Συντάκτης: Athanasios Koutoupas

Το Σάββατο 30 Ιανουαρίου 2016 πραγματοποιήθηκε στο Σύλλογο Ελλήνων Επιστημόνων Αλεξανδρείας «Πτολεμαίος ο Α’» η κοπή της Βασιλόπιτας, μέσα σε ένα ιδιαίτερα ζεστό και φιλικό περιβάλλον, το οποίο έδωσε την ευκαιρία στους παροίκους να ανταλλάξουν ευχές για το νέο έτος.

Πριν την κοπή της Βασιλόπιτας προηγήθηκε ομιλία του κου Αθανασίου Κουτουπά με θέμα «Πατριαρχείο Αλεξανδρείας: 2000 χρόνια παρουσίας».

Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο Αρχιμανδρίτης Αγαθόνικος Νικολαΐδης, εκπρόσωπος της ΑΘΜ του Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής κκ. Θεόδωρου Β’, ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια κ. Εμμανουήλ Κακαβελάκη, ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Ναυκράτιδος κ. Μελέτιος, ο Γενικός Πρόξενος του Λιβάνου και Πρύτανης του Διπλωματικού Σώματος στην Αλεξάνδρεια κ. Oussama Khachab, ο Γενικός Πρόξενος της Γαλλίας κ. Nabil Hajlaoui, o Πρόεδρος της Ε.Κ.Α. κ. Ιωάννης Παπαδόπουλος, ο Πρόεδρος των Αραβοφώνων Ελληνορθοδόξων κ. Fouad Farah, o Έφορος Τύπου της Ε.Κ.Α. κ. Δημήτριος Κάβουρας, ο Έφορος Αθλητισμού της Ε.Κ.Α. κ. Κασιμπρής, ο Πρόεδρος του Ελληνικού Εμπορικού Επιμελητηρίου Αέξανδρείας κ. Βύρων Βαφειάδης, ο Πρόεδρος του Ελληνικού Ναυτικού Ομίλου Αλεξανδρείας κ. Εδμόνδος Κασιμάτης, η Διευθύντρια του Αβερωφείου Γυμνασίου-Λυκείου κα Δ. Κολοκοτρώνη, εκπαιδευτικοί και πλήθος κόσμου.

Η Πρόεδρος του Συλλόγου κα Λιλίκα Θλιβίτη στην εναρκτήρια ομιλία της ανέφερε: «Ο σύλλογος με μεγάλη χαρά σας καλωσορίζει και χαιρετίζει όλους στην δεύτερη εκδήλωσητης περιόδου 2015-2016, κατά την οποία θα γίνει και η πατροπαράδοτη κοπή της αγιοβασιλόπιτας για το νέο έτος 2016. Για τον σύλλογό μας αποτελεί εξαιρετική ευλογία και τιμή η φροντίδα του Μακαριωτάτου Πάπα και Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας και πάσης Αφρικης κυρίου Θεοδώρου του Β ́, όπως επίσης η αγάπη και η παρουσία στον Σύλλογό μας του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Ναυκράτιδος κυρίου Μελετίου και του πατριαρχικού κλήρου. Επίσης ευχαριστούμε για την τιμητική του προς εμάς παρουσία, τον κύριο Εμμανουήλ Κακαβελάκη, εξοχώτατο Γενικὸ πρόξενο της Ελλάδος στην Αλεξανδρεια· στο πρόσωπο του χαιρετίζουμε το διπλωματικό μας σώμα που πρευσβεύει οπου γης τον Ελληνισμό. Ο Σύλλογός μας βλέπει στο πρόσωπό σας ένα προσηλωμένο άνθρωπο στην διαχείριση των σύνθετων θεμάτων που ἀπορρέουν απὸ τη σύγχρονη συγκυρία της ποικίλλης ρευστότητας και προκλήσεων την οποία αντιμετωπίζουν οι δυο αγαπημένες πατρίδες μας Ελλάδα και Αίγυπτος. Ευχαριστίες έχουμε και για την παρουσία του κυρίου Ιωάννη Παπαδόπουλου, του προέδρου της Ελληνικής Κοινότητας της Αλεξανδρείας, αρωγού μητέρας όλων μας. Είναι αυτονότητη η κοινή μας φροντίδα προς την ἀμεση επίλυση τρεχόντων ζητημάτων που αφορούν στον Συλλόγου μας, όπως λειτουργεί υπὸ την σκέπη του κληροδοτήματος Παναγιωτάτου και την μητέρα Κοινότητα. Χαιρετίζουμε επίσης και όλους τους προέδρους των Ελληνικών σωματείων της Αλεξανδρείας. Κατά τους στόχους του καταστατικού μας τόσο απο τα μέλη όσο και όλο το προεδρείο του Συλλόγου μας συνεχίζεται η πέραν του ενός αιώνος συμβολή μας στην ποιότητα και την προκοπή του βίου των Ελλήνων στην κοσμοπολιτικη Αλεξάνδρεια. Μια ευγενής φιλοδοξία έχει διαπαιδαγωγήσει τον στόχο μας· αὐτη ευρίσκεται αναγραμμένη σε ένα αρχαίο ρητό που κοσμεί το Εντευκτήριο της Κοινότητας. Είναι σωσμένο απὸ τον Πλούταρχο, διατυπωμένο απὸ τον Λυκούργο, και αφορά στους νέους της Σπάρτης: «ἄμμες δέ γ’ ἐσόμεθα πολλῷ κάρρονες», «Εμείς θα γίνουμε καλύτεροι απὸ τοὺς προγενέστερους προγόνους μας». Αισιοδοξούμε ότι και το 2016 θα συνεχίσουμε τούς στόχους της παράδοσής μας· τούτο βεβαιωνει η εδώ παρουσία όλων εσάς ως φίλων, αμέριστων συμπαραστατών και συνοδοιπόρων μας. Ο κύριος Αθανάσιος Κουτουπάς σε προγενέστερη διάλεξη στον Σύλλογγό μας με θέμα την ιστορία της Αλεξανδρείας, μας είχε δώσει την χαρά νὰ ἀπολαύσουμε την εὑρύτερη ακαδημαϊκή εποπτεία που διαθέτει.»

Στη συνέχεια η Πρόεδρος του Συλλόγου ευχαρίστησε όλους τους παρισταμένους, καθώς και το διαλέκτη, και ευχήθηκε από καρδιάς σε όλους το Νέο Έτος να φέρει σε όλους και κυρίως στις δύο πατρίδες των Ελλήνων της Αλεξάνδρειας, την Ελλάδα και την Αίγυπτο, ειρήνη και ευημερία.

Η ομιλία του κου Κουτουπά, είχε ως στόχο την παρουσίαση της μακραίωνης ιστορίας του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, που καλύπτει 2.000 χρόνια. Ο κ. Κουτουπάς μέσα από το κείμενο του παρουσίασε τις σημαντικότερες στιγμές της Αλεξανδρινής Εκκλησίας επιχειρόντας έτσι μία ιστορική αναδρομή.

Την καθιερωμένη πρωτοχρονιάτικη πίτα έκοψε το Σαββάτο 30 Ιανουαρίου το Ελληνικό Εμπορικό Επιμελητήριο Αλεξανδρείας, σε μια εκδήλωση που χαρακτηρίστηκε από ζεστασιά και φιλική ατμόσφαιρα, ενώ δεν έλειψαν και συζητήσεις σχετικά με την εμπορική δραστηριότητα των Ελλήνων στην Αίγυπτο αλλά και τη σημερινή κατάσταση στη χώρα. Ο Πρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου κ. Βύρωνας Βαφειάδης άνοιξε την εκδήλωση με τον χαιρετισμό του και ευχές προς όλους τους παρισταμένους για το Νέο Έτος.

Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο Αρχιμανδρίτης Παΐσιος, ο οποίος μετέφερε και τις ευχές της ΑΘΜ Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής κκ. Θεοδώρου Β’ προς τον Πρόεδρο και τα μέλη του επιμελητηρίου, ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια κ. Εμμανουήλ Κακαβελάκης, ο Β’ Αντιπρόεδρος της Ε.Κ.Α. κ. Ανδρέας Βαφειάδης ο Πρόεδρος του Ελληνικού Ναυτικού Ομίλου Αλεξανδρείας κ. Εδμόνδος Κασιμάτης, η Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Επιστημόνων Αλεξανδρείας «Πτολεμαίος Α’» κα Λ. Θλιβίτη, καθώς και πολλά μέλη της παροικίας ανήκοντα και όχι μόνο στον εμπορικό κόσμο της πόλης.

Η Εζμπεκία, που σήμερα είναι ένας από τους πιο σημαντικούς συγκοινωνιακούς κόμβους του Καΐρου, κάποτε ήταν ένα αχανές έλος, το οποίο αποξηράνθηκε το 1837 και άρχισε να αναμορφώνεται στα 1869. Στο κέντρο της σχεδιάστηκε ένας κήπος 20 στρεμμάτων με λοφίσκους και μικρές κοιλάδες, στα πρότυπα των παρισινών κήπων, όπως επιθυμούσε ο Χεδίβης Ισμαήλ.

Συγκεκριμένα σχεδιάστηκε για το Χεδίβη από τον Jean-Pierre Barillet-Deschamps (1824-1873), ο οποίος είχε διατελέσει Jardinier en Chef du Bois de Boulogne et de la Ville de Paris, πήγε στην Αίγυπτο το 1869 και το 1870 διορίστηκε Director General of the Service of Promenades of the Government and the Private Estates of the Khedive. Ο Barillet-Deschamps πρόσθεσε επίσης στον κήπο έναν τεχνητό καταρράκτη, περίπτερα, λούνα παρκ, κ.ά., ενώ ο Χεδίβης διέταξε να χτιστούν στο νότιο τμήμα του ένας ιππόδρομος, ένα θέατρο και μία όπερα, καθώς και πολλοί καινούργιοι δρόμοι μέσα στις παλιές συνοικίες. Στη δε βορειοδυτική γωνία του υπήρχε το φημισμένο Shepherd΄s Hotel, καθώς επίσης προξενεία, όμορφα καφενεία, μπιραρίες και άλλα ξενοδοχεία όπως το New Hotel. Αργότερα, γύρω από την Εζμπεκία άνοιξαν μεγάλα καταστήματα, όπως το Σεντνάουι, το Ταϊρινγκ εντ Στάιν, το Ομάρ Αφέντη και το Σικουρέλ.

Ο Κήπος της Εζμπεκίας, που πριν τη δημιουργία της πλατείας Ταχρίρ αποτελούσε το κεντρικότερο σημείο για τους ξένους επισκέπτες, από τη δεκαετία του ΄60 παραμελήθηκε και σήμερα διασχίζεται από την προέκταση της οδού 26^ης Ιουλίου, ενώ έχει κατακλυστεί από κάθε λογής κτίρια και δύο πολυώροφα παρκινγκ που κατασκευάστηκαν στους χώρους του.

Παρόλα αυτά, 53 χρόνια μετά τη δημιουργία του και συγκεκριμένα στα 1922, μέσα από μία ανταπόκριση από το Κάιρο του Κόκλη στην αλεξανδρινή εφημερίδα ¨Ταχυδρόμος-Ομόνοια¨, διαβάζουμε πως τα πράγματα για τον Κήπο της Εζμπεκίας δεν πήγαιναν και πολύ καλά. Σας παρουσιάζουμε λοιπόν τούτη την ανταπόκριση – διατηρώντας την ορθογραφία της εποχής – η οποία μέσω δεινών περιγραφών μας μεταφέρει σε μια ζοφερή, αλλά ζωντανή εικόνα μιας περασμένης εποχής, σ΄ ένα tableau vivant της αιγυπτιακής πρωτεύουσας προ 92 ετών:

¨Συνήθως ψεύτικες πέτρες βάζουν σε ωραία χρυσά δαχτυλίδια. Αλλά ωραία μπριλάντια σε μολυβένια ή ντενεκεδένια δαχτυλίδια δεν θα είδατε βέβαια. Αυτό το παράξενο το βλέπω διαρκώς στο Κάιρο. Ο οκταγωνικός κήπος της Εζβεκίας που τον έκαμε με τόση φιλοκαλίαν και ηγεμονικήν αρχοντιά ο Ισμαήλ, μετακομίσας δένδρα από τα τέσσερα άκρα της υδρογείου, έχει τριγύρω στο κομψό του κυγκλίδωμα πλατύ πεζοδρόμιο. Λοιπόν από ετών ελείφθησαν όλα τα μέτρα από την κυβέρνησιν και τον λαόν προς συχασιάν και καταστροφήν μέσα κι έξω.

Στα 1839 ήταν εκεί έλος και ένας πελώριος κροκόδειλος έφαγεν ένα γάλλον στρατιώτην. Τότε το Κάιρο τελείωνε στην Άταμπα ελ Χάδρα. Το Χαμζάουϊ ήταν η αριστοκρατικότερη συνοικία με τη πρωτεύουσα της και εκεί ο Πατριάρχης Ιερόθεος έκτισε το Πατριαρχείον, το οποίον μετέφερεν από το Χαρτ ερ ρουμ όπου σώζεται ο άγιος Μάρκος και όπου την Έδραν επεσκέφθη ο Ναύαρχος Κανάρης. Το Μούσκι ήταν η κυρία αρτηρία της πόλεως ποτιζόμενη με τουλούμπια από το Χαλίγκ. Το διέσχισεν ο Βοναπάρτης ντυμένος αραβικά με σαρίκι όταν επέστρεφεν απ΄ το Χαλίγκ που δήλωσε πως θα πήγαινε στη Μέκκα να προσκυνήση κι έγινε ο Σουλτάν ελ Κεμπίρ. Επέστρεφε στο κονάκι του όπου τώρα το κατάστημα Σπύρου και το δένδρον του μικρού ξενοδοχείου ¨Ακρόπολις¨.

Το αγγλικό Προξενείον ήταν ακριβώς πίσω απ΄ την Φραγκισκανική εκκλησία του Μουσκιού, όπου το 1901 ανεκάλυψαν τα αρχεία του ανέπαφα. Επί Μεχμέτ Αλή εξετάθη η πόλις έως την γαλλικήν Πρεσβείαν. Τότε και το έλος της Εζβεκίας εχερσεύθη και κατόπιν ο Ισμαήλ το μετέβαλεν εις μικρόν παράδεισον.

Σήμερα μετά μισού αιώνος πρόοδον, όταν περνάς το πεζοδρόμι του βαστάς τη μύτη σου. Όχι πως βρωμούν τα λουλούδια, αφού λουλούδια δεν έμειναν, αλλά γιατί στις τέσσαρες πλευρές του έχει ουρητήρια. Είμαι υπέρ των ουρητηρίων και νομίζω ότι ο πολιτισμός φαίνεται από τα πολλά ουρητήρια και τις λίγες εκκλησίας που έχει μία πόλις. Αλλά με την συμφωνίαν τα μεν να είναι καθαρά και άοσμα, αι δε ευπρεπείς και συχνά γεμάτες. Η βορεία πλευρά είναι κατά μήκος σταθμός όνων και ανθρωπομόρφων ονηλατών. Όνοι και ονηλάται, επειδή διημερεύουν εκεί και εκεί τρώγουν και πίνουν, εννοούν να διεξαγάγουν επί τόπου όλα τα στάδια της πέψεως.

Εις συμπλήρωμα εκεί είναι στημένα ή καταγής σε σκάφες ή σε δίσκους απάνω σε καφασωτά τρίποδα τα φορητά μηχανικώς αλλ΄ αφόρητα οσφραντικώς εστιατόρια, κόκκαλα θεόγυμνα, ταμίες με μυίες, παντζάρια στο ξύδι, κρεμμύδια, σπαράγγια, ντομάτες, ταμπούνια και όλο το εδεσματολόγιον των πεινόντων. Κατά γης δε, εννοείται ό,τι είδος σκουπίδια και υγρά φαντασθήτε. Η συνεχής ανατολική πλευρά είναι αφιερωμένη ειδικώτερον εις τους μάγους και τους φωτογράφους. Τέσσαρα πέντε κοδάκ καρφωμένα σε κασσονάκια πινέλων ή κεριών με βρώμικα σχοινιά προσαρμοσμένων και με παλιόχαρτα φραγμένα τις τρύπες των, περιμένουν τους πελάτες. Ένας σουδανός στρατιώτης, μια ιέρεια της Βάσσας με πολύχρωμες μπογιές λυωμένες στον ιδρώτα, ένας άλλος στρατιώτης και καμιά φορά κανείς εύπορος ομογενής που θέλει πορτραίτο για το διαβατήριο του, στέκονται στα κάγκελα ατενώς και τριγύρω το αμφιθέατρον των περιέργων χαμινίων που περιμένουν να ιδούν το μυστύριον του Λαμέρ. Μεταξύ των διπλοπόδιδες χάμω, ένας μάγος με άμμο και μια παρέκει μαύρη μάγισσα με χαρτιά κρυφομιλούν με τον πελάτην που κατέφυγε στα φώτα τους προς επισκευήν καρδιακών ζημιών. Παρέκει, μεταξύ των δύο μάγων και τριών όνων, άλλος, εβραίος αυτός, πωλεί χρωματιστές γυαλιστερές εικόνες : Κυνήγιον λεόντων, την ναυμαχίαν του Τραφάλγκαρ, τον απαραίτητον Ζαγλούλ με μπογιατισμένο φέσι, την Αγία Αικατερίνα να βαστά το δισκοπότηρο, μια Σουσάννα να βγαίνη απ΄ το μπάνιο της, μία θεόγυμνη να κυλιέται σε δέρμα τίγρεως, ¨ο πωλών τοις μετρητοίς και ο πωλών επί πιστώσει¨, η σταύρωσις του Χριστού και ένας κόπτης επίσκοπος. Όλ΄ αυτά κρεμασμένα σε μπάγγους με καρφίτσας ξύλινες της απλωσιάς. Στο πλάι του όρθιος ένας μπαρμπέρης, ξυρίζει την κορυφήν ενός μπουάμπη καθισμένου στο πεζοδρόμιον και σκυμμένου και με ένα θραύσμα καθρέπτου στο χέρι παρακολουθούντος τον εξωραϊσμόν και αναμετρούντος τας εκ τούτου αποψινάς κατακτήσεις. Αυτό δεν εμποδίζει άλλον να πωλή πιο εκεί μία κολώνα δύο μέτρων από φέσια μετά και άνευ φούντας, άλλον σακκάκια και πανταλόνια προς τρία δίγροσα και πιο εκεί τρίτον με τα περιστεράκια της τύχης και κάπου κρυμμένος από τους σκυμμένους πελάτας ο επιτήδειος που με τρία χαρτιά παίζει τον παπά.

Αυτό είναι το πλαίσιον. Μέσα δε; Υπήρξε μια λίμνη με ένα τεχνητό ποταμάκι χαριτωμένα. Διαυγή νερά διαρκώς ανανεούμενα με κόκκινα ψαράκια και κύκνους ήταν η χαρά των παιδιών που έβαζαν τα καραβάκια των και χαίρονταν. Η λίμνη επεχωματώθη και τελευταία κατελείφθη από παράγγες εγγλέζικες. Χωρίς να είμαι ζαγλουλιστής, θυμώνω με αυτήν την ειδεχθή ασχημίαν της κατοχής.

Έτσι το εν τρίτον του κήπου έγινε καντίνα. Έπειτα ένα μεγάλο καφενείο, ένα θέατρο και ένα ρεστωράν και τα ουρητήρια δεν άφηκαν τόπο για δένδρα και λουλούδια. Αλλ΄ ο συναγωνισμός του βανδαλισμού είναι πυρετώδης. Αρμένιοι, Ιταλοί (προ πάντων αυτοί), Γάλλοι, Όρουα ελ Όσκα, Εταιρία προς προστασίαν της παρθενίας των υπηρετριών, φιλική εταιρία των ζώων, και άλλαι φιλανθρωπικαί ή φιλοκτηνικαί συμμορίαι δίνουν εκεί τας καταστρεπτικάς ευεργετικάς των. Κοντάρια λοιπόν στραβοβαλμένα και τυλιγμένα σε πανιά χρωματιστά, σκοινιά με ηλεκτρικά φώτα, φαναράκια ντενεκεδένια με κεριά, παντιέρες των 30 συμμάχων που αλληλοτρώγονται αφού έφαγαν την Γερμανίαν και έφαγαν απ΄ αυτήν ως και του Αννάμ τη σημαία για να μην παραπονεθή το Αννάμ, λάκκοι εδώ, γενικό τσαλαπάτημα χλόης και λουλουδιών και η πόρτα του Βουλάκου με σκαλωσιές από παλιόξυλα και πανικά και επιγραφές και θυρεούς γερμένους και μέσα μεγάλα τσαντίρια με χρυσωμένες γύψινες πολυθρόνες με τις εν τέλει που μοιάζουν σαν καμήλες σε μπουντουάρ κομψές κυρίες και δυο τρεις μουσικές να ορύωνται απελπιστικά, όλ΄ αυτά μαζί αποτελούν την ευεργετικήν. Την άλλη μέρα το θέαμα είναι σπαρακτικό. Όλα ριχμένα, σπασμένα, απαίσια, γυμνωμένα μαρτυρούν πως απ΄ εδώ πέρασε το αριστούργημα της πλάσεως, το βρωμερότερον ζώον που λέγεται Άνθρωπος. Λέγουν πως μας έπλασε ο Θεός καθ΄ ομοίωσιν του. Πως θα ήμασταν αν μας έπλαττε ο διάβολος;¨.

Την 29η Ιανουαρίου ε.ε., παρουσία και του Γενικού Προξένου της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια κου Εμμανουήλ Κακαβελάκη, ο Αρχιμανδρίτης Ραφαήλ χοροστάτησε κατά την Θεία Λειτουργία που τελέστηκε στον Ιερό Ναό Αγίας Αικατερίνης Αλεξανδρείας προς εκκλησιασμό των μαθητών των ελληνικών εκπαιδευτηρίων, επί τη εορτή των Αγίων Τριών Ιεραρχών, Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Τον πανηγυρικό της ημέρας εκφώνησε ο θεολόγος κ. Ανέστης Κυριακίδης, εστιάζοντας την προσοχή του στο επίκαιρο πρόβλημα του πολέμου και της προσφυγιάς, την οποία αντιμετωπίζουν εκατομύρια ανθρώπων.

Μετά το πέρας της Ευχαριστιακής Συνάξεως, ακολούθησε μνημόσυνο υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των καθηγητών και των μαθητών των Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων της Ε.Κ.Α.