Τα κτηριακά αριστουργήματα που κληροδότησαν οι πρόγονοι Ευεργέτες Αιγυπτιώτες στους σημερινούς πάροικους, εκτός της αξίας τους ως πνευματικά κέντρα Γραμμάτων και Πολιτισμού, εμπεριέχουν και το στοιχείο της μοναδικής αρχιτεκτονικής.
Το γράμμα (Ε) που παραπέμπει στο αρχικό της Ελλάδας και σχηματίζεται όταν κοιτάς από ψηλά το Αβερώφειο Γυμνάσιο Λύκειο, το οποίο ενώνεται με τα Γραφεία της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας, αποτελούν για το Ελληνικό Τετράγωνο το «ανάκτορο» της σπουδαιότερης ευεργεσίας.
Εκεί μέσα φοίτησαν κι εκπαιδεύτηκαν χιλιάδες μαθητές, με αποτέλεσμα να στελεχώσουν μια γενιά σπουδαγμένων παροίκων η οποία προόδευσε και πρόκοψε σε μια σειρά τομείς.
Αυτό το ιστορικό κτήριο επέλεξε η αιγυπτιακή παραγωγή μιας κινηματογραφικής ταινίας, η οποία θα προβληθεί στα φεστιβάλ κι ελπίζουμε να είναι γούρικος ο χώρος μας γι αυτήν.
Το πρωί λοιπόν του Σαββάτου 23/3/2024, το προαύλιο μπροστά απ΄ το Αβερώφειο γέμισε με ηθοποιούς, πρωταγωνιστές, κομπάρσους, τεχνικούς, κάμεραμαν, φωτιστές, φροντιστές και όλους όσοι είναι απαραίτητοι για το γύρισμα μιας ταινίας.
Λόγω του ότι κάθε Σάββατο τα σχολεία είναι κλειστά, το Ελληνικό Τετράγωνο πήρε μια ευχάριστη και ασυνήθιστη ζωή, που προσέδωσε σε όλους μας την αίσθηση και τον παλμό της Έβδομης Τέχνης!
Με ευγένεια και σεβασμό οι συντελεστές σκηνοθέτησαν το έργο τους, πότε από τους ψηλούς γερανούς και πότε απ΄τις βεράντες των κτηριακών μας συγκροτημάτων.
Η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας εύχεται στους υπεύθυνους της παραγωγής, καθώς και σε όλους τους συντελεστές της ταινίας, να έχουν καλή επιτυχία και να αποδειχθεί τυχερή γι αυτούς, η άδεια και η φιλοξενία που τους παραθέσαμε.
Η ημέρα των Αγίων Θεοδώρων γιορτάζεται πάντα ημέρα Σάββατο και συγκεκριμένα το Σάββατο της πρώτης εβδομάδος των Νηστειών, που είναι γνωστό και ως ψυχοσάββατο των Αγίων Θεοδώρων.
ΗΕκκλησία εορτάζει την ανάμνηση του δια κολλύβων θαύματος του Αγίου ενδόξου Μεγαλομάρτυρος Θεοδώρου του Τήρωνος. Δια τούτο τελέσθηκε Θεία Λειτουργία, χοροστατούντος του Πάπα και Πατριάρχου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεοδώρου Β᾿,στο φερώνυμο Ιερό Πατριαρχικό παρεκκλήσιο των Αγίων Θεοδώρων, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
Συμπροσευχόμενοι μετά του Μακαριωτάτου, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πηλουσίου κ. Νάρκισσος, Πατριαρχικός Επίτροπος και ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ταμιάθεως κ. Γερμανός Προϊστάμενος της Ιεράς Μονής του Οσίου Σάββα του Ηγιασμένου.
Έψαλλαν οι μαθητές της Πατριαρχικής Σχολής «Άγιος Αθανάσιος». Να σημειωθεί ότι στο ως άνω παρεκκλήσιο του Πατριαρχικού Μεγάρου, τελούνται οι καθημερινές ακολουθίες του νυχθημέρου, σύμφωνα με το μοναστηριακό τυπικό, ενώ εκεί πραγματοποιούνται και οι εκλογές των Αρχιερέων του Αλεξανδρινού θρόνου. Το τέμπλο του Ναού μεταφέρθηκε από τον Ιερό Ναό του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, από το ιστορικό ελληνικό Κοτσίκειο Νοσοκομείο Αλεξανδρείας.
Στο τέλος της Θείας Μυσταγωγίας, ο Μακαριώτατος ευλόγησε τους άρτους και τα κόλλυβα προς τιμήν του Αγίου κι ευχήθηκε τα έτη όλων να είναι πολλά και ευλογημένα!
Οι Χαιρετισμοί εμπερικλείουν σε ποιητική μορφή, με πανέμορφα λόγια, όλες τις βασικές διδασκαλίες της Ορθοδοξίας για το Χριστό, την ενανθρώπισή του, το ρόλο της Παναγίας για τη σωτηρία του ανθρώπου, αλλά και τον αγώνα της θνητότητας για ένωση με το Θεό, καθώς και τη βοήθεια που ζητάει από το Χριστό και την Παναγία γι’ αυτό τον αγώνα. Ο Γιάννης Φιλιππάκος μας λέει, για τους Χαιρετισμούς:
«Ποιητής των Χαιρετισμών είναι μάλλον ο άγιος Ρωμανός ο Μελωδός, ένας από τους μεγαλύτερους ελληνόγλωσσους ποιητές όλων των εποχών. Το ποίημα είναι μελοποιημένο, έχει μουσική και ανήκει στο είδος κλασικής μουσικής του Βυζαντίου που λέγεται «κοντάκιο». Έχει 24 στροφές «οίκους», οι οποίοι αρχίζουν, με τη σειρά, από τα 24 γράμματα της αλφαβήτου. Πολύ όμορφοι Χαιρετισμοί έχουν γραφτεί και για πολλούς άλλους αγίους, αλλά οι Χαιρετισμοί της Παναγίας είναι η βασική έμπνευση για όλους τους άλλους που έχουν γραφτεί μετά. Τον 7ο αιώνα, όταν ο λαός της Κωνσταντινούπολης σώθηκε από την επίθεση των Αβάρων μετά από παρέμβαση της Παναγίας, όλοι έψαλλαν στην Αγία Σοφία τον Ακάθιστο Ύμνο όρθιοι, εξ’ ου και το όνομά του. Τότε, μάλλον, γράφτηκε το πασίγνωστο αρχικό τροπάριο «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ». Η Ορθόδοξη Εκκλησία ψάλλει τους Χαιρετισμούς κάθε Παρασκευή βράδυ, τις πρώτες 5 εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής.
Για την ακρίβεια, κόβουμε τους Χαιρετισμούς σε 4 κομμάτια, λέγονται «4 στάσεις» και λέμε από ένα κάθε Παρασκευή, ενώ την 5η Παρασκευή λέγεται ολόκληρο το έργο. Τους Χαιρετισμούς τους απαγγέλλει με τη μουσική τους ο ιερέας. Πριν απ΄ αυτό, οι ψάλτες έχουν ψάλει ένα άλλο περίφημο μουσικό και ποιητικό έργο, που λέγεται «κανόνας των Χαιρετισμών» (οι κανόνες είναι ένα άλλο είδος βυζαντινής κλασικής μουσικής) και δημιουργός του είναι ένας ακόμη κορυφαίος ποιητής και μουσικός του Βυζαντίου, ο άγιος Ιωσήφ ο Υμνογράφος».
Στην Αλεξάνδρεια οι ιεροί ναοί της τέλεσαν σήμερα τους Α΄ Χαιρετισμούς.
Ο Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής Θεόδωρος Β΄ συμπροσευχήθηκε στην Ιερά Μονή του Οσίου Σάββα του Ηγιασμένου, με τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ταμιάθεως κ. Γερμανό Προϊστάμενο του Ναού, ενώ στο ψαλτήρι υπήρξε η αρωγή του Γενικού Προξένου κ. Ιωάννη Πυργάκη με την ιδιαίτερη γνώση που κατέχει, ένεκα των σπουδών του στη βυζαντινή μουσική.
Παρευρέθησαν από την Ελληνική Κοινότητα ο Αντιπρόεδρος κ. Νικόλαος Κόπελος μετά της συζύγου του Σούζης, ο Κοινοτικός Επίτροπος κ. Ευάγγελος Νεαμονίτης, ενώ παρούσα ήταν και η Πρόεδρος του ΕΝΟΑ και του Πτολεμαίου κα. Λιλίκα Θλιβίτου. Ο Μακαριώτατος στο λόγο του αναφέρθηκε στη μεγάλη σημασία των Χαιρετισμών για τη Χριστιανοσύνη και τον Ελληνισμό, ευχόμενος να επέλθει η ποθητή ειρήνη στη Γάζα και στην Ουκρανία.
Ήταν μια κατανυκτική εκκλησιαστική σύναξη πίστης και λύτρωσης, η τέλεση των Α΄ Χαιρετισμών στην Ιερά Μονή του Οσίου Σάββα του Ηγιασμένου.
Ιερός Ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών
Στον Ιερό Ναό των Παμμεγίστων Ταξιαρχών ο Αιδεσιμολογιώτατος Πρωτοπρεσβύτερος π. Πάνος Γαζής τέλεσε κι αυτός τους Α΄ Χαιρετισμούς δημιουργώντας στους πιστούς τα ανάλογα ερεθίσματα της συγκίνησης και της εσώτερης κάθαρσης.
Στο λόγο του αναφέρθηκε στην αξία της φιλανθρωπίας, της πίστης και της αγάπης, ενώ δεν παρέλειψε να αναφερθεί στο ιεραποστολικό έργο του Μακαριωτάτου, ο οποίος παρά το πρόβλημα που αντιμετωπίζει με το πόδι του, οργώνει την Αφρική διδάσκοντας το Ευαγγέλιο του Χριστού, ενώ σε λίγες μέρες αναχωρεί για το Κονγκό, έτσι ώστε να μεταλαμπαδεύσει τις αξίες του Χριστιανισμού και του Ελληνισμού στις καρδιές των ταλαιπωρημένων ανθρώπων της χειμαζόμενης αφρικανικής ηπείρου.
Στην Θεία Λειτουργία παρέστησαν εκπαιδευτικοί και πάροικοι οι οποίοι με την κατάνυξη που δημιουργεί η Μεγάλη Σαρακοστή, γέμισαν των εσώτερο κόσμο τους με τα θεία ακούσματα και τη γαλήνη που επιφέρουν οι ύμνοι προς την Παναγία.
Στο τέλος όλοι απόλαυσαν στο Αρχονταρίκι του Ναού, τους λουκουμάδες και το τσάι που προσέφερε η πρεσβυτέρα κ. Ελένη Παναρέτου Γαζή, εν μέσω συζητήσεων και ευχών, γεγονός που ενώνει και δημιουργεί συναισθήματα οικεία μεταξύ των πιστών της Παροικίας. Καλή Τεσσαρακοστή σε όλους τους συμπάροικους της Αιγυπτιώτικης ζωής!
Οι κάθε φύσεως γιορτές στα σχολεία της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας, αποτελούν τους ισχυρότερους κρίκους σύνδεσης με τις παραδόσεις, τις μνήμες και την καταγωγή.
Από την πάλαι ποτέ εποχή της Αλεξανδρινής αίγλης, με τα τότε σχολεία να ισοδυναμούν με ποιοτικά πανεπιστήμια, ο αδηφάγος χρόνος μέχρι σήμερα, άφησε γερά τα σημάδια του όχι μόνο με υλικές φθορές στα κτιριακά αρχιτεκτονήματα αλλά και πάνω στην πληθυσμιακή στατιστική των παροίκων.
Οι χιλιάδες μαθητών του παρελθόντος, πλέον αριθμούνται σε μερικές δεκάδες. Οι Αιγυπτιώτες λιγοστοί και αυτοί, αναπολούν το περίλαμπρο “χθες” μέσα από τους θρησκευτικούς και εθνικούς εορτασμούς, αλλά και τις διάφορες συνάξεις που δημιουργεί η συνύπαρξη.
Ακριβώς εδώ, έγκειται και η μεγάλη αξία της προσφοράς των Αλεξανδρινών Παροίκων.
Μπορεί το «φυλάττειν Θερμοπύλες» να αποτελεί ρήση κολακευτική γι΄ αυτούς, όταν την εκφράζουν οι εκπρόσωποι των διαφόρων θεσμών που επισκέπτονται το Ελληνικό Τετράγωνο από την Ελλάδα, η αλήθεια όμως είναι ότι οι σημερινοί Αιγυπτιώτες δεν «φυλάττουν Θερμοπύλες», αλλά την ιστορία της Αλεξάνδρειας.
Και γι΄ αυτό το λόγο, τους πρέπει και τους αξίζει κάθε έπαινος, τιμή και σεβασμός.
Η εναγώνια προσπάθεια της Κοινοτικής Επιτροπής που έχει αναλάβει τις τύχες της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας, ακριβώς σ αυτό το σημείο επικεντρώνεται:
Να μην ξεχαστούν απ΄ τους σύγχρονους, οι προγονικές ρίζες, τα ήθη, τα έθιμα, οι ιστορίες και οι μύθοι με τους οποίους πλάστηκαν, μεγάλωσαν και προόδευσαν.
Μα πάνω απ΄ όλα, να ασκήσουν το ιερό τους καθήκον, που δεν είναι άλλο από τη διαφύλαξη των κληροδοτημάτων που προήλθαν από τις ευεργεσίες σπουδαίων προσωπικοτήτων, ενώ παράλληλα να εξακολουθεί η ελληνική σημαία μαζί με την αιγυπτιακή, να κυματίζει μέσα στην καρδιά τους και να συμβολίζει στο μυαλό τους τις δυο αγαπημένες πατρίδες τους.
Την Παρασκευή 22α Μαρτίου 2024 στην αίθουσα «Ιουλίας Σαλβάγου» όλα τα προαναφερθέντα εφαρμόστηκαν στην πράξη.
Αιτία ήταν οι μαθητές του Νηπιαγωγείου, του Δημοτικού και του Γυμνασίου – Λυκείου της ΕΚΑ.
Με τραγούδια, χορούς, απαγγελίες ποιημάτων, εμβατήρια και αποσπάσματα από κείμενα Ελλήνων ποιητών και συγγραφέων, λάμπρυναν το ιστορικό Ελληνικό Τετράγωνο.
Η έναρξη της εκδήλωσης πραγματοποιήθηκε με την ιστορική υπενθύμιση της ημέρας από την Διευθύντρια του Αβερωφείου Γυμνασίου – Λυκείου κ. Αφροδίτη Πεβερέτου. Καλωσορίζοντας όλους τους προσκεκλημένους ανεφέρθη με λόγο κατανοητό και κυρίως τεκμηριωμένο για την αξία της Εθνικής Εορτής των Ελλήνων, τους αγώνες τους και τις θυσίες τους, τονίζοντας ιδιαίτερα όλα εκείνα για τα οποία σήμερα αισθανόμαστε υπερήφανοι.
Ο Γενικός Πρόξενος κ. Ιωάννης Πυργάκης έδωσε κι αυτός στο χαιρετισμό του το στίγμα της σημαντικότερης εορτής του Ελληνισμού, υπενθυμίζοντας σε όλους, πως αν σήμερα είμαστε ελεύθεροι το οφείλουμε στον αγώνα των προγόνων μας. Κυρίως τόνισε μεταξύ άλλων, ότι οι Έλληνες τις μόνες φορές που δεν τα πήγαν καλά στη μέχρι τώρα ιστορία τους, ήταν μόνο όταν τους χώριζε η διχόνοια και τα εσωτερικά μίση. Αντιθέτως δε, θριάμβευαν πάντα με την ομόνοια και την ενότητά τους.
Προς τους προσκεκλημένους γονείς απευθύνθηκε επίσης και ο Διευθυντής του Τοσιτσαίου Πρατσίκειου Δημοτικού κ. Κων/νος Ρήγας, απευθύνοντας κι αυτός το δικό του χαιρετισμό.
Εκτός του Γενικού Προξένου κ. Ιωάννη Πυργάκη και της συζύγου του Κατερίνας, παρευρέθη ο Πρόεδρος της Ελληνική Κοινότητας Αλεξανδρείας κ. Ανδρέας Βαφειάδης και ο Σύνδεσμος του Πολεμικού Ναυτικού της Ελλάδος με το Αιγυπτιακό κ. Κώστας Βαρουξής μετά της συζύγου του Αγγελικής επίσης Πλοιάρχου, η Διευθύντρια του Ιδρύματος Ελληνικού Πολιτισμού κα. Σταυρούλα Σπανούδη, ο Διευθυντής της ΕΚΑ κ.. Γεώργιος Μπούλος, όλοι οι εκπαιδευτικοί των Ελληνικών Σχολείων και οι γονείς των μαθητών.
Ιδιαίτερη αναφορά οφείλουμε προς τον Αιδεσιμολογιώτατο Πρωτοπρεσβύτερο π. Πάνο Γαζή, με την διττή ιδιότητά του, καθώς εκπροσώπησε τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας κ. Θεόδωρο Β΄, μεταφέροντας τις ευχές του και τον χαιρετισμό του, ενώ παράλληλα έπραξε το καθήκον του στη συνέχεια της εκδήλωσης και ως εκπαιδευτικός, καθοδηγώντας τη χορωδία των μαθητών του.
Να σημειώσουμε επίσης τους συντελεστές εκπαιδευτικούς.
Από το Νηπιαγωγείο και το Τοσιτσαίο – Πρατσίκειο Δημοτικό, υπεύθυνοι της Σχολικής Εορτής ήταν: η Δ/ντρια του Νηπιαγωγείου κα. Ελένη Βοστάνη και από το Δημοτικό η κα. Ελένη Παναρέτου Γαζή και ο κ. Πάνος Γαζής.
Από το Γυμνάσιο Αβερώφειο – Λύκειο την επιμέλεια της εκδήλωσης είχαν οι εκπαιδευτικοί: κ. Νικόλαος Χατζησκάκης, κα. Βάνα Μπούρα, κ. Δημήτριος Στογιάννης και κ. Νικόλαος Χαραλαμπάκης.
Η εκδήλωση έκλεισε με τον Εθνικό Ύμνο να τραγουδιέται από τα στόματα όλων των παρευρισκόμενων και συντελεστών, σφραγίζοντας για μια ακόμη φορά το μεγαλείο της Εθνικής Εορτής των Ελλήνων.
Θα ήταν ελαφρώς μεροληπτικό να σταθούμε σε κάποιους μαθητές, καθότι όλοι ισαξίως πότε με το τραγούδι τους, πότε με τους θούριους, πότε με τους χορούς τους και πότε με τις ποιητικές τους απαγγελίες, προσέδωσαν ομορφιά, αίγλη και υπερηφάνεια σε όσους τυχερούς παρευρέθησαν στην Αίθουσα “Ιουλίας Σαλβάγου”.
Άλλωστε σε τι να πρωτοαναφερθείς; Στους μπόμπιρες του Νηπιαγωγείου και το παιδικό χαμόγελό τους; Στα παιδιά του Δημοτικού με τις χορωδίες και τις απαγγελίες τους; Στους μεγαλύτερους του Αβερωφείου για τους χορούς τους, τα αποσπάσματά τους και τις μουσικές πανδαισίες τους;
Ή μήπως στις μαυροντυμένες γυναίκες του χορού του Ζαλόγγου, που δημιούργησαν σε όλους μας συναισθήματα και ανατριχίλα με την «εκκωφαντική σιωπή» των βημάτων τους;
Σημαντική και επιβοηθητική, στην παράλληλη κατανόηση του προφορικού λόγου, η προβολή εξαιρετικών εικόνων σε βίντεο που αποτύπωνε την Επανάσταση του 1821.
Μόνο συγχαρητήρια αξίζουν σε μαθητές και εκπαιδευτικούς που φώτισαν για μια ακόμη φορά με τη λαμπρή εκδήλωσή τους, την Εθνική Μνήμη των Ελλήνων.
Και βέβαια 25η Μαρτίου χωρίς παρέλαση δεν νοείται!
Στο προαύλιο του Τοσιτσαίου – Πρατσίκειου η μαθητιώσα νεολαία, υπό το ανοιξιάτικο φως του αλεξανδρινού ουρανού, απέδειξε και εμπράκτως, πως όπου υπάρχουν νιάτα… υπάρχει μέλλον και ζωή!
Οι σημαιοφόροι μπροστά με τους παραστάτες και όλους τους άλλους μαζί να ακολουθούν, με τάξη, ρυθμό, βηματισμό και υπερηφάνεια, κέρδισαν το χειροκρότημα των πάντων!
Μια εκδήλωση που θα την θυμόμαστε άπαντες για το άρτιο τελετουργικό της, αλλά και τα πνευματικά ερεθίσματα που μας υποδαύλισε, με κυρίαρχο αυτό της υπερηφάνειας για τα νιάτα των Σχολείων της Κοινότητάς μας!
Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης… αλλά και Γιορτή της Μάνας στην Αίγυπτο!
Τι ωραιότερο από την αλληλεπίδραση των δύο Εορτών, με ένα Ποίημα αφιερωμένο στις Μάνες όλων των Αιγυπτίων, των Αιγυπτιωτών και όλου του κόσμου, ανεξαρτήτως, χρώματος, φυλής, έθνους, θρησκείας ή κοινωνικής τάξης!
Απόψε το ποίημα του Ντίνου Χριστιανόπουλου, για τη Μάννα με τον τίτλο “Τύψεις”, αφιερωμένο “εκ μέρους των παιδιών που χάθηκαν” στις Μάνες που τα περίμεναν…
Τύψεις
όσο περνούν οι μέρες και μακραίνει η ηλικία της σεμνότητας, αισθάνομαι τις ανεπαίσθητες ραγισματιές εντός μου από νύχτα σε νύχτα να πληθαίνουν: δρόμοι που πήρα με χαμηλωμένα μάτια φώτα που πέσαν πάνω μου ανελέητα λόγια πιο πρόστυχα κι απ’ τις χειρονομίες – μα πιο πολύ, η όψη της μητέρας μου όταν γυρνώ αργά το βράδυ και τη βρίσκω μ’ ένα βιβλίο στο χέρι να προσμένει βουβή ξενυχτισμένη και χλομή
Την 25η Μαρτίου 2024 κλείνουν ακριβώς 168 χρόνια από τα επιβλητικά εγκαίνια του ναού του Καθεδρικού Ιερού Ναού του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας.
Πραγματοποιήθηκαν την 25η Μαρτίου 1856 εν μέσω μεγάλης συγκίνησης και εσώτερης λύτρωσης των πιστών της Παροικίας, οι οποίοι αισθάνθηκαν πως βρήκαν επιτέλους το χριστιανικό τους καταφύγιο. Πλέον μπορούσαν να προσεύχονται, να τελούν τα ιερά τους μυστήρια, να επικοινωνούν να στηρίζονται και κυρίως να μη νιώθουν «άστεγοι» ως ορθόδοξοι χριστιανοί.
Η θεμελίωση ενός τόσο λαμπρού Ναού, απέδιδε τόσο συμβολικά όσο και σημειολογικά, την απαιτούμενη αίγλη που επιθυμούσαν οι ίδιοι να προβάλουν προς τις άλλες ομογένειες της Αλεξάνδρειας, ως η κυρίαρχη Παροικία του Αιγυπτιώτη Ελληνισμού.
Γι αυτό και θεωρήθηκε το κόσμημα της χριστιανοσύνης όχι μόνο στην Αίγυπτο αλλά και στον κόσμο ολόκληρο.
Την οικοδόμηση του Ναού αποφάσισε και υλοποίησε η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας με πρωτοβουλία κυρίως του πρώτου Προέδρου της και τότε Γενικού Προξένου της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια, Μιχαήλ Τοσίτσα και των Ιωάννη Δ’ Αναστάση και Στέφανου Ζιζίνια.
Όπως αναφέρεται, υπήρξε ανάγκη προκειμένου να εκκλησιάζεται το ποίμνιο σε κεντρικό ναό, δεδομένου ότι ο Καθεδρικός Ναός του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας του Αγίου Σάββα βρισκόταν τότε σε ακατοίκητη περιοχή.
Έτσι, με σχετικό έγγραφο της 23ης Ιανουαρίου 1844 ο τότε Πατριάρχης Αλεξανδρείας Ιερόθεος Α’ έδωσε την άδεια οικοδόμησης Ναού. Συγχρόνως ο Πατριάρχης στο έγγραφο αυτό προέτρεπε τους παροίκους να συμβάλουν όσο περισσότερο μπορούσε ο καθένας.
Την 16η Νοεμβρίου 1847, προεξάρχοντος του Πατριάρχη Ιεροθέου Β’ τέθηκε ο θεμέλιος λίθος σε οικόπεδο που δώρησε στην Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας ο Μιχαήλ Τοσίτσας.
Η οικοδόμηση του ναού διήρκεσε εννέα χρόνια και τα έξοδα καλύφτηκαν από εράνους.
Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας κατέβαλε το ποσό που χρειάστηκαν οι εικόνες του Εορτολογίου (παραγγέλθηκαν στη Ρωσία) και δώρησε ή συνέβαλε να δωρηθούν οι δέκα Δεσποτικές εικόνες του τέμπλου του Ναού.
Τα επιβλητικά εγκαίνια του ναού του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας πραγματοποιήθηκαν την 25η Μαρτίου 1856.
Ο αρχιτέκτονας του ναού ήταν ο Ερμέτες Πιερρότης, ενώ σύμφωνα με τα αρχεία για την ολοκλήρωση του ναού εργάστηκε και ο αρχιτέκτονας Λούκοβιτς. Το 1885 ο αρχιτέκτονας Σόφιος επέβλεψε το έργο της προσθήκης της αριστερής πτέρυγας του ναού.
Για την κατασκευή του Εικονοστασίου, του Πατριαρχικού θρόνου, του Σύνθρονου και του Άμβωνα εργάστηκε ο Ιάκωβος Βαρούτης. Για την κατασκευή των θυρών, των παραθύρων, των στασιδίων, των κουβουκλίων, καθώς και για την υπόλοιπη ξυλουργική επένδυση εργάστηκε ο Γεώργιος Φιλιππίδης. Το 1892 έγινε η πρώτη επισκευή του ναού και κάποια περαιτέρω διακόσμηση με έξοδα του Ιωάννη Δημητρίου. Το 1934 άρχισε να αναπτύσσεται η ιδέα για την περαιτέρω αγιογράφηση του ναού, κατόπιν προτάσεως της Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας, με μεσολάβηση του τότε Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρυσοστόμου Παπαδόπουλου, ο οποίος εν έτει 1913 υπήρξε Προϊστάμενος του ναού. Το αγιογραφικό μέρος ανέλαβε ο καλλιτέχνης Ματσάκης, ενώ ο Ξενόπουλος ανέλαβε τα υαλώματα.
Ο ναός παραδόθηκε ευπρεπισμένος στις 20 Δεκεμβρίου 1953. Ασφαλώς στην καθυστέρηση συνέβαλε καθοριστικά ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Ο Ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας είναι ο μεγαλύτερος Ελληνορθόδοξος ναός που υπάρχει στην Αλεξάνδρεια και λειτουργεί μέχρι και σήμερα.
Η παρούσα του μορφή είναι αποτέλεσμα των επισκευών και των ανακαινίσεων που έχει δεχτεί σε τέσσερεις διαφορετικές χρονικές στιγμές από την ίδρυση του μέχρι και σήμερα (1892, 1926, 1930, 2002-2004).
Η τελευταία ανακαίνιση έγινε με τη στήριξη του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης» από το 2002 μέχρι και το 2004 και τα θυρανοίξια του ναού τελέσθηκαν την 25η Μαρτίου 2006, υπό του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου και του Πατριάρχου Αλεξανδρείας κ.κ. Θεοδώρου Β’, παρόντος του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Καρόλου Παπούλια.
Από τότε ο ναός διατηρεί την παλαιά του αίγλη και συγκεντρώνει τους εναπομείναντες Έλληνες, αλλά και τους περιηγητές από την Ελλάδα και άλλα μέρη της γης, κυρίως τους παλιούς Αλεξανδρινούς και εν γένει Αιγυπτιώτες που επισκέπτονται την Αλεξάνδρεια.
Όμως ο χρόνος δεν αστειεύεται και οι φθορές του Ιερού Ναού είναι πλέον ορατές εκ του μακρόθεν. Τα δύο ιστορικά καμπαναριά του, που ηχούσαν άλλοτε χαρμόσυνα και άλλοτε λυπητερά, αναλόγως της περίστασης, σήμερα με την όψη τους υποδαυλίζουν την απαίτηση της ανακαινίσεώς τους.
Η Κοινοτική Επιτροπή, αισθανόμενη το χρέος της αποκατάστασης των φθορών του Ευαγγελισμού, προσπαθεί να εξεύρει τους ανάλογους πόρους έτσι ώστε ο Ιερός Ναός της Ορθοδοξίας να επαναποκτήσει την υλική λάμψη του, καθώς την θεία και πνευματική ουδέποτε απώλεσε.
Δια τούτο, η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας έχει θέσει ως κυρίαρχο στόχο της την αποκατάσταση του Ευαγγελισμού, σεβόμενη το παρελθόν των προγόνων της και την ιστορία του Ναού.
Μα πάνω απ΄ όλα, επιθυμεί να υλοποιήσει την επιθυμία της, έτσι ώστε να παραδώσει στις επόμενες γενιές, το ιερό κληροδότημα που παρέλαβε από τις προηγούμενες.
Και αυτό διαφαίνεται ήδη απ΄ τις ενέργειες και τις επαφές που πραγματοποιεί προς αυτό τον ιερό σκοπό!
Πηγές: «Νίκος Κάτσικας – Αλεξανδρινός Ταχυδρόμος». «Ι.Ν. Ευαγγελισμού Αλεξάνδρειας: συντήρηση και αποκατάσταση 2002-2004, Αθήνα, 2005». «Σουλογιάννης, Ε.Θ., Η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας 1843-1993, Αθήνα, 1994». «Χατζηφώτης, Ι.Μ., Αλεξάνδρεια: Οι δύο αιώνες του νεώτερου Ελληνισμού, 19ος – 20ος αιών, Αθήνα, 1999».
Η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας σε συνεργασία με το Ελληνικό Ινστιτούτο Έρευνας Αλεξανδρινού Πολιτισμού, σας προσκαλούν στην παρουσίαση του ενδιαφέροντος και επίκαιρου θέματος “Απάτες στο Διαδίκτυο” που θα πραγματοποιηθεί στην αίθουσα του ανωτέρω Ινστιτούτου, με έδρα εντός του Ελληνικού Τετραγώνου, (πλησίον της Κοινοτικής Εισόδου).
Την παρουσίαση, με προβολές και πρακτικές εφαρμογές παραδειγμάτων, έχουν αναλάβει οι ομιλητές:
Κωνσταντίνος Βαρουξής, Πλοίαρχος (ΜΑ) και Σύνδεσμος του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού με το Αιγυπτιακό στην Αλεξάνδρεια.
Παναγιώτης Θεοδώρου, Εκπαιδευτικός (MSc), στο Αβερώφειο Γυμνάσιο Λύκειο
Προλογίζει: Καλλιόπη Παπακώστα, Αρχαιολόγος και Διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Έρευνας Αλεξανδρινού Πολιτισμού
Το θέμα που πρόκειται να αναπτύξουν οι ομιλητές, είναι ιδιαίτερο και άπτεται πολλών παραμέτρων καθώς οι κίνδυνοι στο διαδίκτυο πολλαπλασιάζονται διαρκώς με τα θύματα να αυξάνονται, κυρίως στις περιπτώσεις που αφορούν τραπεζικούς λογαριασμούς και ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα.
Την Κυριακή της Ορθοδοξίας 24 Μαρτίου, η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας τιμά και μνημονεύει τους Μεγάλους Ευεργέτες της στον Καθεδρικό Ιερό Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου!
Είναι μια οφειλή των σημερινών Αιγυπτιωτών Ελλήνων, έναντι των προγόνων τους και των ισχυρών παρακαταθηκών που τους άφησαν με τις υλικές και πνευματικές ευεργεσίες τους!
Άλλωστε σε καμία άλλη Παροικία Ελλήνων, σε παγκόσμια κλίμακα δεν κατεγράφησαν τόσοι πολλοί ευεργέτες όσοι στην Αλεξάνδρεια.
Είναι τοις πάσι γνωστά τα επιτεύγματα των Αλεξανδρινών τα οποία προήλθαν μέσα από τις προϋποθέσεις και τις δυνατότητες που τους παρείχαν ευεργετήματα, όπως: τα εκπαιδευτήρια, τα ορφανοτροφεία, τα γηροκομεία, τα νοσοκομεία, τα αθλητικά στάδια και μια σειρά άλλα σπουδαία μορφωτικά, κοινωνικά και πολιτισμικά κέντρα.
Πάνω απ΄ όλα όμως, οι Αιγυπτιώτες είχαν τοποθετήσει στην καρδιά τους τον Ευαγγελισμό!
Η αρχιτεκτονική του αισθητική, το εντυπωσιακό μέγεθός του, η εσωτερική ναοδομία του, οι σπάνιες αγιογραφίες του, το περίλαμπρο ιερό του με την Αγία Τράπεζα, οι μοναδικοί για την τεχνική τους κυρίαρχοι στύλοι του και τα επιβλητικά καμπαναριά του, κατέστησαν τον Ευαγγελισμό το θρησκευτικό στολίδι της Ελληνικής Παροικίας και όχι μόνο. Αποτελεί τον εντυπωσιακότερο και μεγαλύτερο Ελληνορθόδοξο Ναό της Αφρικής.
Είναι ένα περίλαμπρο μνημείο Βυζαντινού ρυθμού Βασιλικής, ορθογώνιος χωρίς τρούλο και έχει εμβαδόν 1.155,23 τετρ. μέτρα. Ο αυλόγυρος του Ναού έχει επιφάνεια 2.053, 74 τετρ. μέτρα.
Η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας στην οποία ανήκει ο Ιερός Ναός, συνδέθηκε άρρηκτα μαζί του, μέσα από ένα ισχυρότατο παρελθόν που τον ανέδειξε ως το κέντρο όχι μόνο της Ορθοδοξίας αλλά και του Ελληνισμού στην ένδοξη χώρα του Νείλου.
Επόμενο ήταν το ενδιαφέρον της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας, να είναι πάντα έντονο και οι προσπάθειές της άοκνες έτσι ώστε ο Ναός του Ευαγγελισμού να συντηρείται, να καλλωπίζεται και να προστατεύεται από τις φθορές του χρόνου.
Άλλωστε όλες οι θρησκευτικές και εθνικές εορτές, δοξάζονται και τιμούνται πάντα με την παρουσία των πολιτειακών και κοινοτικών θεσμών της Αλεξάνδρειας. Της πόλης του ιδρυτή της Μεγαλέξανδρου, των φιλοσόφων, των ευεργετών και κυρίως των Μεγαλομαρτύρων της Ορθοδοξίας.
Στον εσωτερικό του χώρο, οι μαθητές όλων των βαθμίδων της ελληνικής εκπαίδευσης, εισέπραξαν τα πρώτα τους θρησκευτικά και εθνικά βιώματα, οι πρόσκοποι, τα λυκόπουλα και οι οδηγοί, οι ενήλικες, οι πρεσβύτεροι γονείς μας και προγονοί μας, αισθάνθηκαν την λυτρωτική ελπίδα να πηγάζει απ΄ το λόγο του Ευαγγελίου, της Αγάπης και της Συνύπαρξης.
Χρόνια ολόκληρα η ιστορία συνεχίζεται αδιάκοπα και ο Ευαγγελισμός με τη θωριά τού Πάπα και Πάτριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής Θεόδωρου Β΄, εορτάζει όλες τις σπουδαίες και σημαίνουσες ημέρες, με την παρουσία του χριστεπώνυμου ποιμνίου της αλεξανδρινής παροικίας.
Γι αυτό και το έτος 2002 το καύχημα των Ελλήνων της Αιγύπτου, βρήκε αρωγό για την συντήρηση και αποκατάστασή του την ευγενή και γενναιόδωρη χορηγία του Κοινοφελούς Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης».
Στις 2 Απριλίου 2006 άνοιξαν και πάλι οι Θύρες τού Ναού και η πορεία της Όρθόδοξης Χριστιανοσύνης συνεχίστηκε μέσα από την ιερά Πατριαρχική τελετουργία και την αφοσίωση των κληρικών της Χριστιανοσύνης.
Έκτοτε τα χρόνια πέρασαν ανεπιστρεπτί. Το μεσογειακό κλίμα, η υγρή αλεξανδρινή ατμόσφαιρα, η αδιάκοπη χρήση του Ναού, τα νεοεμφανισθέντα προβλήματα που προήλθαν εκ των δυσκολιών της συντήρησής του, η πληθυσμιακή πτώση της παροικίας η οποία αποδυνάμωσε την γενικότερη ευελιξία της αλεξανδρινής κοινότητας, η παγκόσμια οικονομική κρίση με τις διαχεόμενες συνέπειες σε όλο τον πλανήτη και η δυσκολία ανεύρεσης σύγχρονων ευεργετών υψηλής αρωγής, επέφεραν έντονες φθορές δημιουργώντας την άμεση ανάγκη αποκατάστασης του Ευαγγελισμού!
Και αυτή η αναγκαιότητα θα υλοποιηθεί, καθώς το μεγαλοπρεπές όνειρο όλων των Αιγυπτιωτών Ελλήνων, πρόκειται να λάβει σάρκα και οστά.
Η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας πασχίζει όλο αυτό το χρονικό διάστημα να συλλέξει τους κατάλληλους πόρους έτσι ώστε το στολίδι της Ελληνορθόδοξης Χριστιανοσύνης να λάμψει και πάλι με τη νέα αποκατάστασή του.
Και θα το πράξει καθότι αποτελεί στόχο της αδιαπραγμάτευτο!
Τι πιο εκπαιδευτικό από το να βλέπεις εντός του προαυλίου του Αβερώφειου Γυμνασίου Λυκείου, εν ώρα διαλείμματος ο καθηγητής χημικός Νικόλας Χαραλαμπάκης να διδάσκει το πείραμα του Ερατοσθένη, με όργανα που χρησιμοποιούνταν παλαιόθεν, απ τις γενιές της πάλαι ποτέ ένδοξης ιστορίας των σχολείων της Αλεξανδρινής Κοινότητας, ζωντανεύοντας έναν αρχαίο επιστημονικό άθλο…
Ποιο σχολείο λοιπόν μπορεί να “σχετίζεται” με τον Ερατοσθένη περισσότερο απ΄ ότι της Αλεξάνδρειας!
Σε μια εποχή που δεν υπήρχαν ούτε κατά διάνοια GPS, λέιζερ ή πολύμετρα, (γράφει ο Γιώργος Σαρρής) ο 36χρονος Έλληνας μαθηματικός και γεωδαίτης Ερατοσθένης ο Κυρηναίος υπολόγισε με εντυπωσιακή ακρίβεια την περιφέρεια της Γης, έχοντας ως μοναδικό εφόδιο ένα ευθύγραμμο ψηλό ραβδί και την παρατήρηση της συμπεριφοράς του Ήλιου.
Ο Ερατοσθένης, αν και γεννήθηκε στην Κυρήνη (τη σημερινή Λιβύη), επέλεξε να ζήσει και να εργαστεί στην Αλεξάνδρεια, πρωτεύουσα της τότε πτολεμαϊκής Αιγύπτου. Είχε την τύχη να οριστεί από τον βασιλιά Πτολεμαίο Γ΄ (284-222 π.Χ.), τον επονομαζόμενο και Ευεργέτη, βιβλιοθηκάριος στην ξακουστή Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, την εμβληματικότερη του αρχαίου κόσμου, που εκείνη την εποχή αποτελούσε και ένα είδος ερευνητικού ινστιτούτου.
Μια μέρα το μάτι του έπεσε σε έναν πάπυρο που αμέσως κέντρισε το ενδιαφέρον του. Διάβασε τη μαρτυρία κάποιου ταξιδιώτη που είχε σταματήσει στην πόλη Συήνη (το σημερινό Ασσουάν της Αιγύπτου), περίπου 900 χιλιόμετρα νοτιότερα. Το κείμενο ανέφερε ότι μία μέρα τον χρόνο οι ακτίνες του Ήλιου έπεφταν κατακόρυφα στο έδαφος, με αποτέλεσμα οι σκιές των κιόνων να μικραίνουν. Στις 12 το μεσημέρι μάλιστα, που ο Ήλιος βρισκόταν στο ζενίθ, οι σκιές εξαφανίζονταν τελείως επειδή το λαμπρότερο ουράνιο σώμα βρισκόταν κάθετα πάνω από τους κατοίκους.
Ο Ερατοσθένης όμως θεώρησε αυτή τη μαρτυρία πολύ περίεργη, διότι στην Αλεξάνδρεια που ζούσε εκείνος δεν υπήρχε μέρα του χρόνου που ο ήλιος να βρίσκεται ακριβώς πάνω από το κεφάλι τους. Γιατί ο Ήλιος να συμπεριφέρεται με αυτό τον τρόπο σε κάποιο άλλο μέρος; Έκατσε και σχεδίασε μερικά γεωμετρικά διαγράμματα. Σκέφτηκε πως, εάν ο πλανήτης μας ήταν επίπεδος, τότε ο Ήλιος θα έριχνε ταυτόχρονα τις ακτίνες του κάθετα τόσο στην Αλεξάνδρεια όσο και στην πόλη Συήνη, υπό την ίδια γωνία. Οπότε, εάν τοποθετούσαμε μια ράβδο, σε καμία από τις δύο περιοχές δεν θα δημιουργούνταν σκιά.
Η ανωτέρω φωτογραφία απ το πείραμα του Αβερώφειουμε την ίδια απόκλιση που είχε ο Ερατοσθένης
Γενικότερα, εάν η Γη ήταν επίπεδη, η σκιά θα έπρεπε να έχει πάντα το ίδιο μήκος και στους δύο τόπους. Από τη στιγμή όμως που δεν έχει καθόλου σκιά μια ράβδος στη Συήνη, ενώ την ίδια ώρα έχει στην Αλεξάνδρεια, η Γη δεν μπορεί παρά να είναι καμπυλωτή. Μάλιστα όσο πιο μεγάλη είναι αυτή η καμπύλη τόσο πιο μεγάλη θα είναι και η διαφορά ανάμεσα στα μήκη των σκιών. Η ερμηνεία αυτή προκάλεσε μια αλυσιδωτή έκρηξη δημιουργικής έμπνευσης. «Βρήκα τον τρόπο να υπολογίσω το μέγεθος όλης της Γης», σκέφτηκε ο Ερατοσθένης. Με τις ανάλογες μετρήσεις πέτυχε το ακατόρθωτο για εκείνη την εποχή με απόκλιση λάθους περίπου 1 %.
Η Πανελλήνια Ένωση Υπευθύνων Εργαστηριακών Κέντρων Φυσικών Επιστημών (ΠΑΝ.Ε.Κ.Φ.Ε.), σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών & Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (Ι.Α.Α.Δ.Ε.Τ.), διοργάνωσε για την Τετάρτη 20 Μαρτίου 2024 την πανελλήνια εκπαιδευτική δράση με τίτλο «Το Πείραμα του Ερατοσθένη για τον Υπολογισμό της Ακτίνας της Γης – 2024».
Συγκαταλέγεται στα 10 πιο όμορφα επιστημονικά πειράματα στην ιστορία της Φυσικής. Την ημέρα της Εαρινής Ισημερίας, που χαρακτηρίζεται ως «αρχή της Άνοιξης», ο Ήλιος βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον Ισημερινό της Γης, με αποτέλεσμα η νύχτα και η ημέρα να έχουν ίση διάρκεια σε οποιοδήποτε σημείο της γήινης επιφάνειας. Έτσι, θεωρείται «ευκαιρία» να επαναλάβουμε το πείραμα του Ερατοσθένη, αφού γνωρίζουμε τον τόπο που ο Ήλιος ρίχνει τις ακτίνες του κατακόρυφα.
Και αυτό έπραξε με τους μαθητές του ο εκπαιδευτικός Νικόλας Χαραλαμπάκης! Συγχαρητήρια!
