Η Ομάδα «Πάροδος» παραπέμπει σε Όαση μέσα στην έρημο της εκπαιδευτικής αποχαύνωσης, όσον αφορά στις εκτός σχολικών αιθουσών δραστηριότητες, μιας και το Υπουργείο Παιδείας για το μόνο που ενδιαφέρεται είναι ο επαγγελματικός προσανατολισμός. Ξεχνούν οι ειδήμονες που σχεδιάζουν την εκπαίδευση των νέων ανθρώπων, ότι εκτός των παρελάσεων και του ψιττακισμού, δηλαδή της «παπαγαλίας», τα παιδιά και οι νέοι άνθρωποι, έχουν την ανάγκη να παίξουν και να ψυχαγωγηθούν. Μπορεί ένας υπό διαμόρφωση παις, να διδάσκεται τη σχολική ύλη, αλλά δύναται συγχρόνως να εξελίσσεται και να επεκτείνει τους ορίζοντές του μέσα από την σωματική και πνευματική δράση. Οι τέχνες, το παιχνίδι και η συλλογική ώσμωση και αλληλεπίδραση, μόνο όφελος έχουν να προσφέρουν. Τουναντίον η στυγνή εκμάθηση με σκοπό να αποκατασταθεί στο μέλλον ο μαθητής σε έναν καλό επαγγελματία, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στον καιροσκοπισμό και τον ατομισμό του εφήβου.
Όταν λοιπόν συναντάς ως μαθητής τον Ηλία Πίτσικα και τους συνεργάτες του, της Ομάδας «Πάροδος», αντιλαμβάνεσαι γιατί όσοι τον γνώρισαν ως παιδιά, δεν μπορούν να τον ξεχάσουν ως ενήλικες.
Αιγυπτιώτης γεννημένος στην πόλη Φαγιούμ, μαθητής στο Αβερώφειο της Ελληνικής Κοινότητας, επανέρχεται εδώ και πολλά χρόνια στον ιερό τόπο του «εγκλήματος» για να προσφέρει ανιδιοτελώς έργο, συναίσθημα, πνεύμα, γνώση, παιχνίδι, αντιληπτικότητα, ενσυναίσθηση και πάνω απ΄ όλα εκτόνωση και ψυχαγωγία.
Ο γράφων τον γνωρίζει πολύ καλά από τις δράσεις του ανά την Ελλάδα, καθότι ο Ηλίας Πίτσικας, αποτελεί πρότυπο εθελοντή που αφιερώνει χρόνο για να καλυτερεύσει τις ζωές των μαθητών. Τον πέτυχα το βράδυ της πρώτης ημέρας που επισκέφθηκε τα σχολεία της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας και τον «συνέλαβα» να τριγυρίζει ολομόναχος με μια φωτογραφική μηχανή μέσα στα προαύλια των σχολείων. Ήταν βουρκωμένος και απέφυγα να τον πλησιάσω εγγύτερα, απλώς τον ρώτησα εκ μακρόθεν: «Τι κάνεις εδώ πέρα μόνος σου;» και αυτός μου απάντησε: «Έχω να έρθω τρία χρόνια λόγω κορονοϊού και οι μνήμες ζωντανεύουν…».
Ο Ηλία Πίτσικας λοιπόν, μαζί με τον Γιώργο Μενεγάκη, τον Δημήτρη Καρατζά και την Ιώ Λεμολλέρ προσέφεραν ένα τριήμερο στα νιάτα των Σχολείων της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας που θα το θυμούνται για όλη τη ζωή τους. Άρχισαν με το Νηπιαγωγείο και το Δημοτικό και ολοκλήρωσαν με το Γυμνάσιο Λύκειο. Οι διευθυντές: κα. Λένα Βοστάνη των νηπίων, κ. Κωνσταντίνος Ρήγας των παιδιών και η κα. Πασχαλίνα Αγαπιάδου των εφήβων, συνεργάστηκαν άψογα με την «Πάροδο» και προσέφεραν όλα όσα απαιτούνταν για να έρθουν σε επαφή εθελοντές και μαθητές.
Τι απόλαυση! Μουσική, θεατρικό παιχνίδι, κίνηση, οξύτητα πνεύματος, αυτοπεποίθηση, ενδυνάμωση, αυτοβεβαίωση και πάνω απ’ όλα ψυχαγωγία ήταν όλα όσα αποκόμισαν μικροί και μεγάλοι στο Τριήμερο της δημιουργίας.
Επιτέλους τα παιδιά εκτός από το διάβασμα και τη γραφή, διδάχτηκαν πως μπορούν να συνυπάρχουν το ένα με το άλλο.
Ο Ηλία Πίτσικας μας είπε επ΄ αυτού: Όλα τα μέλη της Ομάδας «Πάροδος» είναι νέα ηλικιακά και ασχολούνται με χορό, μουσική, εκπαίδευση, εικαστικά και βέβαια αφιλοκερδώς. Ασχολούμαστε συστηματικά με το θεατρικό παιχνίδι, το θέατρο για παιδιά και νέους, καθώς και με δράσεις ιδιαίτερα περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος. Εδώ θα διοργανώσουμε και εργαστήρι κίνησης και θεατρικής έκφρασης, με μαθητές Γυμνασίου Λυκείου, ενώ με τα παιδιά νηπιαγωγείου και δημοτικού, δράσεις και παιχνίδια με σκοπό να καταχαρούν και να δείξουν τα κρυφά ταλέντα, που κάποια από αυτά μπορεί να έχουν ή οτιδήποτε άλλο μέσα από την έκφρασή τους μας «φωτίσει» να δούμε. Όλα αυτά θα βοηθήσουν τους νέους ανθρώπου να βρουν σημαντικές δυνατότητες και χαρίσματα που ενδεχομένως να έχουν και απλώς θέλουν έναν σπινθήρα για να τα βγάλουν προς τα έξω».
Συνομιλώντας με τους τρεις συνεργάτες του μας είπαν και τη δική τους οπτική: «Είμαστε ιδιαίτερα ικανοποιημένοι γιατί μέσα από την δράση αυτή ερχόμαστε σε επαφή με νέους ανθρώπους και αισθανόμαστε πως η αλληλεπίδραση μαζί τους φέρνει αποτέλεσμα. Τι ωραιότερο να μπορείς να χαρίζεις στα παιδιά την απαραίτητη ψυχαγωγία με την εκούσια συμμετοχή τους» μας λέει ο Γιώργος Μενεγάκης. Η Ιώ Λεμολλέρ συμπληρώνει: «Η εμπειρία είναι μεγάλη και βέβαια θα ξαναρχόμουν να προσφέρω με την “Πάροδο” στους μαθητές μέσω της δράσης μας. Με θεατρικό παιχνίδι και μουσική το βλέπεις ότι τα παιδιά νιώθουν την ανάγκη να βγάλουν από μέσα τους τα χαρίσματα που έχουν ή τα ταλέντα που ενδεχομένως να κρύβουν». Ο Δημήτρης Καρατζάς ικανοποιημένος κι αυτός από την δράση που έχουν πραγματοποιήσει και την χαρά που προσέφεραν στα παιδιά, θυμάται τις προηγούμενες φορές που επισκέφθηκαν και πάλι τα σχολεία της Ελληνικής Κοινότητας: «Είναι συγκινητικό να βλέπεις μαθητές που τους γνώρισες σε παλαιότερο ταξίδι σου, να θυμούνται το θεατρικό παιχνίδι, τη μουσική και όλα όσα κάνατε μαζί και σε ευχαριστεί ιδιαίτερα το γεγονός να ξέρεις ότι σε θυμούνται για κάτι που προσέφερες. Μάλιστα συναντήσαμε αυτές τις ημέρες και πρώην μαθητές που τώρα ζουν στην Αλεξάνδρεια και ήρθαν να μας δουν και να συνεργαστούμε».
Όση ώρα μιλούν ο Ηλίας Πίτσικας τους παρακολουθεί με ξεχωριστή υπερηφάνεια. Άλλωστε ποιος δεν καμαρώνει την ομάδα του όταν τον βγάζει «ασπροπρόσωπο» στα χώματα της γενέτειράς του.
Γηροκομείο ΜΑΝΝΑ
Τι να πρωτοθαυμάσει όμως κανείς σ΄ αυτούς τους ακτιβιστές του πολιτισμού! Ποιος δεν θα υποκλινόταν, σαν τους έβλεπε ώρες ολόκληρες να τραγουδούν στους ηλικιωμένους του Γηροκομείου ΜΑΝΝΑ, πρώτα σ αυτούς που μπορούν να μετακινηθούν στο σαλόνι και στη συνέχεια σ αυτούς που βρίσκονται μονίμως στο κρεβάτι; Τι συγκίνηση να παρατηρείς τα χαρούμενα μάτια της Τρίτης Ηλικίας, να σιγοντάρουν τους φίλους μας, καθώς τους παίζουν τραγούδια με τα όργανά τους; Άσματα νοσταλγικά που τους θυμίζουν το παρελθόν και τη νιότη τους! Και μετά με ρυθμούς γρήγορους, ευχάριστους, να ξεσηκώνονται οι γέροντες χτυπώντας παλαμάκια, επιβραβεύοντας κατ αυτό τον τρόπο τους εθελοντές της «Παρόδου»;
Ο Ηλίας Πίτσικας ανοίγει την καρδιά του και αυτοσυστήνεται στους τρόφιμους και το προσωπικό. Όλοι τον γνωρίζουν απλώς εκείνος για λόγους ευγένειας και αρχής, δίνει το στίγμα του. Μιλά και οι πάντες τον ακούν με προσοχή.
Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας κ. Ανδρέας Βαφειάδης μαζί με τον Γενικό Γραμματέα κ. Νικόλαο Κατσιμπρή, παρακολουθούν τα δρώμενα ενθουσιασμένοι. Ο κ. Βαφειάδης λαμβάνει το λόγο κι ευχαριστεί τον κ. Ηλία Πίτσικα για την προσφορά και το έργο του. Αναφέρεται σε προηγούμενες δράσεις της ομάδας “Πάροδος” και ευχαριστεί και τους τέσσερις καλλιτέχνες εθελοντές, για την συμμετοχή τους στην ψυχαγωγία των ηλικιωμένων του Γηροκομείου.
Όση ώρα τους παρατηρώ, σκέπτομαι πώς μπορεί να συμβεί οι άνθρωποι αυτοί να μας έρχονται πιο τακτικά! Αν είναι δυνατόν, κάθε λίγο και λιγάκι να τραγουδούν στο ΜΑΝΝΑ προσφέροντας ζωή στους τροφίμους, όπως πράττουν εκείνη τη στιγμή που αναπτερώνουν στο Γηροκομείο τις ψυχές των αδύναμων συνανθρώπων μας.
Το τριήμερο δεν ήταν μόνο «πρωινής κοπής». Ο Ηλίας Πίτσικας, αφιέρωσε χρόνο κι εκτός σχολικού ωραρίου, στο Προσκοπείο για να δείξει με τους συνεργάτες του, στους μαθητές επιπλέον δείγματα του προγράμματος δράσης που εφαρμόζει η «Πάροδος». Όλα τα παιδιά προσηλωμένα, αφοσιωμένα στις εντολές των καλλιτεχνών, δημιούργησαν μια ατμόσφαιρα που διαπνεόταν απ’ την θεατρική έκφραση, την κίνηση και το τραγούδι.
Πόσο καλύτερος θα ήταν ο κόσμος μας, η κοινωνία γενικότερα, αν δίπλα στα παιδιά στεκόντουσαν άνθρωποι σαν τον Ηλία Πίτσικα, τον Γιώργο Μενεγάκη, τον Δημήτρη Καρατζά και την Ιώ Λεμολλέρ!
Η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας ευχαριστεί την Ομάδα «Πάροδος» και κυρίως τον Αβερωφίτη, Ηλία Πίτσικα, που πάντα θυμάται το σχολείο που θήτευσε, όπως επίσης και γι αυτά που προσφέρει, δημιουργώντας στους μαθητές δυνατά συναισθήματα, αξίες και πάνω απ’ όλα αυτοπεποίθηση!
Μία ιδιαίτερα σημαντική και ωφέλιμη προς όλους, διάλεξη, πραγματοποίησε ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ναυκράτιδος κ. Παντελεήμων, Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου, στον Σύλλογο Επιστημόνων Πτολεμαίος Α΄. Το θέμα που ανέπτυξε ο ομιλητής ήταν η «Συστηματική εκπαίδευση των γηγενών στελεχών της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αφρική ως μια απάντηση στις σύγχρονες πολλαπλές προκλήσεις». Η αίθουσα του ιστορικού Συλλόγου γέμισε από Αιγυπτιώτες που θέλησαν να παρακολουθήσουν, μετά από πολύ καιρό, μια τόσο ενδιαφέρουσα ανάλυση για ένα ζήτημα που αφορά άμεσα την Ορθοδοξία στην Αφρική.
Ο Σεβασμιώτατος Παντελεήμων, ανήκει στην κατηγορία εκείνων των ομιλητών, που εκτός της ρητορικής δεινότητας διαθέτει και ξεχωριστή σαφήνεια στο λόγο του. Ως εκ τούτου, ήταν δεδομένη η επιτυχία του εξ αρχής, γεγονός που αποδεδείχθηκε στην πράξη. Για την καλύτερη προβολή των θέσεών του, χρησιμοποίησε βίντεο με σκηνές από την θητεία του στο Κονγκό και αλλού και βοήθησε ιδιαίτερα τους προσκεκλημένους οι οποίοι παρακολούθησαν τα λεγόμενά του με προσοχή και θαυμασμό.
Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας κ. Θεόδωρος Β΄ τίμησε την όλη εκδήλωση με την παρουσία του, αλλά και με τον χαιρετισμό του που ήταν μια εξαιρετική αναφορά στο ιεραποστολικό του έργο, όπου μέσα από αυτό, ένα μεγάλο μέρος των αφρικανικών λαών έχει βοηθηθεί τα μάλα. Η εμπεριστατωμένη τοποθέτηση του Πατριάρχη Αλεξανδρείας συγκίνησε το ακροατήριο και αποτέλεσε το προανάκρουσμα για την ομιλία του επίσημου ομιλητή. Στη συνέχεια η οικοδέσποινα και Πρόεδρος του Πτολεμαίου και του ΕΝΟΑ κα. Λιλίκα Θλιβίτου, ανέλαβε να μας διαφωτίσει για τον ομιλητή. Με ευγένεια ανεφέρθη στο βιογραφικό και το έργο του, το οποίο είναι εξόχως σημαντικό τόσο εν Αλεξανδρεία όσο και στο Κονγκό.
Παρατίθεται κάτωθι, ένα μέρος από την προσφώνησή της:
«Ἡ φετινή εκατοστή δεκάτη πέμπτη χρονιά στην ιστορία του Συλλόγου μας σημαίνει για εμάς πολλά. Έχουμε πλέον θεσμοθετημένο ένα προνοητικὰ επικαιροποιημένο καταστατικὸ για την λειτουργία μας ώστε να πορευθοῦμε εμείς και οι διάδοχοί μας δυναμικά, έως τουλάχιστον το υπόλοιπο διάστημα της δευτέρας εκατονταετίας του Συλλόγου μας. Έτσι θὰ λειτουργήσουμε ως ένας διεθνής πολιτιστικός φορέας μελέτης και προβολής της οικουμένης τόσο του Αλεξανδρινού όσο και και διαχρονικού Ελληνισμού.
Μπορούμε πλέον μποροῦμε νὰ δραστηριοποιούμεθα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Έχουμε ὡς ευρύτερο στόχο την επιστημονική μελέτη και προβολή της διαχρονικής Αλεξανδρινής κοσμοπολιτικής κληρονομιάς και γλώσσας με κάθε σύγχρονο μέσον. Την θεωρούμε σημαντικὸ τμήμα, τόσο της προχριστιανικής, όσο και χριστιανικής οικουμενικής μας παραδόσεως, στην μεγάλη πόλη της Αλεξανδρείας και της φιλόξενης για τους Έλληνες χώρας της Αιγύπτου και έδρας του δευτερόθρονου Πατριαρχείου της Αφρικής. Επί χιλιετίες, εδώ στην Βορειο-Ανατολική πλευρά της Μεσογείου, η Αἰγυπτος και το Πατριαρχείο μας υπάρχουν ως ηγετικοί σύνδεσμοι παραδόσεως πολιτισμού, μεταξύ των λαῶν της Αφρικής. της Ευρώπης και της Ασίας».
Ακολούθως έκανε αναφορά στον επίσημο ομιλητή Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ναυκράτιδος, κ. Παντελεήμωνα, Υπέρτιμο Αρχιγραμματέα της Ιεράς Συνόδου του Παλαιφάτου Ορθοδόξου Χριστιανικοῦ Πατριαρχείου τῆς Μεγάλης Πόλεως της Αλεξανδρείας, Αιγύπτου και πάσης Αφρικής. Ανέφερε λοιπόν: «Ο Σεβασμιώτατος γεννήθηκε στην ιερά νήσο Τήνο το 1974. Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Θεολογίας, από την Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και απόφοιτος του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών. Ομιλεί την Αγγλική, Γαλλική και Ιταλική γλώσσα. Χειροτονήθηκε Διάκονος το 2000 και Πρεσβύτερος-Αρχιμανδρίτης το 2001 από τον μακαριστό Μητροπολίτη Σύρου κυρό Δωρόθεο A’., και επὶ Δωροθέου Β΄ διακόνησε ως Ιεροκήρυξ και Διευθυντής Υπηρεσιών της Ιεράς Μητροπόλεως Σύρου. Τον Σεπτέμβριο του 2006, μετακλήθηκε στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας όπου διαδοχικώς ορίσθηκε: Διευθυντής Αναπτυξιακών Έργων, Κωδικογράφος της Ιεράς Συνόδου, Διευθυντής του Ιδιαιτέρου Πατριαρχικού Γραφείου και Αρχιγραμματεύς της Αγίας και Ιεράς Συνόδου και Μέλος της Πατριαρχικής Επιτροπής Ευρωπαϊκών Θεμάτων. Έχει συνοδεύσει τον Μακαριώτατο Πάπα και Πατριάρχη σε επίσημες επισκέψεις και ιεραποστολικές οδοιπορίες.
Εκπροσώπησε τον Πατριαρχικό Θρόνο Αλεξανδρείας σε Διορθόδοξες, Διεκκλησσιαστικές, και Διαθρησκειακές Διεθνείς επιστημονικές συναντήσεις, Συνεχίζει δε να τον εκπροσωπεὶ στην Διορθοδόξη Επιτροπή Βιοηθικής και το Συμβουλευτικὸ Σώμα του Διεθνούς Κέντρου Διαθρησκειακού και Διαπολιτισμικού Διαλόγου, το γνωστὸ King Abdullah bin Abdulaziz InterΝational Center for InterReligious and InterCultural Dialogue. Κατά τά έτη 20062012 διακόνισε ως Ιερατικώς Προϊστάμενος στον Ιερό Καθεδρικό Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Αλεξανδρείας, όπου χειροτονήθηκε την 2α Δεκεμβρίου 2012 υπό του Μακαριωτάτου Πάπα και Πατριάρχου κ.κ. Θεοδώρου Β’ ως ο πρώτος Επίσκοπος της Ιεράς Επισκοπής Μπραζαβίλ και Γκαμπόν, αφού λίγο προηγουμένως, τὴν 21η Νοεμβρίου, προς τούτο μετά από Πατριαρχικὴ πρόταση είχε παμψηφεί εκλεγεί υπό της Αγίας και Ιεράς Πατριαρχικής Συνόδου.
Η Ιερά Επισκοπή Μπραζαβίλ και Γκαμπόν πού εἶχε ιδρυθή διά Πατριαρχικού και Συνοδικού Τόμου την 7η Οκτωβρίου του 2010, ανυψώθηκε σε Ιερά Μητρόπολη την 24η Οκτωβρίου του 2017 .Ὁ Σεβασιμώτατος κ. Παντελεήμων, την 30η Ιανουαρίου του 2019, κατόπιν Αποφάσεως της εξοχότητας του Προέδρου της Δημοκρατίας του Κονγκό, έλαβε την ανώτατη τιμητική διάκριση της χώρας, το παράσημο και τον τίτλο του Ιππότη Αξιωματικού.
Την 12η Ιανουαρίου 2022 εξελέγη εν ενεργεία Συνοδικός Μητροπολίτης Ναυκράτιδος, αναλαμβάνοντας και πάλι τα καθήκοντα του Αρχιγραμματέως της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Δευτεροθρόνου Πατριαρχείου Αλεξάνδρειας και πάσης Αφρικής. Η ενθρόνισή του έλαβε χώρα την 10η Μαΐου του 2022 στον Ιερὸ Καθεδρικό Ναό Αγίου Νικολάου στην περιοχή Camp Cesar της Αλεξανδρείας.
Ο Σεβασμιώτατος στην σημερινή του διάλεξη θα μας παρουσιάσει το θέμα: “Η Συστηματική εκπαίδευση των γηγενών στελεχών της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αφρική, ως μία απάντηση στις σύγχρονες πολλαπλὲς προκλήσεις”.
Μόλις ολοκλήρωσε το λόγο της κ κα. Θλιβίτου, ανέλαβε να μας διαφωτίσει ο ομιλητής, ο οποίος μεταξύ πολλών άλλων είπε τα εξής: «Η διδασκαλία της Ορθοδόξου πίστεως, εκφρασθείσα στο διάβα των αιώνων κυρίως μέσα από την –με την ευρύτερη έννοια των όρων- ελληνική φιλοσοφική σκέψη και παρακαταθήκη των προ Χριστού φιλοσόφων με κυριώτερη την Πλατωνική και μεταπλατωνική σκέψη και θεώρηση, σε συνδυασμό με τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας, που υπήρξε ο κατεξοχήν φορέας έκφρασης των θεολογικών εννοιών ανά τους αιώνες (π.χ. αιών, λόγος, ων, μη ων, επέκεινα κλπ), αποτελεί τον κυριώτερο, κατά την ταπεινή μου άποψη, παράγοντα στον οποίο η Εκκλησία μας προσπαθεί σήμερα να εργασθεί, ώστε τα ζείδωρα νάματα της πίστεως να εμπεδωθούν από τους Αφρικανούς αδελφούς, οι οποίοι όμως στερούνται αναλόγου γνώσεως, αλλά και δυνατότητος γλωσσικής εκφράσεως….]
[… Νιώθω την ανάγκη να εντάξω και τον σπουδαίο ρόλο της γυναίκας στην όλη ιεραποστολική και εκπαιδευτική αυτή διαδικασία. Η Ορθόδοξη Εκκλησία, όπως καθοδηγείται από την Αγία Γραφή και από την Ιερά Παράδοση, έχει συνείδηση της ιερότητας και της πληρότητας του προσώπου της γυναίκας, αποδίδει δε στην γυναίκα την ισότιμη θέση και αξία μαζί με τον άνδρα. Αυτή η συνείδηση της Εκκλησίας βρήκε την ύψιστη έκφρασή της στο μοναδικό πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου, καθώς και στα πρόσωπα μυριάδων αγίων γυναικών, τόσο των πρώτων αιώνων, όσο και των νεώτερων χρόνων. Όταν αναφερόμαστε στη χριστιανή γυναίκα, οφείλουμε να σκεπτώμεθα ότι η χριστιανή γυναίκα είναι βαπτισμένη και χρισμένη και έχει έτσι λάβει τη σφραγίδα της δωρεάς του Αγίου Πνεύματος, έχει αγιοπνευματικά χαρίσματα. Απ’ αυτή την μυστηριακή θεμελίωση εκπηγάζει και η χαρισματική άποψη περί της χριστιανής γυναίκας. Στην αρχαία Εκκλησία λειτούργησε και ο γνωστός θεσμός της διακόνισσας, ο οποίος, βέβαια, πολύ αργότερα έπεσε σε αχρηστία, αλλά μελετάται πάντως σήμερα έντονα η αναβίωσή του.
Ο Χριστιανισμός εξύψωσε πραγματικά ουσιαστικά και θαρραλέα την γυναίκα. Δεν θα πρέπει δε να λησμονήσουμε τις μαθήτριες του Χριστού, όπως μας τις παρουσιάζουν οι ιεροί Ευαγγελιστές, είτε ως φιλόστοργους διακόνους του Χριστού, είτε ως αφοσιωμένες μαθήτριες, είτε ως τολμηρές μυροφόρες, είτε ως ευαγγελίστριες του μηνύματος της Αναστάσεως του Χριστού, είτε ως συνεργάτιδες στο ιεραποστολικό έργο των Αποστόλων. Υπογραμμίζουμε δύο ονόματα γυναικών ως παράδειγμα, την Λυδία από τους Φιλίππους της Θράκης, η οποία ασπάζεται τον Χριστιανισμό μετά το κήρυγμα του Απ. Παύλου και γίνεται η πρώτη Ευρωπαία χριστιανή γυναίκα, καθώς και την Πρίσκιλλα που μνημονεύεται στις Πράξεις των Αποστόλων ως «συνεργάτης» του Απ. Παύλου. Στην πορεία της ζωής της Εκκλησίας δεν έπαψαν οι γυναίκες να εργάζονται στο χώρο Της, σε έργα τόσο φιλανθρωπικά και πρόνοιας για τον κάθε άνθρωπο, όσο και στα έργα της ιεραποστολής και παρουσίας του χριστιανικού μηνύματος στον κόσμο. Οι άγιες μορφές της Φοίβης, της Μακρίνας, της Αικατερίνης της Σοφής, της Νίνας στη Γεωργία, της Όλγας στη Ρωσία, της Φιλοθέης της Αθηναίας, πολλά έχουν να μας πουν, να μας διδάξουν και να μας εμπνεύσουν για την στέρεη οικοδόμηση ενός υγιούς ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Έχει λεχθεί άλλωστε και είναι γεγονός, ότι οι γυναίκες είναι σε θέση να κάνουν καλύτερους τους ανθρώπους. Είναι ικανές να φέρουν στη γη περισσότερη κατανόηση, δικαιοσύνη και αγάπη. Χρέος, επομένως, όλων των «εκκλησιαστικών ανδρών» είναι να συνειδητοποιήσουμε την δυναμική που θα προσδώσει στην όλη ιεραποστολική κίνηση η ανάθεση σημαντικότατων ρόλων στις γυναίκες όπου γης».
Ανεφέρθη και σε πολλά ο άλλα ο Σεβασμιώτατος κ. Παντελεήμων, ενώ στο τέλος εδέχθη ερωτήσεις από το κοινό και απάντησε με σαφήνεια σε όλες. Καίρια τα ερωτήματα που έθεσαν οι κύριοι: Κυριάκος Σαββόπουλος καθηγητής αρχαιολόγος της Οξφόρδης και ο καθηγητής φυσικός του Αβερώφειου κ. Νικόλαος Γαβριηλίδης.
Έκλεισε την ωραία πνευματική σύναξη ο Μακαριώτατος επαινώντας τον ομιλητή για το εύρος της σκέψης του, την τεκμηριωμένη ανάλυση και την γενικότερη ομιλία του.
Η Βραδιά όμως έκρυβε και εκπλήξεις. Ο Πατριάρχης αναγνωρίζοντας την μεγάλη προσφορά της κας Λιλίκας Θλιβίτου, ως Προέδρου του «Πτολεμαίου» και του Ελληνικού Ναυτικού Ομίλου, την τίμησε με τον Σταυρό του Ταξιάρχη του Λέοντος του Αγίου Σάββα, μια ξεχωριστή διάκριση που συγκίνησε την τιμώμενη και χαροποίησε όλους τους προσκεκλημένους. Ήταν μια ιδιαίτερα στιγμή καθώς η τιμηθείσα Πρόεδρος διεκοσμήθη από τον Πατριάρχη, εν μέσω χειροκροτημάτων, για το έργο της συνολικά στους δύο ανωτέρω Συλλόγους και γενικότερα στην Παροικία όσον αφορά στον Πολιτισμό.
Παρευρέθησαν πολλοί στην ομιλία του Σεβασμιωτάτου, Παντελεήμονα και την βράβευση της κας. Λιλίκας Θλιβίτου. Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας κ. Ανδρέας Βαφειάδης, ο Κοινοτικός Επίτροπος κ. Βσίλειος Ζουές, ο Εκπρόσωπος του Γενικού Προξενείου κ. Θρασύβουλος Μακρής, ο αρχαιολόγος κ. Κυριάκος Σαββόπουλος, η διευθύντρια του Αβερώφειου κα. Πασχαλίνα Αγαπιάδου, ο διευθυντής του Τοσιτσαίου Πρατσίκειου κ. Κωνσταντίνος Ρήγας, η διευθύντρια του Νηπιαγωγείου της ΕΚΑ κα. Λένα Βοστάνη, η Γενική Γραμματέας του Αβερώφειου κα. Μαίρη Μαυρίκου, η αρχαιολόγος κα. Πέπη Παπακώστα διευθύντρια Ινστιτούτου Έρευνας Αλεξανδρινού Πολιτισμού, ο ιστοριοδίφης της Παροικίας κ. Κωνσνταντίνος Βρουλιωτάκης, ο Αλεξανδρινός δημιουργός εθελοντής, Ηλίας Πίτσικας με την ομάδα του «Πάροδος», η κα. Ελένη Άστορ, υπεύθυνη Ξενώνων ΕΚΑ, οι εκπαιδευτικοί των Σχολείων της Ελληνικής Κοινότητας και πολλοί άλλοι.
Αυτονόητη η παρουσία του Γενικού Γραμματέα του Πτομεμαίου κ. Δημήτρη Καλομοιράκη, που βοήθησε στην προβολή των εικόνων στο βίντεο. Άλλωστε η προισφορά του στον συγκεκριμέμνο Σύλλογο είναια πό χρόνια μεγάλη και ουσιαστική σε όλους τους τομείς.
Τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόδωρο Β΄ συνόδεψαν ο Πανοσιολογιότατος Αρχιμανδρίτης κ. Ισαάκ, Σχολάρχης της Ιερατικής Σχολής, μαζί με τον Αιδεσιμολογιώτατο Πρωτοπρεσβύτερο π. Πάνος Γαζή, που συνάμα είναι και διδάσκαλος στο Τοσιτσαίο γαλουχώντας τους μαθητές στη γνώση και τις αξίες του Ανθρωπισμού.
Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της διάλεξης οι παρευρισκόμενοι κεράστηκαν καλούδια και χυμούς, «τιμώντας» μάλιστα και τα θρακιώτικα γλυκά που προσέφερε ο Μακαριώτατος από ταξίδι του στην Θράκη.
Ήταν μια εκδήλωση, μια πνευματική βραδιά κατά την οποία άπαντες εξήλθαν του Πτολεμαίου ικανοποιημένοι απ΄ την επιμορφωτική ομιλία του Σεβασμιωτάτου και την δικαίωση της βραβευμένης πλέον Προέδρου κας. Λιλίκας Θλιβίτου.
Διπλή επετειακή υπενθύμιση η 29η Απριλίου 2023, για την μεγαλύτερη μορφή των αλεξανδρινών γραμμάτων της σύγχρονης εποχής. Την προαναφερθείσα ημερομηνία του έτους 1863, γεννιέται ο Κωνσταντίνος Καβάφης και την ιδία ημερομηνία του 1933, αναχωρεί απ’ την θνητότητα και εισέρχεται στην αιωνιότητα. Επομένως έχουμε 160 χρόνια από τη γέννησή του και 90 από το θάνατό του.
Ίσως θα ήταν καλό το παρόν κείμενο, να έχει ως αφετηρία την προέλευση του ονόματός του. Το επίθετο «Καβάφης», έχει τη σημασία τού «πωλητή ή κατασκευαστή υποδημάτων κατώτερης ποιότητας». Προέρχεται από την τουρκική λέξη Kavaf, σημαίνουσα τον «παπουτσή». Έχει καταγραφεί απ’ τον Γιάννη Κορδάτο, πως ο γενάρχης του καβαφικού οικογενειακού «δένδρου», έλκει την καταγωγή του, από τα ασιατοπερσικά σύνορα. Μάλιστα η ανιψιά του Κωνσταντίνου Καβάφη, Ελένη Coletti, κόρη του αδερφού του Αλέξανδρου, μας πληροφορεί ότι στις φλέβες της γενιάς τους, κυκλοφορούσε αίμα περσικό.
Ο τρόπος με τον οποίο μεγάλωσε ο Καβάφης, είναι τοις πάσι γνωστός. Θα αποτελούσε μια κοινοτοπία, να αναφερθούμε στον τρόπο της επιμόρφωσής του, στον Γάλλο παιδαγωγό του, την Αγγλίδα γκουβερνάντα του, τον Ιταλό αμαξά του, τον Αιγύπτιο ιπποκόμο του και στους Έλληνες υπηρέτες του! Επίσης γνωστά είναι τα ασημικά, τα έπιπλα και όλα τα ακριβά γούστα που προσέδιδαν υλική ακτινοβολία στην οικία Καβάφη.
Οι πληροφορίες για την ζωή και το έργο του Αλεξανδρινού ποιητή, κατακλύζουν την διεθνή βιβλιογραφία και το διαδίκτυο. Η παραμονή του στην Κωνσταντινούπολη και την Αγγλία, έχουν περιγραφεί από Έλληνες, Αιγύπτιους και ξένους μελετητές.
Γι αυτό θα αποφύγουμε και τις διηγήσεις της πολυετούς, μονότονης υπαλληλικής του σχέσης με την Αιγυπτιακή Εταιρεία Αρδεύσεων.
Βέβαια, ακόμα και σήμερα, εξακολουθούν οι διεγερθείσες εκ των φαντασιώσεων μνήμες, να δημιουργούν ερεθίσματα, καθώς επισκεπτόμαστε το κτήριο του σημερινού ξενοδοχείου Le Metropole, στην παραλιακή λεωφόρο Κορνίς. Εκεί που η ματιά του απ΄ το παράθυρο του γραφείου του, κατέγραφε τις εναλλαγές των χρωμάτων του ουρανού και της Μεσογείου Θαλάσσης.
Τότε που ακύρωνε τη σύμβασή του με την πραγματικότητα, για να εισέλθει σε ομηρικές ατραπούς, σε αλεξανδρινές ουτοπίες και σε Πτολεμαίων ανησυχίες. Ήταν η χρονική περίοδος της ζωής του, κατά την οποία, η σάρκα του επεδίωκε την λύτρωση μέσα από την ηδονοθηρία της ελευθεριότητας, το δε πνεύμα του, την ανύψωση δια του βουτήματος της πένας του στο μελανοδοχείο, της «ιδεοψυχαναγκαστικής» τεχνικής και της «ασύδοτης» ελευθερίας!
Ίσως το δείγμα γραφής του, να είναι ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά, που μέσω υψηλών νοημάτων καθιστούν τον ίδιο ως δημιουργό, πότε Υψιπέτη και πότε Υψιπετή. Ένας τόνος προσδίδει στην αρχαιοπρέπεια των δύο λέξεων, διαφορετικά μηνύματα και πνευματικές προσλαμβάνουσες.
Επ΄ ολίγον θα σταθούμε στο ποιητικό του έργο, το αποτελούμενο από 270 ποιήματα, χωρισμένα σε τρεις ενότητες: τα «Αναγνωρισμένα», τα «Αποκηρυγμένα» και τα «Κρυμμένα». Υπάρχουν επίσης 30 «Ατελή» ποιήματα. Τα «Αναγνωρισμένα», είναι συνολικά 154 ποιήματα. Τα 153 από αυτά εξέδωσε ο ίδιος όσο ζούσε και ένα, το «Εις τα Περίχωρα της Αντιοχείας», συμπεριλήφθηκε στην πρώτη συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του (1935), σε επιμέλεια της Ρίκας Σεγκοπούλου και χαρακτικά του Τάκη Καλμούχου. Το 1963, τα ποιήματα αυτά εκδόθηκαν σε δύο τόμους από τον Γ. Π. Σαββίδη.
Ο ίδιος, επιμελήθηκε την έκδοση των «Ανέκδοτων» ποιημάτων του Καβάφη (νέα έκδοση το 1993 με τίτλο «Κρυμμένα Ποιήματα»). Πρόκειται για ποιήματα που διασώθηκαν στο αρχείο του Καβάφη.
Το 1983, κυκλοφόρησαν τα «Αποκηρυγμένα» ποιήματα του Καβάφη. Αυτά, ο ίδιος τα αποκήρυξε ή τα ξανάγραψε. Τέλος, τα «Ατελή» ποιήματά του (ανέκδοτα ποιητικά σχεδιάσματα) κυκλοφόρησαν το 1994 με τη φιλολογική επιμέλεια της Renata Lavagnini.
Ως συντάκτης του κειμένου, προσβλέπω στο να τονίσω και να επισημάνω μια ιδιαιτερότητα του Καβάφη. Όχι στην προσωπική του ζωή, καθώς αυτά αποτελούν εθισμούς των θαυμαστών της «κλειδαρότρυπας». Στόχος μου είναι να υπενθυμίσω σε όλους μας, ότι ο δημιουργός που ασπάστηκαν και σεβάστηκαν οι Μούσες δεν είχε πατρίδα. Ο Κωνσταντίνος Καβάφης ο πολίτης της Αιγύπτου και της ακμάζουσας Αιγυπτιώτικης Παροικίας, Ναι, είχε πατρίδα!
Ο μυσταγωγός του Λόγου και της εσώτερης κάθαρσης, Όχι, δεν είχε. Ανήκε, ανήκει και θα ανήκει στο παγκόσμιο στερέωμα. Όσοι επιθυμούν να τον προσεταιριστούν για να αποκτήσουν μέσω αυτού αίγλη, απλώς εκτίθενται. Όταν ανά τον πλανήτη, υπάρχουν πανεπιστημιακές έδρες που αποκτήθηκαν με διατριβές πάνω στην «καβαφολογία», θα ήταν ανεπίτρεπτο οι πατριδολάγνοι να τον οικειοποιηθούν, με την στενή έννοια του όρου ο «δικός μας».
Ίσως αυτή να είναι η μεγαλύτερη τιμή για την αιγυπτιακή γη και τον ουρανό της: Ότι γέννησε, μεγάλωσε, μόρφωσε, βιοπόρισε και καλλιέργησε στο δικό της έδαφος έναν παγκόσμιο Ποιητή! Και την Αλεξάνδρεια που τόσο αγάπησε, κατόρθωσε να της δώσει ο ίδιος μεγεθυντική διάσταση, όσον αφορά στην διεθνή γραμματεία.
Σήμερα όταν αναφέρεις το όνομα «Καβάφης», ο νους σου δεν οδηγείται στην οικία της οδού Σερίφ και στα συμπαρομαρτούντα της προσωπικής ζωής του. Αναζητείς νοήματα, αξίες, αρχές, νίκες, ήττες, ουτοπίες, προδοσίες, θυσίες και βέλη δηκτικά και αιχμηρά εναντίον της αλαζονείας και της κομπορρημοσύνης. Τίτλοι όπως «Τα Τείχη», «Τα παράθυρα», «Τρώες», «Κεριά», «Περιμένοντας τους βαρβάρους», «Ιθάκη», «Θερμοπύλες», «Φωνές», «Απολείπειν ο θεός Αντώνιον» «Η σατραπεία» και άλλοι, ενσωματώθηκαν στο Είναι της Ανθρωπότητας, ωσάν να εγράφησαν από έναν τιμωρό απεσταλμένο εκ Θεού.
Που ήθελε να υποδείξει στους Ανθρώπους αναίμακτα, πως η Ζωή χωρίς περιεχόμενο και αξιακό υπόβαθρο ισοδυναμεί με Θάνατο. Να υποδαυλίσει τις πρέπουσες ενοχές σε όλους εκείνους που αρνούνταν επί αιώνες το δικαίωμα στο άτομο και τα δικαιώματά του, να αγαπά, να ερωτεύεται, να φθονεί, να υπάρχει και να συνυπάρχει. Φωταγώγησε τους σκοτεινούς δρόμους με τις αβυσσαλέες αβεβαιότητες, ανασήκωσε την πέτρα που πλάκωνε τις ιδιαιτερότητες εκάστου, στους τρόπους, στους χειρισμούς, στα φτιασίδια και στις ερωτικές επιλογές. Κατήργησε τον πολιτικό οπορτουνισμό με δυο στίχους και δέκα λέξεις, όπως παρατίθενται ευθύς αμέσως: «Α βεβαιότατα “πλην Λακεδαιμονίων”. Είναι κι αυτή μία στάσις. Νιώθεται».
Κατήγγειλε με τη γνωμική του ιδιοφυία την βερμπαλιστική απολυτότητα: «Είμαι εν μέρει Εθνικός, εν μέρει Χριστιανίζων». Καυτηρίασε την ματαιοδοξία του ανθρώπου να κοντραριστεί με τον Χρόνο ως εξής: «Δώδεκα και μισή. Πώς πέρασεν η ώρα. Δώδεκα και μισή. Πώς πέρασαν τα χρόνια». Κατακερμάτισε τον φόβο των γηρατειών με ξόρκια σαν κι αυτό: «το γήρασμα του σώματος και της μορφής / είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι / εις σε προστρέχω τέχνη της ποιήσεως / που κάπως ξέρεις από φάρμακα…» Και βέβαια υπερτονίζει τον ρόλο της Νεμέσεως, όταν η τιμωρία επέρχεται από τις Ερινύες: «Γιατί άκουσαν μια απαίσια βοή, θανάσιμη βοή την σκάλα ν’ ανεβαίνει… γιατί κατάλαβαν τι είδος βοή είναι τούτη, τάνοιωσαν πια τα βήματα των Εριννύων».
Αυτόν τον ιδιαίτερο Ποιητή της παγκόσμιας κλάσης, που αναμετρήθηκε σε μονομαχία με τον Χρόνο και τον κατατρόπωσε, αυτόν τον δημιουργό που στη διελκυστίνδα με το Θάνατο του έβγαλε γλώσσα, αυτόν λοιπόν, τον μοναχικό «ωτακουστή» των ηδονών του σαρκίου, η κριτική αλλά και ουκ ολίγοι κριτικοί, στην αρχή δεν του φέρθηκαν διόλου καλά! Μπορεί στη χρονική διαδρομή της καταξίωσής του, κάποιοι εξ αυτών να τον απεδέχθησαν και να συνέγραψαν ύμνους για το έργο του, αλλά στους πρότερους σταθμούς του, τον μυκτήρισαν.
Σήμερα διαθέτει η βιβλιογραφία, μία από τις πλέον άμεσες και συντομογραφικές κριτικές για τον Κωνσταντίνο Καβάφη και είναι η παρακάτω, του σύγχρονου θεατράνθρωπου, Κώστα Γεωργουσόπουλου: «Η Ελλάδα έχει δύο Νόμπελ, και έναν ποιητή, τον Καβάφη, που πάει να απωθήσει στο περιθώριο τον Πάουντ, τον Έλιοτ, τον Περς, τον Ουγκαρέτι ακόμη και τον Ρίλκε για να αναφερθώ στους μεγάλους ποιητές των μεγάλων γλωσσών».
Θα ήταν όμως χαριστική λήθη, να μην αναφερθούμε στους πολέμιους του έργου του, καθότι η κριτική τους απέναντι στον ποιητή της Αιγύπτου, δεν υπήρξε εξ αρχής δίκαια και αντικειμενική. Τον πλήγωσε, τον απαξίωσε και συχνάκις τον διέσυρε.
Την εποχή του 1923-1924 άρχισαν να εμφανίζονται οι πρώτοι φθόνοι. Ο Γιάννης Ψυχάρης, ο Φώτος Πολίτης, ο Κωστής Παλαμάς και άλλοι πολλοί, περιέγραψαν με ιδιαίτερα υποτιμητικά και καυστικά σχόλια, την ποίηση του Αλεξανδρινού. Έφτασαν σε σημείο να μιλήσουν τόσο προσβλητικά γι αυτόν, που οι επερχόμενες δεκαετίες τους εξέθεσαν. «Με επιρροές από τη Φαναριώτικη Σχολή, καθαρευουσιάνος και με στοιχεία ξεπεσμένου αριστοκράτη ο Καβάφης». «Κοινωνικός και οικογενειάρχης ο Παλαμάς, εσωστρεφής και ομοφυλόφιλος ο Καβάφης». [Κ. Αρκουδέας]
Οι παλαμιστές περιγελούσαν τα ποιήματά του, με ανείπωτα υπονοούμενα. Ο Γιάννης Ψυχάρης, τον χαρακτήρισε «καραγκιόζη της δημοτικής». Ο Γεώργιος Θεοτοκάς, έλεγε πως σε δικογραφία διαζυγίου, υπήρχε περισσότερη «ψυχή» απ’ ότι σε ολόκληρο το καβαφικό έργο.
Ακόμα και ο Ι Μ. Παναγιωτόπουλος που στο τέλος τον εκθείασε και τον ύμνησε, αρχικώς τον ειρωνεύτηκε. Το ίδιο και ο Νίκος Καζαντζάκης, ο οποίος τον απεδέχθη ως σπουδαίο Ποιητή, αλλά έγραψε γι αυτόν μεταξύ άλλων τα κάτωθι: «Η φωνή του είναι γεμάτη ακκισμούς και χρώμα – και χαίρουμαι με τέτοια φωνή να διατυπώνεται η πονηρή όλο κοκεταρία, βαμμένη στολισμένη γραία αμαρτωλή ψυχή του». Να θυμηθούμε και τον βιογράφο του Τίμο Μαλάνο; Ιδού τι έλεγε: «Ο Καβάφης σαν ηθοποιός που φοράει μάσκα, ο επιδειξιομανής με τα δαχτυλίδια, ο φιλάρεσκος, ο δειλός τεχνίτης επαναλαμβανόμενων, άψυχων στίχων;»
Όλα αυτά τα αναφέρω, ως απτό δείγμα της κάκιστης συμπεριφοράς πολλών λογοτεχνών της καβαφικής περιόδου. Τον προσέβαλαν, τον έθιξαν, τον απαξίωσαν και στο τέλος υποκλίθηκαν άπαντες. Αν κάτι με συγκινεί στον δημιουργό Καβάφη, είναι το γεγονός, ότι δεν μεταμορφώθηκε εσωτερικά, δεν υποχώρησε εξωτερικά, δεν αλλοτριώθηκε απ’ τις σειρήνες του καθωσπρεπισμού και τους «έσφαξε όλους με το βαμβάκι».
Πως; Απλώς σωπαίνοντας!
Ας γνωρίζουμε όλοι μας, ότι πολλοί εκ των δημιουργών που μας χάραξαν, έχουν βιώσει Γολγοθάδες, για να φθάσουν στο σημείο με τα αριστουργήματά τους να εκπροσωπούν και τις δικές μας ψυχές, ορέξεις κι επιθυμίες.
Το έτος 2014, ο γράφων, με τον σκηνοθέτη Λάμπρο Τσάγκα, τον μουσικοσυνθέτη Φίλιππο Περιστέρη και άλλους πολλούς συνεργάτες, ανεβάσαμε τη ζωή και το έργο του Κωνσταντίνου Καβάφη στο Θέατρο «Κνωσός» και στο «Μέγαρο Μουσικής Αθηνών», με τον τίτλο: «Κ. Π. Καβάφης – ο Υμνωδός της Αλεξάνδρειας». Εισχωρώντας βαθιά στις πτυχές της προσωπικότητας του Καβάφη, αντιλήφθηκα ότι ο δημιουργός αυτός δεν ήταν μόνο ποιητής αλλά και ένας δεινός ψυχαναλυτής. Στο τέλος της πρεμιέρας θυμάμαι τον κύριο Γεωργουσόπουλο να εξιστορεί τη γνωριμία κάποιου, με τον Καβάφη, (το όνομα του οποίου μου διαφεύγει), ως εξής: «όταν χτύπησε την πόρτα του σπιτιού του ποιητή, ο υπηρέτης του άνοιξε και τον υποδέχθηκε. “Περάστε στο σαλόνι, ο κύριος Καβάφης θα έρθει σε λίγο” του είπε. Ακολούθως συνόδευσε τον επισκέπτη να καθίσει στη πολυθρόνα του σαλονιού, όπου εκεί ένα πολύ απαλό ημίφως, φώτιζε τον χώρο ελάχιστα. Πέρασαν αρκετά λεπτά και ο ξένος ανέμενε τον Καβάφη, Ώσπου κάποια στιγμή ακούγεται από την απέναντι πλευρά του σαλονιού μία φωνή: “καλησπέρα σας”. Ήταν ο Καβάφης που καθόταν και τον περίμενε πολύ πριν μπει ο ίδιος ο επισκέπτης. Τον παρατηρούσε σιωπηλός όλη την ώρα που αυτός περίμενε να εμφανιστεί και έκρινε την συμπεριφορά του, από το πώς κινείται μόνος, δίχως άλλον δίπλα του».
Και μόνο αυτό, δείχνει την ψυχαναλυτική δεινότητα του Αλεξανδρινού.
Να σημειωθεί ότι ο Χρίστος Τσάγκας, πάντα με [ι] το όνομα, αδελφός του σκηνοθέτη Λάμπρου Τσάγκα, ήταν ο σπουδαιότερος εν Ελλάδι ηθοποιός του ραδιοφωνικού θεάτρου. Διάβασε όλα τα ποιήματα του Καβάφη με μουσική υπόκρουση, από τον επίσης εξαιρετικό μουσικοσυνθέτη Φίλιππο Περιστέρη, ο οποίος έχει μελοποιήσει και σε διαφορετικούς δίσκους, ποιήματα του Καβάφη.
Η κυρία Ελένη Μοδινού
Λίγες ώρες πριν το Σάββατο της 29ης Απριλίου 2023, που είναι η επέτειος των 160 χρόνων από τη γέννηση του ποιητή και 90 χρόνων από το θάνατό του, μιλήσαμε με την κυρία Ελένη Μοδινού, απόγονο του ευεργέτη Κανισκέρη. Η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας, έχει την τιμή, η προαναφερθείσα επίγονος να βρίσκεται στο Ελληνικό Τετράγωνο, τοποθετημένη ως εκπαιδευτικός στο Αβερώφειο Γυμνάσιο Λύκειο. Μας ανέφερε για τις επιστολές του Κωνσταντίνου Καβάφη προς τον παππού της Πόλυ Μοδινό, ο οποίος ήταν νομικός και διπλωμάτης. Είχε γεννηθεί το 1899 στην Αλεξάνδρεια, από γονείς κυπριακής καταγωγής. Πατέρας του ήταν ο Πολύβιος Χ. Μοδινός, γιατρός στην Αλεξάνδρεια και συγγραφέας ιατρικών έργων. Ο Πόλυς Μοδινός σπούδασε νομικά στο Παρίσι και άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου στην Αίγυπτο. Κατά το διάστημα 1937-1949 υπηρέτησε ως δικαστής και πρόεδρος των μεικτών δικαστηρίων της Αιγύπτου. Το 1951 ανέλαβε ως σύμβουλος πολιτικών υποθέσεων στη γενική γραμματεία του Συμβουλίου της Ευρώπης κι εγκατέλειψε την Αίγυπτο. Μεταξύ 1953 και 1962 υπηρέτησε ως διευθυντής του τμήματος ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης. Το 1962 εξελέγη βοηθός γενικός γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρώπης, θέση στην οποία υπηρέτησε μέχρι το 1968. Υπηρέτησε ως πρέσβυς της Κύπρου στη Γαλλία και στην Ισπανία και, αργότερα, στο Βατικανό. Στα χρόνια που είχε ζήσει στην Αίγυπτο, είχε ενεργό ανάμειξη στους αξιόλογους πνευματικούς κύκλους, της εκεί ελληνικής παροικίας και σχετίστηκε με δημιουργούς όπως ο Κ. Π. Καβάφης.
Η εγγονή του λοιπόν, κυρία Ελένη Μοδινού, μας προσέφερε ως δώρο, επιστολές του Καβάφη προς τον παππού της Πόλυ Μοδινό, τιμώντας κατ αυτό τον τρόπο τον παγκόσμιο Ποιητή, στην επέτειο των 90 χρόνων από το θάνατό του και των 160 χρόνων από τη γέννησή του. Οι προαναφερθείσες επιστολές συμπεριλαμβάνονται στο βιβλίο του ΕΛΙΑ [ Ελληνικό Ιστορικό Αρχείο] που δημιούργησε ο αείμνηστος Αλεξανδρινός Μάνος Χαριτάτος.
Τέλος αξίζει να σημειωθεί, ότι είναι συντριπτικά πλειοψηφικός ο αριθμός, εκείνων των ανθρώπων που αυτοχρίζονται κριτικοί, ανεβάζοντας και κατεβάζοντας δημιουργούς μόνο και μόνο επειδή έχουν την εξουσία που τους παρέχει η πένα τους. Και δυστυχώς, είναι οικτρά μειοψηφία ο αριθμός εκείνων που αντιστέκονται και αρνούνται να πατήσουν επί πτωμάτων, για να διατηρήσουν το κατ επίφασιν πρεστίζ, του ειδήμονος και επαΐοντος.
Όμως ο αυτοεξευτελισμός των στυγνών και κυνικών πολέμιων του Κωνσταντίνου Καβάφη, ήταν αναμενόμενος. Εισερχόμενοι άνευ δικαιώματος εις τις ερωτικές επιλογές του και την ελευθεριότητα της ανυπότακτης έμπνευσής του, απλώς εκτέθηκαν από τον ίδιο το χρόνο. Και μάλιστα χωρίς να κουνήσει το δαχτυλάκι του ο μεγάλος Αλεξανδρινός δημιουργός. Τα κανόνισαν όλα οι Μούσες, που τις υπηρέτησε με την εσώτερη δυναμική ενός ισχυρού Εγώ! Τον σεβάστηκαν, γιατί… απλά, τις σεβάστηκε.
Σε μια εποχή, που η ιδιαιτερότητα κάποιου όταν δεν συμβάδιζε με τα «πλάνα» και τις σταθερές της κοινωνίας και η προσωπικότητά του έπρεπε να ζεματιστεί στα καζάνια της Κολάσεως, ο Καβάφης εισήλθε μόνος του στην Κόλαση. Κολάστηκε, «αμάρτησε», σταυρώθηκε, εξαγνίστηκε και αποκάθηρε τον εαυτό του, φθάνοντας στον Έμπυρο Ουρανό του Δάντη.
Η Ελληνική Παροικία, έχει την τιμή να τον θεωρεί δικό της, όμως με μία διαφορά. Ο Καβάφης σήμερα αν ζούσε, δεν θα μπορούσε να ανεχθεί διακόσιοι άνθρωποι όλοι κι όλοι, να επιδίδονται στο φαρμακερό κους κους, την αβελτηρία, την μιζέρια, τον ωχαδελφισμό και τις ματιές των πολλών πάνω στα βήματα των ολίγων.
Άλλωστε ο άνθρωπος το δήλωσε ξεκάθαρα, για το πώς πίστευε ότι θα γίνει ο κόσμος καλύτερος. Να πως περιγράφει τον τρόπο, στο παρακάτω ποίημά του.
«Όσο μπορείς». Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις, τούτο προσπάθησε τουλάχιστον όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου, μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες. Μην την εξευτελίζεις πηαίνοντάς την, γυρίζοντας συχνά κ’ εκθέτοντάς την στων σχέσεων και των συναναστροφών την καθημερινήν ανοησία, ως που να γίνει σα μια ξένη φορτική
Επετειακό Υστερόγραφο Μνήμης
Ο ρόλος και η προσφορά του Διδασκάλου και Ιερέα Πάνου Γαζή είναι γνωστός σε όλη την Παροικία αλλά και εκτός αυτής. Στο εγγύς μέλλον θα αναφερθούμε εκτενώς στην προσωπικότητα του ανθρώπου, που τιμά το Πατριαρχείο, το Υπουργείο Παιδείας και την Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας. Στο παρόν κείμενο θα σταθούμε αποκλειστικά στην παρουσία του το πρωί της 29ης Απριλίου, στο Ελληνικά Κοιμητήρια.
Με τις ευλογίες του Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής Θεοδώρου Β΄ τέλεσε έμφορτος συγκινησιακά, το ιερό μνημόσυνο στον τάφο του Κωνσταντίνου Καβάφη. Ήταν μια φιγούρα που καθήλωνε τη ματιά σου, καθώς το μαύρο χρώμα των αμφίων της ιεροσύνης, ερχόταν σε αντίθεση με το λευκό μάρμαρο του μνήματος. Πέραν της εκ πίστεως αποστολής του, ο Αιδεσιμολογιώτατος Πρωτοπρεσβύτερος π. Πάνος Γαζής, δημιούργησε και μια εικόνα, την οποία πολύ θα χάρηκε ο αλεξανδρινός ποιητής.
Φρονώ πώς δεν θα ήθελε τίποτε άλλο, απ΄ αυτό που ενδεχομένως να εισέπραττε αν θα μπορούσε να το αντιληφθεί. Το θρησκευτικό συναίσθημα εμπλουτισμένο με μια κινηματογραφική απεικόνιση «αγγελοπουλικής» έκφρασης. Το αεράκι φυσούσε θαρρείς και ο ποιητής έστελνε μηνύματα στον ιερουργό, απ’ την Ιθάκη του.
Τα σκυλιά του Κοιμητηρίου είχαν σωπάσει καθώς η επιμνημόσυνη δέηση άπλωνε τις βυζαντινές νότες της, σε κάθε ζωντανή και αποβιώσασα ύπαρξη. Πόσο συμβατά είναι με την διαμάχη ζωής και θανάτου, τα παρακάτω: «Αιωνία η μνήμη» και «Χριστός Ανέστη».
Ο Καβάφης, ο μοναχικός ποιητής που με τον Πήγασο ταξίδεψε στα βάθη της Ασίας, άκουσε τους καημούς και τα πάθη του στρατηλάτη και έκλαψε για το θάνατο του Ηφαιστίωνα, σήμερα πετούσε πάνω απ’ το Κοιμητήριο για να επιβεβαιώσει ότι η Αλεξάνδρεια εξακολουθεί να είναι η Πόλη των μεγάλων αντιθέσεων.
Και να που η διαπίστωση καταφθάνει με το σάρκινο εμβαδόν μιας θηλυκής παρουσίας. Κάπως σαν φίλη καρδιακή απ΄ τα παλιά, η Ιταλίδα και Παραγουανή Γιολάντα, με την ανθοδέσμη στα χέρια έρχεται να εκφέρει το δικό της «ευχαριστώ» για όσα της προσέφερε ο αλεξανδρινός δημιουργός των παθών, των ερώτων και του υψηλού αυτοσαρκασμού.
Οι φύλακες οι νεκροθάφτες και τα πουλιά σιωπούν για να ακούσουν τα τελευταία λόγια του Πατρός Γαζή.
Υπάρχει άραγε καλύτερο μνημόσυνο απ’ αυτόν τον σιωπηλό και μοναχικό διάλογο, μεταξύ Καβάφη και απεραντοσύνης του «Όλου», που συμπυκνώνεται σε ένα μνήμα;
Aνακοίνωση με βαρύτατους χαρακτηρισμούς για το ντοκιμαντέρ που θα προβάλει το Netflix, παρουσιάζοντας τη Βασίλισσα Κλεοπάτρα με αφρικανικά χαρακτηριστικά, εξέδωσε το υπουργείο Τουρισμού και Μνημείων της Αιγύπτου, κάνοντας λόγο για «πλαστογράφηση της αιγυπτιακής ιστορίας» και για «κατάφωρη ιστορική παρανόηση».
Σε δήλωσή του, ο γενικός γραμματέας του Ανωτάτου Συμβουλίου Αρχαιολογίας της Αιγύπτου, επιβεβαιώνει ότι με ιστορικά στοιχεία, η Βασίλισσα Κλεοπάτρα ήταν «ανοιχτόχρωμη και με ελληνικά χαρακτηριστικά». Πρόσθεσε, δε, ότι «τα έργα και τα αγάλματα της βασίλισσας Κλεοπάτρας είναι η καλύτερη απόδειξη των πραγματικών χαρακτηριστικών της και της μακεδονικής καταγωγής της».
Αναφερόμενος στη σειρά ντοκιμαντέρ που ανακοίνωσε το Netflix για τη βασίλισσα Κλεοπάτρα, που θα προβληθεί στις 10 Μαΐου και στην οποία η ηρωίδα της, που υποδύεται τη βασίλισσα Κλεοπάτρα VII, έχει αφρικανικά χαρακτηριστικά και σκούρο δέρμα, ο Δρ. Μουσταφά Βαζίρι, Γενικός Γραμματέας του Ανωτάτου Συμβουλίου Αρχαιολογίας, αναφέρει ότι ο η εμφάνιση της ηρωίδας σε αυτό το σώμα είναι πλαστογραφία της αιγυπτιακής ιστορίας και μια κατάφωρη ιστορική παρανόηση.
Πρόσθεσε ότι οι αρχαιολόγοι και οι ανθρωπολόγοι θα έπρεπε να αναφέρονται σε πραγματικά γεγονότα, όταν κάνουν τέτοιου είδους ντοκιμαντέρ και ιστορικές ταινίες που θα παραμείνουν μάρτυρες για τους πολιτισμούς και την ιστορία των εθνών, σημειώνοντας ότι υπάρχουν πολλά τεχνουργήματα της Βασίλισσας Κλεοπάτρας και απεικόνιση σε νομίσματα που επιβεβαιώνουν το πραγματικό της σχήμα και τα χαρακτηριστικά, που όλες δείχνουν τα ελληνικά χαρακτηριστικά της Βασίλισσας Κλεοπάτρας.
Ο Mustafa Waziri, που παρακολούθησε την ταινία πριν την προβολή της, λέει ότι απορρίπτει το περιεχόμενό της. Όπως δηλώνει ο επικεφαλής του Αιγυπτιακού τμήματος Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Καΐρου, η εμφάνιση της βασίλισσας Κλεοπάτρας σε αυτή την ταινία και σε αυτό το σώμα, έρχεται σε αντίθεση με τα πιο απλά ιστορικά γεγονότα και τα γραπτά ιστορικών όπως ο Πλούταρχος και ο Διοκάσιος, οι οποίοι κατέγραψαν τα γεγονότα της ρωμαϊκής ιστορίας στην Αίγυπτο και τη βασιλεία της Κλεοπάτρας, η οποία επιβεβαίωσε ότι ήταν ανοιχτόχρωμη και ότι είχε καθαρή Μακεδονική καταγωγή.
Τόνισε ότι η βασίλισσα Κλεοπάτρα Ζ ́ κατάγεται από μια αρχαία μακεδονική δυναστεία που κυβερνούσε την Αίγυπτο για σχεδόν 300 χρόνια, που ιδρύθηκε από τον βασιλιά Πτολεμαίο Α’, Μακεδόνα στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στην κατοχή του οποίο περιήλθε το κράτος της Αιγύπτου μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου
