχνες ήταν οι Γιάννης Κεφαλληνός, Θάλεια Φλωρά-Καραβία, Μένης Αγγελόπουλος, Ανατολής Λαζαρίδης, Γιάννης Μηταράκης, Αριστείδης Παπαζώρζ, Νίκος Γώγος, Γιάννης Μαγκανάρης, Κλέα Μπαντάρο, Αντώνης Νίνος κ.α.

Στη μουσική η Αλεξάνδρεια έβγαλε γνωστούς μουσικούς και τραγουδιστές όπως η Λίλα Λαλαούνη, ο Αλέξανρος Γκρεκ, ο Τ. Γιαννόπουλος, η Ελένη Λοΐζου, η Πολυξένη Παφίτη-Σουλιώτη, Σ. Βαρβαρέσος, Ζώρζ Μουστακί, Ντέμης Ρούσσος, Σούλη Σαμπάχ, Δάκης, Άλκηστις Πρωτοψάλτη, Μάνος Λοϊζος.

Αλλά και στο θέατρο και τον κινηματογράφο προσέφερε η Αλεξάνδρεια, με ηθοποιούς όπως ο Ντίνος Ηλιόπουλος, η Μαίρη Γιατρά-Λεμού, ο Τέλης Ζώτος.

Κυρίες και Κύριοι,

Αποτελεί κοινό τόπο ότι η παιδεία και η μάθηση αποτέλεσε κεφαλαιώδους σημασίας επιλογή όλων των μεγάλων ευεργετών της Κοινότητάς μας από την πρώτη ημέρα λειτουργίας της.  Άλλωστε η ιστορία των Ελληνικών σχολείων της πόλεώς μας είναι συνυφασμένη με την ιστορία και τη δράση της Ε.Κ.Α.

Στην πάνω από 100 χρόνια λειτουργία των Κοινοτικών μας Εκπαιδευτηρίων, οι μαθητές που πέρασαν από τα μαθητικά έδρανα ευτύχισαν να διδαχθούν από διακεκριμένους και εξέχοντες εκπαιδευτικούς λειτουργούς.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα σημαντικού διδασκάλου που μύησε τους μαθητές του στον μαγευτικό κόσμο της μουσικής και που υπηρέτησε με  διάθεση αυταπάρνησης την εκπαιδευτική διαδικασία, υπήρξε και το τιμώμενο πρόσωπο της σημερινής εκδήλωσης, ο Εκπαιδευτικός Χρήστος Νεαμονίτης.

Ο γεννημένος στην Χίο το 1916, Χρήστος Νεαμονίτης, γνώρισε από πολύ μικρή ηλικία τα ακούσματα των ανατολικών και των δυτικών μουσικών διαδρομών που αρμονικά συνέπλεαν στο δικό μας σταυροδρόμι των πολιτισμών, καθώς σε ηλικία μόλις 2 ετών μετακόμισε με την οικογένειά του στην Αλεξάνδρεια.

Η αγάπη του για τη μουσική και η έφεσή του στη χρήση μουσικών οργάνων αποτέλεσαν τα στοιχεία εκείνα που τον οδήγησαν στην απόφαση επαγγελματικής ενασχόλησης με τη μουσική. Όμως για τους μαθητές του και τους ανθρώπους που τον έζησαν από κοντά η τέχνη της μουσικής δεν αποτελούσε για τον φιλόμουσο Χρήστο βιοποριστική διέξοδο αλλά τρόπο επικοινωνίας των συναισθημάτων του και έκφρασης του εσωτερικού του κόσμου.  Και αυτό τον μαγικό κόσμο της μουσικής δημιουργίας και έκφρασης ουδέποτε τον κράτησε για τον εαυτό του, αλλά πάντοτε επιθυμούσε να τον μοιράζεται με όσους αγαπούσαν τα μουσικά ταξίδια.

Η απόφασή του να διδάξει το μάθημα της μουσικής στα Κοινοτικά Εκπαιδευτήρια ήταν απόλυτα συνδεδεμένη με τη διάθεσή του να μοιραστεί το ευγενές πάθος του με άλλα ανήσυχα και φιλόμουσα πνεύματα.

Άλλωστε αυτή ήταν η εκπαιδευτική φιλοσοφία του: έμφαση στις προσωπικές ανάγκες και στη δημιουργική έκφραση του κάθε μαθητή. Γι’ αυτό και στη μνήμη όλων εκείνων που μαθήτευσαν κοντά του κατέχει την περίοπτη θέση ενός αληθινού μουσικοπαιδαγωγού.

Από το 1950 μέχρι και τις αρχές του 2000 υπηρέτησε ως μαέστρος και αρχιμουσικός στη Φιλαρμονική του Κανισκερείου Ορφανοτροφείου και ως καθηγητής μουσικής στο Αβερώφειο Γυμνάσιο, στο Τοσιτσαίο – Πρατσίκειο  Δημοτικό, στο ιδιωτικό εκπαιδευτήριο American Schutz School καθώς και στο CONSERVATOIRE της Αλεξάνδρειας.

Ο Χρήστος Νεαμονίτης επί 50 χρόνια υπηρέτησε ένα ευρύ φάσμα τομέων: τη μουσική εκπαίδευση (όχι μόνο διδάσκοντας αλλά και διασκευάζοντας μουσικά έργα), τη μουσικολογία και τη θεωρία της μουσικής αρμονίας, τη διεύθυνση χορωδιών, των παιδικών-νεανικών ορχηστρών και το μουσικό θέατρο.

Γνώρισε την αναγνώριση για το μουσικό του έργο από τους συγχρόνους του, Έλληνες και Αιγύπτιους. Ιδιαίτερη στιγμή στην πολυετή καριέρα του αποτέλεσε η επίσημη πρόσκληση που έλαβε η φιλαρμονική του για να δώσει μουσική παράσταση στο παλάτι του Βασιλιά Φαρούκ.

Πέρα όμως από ικανός μουσικός ο Χρήστος Νεαμονίτης κατά γενική ομολογία υπήρξε και εξαιρετικός παιδαγωγός που διακρινόταν για την αγάπη του για τους μαθητές του, τη θέληση, το μεράκι, την όρεξη για δουλειά, τη συνειδητή κλίση και την επιμονή του για την διεκπεραίωση των διδακτικών καθηκόντων που αναλάμβανε, την διδακτική του ικανότητα και τον μεταδοτικό ενθουσιασμό του.

Η ειλικρινής αγάπη του για την πόλη που έζησε και ανδρώθηκε μετουσιωνόταν σε ανιδιοτελή και χωρίς διακρίσεις προσφορά προς τους συμπολίτες του, Έλληνες και Αιγύπτιους. Θεωρούσε ότι η μουσική είναι μια διεθνής γλώσσα, ένα εργαλείο έκφρασης το οποίο δύναται να χρησιμοποιηθεί από όλους, ακόμα και από άτομα με ειδικές δεξιότητες. Αυτή του η θέση δεν έμενε κενή περιεχομένου, αλλά εφαρμοζόταν στην πράξη ως προσφορά προς τον συνάνθρωπο. Υπηρετούσε με πάθος τη μουσική αλλά και τις πανανθρώπινες αξίες. Δεν είναι τυχαίο ότι προσέφερε αφιλοκερδώς τις γνώσεις του ως καθηγητής μουσικής στις αιγυπτιακές σχολές τυφλών και κωφαλάλων της Αλεξάνδρειας, δημιουργώντας μικρά μουσικά σύνολα.

Ακόμα και όταν αποσύρθηκε από την ενεργό εκπαιδευτική δράση, αποκαμωμένος σωματικά, ο Χρήστος Νεαμονίτης εξακολουθούσε να ζει για τη μουσική.

Αγαπητοί Συμπάρικοι,

Έχουν συμπληρωθεί 7 χρόνια από τότε που ο δικός μας Χρήστος Νεαμονίτης έφυγε από κοντά μας. Όμως η παρακαταθήκη του για να παραμείνει ζωντανή θα πρέπει να μεταλαμπαδευτεί στις νέες γενιές, στη νεολαία της Κοινότητάς μας. Επιλογή δική μας είναι η ανάδειξη αυτής της ιστορικής κληρονομιάς και η λειτουργική μεταφορά της στο σύγχρονο παρόν, προκειμένου να αποδώσει στο μέλλον απτούς πολιτιστικούς, μαθησιακούς και γνωστικούς καρπούς.

Υπηρετώντας αυτή την απόφαση παραδίδουμε σήμερα ένα μουσειακό χώρο εντός του Ελληνικού Τετραγώνου, που ταυτόχρονα θα αποτελέσει από δω και στο εξής εστία μάθησης, συμμετοχής και πολιτισμού, ενοποιώντας λειτουργικά το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον.

Διαμορφώσαμε και παραδίδουμε στη διάθεση των Κοινοτικών Εκπαιδευτηρίων μας το Μουσείο Μουσικής, το οποίο ονομάζουμε «Χρήστος Νεαμονίτης», προς τιμή του σπουδαίου αυτού μουσικοπαιδαγωγού.  Ευελπιστούμε στους χώρους του Μουσικού Μουσείου να μαθητεύσουν τα παιδιά μας με τη βοήθεια των εκπαιδευτικών τους, εμβαθύνοντας στην ιστορική παρακαταθήκη του Καθηγητή Νεαμονίτη, αλλά και συμμετέχοντας ενεργητικά στα μουσικά μονοπάτια έκφρασης και πολιτιστικής δημιουργίας.

Επόμενος στόχος της Κοινοτικής Επιτροπής είναι να ξεκινήσει άμεσα η παράδοση μαθημάτων μουσικής έκφρασης στους μαθητές των σχολείων και η δημιουργία ενός μουσικού συνόλου, της μαθητικής Χορωδίας των Εκπαιδευτηρίων της Ε.Κ.Α. ως ελάχιστος φόρος τιμής στο πρόσωπο και στην μεγάλη προσφορά του δικού μας Χρήστου Νεαμονίτη.

Σας Ευχαριστώ.